wil U een miljoen joden verkopen E WAARDE CENT PATRI A Eerste VOLKSWARENHUIS MET ZELFBEDIENING GRATIS EEN MUNT VOOR DE KINDEREN Protest tegen degradatie DEPORTATIE VAN LETTEN EICHMANNS AANBOD AAN HONGAARSE LEIDER BRAND Voortreffelijk spel programmat Mijn man vindt Heineken ér* Vw Bet lekkerste bier ydnJiiiMÉi dat er bestaat...!" Dat UUtCOb b|i ni®J* dat zo...!" m Vrijdag 3 juni 1960 ZEEUWSCH DAGBLAD Uitvindingen Voor dollars Wanhoop MEBTr, Gijzelaars vandaag 12 juni: sportdag Belgische primeur voor Nijmegen vandaag IN HET KORT Suiker op televisie Beleid Rebellie Symptoom Naar N.I.R. Nederlander directeur Europese school Pag. 7 EICHMANN, DE GEVREESDE Van een onzer redacteuren „Ik moet er vaak aan denken hoe blij sommigen van uw volk zouden zijn als ze mij konden doden. Maar wees niet te optimistisch. Duitsland zal de oorlog misschien verliezen. Maar mij of mijn gezin krijgen jullie niet te pakken; ik heb een vrouw en twee kinderen zoals u weet. Nee, ik heb alle voorbereidingen getroffen EZE sinistere woorden sprak Adolf Eichmann, S.S. Obersturmbann- fürer, in april 1944 in Boedapest. Voor hem op tafel lag zijn koppelriem met een geladen revolver in de holster. Eichmanns ogen streelden het wapen. Even tevoren had bij zijn befaamde aanbod gedaan: lever mij tienduizend leger- vrachtauto's en ik laat een mil joen Joden uit de Duitse con centratiekampen vrij. Met an dere woorden: Ik wil tiendui zend wagens en een miljoen weerloze gevangenen zullen de laatste gang naar de gaskamers niet behoeven af te leggen. Vijf miljoen Joden waren er al uit geroeid onder leiding van Adolf Eich mann. hoofd van het Amt IV B van tiet Reichs Sicherheits Haupt Amt in Berlijn, dat zich bezig hield met ..Joodse aangelegenheden en evacua tiekwesties". Deze weinig zeggende naam verborg heel het schrikbewind van de nazi's, dat zich met een vre selijk terreurapparaat over een groot deel van Europa uitstrekte. Het Amt IV B had tot taak „de eindoplossing van het Joodse vraagstuk", met an dere woorden, het vergassen en ver volgens verbranden van alle Joden in Duitsland en de bezette gebieden. "DEEDS ■IV de se enkele jaren rookten de schoorstenen van de cre matoria in de Duitse concentratie kampen. Vooral in het beruchte Ausch witz. Adolf Eichmann had zich voor een groot deel al van zijn gruwelijke taak gekweten. Efficiënt, nauwgezet, stipt de oevelen van zijn meerde ren opvolgend. Maar hij deed meer, want hij ontwikkelde ook eigen initia tieven, De gaswagens die de Duitsers in de Sowjetunie gebruikten waren zijn „uitvinding", de gaskamers even eens. Die deden het werk veel snel ler In april 1944 was Eichmann met zijn trawanten in Boedapest. Ook Hongarije was door Duitsland bezet. Met behulp van de Hongaarse fascis ten die nu hun grote kans kregen, waren S.S.. Gestapo en de andere terreurorganisatie's van de nazi's hun onmenselijke praktijken begonnen. De Hongaarse Joden werden in kampen en ghetto's bijeengedreven en weldra zouden de eerste transporten naar Auschwitz vertrekken. Maar het getij begon steeds meer te keren. Nazi-Duitsland kreeg hoe langer hoe meer tegenslagen te in casseren. In het Oosten rukte het Rode Leger driest op in de richting kritisch ibekeken Degene die nog niet wist „Wat iedere vrouw wel weet" heeft gisteravond wel wat kunnen opsteken. Maar dat niet alleen, hij zal zich zeker ook hebben geamuseerd met het stuk van James Barry, dat de N.C.R.V. op het scherm bracht. Moge het gegeven van de schrijver wat gezocht aandoen, de uit werking is knap en onderhoudend. Een