Den Haag" zal Zouikamp
niet vermoorden
ALS VRIJ MENS WEER ACHTER DE SNOEKEN AAN
Di •ama achter
zijn rug
maast richts
Drink
Beter dan gewoon centrifugeren
deacmeMIREVcentrifuge
- DROOGT HET BEST VAN ALLE
Aangereden bejaarde
overleden
VEERTIG JAAR
BIJ N.R.C.
„We zullen wel zien" zeggen de
vissers en zij drinken hun glas
Heel oud
Nog hoop
Twee-talig
Vertrouwen
KUNSTMAAN ECHO
WEER IN ZICHT
CTïlatrom
DEman moest dus de vrouw bo
venal respecteren als de ver
antwoordelijke collega, die de porte
feuille van binnenlandse zaken be
heert, en zelf verder zijn heil maar
buitenshuis zoeken. Voor de vrouw
betekende dit, dat in haar leven
geen plaats was voor een romance.
Sommige vrouwen verschraalden zo
tot trotse tirannen, anderen spron
gen uit de band. Waarover meer.
enige
echte
Sedert 1912
Zaterdag 15 oktober 1960 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 13
EEN HELM WAS
DE DOMPER OP
ZIJN LEVEN
Van een onzer redacteuren
DOESBURG. Directe slachtoffers van de vrijspraak
in de helmenaffaire waren tien kleine snoekvisjes, die giste'
ren de een na de ander aan de hengel van de heer L. Braam
zeel bungelden. De man, die 31/:2 jaar de weinig benijdens-
waardige rol van verdachte kreeg opgedrongen wijdt zich
nu aan zijn grote ontspanning: de snoekvisserij
In een bootje op het water: de heer L. Braamzeel zoekt de vissersrust
na zijn vrijspraak in de helmenaffaire.
Advertentie
Door hoog toerental (Hi-Rev),
onttrekt de Acme Centrifuge
méér water aan uw wasen
maakt het goed daardoor
droger. Daardoor en dankzij
de Acme kwaliteit in constructie
en vormgeving biedt de Acme
Centrifuge de meeste waarde
voor uw geld. De practische
vierkante vorm past tegen
gootsteen of wasmachine. Het
veiligheidsdeksel start en stopt
de motor vanzelf.
met automatische pomp f.310 standaard model f.268
STA OP EEN
Schrijf voor uitvoerige folders aan
ACME DOMESTIC EQUIPMENT LTD Postbus 1034 f. 's-Gravenhage
Fabrikanten van de wereldberoemde Acme wringers
Met zijn rug naar de kant waar
aan de IJssel de machtige fabriek
staat waar de helmenaffaire
werd ontdekt, zat de heer Braam
zeel gisteren in zijn bootje op de
Oude IJssel bij Doesburg. Een ge
lukkig mens, een vrij mens, wiens
zenuwen 3V2 jaar als vioolsnaren
gespannen hebben gestaan.
Een man, die hard aan rust en ont
spanning toe is. „Praat me niet meer
over de helmen", was zijn eerste
Advertentie
Eigen nieuwsdienst
ROTTERDAM In het ziekenhuis
Dijkzigt in Rotterdam is de 78-jarige
mevrouw A. de Jong uit de Volmarijn-
straat overleden, die zaterdagmiddag op
de Eerste Middellandstraat door een
bromfietser werd aangereden.
Mevrouw De Jong liep toen een hoofd
wondje op, maar wilde niet naar een
ziekenhuis worden gebracht. Een auto
mobilist reed haar na een bezoek aan een
apotheek naar huis. Dinsdag verslech
terde haar toestand, zodat zij moest
worden opgenomen.
De politie verzoekt de automobilist en
eventuele andere getuigen zich te melden.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM. Vandaag is het pre
cies veertig jaar geleden dat mejuf
frouw Adr: Kraaijeveld in dienst trad
van de N.V. Nieuwe Rotterdamse Cou
rant. Zij zal toen niet hebben kunnen
vermoeden dat die datum van de vijf
tiende later zulk een belangrijke rol in
haar leven zou gaan vervullen. Tien
jaar daarna zat zij namelijk aan ,,de
kas", waar op iedere vijftiende var> de
maand de salarissen worden uitbetaald.
