Het harde geslacht
In dertig etmalen
zes kilo lichter
Retourtje
naar de
maan
i kappie en het ijsbergraadsel1
j SJAANTJE
Vertrek I
Zelf aan de slag
I DE
TINTELS
Jack
Dunkley
Uit de kerken
Zaterdag 24 september 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. a
Twee Amerikanen
maakten op aarde
een maanreis
van 30 dagen
in een
gesloten
systeem
Deze opengewerkte tekening
toont hoe de twee proefpersonen in
een hermetisch gesloten tank hun
„reis naar de maan" maakten. Ge
heel rechts het instrumentenbord
dat zij in een tweeploegenstelsel
moesten bedienen.
(Van een onzer redacteuren)
Ik voel me prima: alleen
een beetje zwak in de
knieën." Dit zei William
Hableutzel, een kapitein
van de Amerikaanse lucht
macht, na een onafgebroken
verbljjf van 30 etmalen in een
hermetisch gesloten stalen
tank.
Met een andere officier van de
luchtmacht, luitenant John Har-
greaves, had hij in de tank een
nagebootste retourreis aarde-
maan-aarde volbracht.
Er was een opvallend verschil
met een echte reis naar de maan.
De twee mannen waren in pyjama
toen ze de tank verlieten. Échte
maanvaarders zouden geducht uit
ziende ruimtepakken aangehad heb
ben.
Nieuw record
Beiden waren flink afgevallen; ze
kwamen ruim zes kilo lichter uit
de tank dan ze er in waren gegaan.
Met hun nagebootste reis naar de
maan hadden Hableutzel en Har-
greaves een nieuw record gevestigd.
Het oude was twee weken oud en
stond op 14 etmalen.
De houders van dat oude record
hadden tijdens hun nagebootste reis
naar de maan veel list varUhoofd-
pijn gehad. Hableutzel en Hargrea-
ves zeiden dat zij die hinder niet
hadden ondervonden. De twee kers
verse recordhouders voelden zich
wel lichtelijk duizelig toen ze uit
de tank waren gestapt. Dat kwam
omdat ze voor het eerst merkten
hoeveel gewicht ze verloren hadden.
Ook moesten ze eerst weer even
wennen aan het felle licht.
Derde proef
De proefneming waaraan Hableut-
zelf en Hargreaves zich hadden onder
worpen was de derde belangrijke
proef van de school voor lucht-
vaartgeneeskunde te San Antonio
(in de staat Texas) in het kader
van onderzoekingen waaruit moet
blijken in hoeverre de mens bestand
is tegen de ongemakken van het
reizen in een ruimtevaartuig. Een
ander, even belangrijk, doel was
het beproeven van de deugdelijk
heid van het voor een ruimtevaart
van de toekomst ontworpen „geslo
ten systeem".
Alles benutten
Bij een gesloten systeem worden
menselijke afvalproducten de
stoffen dus die het menselijke li
chaam uitscheidt niet afgevoerd.
Voor een deel worden zij onschade
lijk gemaakt, voor een ander deel
echter weer omgezet in stoffen die
het menselijke lichaam opnieuw kan
gebruiken.
Dit laatste is bij voorbeeld het
geval met de urine en de water
damp -in de uitgeademde lucht. Die
worden weer omgezet in drinkwa
ter.
Ook voor voortdurende verversing
van de lucht kan, zonder dat de uit
geademde lucht wordt afgevoerd, of
verse lucht van buiten wordt aange
voerd, in zo'n gesloten systeem ge
zorgd worden.
De apparaten die hiervoor ge
bruikt worden nemen maar weinig
plaats in. Zij moeten wel klein, en
dus vernuftig geconstrueerd, zijn
omdat het eerste echte bemanbare
Amerikaanse ruimtevaartuig niet
veel groter zal zijn dan een flinke
duikerklok.
Klein behuisd
Ook de tank waarin de vrijwilli
gers van de school voor luchtvaart-
geneeskunde de proefnemingen on
dergingen was vrij klein: 2.40 bij
3.60 meter.