echt gezellig stuk dat door de enthou siast spelende toneelgroep Puck tot goed televisie-amusement werd om getoverd Nel Koppen was in dit stuk de sym pathieke centrale figuur, die haar rol als „lelijk eendje" fijngevoelig en wijsgerig opvatte. Wim van den Heuvel als- haar echtgenoot zorgde eveneens voor een uitstekende creatie. Hetzelfde kan worden gezegd van Sarah Heyblom, die van haar rol als comtesse de la Brière een waar juweel tje maakte. Ook Erie van Ingen zorgde voor een vlotte vertolking. Wie vooral in het succes deelde was Henk Rigters die niet alleen voor een goede vertaling zorgde, maar het spel ook voortreffelijk regisseerde. van het „Duizendjarige Derde Rijk", in het Westen kon de geallieerde in vasie elk ogenblik beginnen. De Duitsers kregen gebrek aan ma teriaal en wapens. Vandaar dat in het misdadige brein van Adolf Eich mann een nieuw plan rijpte. Hij ont bood een der leiders van de Waada Ezra, de Joodse ondergrondse orga nisatie in Boedapest, bij zich in zijn hoofdkwartier dat was gevestigd in het luxueuse hotel Majestic. De ka lender wees 25 april 1944. INGENIEUR JOEL BRAND, een I der voormannen van de Waa da Ezra, betrad op die dag met knikkende knieën het hotel en meld de zich bij de S.S.-ers die op wacht stonden in de hal. Hij werd onmid dellijk naar boven gebracht. Brand betrad een kamer waarachter een bureau een hoge S.S.-officier op hem wachtte. Een man van tegen de veertig, niet uitgesproken lang, slank, donkerblond haar. Zijn ogen staal blauw, hard en scherp, zijn lippen onaangenaam dun. Zijn woorden kwa men met horten en stoten uit zijn wrede mond, als het geluid van een mitrailleur. Dit was Adolf Eichmann, de gevreesde! Joel Brand had al enig vermoe den waarom Eichman». hem had la ten komen. Eichmanns plaatsvervan ger had namelijk al een aanbod ge daan de deportatie van de Joden in een deel van Europa stop te zetten, in ruil voor twee miljoen dollar. Twee honderdduizend waren al spoedig bijeengebracht door de Joodse ge meenschap in Hongarije. Maar Eich mann wilde meer. „Ik ben bereid u een miljoen Joden te verkopen", sprak hij glashard tot Brand. „Bloed voor geld - geld voor bloed. Wie wilt u redden. Mannen? Vrouwen? Ouden van dagen? Kinde ren? Wie?" Eichmann legde uit: Hij wilde het leven van een miljoen Joden sparen in ruil voor goederen, niet voor geld. Brand mocht er met de leiders van de Joodse wereldorganisatie in Istan- boel over onderhandelen, ook met de geallieerden. Als hij maar terugkwam met een positief antwoord. Enkele dagen later verduidelijkte Eichmann zijn aanbod. Hij wilde tien duizend nieuwe legervrachtwagens, compleet met reserve onderdelen. Ze zouden niet tegen de westelijke ge allieerden, maar uitsluitend aan het Oostfront worden gebruikt. gatief uitviel, daar maakte men zich geen illusies over. Eichmann voegde Brand voor zijn vertrek toe: „U weet wie ik ben. Ik had de leiding van de „acties" in Duitsland, Polen en Tsjechoslowakije. Nu is de beurt aan HongarijeBrands vrouw en kinderen en zijn moeder moesten in Boedapest achterblijven onder Eich manns „hoede" tot hij uit Istanboel terugkeerde, „Kom vlug terug, me neer Brand. Ik maak geen grapjes", klonk het nog dreigend uit de mond van de hoge S.S.