Gisteren is mejuffrouw Kraaijeveld
gehuldigd, nadat er in dertig jaren tien
tallen miljoenen door haar handen zijn
gegaan, zonder dat er ooit sprake was
van tekorten. Juist omdat u een volko
men betrouwbare figuur bent, zei de
heer F. Baas, een der directeuren van
de N.R.C., laten wij alles graag aan u
over. Iedereen mag u graag, om uw
persoon, uw kalmte, uw vriendelijkheid
en uw behulpzaamheid.
Andere sprekers hebben haar bewie
rookt als het symbool van een prettige
verstandhouding, als de blijkbaar eeu
wig-jonge vrouw achter het loket. Zij
wordt op de handen gedragen, kenne
lijk ook vanwege het feit dat er zel
den iemand gevonden zal worden die zo
vriendelijk boos kan zijn.
Stralend nam zij haar onderscheidin
gen en geschenken in ontvangst: de
eremedaille in zilver verbonden aan de
Orde van Oranje Nassau, de legpenning
van de N.R.C., enveloppen met inhoud
en allerlei voorwerpen van kunstzinni
ge aard.
commentaar, toen wij hem, op aan
wijzing van zijn vrouw, aan de oever
van de oude Yssel hadden gevonden,
„voor mij is de helmenaffaire voor
bij, ook al gaat het parlement er
dinsdag weer over praten aan de
hand van het tweede rapport van
de commissie-Koersen!"
Van ons een pond
Het grote drama, dat bekend werd
als de helmenaffaire, vatte hij samen
in één enkele zin: .„zij wilden van
een ons een pond maken. De grote
fout was dat in 1953 een plaatdikte
werd vastgesteld voor de stalen pla
ten, waaruit nimmer een helm te ma
ken was van het gewicht, dat ten
slotte in 1956 werd geëist. Bovendien
waren toen al 350.000 helmen van de
400.000 afgeleverd. Hoewel het einde
van de produktie al in zicht was,
waren de deskundigen van het D.M.L.
nog niet helemaal tot een besluit ge
komen aan welke eisen de troepen-
helm moest voldoen".
Heel de produktieperiode door was
er aan deze eisen gedokterd. Achter
af werd ook nog het laatst vastge
stelde gewicht als niet helemaal juist
beschouwd. De heer Braamzeel ech
ter werd aangewezen als de man die
de schuld van alles kreeg en die
door de aanschaf van ondoelmatige
helmen het vaderland in gevaar had
gebracht.
Niet zijn werk
Bij het bekend worden van de hel
menaffaire werd het voorgesteld als
of door de knoeiende keurmeester
Braamzeel te lichte helmen aan het
leger waren geleverd. Slechts met
moeite heeft hij na een periode van
zeven weken voorarrest en een jaren
lang in steeds hoger instanties ge
voerd strafproces 'tegen hem kunnen
aantonen dat hij niets met de keuring
van de helmen te maken had. De
eigenlijke keuring van het eindpro-
dukt was niet zijn werk, maar van
de keurmeesters van het DML.
Dat de heer Braamzeel zijn taak
serieus opvatte, bleek al direct na
zijn aanstelling in 1953. Hij vroeg
meetinstrumenten en een weegschaal
en hij verzocht Den Haag om per
omgaand de eis te sturen waaraan
de stalen platen, die hij moest keu
ren, moesten voldoen. Vergeten was
de man die kwaliteit en dikte van
het basismateriaal moest controleren,
het nodige gereedschap mee te geven
en de voorschriften waarop hij moest
toezien. Het gevraagde gereedschap
kwam nooit, dat leende hij in de fa
briek waar hij moest controleren. De
voorschriften kreeg hij. Zo toog hij
aan het werk en al direct zond hij
een lijvig rapport naar Den Haag,
waarin hij kort en bondig stelde dat
uit het materiaal dat voor de helmen-
produktie was gekocht, geen helm te
maken was die aan de gestelde eisen
kon voldoen. Hij keurde 40.000 platen
af. Dat was het begin van de strub
belingen rond deze massaproduktie,
die ten slotte door ondeskundige aan
wijzingen een groot fiasco werd.