Niet veel ruimte voor een ver
blijf van 30 etmalen voor twee vol
wassen mannen.
Toch was hun gesloten systeem"
bij lange na niet het kleinste. Een
van de eerste deugdelijk gebleken
gesloten .systemen was een glazen
stolp waarin men ettelijke jaren
geleden al een muis volkomen
van de buitenwereld afgesloten een
maand lang in leven wist te houden.
De zuurstof die de muis nodig
had werd geleverd door algen die op
hun beurt weer leefden van de kool-
dioxyde die de muis uitademde.
Onder zee
Met hoeveel succes dergelijke
gesloten systemen" nu al ge'
De bouw van een crematorium m
Groningen zal volgende week worden,
aanbesteed. De minister heeft toegezegd
rijksgoedkeuring te verlenen zodra de
bouw is gegund.
Toen zij voorbij waren ging ook
de vreemdeling haastig weg.
Hij had dezelfde gebogen neus en
ook dezelfde vorm van hoofd als de
terechtgestelde, alleen waren zijn
trekken niet verruwd, maar trots en
gebiedend.
Na enige straten te hebben doorlo
pen ging hij een wijnhuis binnen,
dat wat achteraf lag, onder de hoge
linden. Achter een venster van geo
lied papier, waardoor schaars dag
licht naar binnen viel, ging hij op
een houten bank zitten. De waard
bracht een kan dampend bier en
vlees, maar de vreemdeling keek er
niet naar. Telkens langs zijn voor
hoofd wrijvend, als wilde hij kwade
gedachten verdrijven, bleef hij voor
zich uit zitten staren.
Bij het binnenkomen had hij de
lange donkere mantel afgelegd, zo
dat het wambuis van lichtbruine zij
de zichtbaar was. De hals was laag
uitgesneden en liet de kraag vrij
van een wit fijnlinnen hemd. Af en
toe grepen de dunne spitse vingers
naar de met zilverplaten bezette
gordel, waaraan zwaard en dagge
hingen. Soms bevochtigde hij met
de punt der tong zijn smalle lippen,
opende ze daarna half, zodat zijn
opeengeklemde tanden bloot kwa
men als bij een getergde hond.
Niets, helemaal niets had zijn verzet
tegen de gevangenneming en ver
oordeling van Jan van Romerswale
kunnen uitwerken. Zelfs aanzienlijke
verwanten, zoals zijn zwager, de heer
van Voorhoute en diens broer, de
burggraaf van Zeeland, hadden mach
teloos gestaan tegenover een rech
terlijk gezag, dat de poorters en zelfs
het gemene volk beschermde en
waar zelfs de privileges en voor
rechten der edelen niets tegen ver
mochten.
De terechtgestelde was zijn volle
neef geweest. Hijzelf heette Adriaen
van Romerswale en hij voerde als
oudste en eerste van zijn geslacht
het wapen met de gekruiste zwaar
den. Hij was heer van Lodycke en
van verschillende andere bezittingen,
hoeven, weiden en landerijen, die
voor een deel ten westen van de stad
Romerswale lagen, om het dorp Lo
dycke en zijn kasteel. Verscheidene
Bevelandse pachters stonden onder
zijn gezag en hij had stallen met veel
vee en paarden. Hij was ouder dan
zijn terechtgestelde nèef, die nog in
DOOR
DICNATE ROBBERTZ
de bloei van zijn leven was geweest.
Niettemin voelde Adriaen zich nog
sterk genoeg en bij machte'om zijn
vijanden te weerstaan. Dat hij vij
anden had was niet zijn schuld,
meende hij. Was het niet zijn recht
en zijn plicht om voor de eer van
zijn naam en voor de privileges van
zijn geslacht op te komen? ..Maar
sinds keizer Karei zich had voorge
nomen om het gezag over land en
onderdanen samen te trekken in de
hand van enkele zeer hooggeplaats-
ten, begon het er op te lijken dat
de edelen nog horig zouden moeten
worden aan poorters en huislieden!