-officier. Per vliegtuig reisde Brand naar Istanboel en vandaar per trein naar Aleppo om met leiders van het Jood se agentschap te onderhandelen. In Aleppo sprak hij met Mosje Sjertok, lid van het hoofdbestuur van het Joodse agentschap, in het bijzijn van Britse officieren, Sjertok kon niets voor Joel Brand doen. De Britten ver trouwden hem niet, zij arresteerden de wanhopige Hongaarse Jood. Hij werd naar Kairo gebracht. Daar werd hij urenlang ondervraagd. Waarom? Brand weet het nu nog niet. GROTE KRACHT pleitte Brand voor zijn wanhopige zaak. Hij moest binnen veertien da- I7ICHMANN beloofde Ausch- -L-" witz onmiddellijk te zullen laten opblazen indien Brand uit Istan boel zou terugkeren met een bevesti gend antwoord. Honderdduizend Joden zouden dan direct worden vrijgelaten en door de geallieerden moeten wor den opgehaald in ruil voor de eerste duizend auto's. Enzovoort. Lag hier een kans het overgeble ven deel van de Joden in Europa uit handen van de Duitse beulen te red den? De Joodse leiders in Boedapest besloten Brand te belasten met de missie over Eichmanns voorste] in Istanboel te gaan onderhandelen. Wat er zou gebeuren als het antwoord ne- VRIJDAG Mocht u Vlaanderen goed kunnen ontvangen, dan kunt u van avond ten tweede male het huis van Anton van Duinkerken binnendringen. Gisteravond zond de Belgische tele visie namelijk een vraaggesprek met hem uit en vanavond zendt de Vara het over de Nederlandse zenders uit. De gastvrouwe van de Belgische tele visie introduceert nog een programma van het N.I.R. bij u vanavond: Licht jes aan de Schelde, een muziekpro gramma. Vanavond dus een program ma geheel op film (20.45 en 21.25). Baarle-Hertog, dat kleine stukje land, waar zoveel over gepraat wordt, komt vanavond veertig minuten lang in het centrum van de belangstelling (20.00). Daarna een stuk van Jan de Hartog voor de TV bewerkt: De on dergang van de vrijheid. 9 Frans België geeft Denkbeeldig proces van de film Les Cousins om 21.00. Wanneer Marx en Engels thans in de Sowjetzone van Duitsland leef den zouden zij ook in de cel zitten. Dat is het thema van een documen taire die de Duitse televisie vanavond om 20.20 op de beeldschermen brengt. Daarna zien we de televisiefilm: De lange jacht (21.10). Zondag 12 juni is er ongeveer de hele middag sport op de televisie. Van 3—6 uur volgt een verslag van een gevarieerd sportprogramma uit ver schillende Duitse steden, onder andere van wedstrijden waaraan een Neder landse zwem- en athletiekploeg deel neemt. Verder nog delen van een ten niswedstrijd tussen Duitsland en Zwe den om de Davis cup en een concours hippique uit Keulen. gen met een gunstig antwoord bij Eichmann terug zijn, of de deporta ties zouden beginnen. Twaalfduizend mensen per dag zouden naar Ausch witz worden overgebracht, had Eich mann gedreigd, als hij niet met een belofte terugkeerde dat de vrachtwa gens geleverd zouden worden. „Meent u werkelijk dat de Duitsers de bedoeling hadden dat dit aanbod serieus zou worden opgevat?", vroeg men Joël Brand. Wanhopig door de Britse achterdocht smeekte Brand op Eichmanns aanbod in te gaan, de laatste kans om een miljoen Joden te redden. Wordt vervolgd VRIJDAG De VPRO begint van avond op Hilversum II met een serie programma's over het Nabije en het Verre Oosten. Om 20.35 is als eerste de beurt aan Perzië. De Vara, in de personen van Henk van Stipriaan en Coen Serre, presenteert om 21.00 (even eens op Hilversum II) een reis- en vakantieprogramma. De steeds weer voortreffelijke rubriek Zorg om de mens van de VPRO hoort u om 22.40. Voor de operaliefhebbers is er vanavond om acht uur (Hilv. 1) een uitzending van de komische opera in drie bedrijven Era Diavolo van de Franse componist Daniel Frangois Esprit Auber. De uitvoering berust bij het Radiokoor, het Promenade orkest en een keur van solisten, het geheel