Proef mislukt
Er 'kwamen buitenlandse deskun
digen naar Braamzeel, die zouden
hem, die de staalplaten durfde afkeu
ren, wel eens laten zien hoe daaruit
in één klap prima helmen konden
worden gemaakt.
De proef mislukte en de buitenlanders
gineen stil naar hun land terug. De
40.000 stalen platen werden gebruikt
voor helmen voor de BB. Er kwamen
nieuwe platen, er werden andere eisen
opgesteld, partijen platen werden afge
keurd, andere werden goedgekeurd. De
conferenties waren niet van de lucht en
telkens werden andere eisen opgesteld.
De produktie ging ondertussen gewoon
door. Bij herhaling zond de heer Braam
zeel rapporten naar Den Haag, waarin
hij meldde dat de helmen die gefabri
ceerd werden, niet voldeden aan de
eisen die men daaraan stelde. Hiermee
begaf hij zich buiten zijn feitelijk werk
terrein, wat hem later lelijk is opge
broken.
„Ik had mij uitsluitend met de platen
moeten bezig houden", zegt hij nu, „wat
ik daar goedkeurde, voldeed aan de
eisen die aan de platen waren gesteld,
maar een kind in de techniek kan be
grijpen dat de eisen die aan de helmen
werden gesteld, practisch niet in over
eenstemming waren te brengen met de
helmen die uit de goedgekeurde platen
werden geslagen". Commentaar bleef
uit.
De drie keurmeesters van het DML.
werden vervangen door één man, die
alleen verantwoordelijk werd voor de
keuring van het eindprodukt. Deze
keuring was beslissend of de helmen
werden geaccepteerd of niet. Deze
man woog zelfs helmen op de hand. Het
laatste voorschrift over het gewicht be
paalde tevens dat slechts honderd van
iedere duizend helmen moesten worden
gewogen. Ook dat was de taak van de
keurmeester en niet van de heer Braam
zeel, die echter langzamerhand in de
chaos van ondeskundigheid en tegen
strijdige voorschriften als de productie
leider werd beschouwd en voor het ge
heel verantwoordelijk werd gesteld.
Toen kwam uit wat hij al drie jaar had
betoogd, nl. dat er bijna geen goede
helm te maken was van het materiaal
dat men had gekozen.
Kolonels en hoofdambtenaren, die
drie jaar druk bezig waren geweest
tijdens de produktie om vast te stellen
aan welke eisen het produkt moest vol
doen, traden terug.
Op de voorgrond kwam de heer
Braamzeel, die had toegegeven dat hij
ongeveer honderd getallen in de weeg-
staten van de keurmeester had ver
anderd.
Tegen mijn protesten
„Drie jaar lang waren tegen mijn pro
testen in honderdduizenden helmen ge
accepteerd. Nu op het laatst nogmaals
een opgave werd gevraagd van het ge
wicht, welke opgave geen invloed had
op de\ aflevering, nam bij het door
kijken van de weegstaten de keur
meester een stukje vlakgum en ver
anderde ongeveer honderd cijfertjes die
een gewicht van enkele grammen min
der aangaven. Dat was de grote fout
van de produktieleider, een fout die hij
toegeeft.
Niemand luisterde naar zijn verweer
dat deze weegstaten van de laatste
partijen geen invloed hadden op de
beslissing of de helmen werden geaccep
teerd of niet. Braamzeel was opeens de
man die alle schuld kreeg van het hel
mendrama. Drie-en-een-half jaar lang
heeft hij voor de rechters deze aan
klacht bestreden; hij werd echter ver
oordeeld, totdat het gerechtshof deze
week het gevoerde verweer overnam en
hem vrij sprak.
Het helmendrama is voor de heer
Braamzeel ten einde, hij kan nu rust
zoeken voor zijn zenuwen langs de
waterkant, de Tweede Kamer gaat
dinsdag opnieuw over de helmenaffaire
spreken.