In Lodycke duldde heer Adriaen
geen macht boven de eigene, Hij had
die ook niet verdragen toen hij,
evenals zijn vader en grootvader,
baljuw van de stad Romerswale was
geweest.
Lang geleden had een man, die
zich heer Romer noemde, zijn huis
gebouwd aan een waal, een water
dat uit zee het land instroomde. Daar
omheen waren meer huizen geko
men, waar de knechten en horigen
van heer Romer woonden. Onder
hertog Albrecht had het dorp Ro
merswale stadsrechten gekregen en
de nakomelingen van Romer ontvin
gen voor hun goede diensten die zij
de hertog bewezen hadden, schor- en
slikbanden om in te dijken. Ze had
den er goed bouwland van gemaakt
en aldus hun bezit en rijkdom steeds-
vergroot. Totdat één van hen, er om
beducht dat hij de steeds groter
wordende stad niet meer onder zijn
bedwang zou kunnen houden, deze
aan de hertog verkocht. Maar de uit
gestrekte landerijen met de daarop
Wonende boeren, onderworpene en
afhankelijke, bleven het eigendom
van de heren van Romerswale. De
ze gingen toen op hun kasteel buiten
de stad wonen en werden sindsdien
heren, van Lodycke genoemd.
Later hadden ook de poorters meer
rechten verworven. Romerswale was
een aanzienlijke koopstad geworden.
Rijke kooplieden en voorname poor
ters woonden binnen haar muren en
het bleek spoedig dat zij niet van
plan waren, zich de wet te laten
voorschrijven door de heer van Lo
dycke. Daardoor kwam het dat Adri
aen maar enkele jaren baljuw van
de stad had kunnen blijven. Er kwam
geen einde aan zijn twisten en ge
schillen met de poorters. Aan deze
voortdurende onmin weet hij nu de
houding der Romerswalers tegenover
zijn neef. Wel hadden velen van hen
de verboden wijn gedronken in diens
huis en waren zij te gast geweest
op de luidruchtige feesten en bij de
braspartijen waarover nu nog schan
de gesproken werd door de kleine
lieden en vrome kwezels, maar toen
daarna de schout was gekomen om
jonker Jan te vangen waren ze aan
de kant gaan staan en keken toe,
alsof ze nergens van wisten.
En de boomgaard, die volgens
heer Adriaen, het wettig geërfde
eigendom van jonker Jan was. had
den ze hem afgenomen. Ze beriepen
zich daarbij op een oude schuld,
waarvoor de boomgaard als onder
pand zou gegeven zijn.
Meer dan een uur was al verstre
ken sinds Adriaen het wijnhuis bin
nengekomen was. Hij begon ongedul
dig te worden. Toen zijn knechten
terugkwamen, die het lichaam van
de terechtgestelde hadden weggedra
gen, sprong hij op en wenkte hen
driftig nader. - Hoe is het?
Wij hebben de jonker begraven,
zoals u bevolen hebt, antwoordde de
oudste, die met de te korte arm.
't Hoofd hebben wij op de plaats
gelegd waar het hoort. We zijn er
bij gebleven tot de kist gesloten was
en-onder de grond lag.
(Wordt vervolgd)
'bruïifc -.-j-llj- - door
Lachend kwamen Kapitein
Hablnetzel en luitenant Har
greaves na hun „reis naar de
maan" uit hun enge verblijf te
voorschijn.
worden vernamen tientallen medici
de vorige maand in een van de ge
hoorzalen van het beroemde Karo-
lingska Institutet in Stockholm tij
dens het tweede internationale sym
posium over onderzeevaart- en
ruimtevaartgeneeskunde.
Zij hoorden daar verscheidene
voordrachten over gesloten syste
men aan boord van de reusachtige
Amerikaanse reactor-onderzeeërs.
Gesloten systemen die voor derge
lijke vaartuigen noodzakelijk zijn
omdat ze dagenlang, zo nodig we
ken achtereen, onder water moe
ten kunnen blijven.
Volmaakt gesloten systemen be
hoeven dat natuurlijk niet te zijn.
