GEMOORD
Ze moeten dus
niet opvallen
GEZIEN
HET HARDE GESLACHT
Boos
DE NATUUR
i kappie en het ijsbergraadsel1
BAZURKA
Vroeger: de West-Injes - Nu:
P. W. RUSSEL'S
Braaf gegeseld
„Meyden-slaapzaal"
Hun Edele
Vooral gewoon
We worden oud
Niet best
Aanvullen
Opmerking
Voor verduistering
drie jaar geëist
SJAANTJE
Ernie
Bushmiller
i.iiiiiiiini!iiiiiniimiiiiniuiiii»
in en om uw huis
Jack
Dunkley
Uit de kerken
\rijdag 23 september 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 2
SCHEVENINGEN Ik ben gisteren in een weeshuis ge
weest, waar geen enkele wees woont! Dat is niet alledaags,
dacht ik. Evenmin als het feit, dat dit Huis deze week 300
jaar bestaat. En omdat „onbekend nu eenmaal onbemind maakt"
en wij helaas meermalen hebben moeten ervaren dat allround-
Hagenaars met een zekere verwondering vragen: „Weeshuis? Be
staat er dan nog een Weeshuis?", zoals de regent-diaken van het
Haags Hervormd Weesbuis dr, M. A. J. Visser het zei daarom
ben ik er gaan kijken.
Driehonderd jaar weeshuis. Da's niet
weinig zou men weinig origineel
kunnen opmerken. En het getal
300 zegt ons eigenlijk niet veel, tot
dat... Ja, dat is altijd zo, totdat je
gaat neuzen in oude papieren en daar
vroeger beschreven toestanden tegen
komt, die pas het beeld van een en
twee eeuwen terug laten leven. Duikt
u even mee in die papieren van dat
Haags Weeshuis?
Op 8 oktober 1723 is deze melding
te vinden over het weesjongetje Gerrit
le G. „Hij is door den Heer Burge
meester Springshoek op het verzoek
van de Regenten naar de West-Injes
gezonden, omdat hij het stelen niet
laaten kon".
Maar zo streng waren die regenten
nu ook weer niet altijd en op 3 decem
ber van het zelfde jaar werden drie
andere jongens aldus gepardonneerd:
„Josep de Jager, Adryanus van den
Broek en Gerrit van den Broek weder
in Huys gekomen en door voorspraak
van de vrienden „en omdat ze soo
klijn sijn", soo sijn se gepardonneerd
en door Meester van Lom braaf ge-
geezelt".
Lekker weeshuis je, zegt u wellicht.
Maar wacht u even. Men schreef toen
1723 en wilt u bedenken, dat de pijn
bank in dit land pas in 1789 is afge
schaft en dat in het midden van de
vorige eeuw het hanteren van de
„plak" op iedere school nog iets vol
komen normaals was.
Vandaar ook dat dit mogelijk was
in 1731, in de decembermaand.
21 DecAry B. en Martinus K,
sig op desen avond verstoken heb
bende op de Meyden-slaapzaal
en wel onder de kribbens van Kor-
nelia de W. en Katermijn van H.,
sijn de jongens bij provisie in 't gat
geset en de meyden bij provisie op
't kamertje.
Bij de present wesende broederen
In 1740zo vermelden oude papieren
bestond de uitzet van een jongen in
het Haagse Weeshuis uit:
Een coüleurt lakens kleet.
Een swart corsaey kleet.
Vier hemdevier sakneusdoeke
twee hemde, twee paer house,
een paar schoenen, een hoet,
een nieuw Testement en
12 stuyver tot een fooitje.
Hoe de jongetjes er nu, in september
1960, in datzelfde weeshuis uitzien, dat
wilde ik u hierboven laten zien.
KROESJTSJEF bekloeg zich
er bitter over dat hij
zich niet vrij door New
York kan bewegen.
Ik ben de gevan
gene van mijn gastheren, steun
de hij dramatisch. Wel, daar
kon hij niet veel anders mee be
doelen dan: Wat gij Amerika
nen veiligheidsmaatregelen be-
Heft te noemen beschouw ik
deels als nodeloze plagerij.
Laat nu uitgerekend zijn
bloedeigen generaal Zacharof de
New-Yorkse politie moeten
waarschuwen: „We hebben de
tip dat men mijn baas wil ver
moorden."
Niet dat me dat verbaast.
Maar Kroesjtsjefs boosheid van
een paar dagen geleden wordt
nu zoetjes-aan belachelijk. Want
alleen al door deze mededeling
van Zacharof zijn alle veilig
heidsmaatregelen dik verant
woord.
is geresolveert over dit voorval op
morgen namiddag voor vier uuren
op dubbelde boeten overkomst te
laten beleggen en de Regentinnen
tegen ses uuren hier te versoeken,
om over de saak nader te delibe-
reeren.