Advertentie
JAM STEEK 0626-1679)
schilder van „Hel vrolijke gezelschap"
Kreeg jan Steen nu eenzelfde uitbundig
gezelschap te schilderen, dan vonden wij
het op zijn doek terug, zittend rond een
tafel gedekt met het Maastrichts Boeren
bont van dc n.v. Koninklijke Sphinx-
Ccramique. De frisse kleuren, de blije
decoratie cn de prettige vorm van dit
echt Maastrichts aardewerk zouden deze
17e eeuwse meester van het gezellige genre
in het bijzonder boeien. Met de moderne
vrouw zou Jan Steen terecht opmerken:
AARDEWE
is waardewerk
«naar dan natuurlijk van de
M.V. KONINKLIJKE SPHINX CÉRAMI0UE
V/H. PETRUS REG0UT MAASTRICHT.
nobppbich
Van een onzer verslaggevers
ZOUTKAMP is geen fraaie
plaats, maar het heeft iets
gezelligs wanneer de hele
vissersvloot binnenligt. Dat zijn
een kleine dertig schepen, waar
onder een nieuwe Noordzeékot-
ter. Het is een schilderachtige
vloot die zich telkens na een of
hoogstens twee dagen vissen
door de slingerende vaargeul
naar de thuishaven begeeft, die
daar veilig met zijn rode daken
en zijn rokende schoorsteentjes
achter dijk en zeesluis aan de
mond van het Reitdiep ligt.
Het ruikt er naar paling en
het stinkt er naar garnalen, want
Zoutkamp leeft voor meer dan
70 pet. van de visserij, en van
die visserij zijn de garnalen het
voornaamste produkt. Zoutkamp
zal dus het zwaarst worden ge
troffen door de afsluiting van de
Lauwerszee.
DE SLUISMEESTER draait welge
moed aan de slinger. De eiken
deuren gaan open en twee schepen
worden tegelijk geschut. De ene is
van 1940, van de andere is geen bouw
jaar bekend. „Uit de tijd vanNoach",
zegt een jonge visser schamper. „Is
van een Duitse visser overgenomen en
die had de praam al van zijn groot
vader".
Een oude man beklimt moeizaam
het hardstenen trapje van de hoge Zee
sluis. „Wat geeft het", zegt hij. Over
een paar jaar komt het er niet meer
op aan. Wie dan geen nieuwerwets
schip heeft, komt niet meer aan bod."
Hij heeft het over de dijk die over
een paar jaar Zoutkamp als vissers
haven de genadeslag zal geven. Ten
zij..
de weinig
een vage
ER LEEFT hier onder
spraakzame vissers
hoop op een wonder. De meesten heb
ben schepen waarmee zij, als de dijk
er eenmaal ligt, nauwelijks meer
naar buiten zullen kunnen. Er zijn er
enkele die het Wad een flink eind
kunnen bevissen en er is er een die
zich op de Noordzee kan wagen. Er
zal een ander soort visserij moeten
komen en de droom van deze mannen
in hun donkerblauwe truien en hun
gele klompen is dat de vloot van
Zoutkamp met de hulp van de rege
ring geheel zal worden gemoderni
seerd. geschikt gemaakt dus voor
visserij op de Noordzee en in de zee
gaten tussen de eilanden.
's Avonds in het café bij het genot
van kleine glaasjes heldere jenever,
worden de vissers wat spraakzamer.
Het is zaterdag en de hele vloot ligt
binnen. Over het dorp hangt de zilte
lucht van turfrook en vis. Ze zullen
ons hun probleem eens uitvoerig uit
de doeken doen.