Een onderzeeboot kan naar be
lieven vaste en vloeibare afvalstof
fen lozen. Regeneratie van drink
water uit urine en waterdamp is
ook niet nodig.
Wel echter is een gesloten sys
teem voor de luchtverversing ge
wenst omdat bij het ontbreken daar
van een onderzeeboot zijn positie
zou kunnen verraden door de aan
de oppervlakte komende luchtbel
len.
Daarmee zijn in onderzeeboten al
goed geslaagde proeven genomen.
Koolmonoxyde, dat ook wordt
uitgeademd, maar in veel geringe
re hoeveelheden dan kooldioxyde,
en bovendien een van d« hoofdbe
standdelen is van tabaksrook, wordt
op soortgelijke wijze onschadelijk
gemaakt.
De verwijdering van dit giftige
gas zal in een van de eerste be
manbare ruimtevaartuigen geen
groot probleem zijn. De astronau
ten, in ruimtepakken gestoken, zul
len er niet aan denken even een
sigaret op te steken. In de helm
van een ruimtepak zal het nu een
maal altijd verboden te roken
blijven. Of men zou ook van het
ruimtepak een gesloten systeem
moeten gaan maken.
In het ziekenhuis van het Rode Kruis
t* Zierikzee is gisternacht de 62-jarige
heer M. J. Scheffers overleden aan de
verwondingen, opgelopen toen hij 17 sep
tember met zijn bromfiets tegen een
landbouwtrekker opreed.
MiimiiiiiiiiiiiHimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
A NDRÉ BERNARD, consul van
Frankrijk te Rotterdam, I
heeft ons land verlaten. Een
andere post uiacht hem. Woens-
dag komt hij nog even terug
1 voor een afscheidsreceptiehet
5 zat er druk zijn.
f Mag ik zeggen dat zijn vertrek
«en verlies betekent voor onze
stad, poor ons land? Hij had
5 hier vele goede vrienden in vele i
lagen der bevolking. Hij was
5 door alleen maar te zijn zoals
2 hij is een onovertrefbare I
propagandist voor zijn land, voor
zijn volk.
Wij hadden hem gaarne nog
lang hier in functie gezien.
DE NATUUR IN EN OM UW HUIS
üiiiiiniimimiroiniiitiiiiiiiinTm
pwnfRMBBBintlWIIIII
s door
ïiiiiiiimn iniiiii—i
miMiimiKiHiiiMMiNMiiHiNmiMiüHiiiMiiiiiiiiimiiiiMiuiiimniMHimffliMinNiNiiinüiiiiiMUHiiiiiiMHiiiiiiituMifflutiflMuriwiMmuHMiiiMMitmimmiiMmiimtimHimmii
VLANT6AT VULLfrs/
M£T $EL'JK€ Ï>EL£^
kfOEMGST,
&OSSRÖMD
EM TURTMOLM
Wie belangstelling heeft voor rhodo
dendrons kan ze nu bestellen. Ze kun
nen dan direct op de voor hen bestem
de plaats gepoot worden. U moet er wel
rekening mee houden dat ze alleen
maar groeien in een kalkarme grond
soort; bij voorkeur in een veenachtige
grond. Veengrond is echter niet zo ge
makkelijk aan te voeren; men kan het
plantgat dat ruim moet zijn. echter ook
wel vullen met gelijke delen oude koe
mest en bosgrond en turfmolm. Ze moe
ten met een vaste wortelkluit gepoot
worden.
2 MtT-HOPCM
OM OO&WUfZMGti
T€ fc€STQ.'Jt>€rt.
Dahlia's hebben in deze tijd van het
jaar veel last van oorwormen; men zal
er iets tegen moeten doen; zè vreten
de bloemknoppen aan; het resultaat is
scheve bloemen. Men kan ze besproei
en met Poliflor zomer; een middeltje
dat u in kleine flesjes in de zaadhandel,
kunt bestellen. U kunt op de stokken!
die bij de hoogopgroeiende soorten
Istaan ook kleine bloempotjes hangen en]
met de bovenkant naar onderen han
gen: die potjes stopt u dan vol droge
houtwol en tegen de nacht zoeken de
oorwormen er wel een schuilplaats.