22 Dec Bij Regenten en Regen-
tinnens is geresolveert „Katrijn van
H." op morgen tot spot van het gan-
sche huys met roeden om haar hals
door het huys te leyden en Cor
nelia de W." ingelijx sonder roeije
om te leyden
Ingevolge de vorige resolutie is
bij Regenten in 't particulier ge
resolveert „Ary B." en Martynus
K." op morgen met roede op haar
borst door het huys te laten leyden.
Overkomst gehouden op Zon
dag den 23e December 1731
des morgens voor klokslag
van twaalf uuren op ordinaris
boeten.
23 Dec... Ingevolge het geresol
veerde van gisteren sijn op heden in
het bijwesen van Regenten en Me-
vrouwe de Regentinne door het huys
omgeleyt met roeden om den hals
„Ary B.,
Martynus K.
en Katerijn van H."
en ten toon omgeleyt dog sonder
Roeije
„Cornelia de W."
A.
Hoe kon ik u de directeur van dat Haagse Weeshuis, de heer
Boehlé, beter laten zien dan met een van de aan zijn zorgen
toevertrouwde kinderen?
Door de dunne nevel die over de
stad hing en de lijnen der gevels
vervaagde drong het matgouden
licht der ochtendzon. Het jonge
groen van de bomen begon zich hel
ler af te tekenen tegen de donkere
huizen en de in bleke tinten breken
de lucht.
Enkele vroege stedelingen repten
zich door de nog stille straten van
's Hage naar de verlaten Plaetse,
een plein in het midden van de stad,
waar een schavot stond opgericht.
Een beulsknecht in rode tuniek strooi
de wat zand rond het blok en bedek
te de vlijmscherpe bijl met een
zwart kleed.
De klokken van de stad hadden de
gelovigen opgeroepen voor de vroeg
mis.
Niet ver van de Plaetse, in een
kleine, tussen getrapgevelde huizen
verscholen kapel, knielde een man,
gekleed in een donkere mantel. Hij
hield zijn rossige kop gebogen en
wachtte tot de priester aan het altaar
de zegen zou hebben gegeven. Toen
haastte hij zich naar buiten, zijn
weg kiezend door smalle stegen tot
op het plein waar het schavot wacht
te. De nevel was nu helemaal opge
trokken. Stralend scheen de zon over
de kasseien en zinderde op de hoop
blank zand voor het blok. Een troep
je straatslijpers die dicht bij het
schavot stonden, bekeken de vreem
deling met scheve ogen toen hij tus
sen hen in schoof. Hoewel zijn man
tel van eenvoudige stof en snit was,
herkenden ze toch in hem een aan
zienlijk heer. Ze begonnen onder el
kaar te fluisteren, tot zijn felle blik
de hunne ontmoette. Toen bleven ze
zwijgend staan wachten op het luiden
van het doodsklokje.
Bij de doffe korte slagen hield het
geschuifel en het murmelen der
nieuwsgierigen op. Zij rekten hun
halzen onmerkbaar en probeerden
nog wat dichterbij te komen, toen de
veroordeelde tussen de gerechtsdiena
ren in met geboeide handen maar
het hoofd fier opgericht uit de ge
vangenis kwam en naar het schavot
trapje liep, dat hij met een paar snel
le stappen besteeg.
Het gebeurde niet iedere dag, dat
een aanzienlijk heer onthalsd werd.
Het volk vergaapte zich aan de kleu
ren van zijn mantel, aan de be-
pluimde muts en aan zijn knechten.
Achter hun heer klommen deze het
schavot op om zijn muts en mantel
DOOR
D I GNATE
ROBBERTZ
over te nemen. Aan één van hen
werd toegestaan het wambuis los te
knopen en de kraag van het hemd
terug te slaan.
De veroordeelde stond rechtop.
Uitdagend keek hij over het volk
heen. toen de schout, in zijn lange
zwarte ambtstabberd naar voren
kwam om met luide stem het von
nis voor te lezen.
Jan van Romerswale was door het
Hof van Holland veroordeeld tot het
betalen van een boete, wegens het
plegen van mishandelingen. Maar de
trotse jonker had geweigerd te beta
len. Daarop verbande hem het
Hof uit Holland, Zeiand en Vriesland
,,so lange totdat hij den selven soen
volbracht soude hebben, up verbeurd
van sijn lijf."