MEEN NIET dat de muziekauto
maat in de hoek het zwijgen wordt
opgelegd. Vissers kunnen tegen de
wind in met elkaar converseren en
van muziek trekken zij zich niets
aan. Zelfs staat er telkens een op om
opnieuw een dubbeltje in het apparaat
te stoppen. En daar tussen door half
in het Fries, half in het Gronings
(want Zoutkamp ligt bijna op de
grens)
„Een neef van mijn vader viste op
de Zuiderzee en hij had een ouwe
botter, wel vijftig jaar of zo oud. Toen
de visserij daar begon af te lopen na
de afsluiting kreeg hij te horen dat
hij het maar eens in de landbouw
moest proberen. Maar wat 'is land
bouw voor een vissersman? Met
hulp van het Rijk zijn de beste vis
sers langzamerhand aan nieuwe sche
pen geholpen en omdat daar meer
mensen brood op konden verdienen,
werden er zo nog heel wat geholpen
die hun eigen schip hadden opgedoekt.
Ze voeren dan wel niet op d'r eigen
schip, maar zij konden in hun eigen
vak blijven, en dat is voor een visser
heel wat waard".
Het was duidelijk waar het gesprek
naar toe ging: er is een Zuiderzee-
steunwet geweest er moet nu een
Lauwerszeesteunwet komen, (alsof
wij aan dat eerste lelijke woord nog
niet genoeg hadden). De vissers uit
Zeeland zullen immers ook worden
geholpen.
„Ze zullen heus wel iets voor ons
doen", zegt er een bedachtzaam. „We
wachten maar kalm af. En laat Wil
lem nog eens inschenken."
Willem schenkt, even bedachtzaam
en rustig. Zijn toekomst is wel goed,
maar hij weet dat ook hij het indi
rect dan van de welvaart van die
vissers moet hebben.
T7R ZIJN ER die al lang hebben
lj overwogen dat het de moeite
waard zal blijken om al nu een gro
ter schip, geschikt voor open water,
te kopen of te laten bouwen. Ze zijn
echter in de minderheid. Het vertrou
wen op hulp uit Den Haag is groot. Te
groot, want het verlamt de eigen on
dernemingslust. Zij hebben hier de
zekerheid dat „Den Haag" weet dat
Zoutkamp voor meer dan 70 pet. van
de garnalenvisserij leeft en wat daar
bij hoort. Kan Den Haag dan zo
maar de visserij hier vermoorden?
Het vertrouwen siert de vissers.
Hoevelen staat voor ogen hoe de si-
„Mijn tijd zal 't wel duren", zei de
ze oude visser die er niets meer voor
voelt nog aan een nieuw schip te be
ginnen. „Als de dijk er eenmaal is,
kijken we wel weer verder".
tuatie zal zijn wanneer de dijk er ligt
en zij door de sluis bij Oostmahorn
naar open water zullen moeten koersen
om hun brood te verdienen? Ze lik
ken de laatste druppels uit hun glaas
je en gaan heen. „We zullen wel
zien", zegt er een en even later klot
sen zijn klompen de kade af.
UTRECHT De Amerikaanse kunst
maan Echo, die nog steeds om de aarde
cirkelt, wordt weer zichtbaar voor de
Nederlanders.
De Utrechtse sterrenwacht deelt mee
dat hij komende dagen in de vroege
ochtenduren hoog in het zuiden te zien
zal zijn: morgenochtend om 5.16 uur,
maandag om 6.52 uur; dinsdag om 6.26
uur; woensdag om 6.01 uur en donderdag
om 5.36 uur.
A LLE mannen zijn kleinzerig. Al-
le vrouwen zijn ij del en jaloers.
Alle mannen lezen tijdens de maal
tijd de krant. Alle schoonmoeders
zijn loeders. Wie zou proberen uit
de grapjes in de humoristische hoek
jes van de kranten de zeden en ge
woonten onzer samenleving te re
construeren, zou tot bovenstaande
algemene waarheden moeten con
cluderen. Maar we weten heel best
dat, al moge er hier en daar een
kern van waarheid in schuilen, de
praktijk wel leert, dat deze alge
meenheden niet algemeen zijn.
Precies zo gaat het met de waar
dering van en voor de getrouwde
vrouwen in het oude Rome. Vorige
week hebben we gezien, dat ze een
neiging zullen hebben gehad tot
een complex van onaangename
eigenschappen, dat wij zo kernach
tig aanduiden met de drie letters
van het woord „kak". Er werd U
de bespreking van meer gebreken
beloofd.