De vroege aardappelen kan men nu
al wel rooien; de zeer vroege soorten
zijn al gerooid. Als het gewas is afge
storven kan men ze beter uit de grond
halen; het afgestorven loof mag men
in geen geval laten liggen en breng het
in verband met ziekte en aardappelmoe
heid ook niet naar de komposthoop; het
loof kan men veel beter verbranden.
Onthoudt de plaats waar de aardappe
len groeiden; ook in een kleine tuin mo
gen daar de eerste drie jaar geen aar
dappelen meer gekweekt worden.
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Amsterdam-Sloten-West
(toez.) H. J. J. Keijzer te Maasland;
te Zoetermeer, J. Spelt te Dinteloord.
12 Eenzaam stuurde de maat de
sleepboot Kraak door de tropennacht.
Het was doodstil, enkel het kalme ge
klots van de golven tegen de scheeps
romp en het regelmatige stampen van
de machine waren te horen. Maar in de
borst van de brave stuurman was het
heel wat woeliger en zijn hoofd werd
bestormd door onrustigmakende ge
dachten. Nog steeds spookte de ijsberg
door zijn hoofd.
^„Wat ben ik begonnen", dacht hij
wanhopig. ,,Wij varen onze ondergang
tegemoet... dat is een d-ding dat z-zeker
is en niemand 1-luistert naar me! Kap-
pie zegt dat ik een d-diepvrieskop heb,
maar hoe kan dat ook anders! Ik moet
aldoor aan die a-akelige ijsb-berg den-'
ken!".
Opeens liep er een ijskoude rilling
over zijn rug, ofschoon het zwoel en
drukkend was. De ogen van de maat
puilden uit en hij haalde piepend adem.
Zijn handen gleden slap van het .roer
af. Hij slaakte een ijselijke gil.
„Kappie! Kappie!" riep hij, zich in
de richting van Kappie's hut stortend.
,,Nu-nu zie ik hem echt, de ijs-ij-ijsb-
berg!
Uit de hut klonk een gestommel en
gemompel en daar stond Kappie in de
deuropening, die de maat fronsend,
maar zwijgend aanstaarde.
,,Echt waar K-kappie..." stamelde de
maat bedremmeld. ,,Aan b-bakboord!
En d-deze keer is het echt geen onder
gaande zon!"
Kappie keek nors in de aangegeven
richting.
,,Deze keer, klont, is de zon ook al
lang onder!" zei hij onheilspellend
kalm. „Deze keer is het dan ook een
laaghangende wolk, waar alleen een
makreel als jij een ijsberg in her
kent!
Met openzakkende kaken zag de
maat dat zijn zogenaamde ijsberg in
derdaad een eindje boven het waterop
pervlak zweefde en intussen geheel van
vorm was veranderd. Toen dook hij
ijlings opzij en holde terug naar zijn
post, pijnlijk getroffen door de uitwer
king van zijn waarschuwing....
Twee soorten kerkeraden
in geref. Apeldoorn
APELDOORN Als eerste gerefor
meerde kerk heeft die van Apeldoorn
vanaf 1 september de splitsing van be
voegdheden van de grote kerkeraad
doorgevoerd, waartoe de Utrechtse sy
node de mogelijkheid heeft geboden. Zij
komt neer op een direct door de ge
meente gekozen algemene kerkeraad
van betrekkelijk weinig leden en in de
wijken gekozen wijkkerkeraden. Beide
soorten raden zijn volledig bevoegd,
maar hebben verschillende opdracht in
de kerkregering.
In plaats van één kerkeraad krijgt
Apeldoorn er nu zeven.
In de nieuwe haven te Sint-Annaland
is een grote baggermolen aangekomen,
tenemde de havenmond, die toegang
geeft tot de nieuwe haven uit te diepen.
Nu de toegang tot genoemde haven ver
legd moest worden, in verband met de
dichting van de oude haven, is dit zeer
noodzakelijk. Men denkt dit karwei in
een week klaar te hebben.