onder leiding van Benedict Silberman. Verder is er voor de serieuze mu ziekliefhebber in het avondpro gramma over de eigen zenders niet veel te beleven. Over Engelands derde programma (464 mis er een interessant pro gramma, dat uitgevoerd wordt door het Londens Symfonie-orkest ach tereenvolgens geleid door Sir Arthur Bliss (een bewerking van de diri gent van Purcells Set of Act tunes and dances), Colin Davis (Symfonie van Mozart) en Zoltan Koddly (ei gen composities m.m.v. de bariton Dietrich Fischer-Dieskau)Dit con cert begint om acht uur. Hilversum gist en gonst Directeur Repko zwijgt Van een onzer verslaggevers NIJMEGEN De oude keizerstad, die tien jaar geleden de eerste zelfbedie ningswinkel in Nederland mocht verwel komen. beleefde gistermiddag weer een primeur op dit gebied. De Nederlandse dochteronderneming van de Belgische Priba n.v. opende daar met de nodige tam-tam het eerste volkswarenhuis mei supermart in ons land dat met volledige zelfbediening werkt. Het Nijmeegse warenhuis is het eerste van een reeks warenhuizen met dit sys teem die Pviba in een aantal steden met meer dan 80.000 inwoners gaat exploite ren. Het komend najaar komt eerst Apel doorn aan de beurt, vervolgens Den Haag en Haarlem. Het is de bedoeling dat er in vier jaar tijds een twintigtal in ons land zullen worden geopend, zo mogelijk in verbouwde bestaande panden maar desnoods in een enkel geval ook in een nieuw. In diezelfde tijd hoopt Priba 200 aange sloten onafhankelijke detaillisten te ver werven die zich door haar als grossier laten bevoorraden en adviseren. Van deze zg. Unie-winkels in minder omvang rijke plaatsen zijn er thans vijf: te Val- kenswaard. Terneuzen, Weesp, Culem- borg en Epe. Volgende week wordt tn Driebergen de zesde geopend. Advertentie bij elk pakje biscuits, crackers of zoutjes van LEUK! Dit „zakcentje" kunnen ze opsparen en er wat lekkers voor kopen bij Uw Patria-ieverancier (tot een maximum van 25 ct per keer). ZATERDAG 4 JUNI 1960 RADIO HILVERSUM I, 402 M OCHTEND KRO: 7.00 Nws; 7.15 Gewijde muz; 7.30 V d jeugd; 7.40 Gram; 7.45 Morgengebed en overweging; 8.00 Nws; 8.18 Gram; 8.50 V d huisvr; 10.00 V d kleuters; 10.15 Chansons; 10.30 Ben je zestig? 11.00 V d zieken; 11.45 Gram. MIDDAG 12.00 Middagklok - noodklok; 12.02 Pro- menade-ork en sol; (12.30-12.33 Land- en tuinb meded) 12.50 Act; 13.00 Nws; 13.15 Zonnewijzer; 13.20 Nieuwe gram; 13.30 Lich te muz; 13.50 V d jeugd; 14.00 Dameskoor; 14.20 Kunstkron; 14.50 Amateursprogr; 15.15 Franse les; 15.30 V d jeugd; 16.00 Grego riaanse zang; 16.30 Instrum octet; 16.50 Sportpraatje; 17.00 V d jeugd. AVOND 18.00 Lichte muz; 18.15 Journ weekoverz; 18.25 NederI lichte muz; 18.45 Van klanten en wanten weten, vragenbeantw; 19.00 Nws; 19.10 Act; 19.25 Memojandum; 19.30 Omr ork en soliste; 20.20 Lichtbaken, lezing; 20.30 Cabaretprogr; 21.00 Polit lezing; 21.10 Het Hoofdkwartier van Zijne Majesteit, hoorsp; 22.25 Boekbespr; 22.30 Nws; 22.40 Jong - oud - eeuwig, gesprekken; 23.55— 24.00 Nws. HILVERSUM n, 298 M OCHTEND VARA: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.23 Gram; 8.00 Nws; 8,18 Gram; 8.50 Voor u en uw gezin, praatje v d vrouw; 9.00 Gym v d vrouw; 9.10 Gram. VPRO: 10.00 Samen I thuis, praatje; 10.05 Morgenwijding. VARA; 10.20 Fragm uit gevar programma's; 11.35 Kamermuz. MIDDAG 12.00 Lichte muz; 12.30 Land- en tuinb meded; 12.33 Orgelspel; 13.00 Nws: 13.15 V d teenagers; 14.15 V d jeugd; 14.50 Koor zang; 15.00 Het socialisme in deze tijd, le zing; 15.15 Kamerork en solist; 16.00 Boek bespr; 