Als we dan nu het wat precaire
punt van de echtelijke trouw zullen
bekijken, dan moeten we ook hier
weer ons van te voren schrap zet
ten tegen het klakkeloos overnemen
van algemeenheden. Als we schrij
vers uit de keizertijd als Martialis
en Juvenalis mogen geloven, dan
was er in de „betere" kringen van
de stad geen trouwe echtgenote
meer te vinden. Of dit waar was,
mogen we betwijfelen, maar we heb
ben in elk geval de plicht na te
gaan, hoe het mogelijk was, dat het
gedrag van een groot aantal vrou
wen deze schrijvers tot een derge
lijke uitspraak kon brengen.
JAAARBIJ gaan we uit van de op-
vattingen over de huwelijks
trouw, zoals de Romeinen die had
den. Hieronymus geeft deze goed
weer, als hij schrijft: „De wetten
der keizers zijn anders dan die van
Christus. Bij hen (de Romeinen)
wordt aan de onkuisheid van de
man de vrije teugel gelaten, bij ons
staat wat de vrouwen niet veroor
loofd is, ook de mannen niet vrij." De
getrouwde Romeinse man kon zich
dus buitenechtelijk „uitleven", de
vrouw (in hun ogen) vanzelfspre
kend niet.
De Griekse schrijver Plutarchus
verdedigt dit standpunt door op te
merken: „Als een fnan zich, verga
loppeert tegenover een hetaere of
slavinnetje, dan moet de vrouw hem
daar niet hard over vallen, beden
kend, dat hij zijn drankzucht, over
moed en tuchteloosheid op een an
der botviert uit eerbied tegenover
zijn vrouw
Al met al was dit theorie. In de
meeste gevallen waren de vrouwen
het hier helemaal niet mee eens.
Waarom zou men anders met zoveel
bewondering spreken over Tertia
Aemilia, de vrouw van de grote
veldheer Scipio, die de gevaarlijke
tweede oorlog met Carthago tot een
goed einde bracht? Ze wist, dat
haar man een groot zwak had voor
een slavinnetje maar deed net of ze
niets merkte, opdat ze haar man, die
de hele aarde door zijn militair ge
nie beheerst had, niet zou moeten be
schuldigen van een gebrek aan
zelfbeheersing.
JAE1ZER Augustus, die volgens
de chronique scandaleuse van
Rome eigenlijk bij geen enkele
vrouw te vertrouwen was, (hoewel
anderen beweerden, dat hij zich
daarbij liet leiden door politieke
motieven: achter de geheimen ko
men van zijn tegenstanders via hun
vrouwen) werd door Livia, zijn
vrouw, zelfs bij de recrutering van
hen gesecondeerd.
Maar nogmaals, de praktijk was
anders de meeste vrouwen had
den niet zoveel egards voor hun
lichtelijk ontrouwe echtgenoten. In
de comedies zien we in dergelijke
gevallen vrouwen bar te keer gaan
en we horen hun verzuchting: „De
vrouwen leven onder een harde wet.
als de vrouw er achter komt, dat de
man stiekem een slippertje heeft ge
maakt, dan gaat de man vrijuit,
maar als zij eens uitgaat zonder dat
de man het weet, dan wordt zij ver
stoten."
TJIERBIJ komt dan nog, dat de
verhouding binnen het huwelijk
ook anders was dan wij gewend zijn,
misssch ten niet altijd in feite,
maar wel in uitgangspunt. Verreweg
de meeste huwelijken werden geslo
ten omdat de ouders het zo wilden
of om financiële redenen; hartstoch
telijke liefde van een echtgenoot
voor zijn vrouw was zelfs iets af
keurenswaardigs. Seneca, een mo
ralist uit de eerste eeuw zegt: „El
ke liefde voor een andere getrouw
de vrouw is schandelijk, maar al
te grote liefde voor de eigen vrouw
ook. Niets is minderwaardiger dan
je eigen vrouw te beminnen als
een minnares."
Advertentie