Jonker Jan had zich niet om dit
bevel bekommerd en was toch geble
ven. Hij had zich gevestigd binnen
de stad Romerswale, in de zuidelij
ke Bevelanden, en was daar een
wijnhuis gaan houden, waar de jon
ge Bevelandse edelen kwamen dob
belen en feesten. De cijns die hij
verschuldigd was voor de verkochte
wijn had jonker Jan niet betaald.
Hij meende dat een jonker van Ro
merswale het recht had om te doen
en te laten wat hij zelf wilde, zon
der eerst aan het stadbestuur te
moeten vragen wat geoorloofd was.
Voorts had hij zich een boomgaard
toegeëigend, die voordien eigendom
was geweest van een zijner verwan
ten, hoewel deze boomgaard aan de
stad was verpacht, die hem aan Wil
lem Boudijnszoon had gegeven om
te bewerken.
Toen de schouw kwam om jonker
Jan terecht te wijzen, hadden diens
knechten hem aangevallen en met
pijl en boog bedreigd
De eentonige stem van de schout
verklonk over de hoofden van het
luisterende volk. Sommigen waren
teleurgesteld. Zij hadden minstens de
roof van een jonkvrouw of de dood
slag op een medeminnaar ver
wacht. (Maar het waren gewone za
ken waarvoor zij zelf al lang zou
den zijn gegeseld of onthalsd. Toch
was de straflijst van de veroordeel
de lang. Herhaaldelijk had hij zich
op onbetamelijke wijze verzet tegen
de wetten en verordeningen. Het was
hem trouwens nog aan te zien. ter
wijl hij op zijn laatste ogenblik stond
te wachten, dat hij geen man was
die zich gemakkelijk kon buigen.
De vreemdeling die tijdens het
voorlezen van het vonnis met ge
bogen hoofd had staan luisteren,
kwam een stap naar voren toen de
schout zweeg. Zijn grauwe ogen tin
telden van ingehouden drift en hij
maakte een gebaar alsof hij het
schavot wilde bestormen om de ver
oordeelde te bevrijden. Deze scheen
nauwelijks te hebben verstaan wat
er over hem was voorgelezen. Zijn
lang krullend, ietwat rossig haar
hing tot op zijn brede schouders.
De ruwe trekken van zijn sterk
mannelijk gezicht werden verzacht
door de fraaie lichtgebogen neus en
het hoge voorhoofd. Neerknielend
mompelde hij een kort gebed en
legde toen, zonder nog op of om te
zien, zijn hoofd op het blok.
Het was of de toeschouwers hun
adem inhielden toen de beul zijn bijl
ophief. Bij het horen van de doffe
slag keerde de vreemdeling zich om
en drukte de kraag van zijn mantel
tegen zijn gezicht aan. Maar het
volk was belust om het bloed uit de
hals te zien spuiten. Het bleef wach
ten tot twee knechten het lichaam in
een deken gewikkeld en weggedra
gen hadden. Een derde knecht
droeg een tenen mand met zaagsel,
waarin het hoofd lag. Een der knech
ten, die het lijk droegen had een te
korte arrti, zodat het scheef hing.
(Wordt vervolgd)
Maar in 1746 werd er wel even iets
ingrijpends aan de orde gesteld.
„Er werd besloten (op 8 mei), dat
alle kinderen, welke in het gesticht
zullen komen, van nu af aan door de
Doctor en de Chirurgijn de eerste keer
dat Him Edele op het gesticht zullen
komen, nauwkeurig onderzocht zullen
worden."
Juist ja, en mocht er een kind aan
de tering of een andere besmettelijke
ziekte overlijden „de raad van de
Doctor zoude worde ingewonnen om
trent hetgeen met de bedden zoude
moeten geschieden".
Allemaal verleden tijd, ver verleden
tijd. Driehonderd jaar na de oprichting
van dat Haags Hervormd Weeshuis is
het de heer A. Boehlé, de directeur,
die me te woord staat.
„Wij kunnen in ons weeshuis na
tuurlijk nooit het gezin coplëren. Maar
we proberen er hier toch de sfeer van
een gezin in te leggen. We hebben
geen eigen voetbalclub van het wees
huis, geen eigen school van het wees
huis, geen eigen clubs van het wees
huis. Dan maak je er een ghetto van.
Onze kinderen gaan naar gewone scho
len, ze voetballen in verscheidene ge
wone voetbalclubs. Ze zoeken hun
vertier huiten de deur. Ze moeten niet
opvallen, maar meedoen met alle
andere kinderen. Gewoon, vooral ge
woon."
Honderd en acht en twintig kinderen
in vijf Haagse huizen en nog eens 75
kinderen in pleeggezinnen vormen de
pupillen van de heer Boehlé.