16.20 V d touristen; 17.00 Jazzmuz; 17.30 Weekjourn. AVOND 18.00 Nws en comm; 18.20 Pianospel; 18.30 Lichte muz; 19.00 Kunstact. VPRO: 19.30 Passepartout, lezing; 19.40 Christus, zijn leerlingen en de mensen, lezing; 19.55 Deze week, lezing. VARA: 20.00 Nws; 20.05 Oostenrijkse muz: 21.25 Soc comm; 21.40 Lichte muz; 22.05 Actueel sportnws; 22.30 Nws; 22.40 Zang met interviews; 23.10 Gram: 23.55—24.00 Nws. TELEVISIE NEDERLAND KRO: 17.00 V d kind. NTS: 20.00 Journ en weeroverz. VPRO: 20.20 Ontmoeting met het Oosten, documentaire; 20.50 Mo deshow; 21.10 Oude filmfragm; 21.40 Lied- jesprogr. DUITSLAND 15.15 Int concours hippique; 17.10 Gevar progr; 17.40 Kookpraatje; 18.00—18.30 Ka- thol Vesperdienst. (Regionaalprogr; 18.45 NDR: Die Nordschau; "WDR; Hier und Heute; 19.25 NDR: Dat zou ik graag zien WDR: Vader is de beste). 20.00 Nws; 20.20 Rep; 21.45 Filmrep; 22.25 Het woord voor de zondag. VLAAMS BELGIË 14.3017.00 -Eurovisie Londen: Rep at- letiekwedstr; 17.0018,00 V d jeugd; 19.00 Kathol uitz; 19.30 Nws; 19.45 De week in beeld; 20.15 Amus progr; 21.00 Feuill; 21.05 Feuill; 21.40 Amus progr; 22.20 Auto- mobielkron; 22.50 Nws. FRANS BELGIË 's-Middags: Eurovisie Londen; Atletiek- wedstr; 19.00 V d vrouw; 19.30 Feuill; 20.00 Journ; 20.35 Maurice de Paris; 21.25 De camera ontdekt de tijd. Daarna: Journ. Het bekende toneelspel Suiker van de Belgische schrijver Hugo Claus komt op de televisie. Het wordt op gevoerd door het Rotterdams Toneel op donderdag 23 juni. AFFAIRE PRIOR IS OUD ZEER Van onze radio- en t.v.-redaeteur KAREL PRIOR is weer „cause célebre". Hij is dat ai vaak geweest en hij zal het nog wel vaker zijn. In de meeste ge vallen zal het hem om begrijpelijke redenen niet onaange naam zijn. Prior timmert aan de (zuilen) weg, vaak met harde, weergal mende slagen, waarvan er een hij hoge uitzondering wel eens op zijn eigen hoofd terecht kan komen. Prior is door de AVRO is door de AVKU m „rang" teruggezet, van hoofd ener afdeling tot (veel minder betaald) regisseur. Dit naar aanleiding van zijn houding tijdens het befaamde geschil tussen de N.R.U. en Prior met zijn artisten over de samenstel ling van het Nationale pro gramma voor 5 mei (o.a. over het liedje Milord). Het zij vóór alles geconstateerd, dat de aanleiding tot Priors stap, wortelt in een vaak voorkomende gang van zaken, die voortkomt uit ons omroepbestel. Dat sommige censurerende om roepen van ons land een merk waardig en dikwijls hoogst ergerlijk beleid voeren is buiten kijf. Dat een producer zich tegen kleinzieligheden verzet als ze tè remmend werken en zijn opdracht teruggeeft is begrijpelijk en zeker niet onverwacht. Dat zijn eigen baas hem op de vingers tikt als dit teruggeven ge paard gaat met lawaai en buiten- hangen van vuile was is ook be grijpelijk, en niet onverwacht. Dat de andere bazen van de N.R.U. de Avro onder druk zetten om de lastpost te straffen is be grijpelijk. Dat de Avro enige stap zou doen alleen vanwege deze pressie is niet zonder meer aannemelijk. Toen Prior zijn opdracht terug gaf, rebelleerde hij mede tegen zijn eigen baas en hij kon vermoeden, dat zijn rebellie gevolgen zou hebben. Het degraderen lijkt een harde, school- i meesterachtige maatregel, als men in aanmerking neemt, dat velen zich, mede bij de Avro, realiseerden hoe weinig benijdenswaardig de positie van de samensteller van een vijf-zuilen-pro gramma is. In wezen is de aanleiding tot de hele zaak Prior maar één van de symptomen geheime degradatie en de zaak zelf, hoe onaangenaam ook voor de betrokkenen, niet