Hoe komt het dat uw tehuis Wees
huis heet en dat u geen enkele wees
heeft?, vroeg ik.
„De gemiddelde leeftijd van de Ne
derlander is nu ongeveer 72 jaar voor
mannen en 73 jaar voor vrouwen", zei
de heer Boehlé. „Dat is dus hoog en
dat betekent dat, wanneer een kind
zijn ouders verliest, het zelf in negen
van de tien gevallen al meerderjarig
is. Dan staat het dus op eigen benen
en komt niet meer hier."
-)(■ En in de speelzaal van het
Weeshuis in een van de vijf
gebouwen, in dit geval aan de
Scheyeningseweg in Den Haag -
keken we om de hoek en zag de
camera van de fotograaf dit beeld.
„De sfeer van een gezin proberen
we te benaderen", had de heer
Boehlé me gezegd. Wel, de kinde
ren hier voelden zich bepaald wel
thuis.
den. Maar als u een beetje tussen de
regeltjes door wilt lezen, dan ziet u
ze toch wel staan: al die uit elkaar ge
rukte kindergeesten, al die ellende die
dingen van zes en zeven jaar al
„thuis" verwerkt hebben, al die hopen
schrik, die soms achter die ogen ver
borgen zitten.
„Wat kom jij doen?", vroegen een
paar hummels de fotograaf toen hij
zijn camera uitpakte. „Blijf je met
ons spelen?", vond een ander. „Je
neemt me toch niet mee?", zei een
derde.
En zo'n laatste opmerking blijft dan
hangen
De „kinderen van de heer Boehlé"
zijn dikwijls kinderen, die thuis al zo
veel scènes hebben meegemaakt, dat
ze psychisch wat geschaad zijn. Her-
ries. echtscheidingen, soms gooi- en
smijtpartijen zijn dikwijls voorafge
gaan aan de opname in het Weeshuis.
„Daarom hebben we ook een psycho
loog en een psychiater aan ons tehuis
verbonden", vertelde de directeur.
Er komen ook kinderen, van wie de
moeder het thuis niet meer kon bol
werken. Kinderen dus, die tijdelijk blij
ven, totdat die moeder weer op verhaal
gekomen is. En dan zijn er ook die
jongens en meisjes, die er door de kin
derrechter zijn geplaatst.
0 Kortom: het gaat om kinderen die
het allemaal niet best hadden thuis en
die nu ergens moeten worden opge
vangen. Dat doet dat Haags Weeshuis
dan.
Hoe runt u nu zo'n Weeshuis met al
die kinderen en bijna vijftig mannen
en vrouwen aan personeel?, infor
meerde ik.
„Eén kind kost ons, alles inbegre
pen, 9,25 gulden per dag. We kregen
eerst tegen de zes gulden per kind
subsidie, maar sinds zaterdag is dat
verhoogd tot 8,55 gulden."
En het gat tussen die 9,25 en die
8,55? Want bij zoveel kinderen loopt
dat ook weer op.
„We hebben inkomsten uit een klein
kapitaal, we krijgen af en toe wel eens
een schenking en we krijgen van col
lectes", sprak de heer Boehlé. „Zo
moeten we dat zien aan te vullen."
Geen schokkende dingen heeft u m
dit verhaaltje vernomen. Niets over
I doden en gewonden, rampen en bran-
HAARLEM Tegen de 34-jarige A.
H. J. K., filiaalhouder voor Haarlem
van een Amsterdamse verkoopmaat
schappij, is gisteren door de officier
van justitie bij de Haarlemse recht
bank drie jaar gevangenisstraf met af
trek geëist. De filiaalhouder zou goede
ren ter waarde van 82.000 gulden heb
ben verduisterd en verkocht.
Verdachte zej het geld te hebben op
gemaakt aan feestjes. Dat trok de of
ficier in twijfel. Hij geloofde dat K.
nog wel ergens een deel zou hebben
verborgen. Volgens de raadsman moest
er echter rekening mee worden gehou
den dat verdachte al ongeveer duizend
gulden had terugbetaald.
De raadsman zei dat er nog steeds
zestienduizend gulden zoek zijn, waar
uit volgens hem wel bleek dat er met
de administratie iets niet klopte. Dat
had ook de verdachte gezegd. Hij had
de tekorten die regelmatig waren ont
dekt toegeschreven aan opnemingen uit
de kas door de vrouw van de directeur
van het bedrijf.
De raadsman vroeg de gevangenis
straf te willen beperken tot een jaar,
omdat bij een langere straf de drank-
vergunning van verdachte zou worden
ingetrokken. Daardoor zou verdachte
duizend gulden per jaar aan inkomen
missen, geld dat hij hard nodig heeft
om de civiele vordering te betalen.