eens van zo erg veel belang. Belangrijker is, dat weer (deze keer door de op zijn terrein zeer bekwame heer Prior) gewezen is op een onverkwikkelijke situatie. Het is immers duidelijk, dat een steviger, onafhankelijker houding van ieder der omroepverenigingen apart zou bewerkstelligen: dat allerlei zaken werkelijk met ere door de hoogstverantwoordelijken wor den uitgevochten; dat het belang van luisteraar en kijker daarbij een veel grotere rol zou spelen en dat een incident-Prior dan onnodig zou zijn en zo het al voorkwam veei minder belangrijke zaken in het geding zou brengen. Eigen nieuwsdienst HILVERSUM Karei Prior heeft bij de Avro protest aange tekend tegen zijn degradatie van Hoofd der afdeling Gevarieerd Programma tot een functie van producer/regisseur. In het Avro-bedrijf wordt aange nomen dat Prior tegen de Avro een proces zal openen, als het omroep- bestuur zich voor de inhoud van zijn protest geheel doof houdt, want Prior zal deze degradatie moeilijk over zich heen kunnen laten gaan. Bovendien zou deze verlaging van functie bij de Avro zijn positie tegenover de artisten waarmee hij moet werken, te zeer verzwakken. Avro-directeur, de heer Repko, zwijgt en de heer Prior zwijgt. Hij neemt zelfs de telefoon niet meer van de haak. Het ziet er wel naar uit dat het geval Prior een staartje zal krijgen als de Avro haar degra'datieplannen niet wijzigt. Onder radiocollega's van de heer Prior wordt aangenomen dat voor Prior èlders (bij grammofoonplaten maatschappijen, de commerciële T.V. of het Belgisch NIR) wel een plaats vrij zal komen, mocht hij de Avro in de toekomst verlaten. Van onze correspondent LUXEMBURG De Nederlander dr. B. Al, leraar aan de Europese school te Luxemburg, is benoemd tot directeur van de nieuwe Europese school, die in sep tember bij het Europese kernonderzoek centrum te Mol in de Belgische Kem pen zal worden geopend. AMSTERDAM De rechtbank te Am sterdam heeft gisteren de 41-jarige boek handelaar G. N. te Amsterdam vrijge sproken van het verspreiden van een aanstootgevend boek. De officier van justitie had vijf maan den gevangenisstraf geëist. De raads man had vrijspraak gepleit "mdat het boek. nu Mr. Gigolo gestiteld, onder een andere titel al jarenlang in ons land is verkocht. eihekeni-, f STOCKHOLM (AP) De Russen zijn de laatste tijd opvallend actiever in hun optreden in de Baltische staten geworden. Zo is uit Stockholm verno men dat het aantal deportaties van jon geren uit Letland naar Siberië aanzien lijk is toegenomen. Op 23 april zijn er nog vijfhonderd jonge mensen uit Riga naar Azië weggevoerd, ondanks het vruchteloos protest van de Letse com munisten. Sedert Kroesjtsjefs aanpak van de agrarische projecten in 1954 zou den volgens een Zweeds vluchtelingen- blad, Balt Press, reeds 20.000 jongeren in „arbeidsprogramma's" naar Aziati sche Sowjetrepublieken zijn gevoerd. Intussen heeft het rode leger zijn greep op de Sowjetrepubliek Letland versterkt door het mandaat bij Moskou van maarschalk Bagramjan. De Letse communistische partij heeft nl. niet kun nen verhinderen dat deze gepensioneer de maarschalk, die niet in het land woont, de republiek in Moskou voor Uniezaken vertegenwoordigt. Voorts zijn er drie hoge officieren van het rode le ger in het centrale comité van de Letse communistische partij gekomen. De directeur van gemeentewerken j te Ridderkerk, de heer H. J. Hardeman, is benoemd tot ridder in de orde van I Oranje-Nassau. Advertentie

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1960 | | pagina 7