De eis tegen de 38-jarige conferencier
J. L. S. uit Haarlem, die zo nu en dan
voor de firma werkte en voor driedui
zend gulden in de opbrengst van de
verduisterde goederen zou hebben ge
deeld, was twaalf maanden waarvan
vier voorwaardelijk met aftrek.
JEÖJ'ON GROTE VOOR
RADEN VERRIJKT URA
NIUM OP DEZE PLAN EET,
N MAARPE BEWONERS CA-
\MQ
MOU FIHREN 26 GOÉD*
door
74
hwishetruk-L
STEKtNDVAN
DE STAD-
AOMC T WAT
.ROLR)E-\ ARM EL
yy R.OLFJE?
"'~tUIII I 1
DAAROM
OU 1ST.
DE DOKTER ZEGTDATHId AL
LERGISCH VOORGELDiS».
Lelies kunnen nu gepoot worden; be
stel de bollen bij een solide firma en
u moet er vooral rekening mee houden
dat bepaalde soorten zowel onder als
boven de bol wortels vormen en dat er
dus rondom de bol voedzame grond
moet zitten; de bol mag echter niet
met mest in aanraking komen; het is
beter een dun laagje metselzand in
de grond te leggen en daarop iegt men
de onderkant van de bol. Ze zijn ook
niet allemaal winterhard en daarom
is het nuttig hen met een laag molm
af te dekken.
door
lliiiiHiiiiHKiiiiiiiiuiiiiiiHiiniiHiiiiiiiiiiiuininniiimnimiiimimnniinininniiniiiniiiiiiiiiiinniiHiiiiniiiiuiniimiiiiiuniinniiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
11-84. De goede sleepboot Kraak had
al heel wat mijlen achter zich gelaten
sinds de ontmoeting met de schipbreu
kelingen. Het werd avond, zonder dat
ar iets van de rampzalige ijsberg te zien
was geweest. Kappie was het gevaar al
weer bijna vergeten en ook de meester
en Okki hadden het te druk, om zich er
lang mee bezig te houden.
Maar de maat hield zich te veel be
zig met de ijsberg, om zich erg druk
te maken over de juiste koers! Kappie,
die met zijn sextant een peiling verricht
te op de eerste bleke sterren, liet dit
instrument bijna uit zijn handen vallen.
„Die overgehaalde klont," bracht hij uit
en liep stampend naar de stuurhut.
„Aardappel die ie bent!" loeide hij te
gen de maat. „Weet je dat je sinds
twee uur geleden niets aan onze koers
hebt veranderd?!"
De maat antwoordde niet doch staar
de als bevroren naar de kim. Toen richt
te hij een sidderende vinger.
..D-daar hijgde hij, naar adem
snaxkend. D-daar h-heb je d-de ij-ijs
berg! Een r-rode ijsberg! Ik z-zie hem
d-duidelijk!"
Ook Kappie snakte naar adem, maar
van woede.
„Lamgeslagen driekwart! Hou op met
dat gemekker over een ijsberg!" tierde
hij. „Wat jij daar met je diepvrieskop
voor een ijsberg aanziet is een eiland,
in de ondergaande zon..!"
NED. HERV. KERK
Beroepen te Bruinisse: L. Emmer
zaal te Zwijndrecht.
Aangenomen naar Finsterwolde: C.
D. van Goeverden, pred. voor bijz.
werkzh. te Mijnsherenland.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Twijzel: W. Kats te Tiel.
EVANG. LUTH. KERK
Drietal te Pekela-Winschoten'; P. Kas-
telijn te Zeist, J. van Theylingen, pro
ponent te Amsterdam en G. C. C. Vis
ser te Utrecht.
De afdeling Colijnsplaat van de N.
C.V.B. hield haar eerste vergadering na
de vacantie o.l.v. de presidente, mevr.
W. Veldkamp-Key. De heer Moerland
uit Goes hield een lezing over „School
en Beroepskeuze".
Naar aanleiding van zijn veertigja
rig onderwijsjubileum geeft de heer A.
v. d. Velden, leraar aan de L.T.S. te
Terneuzen, 30 september a.s. een re
ceptie te zijnen hu/^ Voor het perso
neel van de school zal er 's avonds een
bijeenkomst zijn in de L.T.S.
In de laatst gehouden vergedering
van de bridgeclub „Zuid-Beveland" is
tot voorzitter gekozen de heer mr, J.
F. G. Schlingemann, die de plaats in
neemt van de aftredende voorzitter A.
J. Hendrikx.
