Wie Amstel drinkt
doet zó
Ze
zijn er
de Duitsers!
Jonge vandalen
op slooptocht
HERINNERINGEN UIT
VIJF ZWARTE JAREN
VAN ONZE HISTORIE
mtk
M'
M
Politicus-dichter T
in Friesland herdacht
Donderdag 21 april 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 9
Voorschriften
SCHOLIEREN TE GAST
OP MARINEVLIEGKAMP
Oplossing
Jongetje verdronken
HERINNERING
VAN
OCULUS
Vermeend tekort aan
„leut": scheepsruzie
5 f
v
van Europa's superriool: De Rijn
Van een speciale verslaggever
RIJNLAND De vervui
ling van de Rijn heeft
het toelaatbare overschre
den: per dag vloeit vandaag
de dag 35.000 ton industrie-
zouten bij Lobith ons land
binnen. De enkele honderden
voorreinigings- en biologi
sche zuiveringsinstallaties
die wij reeds hebben ge
bouwd om het Rijnwater
weer tot rein drinkwater
voor zes miljoen Nederlan
ders te maken, zijn in capa
citeit nog verre van vol
doende. De Rijn wordt een
stinkende drabbige stroom
ondanks het feit dat met
name door de industrie in
het Ruhrgebied miljoenen
Duitse marken in waterzui
veringsinstallaties worden
geïnvesteerd en ondanks het
feit dat deze strijd aan de
bron geen wild en verward
verzet is, doch wordt gere
geld en gecoördineerd door
de reeds in 1950 opgerichte
internationale commissie ter
bescherming van de Rijn te
gen vervuiling.
West-Duitsland na de oorlog zijn ge
bouwd en die de eis gesteld kregen
dat het af te voeren fabriekswater
in gegarandeerd zuivere en onscha
delijke vorm het fabrieksterrein zou
moeten verlaten. Het heeft vele ja
ren gekost, voordat men de techni
sche oplossing voor dit probleem
had gevonden, maar de olieraffina
derijen kunnen verklaren dat zij de
bruikbare oplossing hebben gevon
den.
De bronnen van Europa's super
riool moeten dus niet worden ge
zocht bij de industrieën en fabrie
ken, die na de oorlog in het kader
van de industrialisering van het
stroomgebied van de Rijn zijn ge
bouwd. De eigenaars van deze on
dernemingen hebben bij de aanleg
en bouw van hun bedrijf terdege re- j
kening moeten houden met de eisen
die ten aanzien van de water (en
de lucht-!) vervuiling van Over
heidswege zijn gesteld.
Willen wij de overigens niet te
verwaarlozen miljoenen bewoners
van de beide Rijnoevers, hun riool-
en stadslozingen buiten beschouwing
laten, dan vinden wij de bronnen
van het kwaad bij de oude indus
trieën, fabrieken, bruinkool-, steen
kool- en kiezelgroeven, die van hun
oprichting en bouw af gewend zijn
geweest hun „Abwasser" in de Rijn
te spuien. Alhoewel ook zij zich van
de ernst van het kwaad volkomen
bewust zijn en kosten noch moeite
sparen om hun proceswater, hun
spoel- en waswater, hun ketelvoe-
dingwater, hun water voor laborato
rium- en sanitair gebruik en, niet te
vergeten, het regenwater dat via
de fabrieksstraten en terreinen in
hun afwateringssysteem terechtkomt
van verontreinigingen te zuiveren,
zal er nog heel wat water door de
Rijn moeten stromen voordat alie toren afgekoeld en daarna iveer m circu-
bronnen des kwaads definitief zullen latie gebracht.
zijn opgedroogd.
Advertentie
Juist daarom zal men zich wel
licht afvragen hoe het mogelijk
is dat de Rijn toch een super
riool voor de industrie is gewor
den en of de eisen die de com
missie stelt en de wettelijke be
palingen die ten aanzien van het
door de fabrieken en industrieën
in de Rijn af te voeren fabrieks
water gelden wel streng en bin
dend genoeg zijn. Wij hier in het
Rijnland, zijn ervan overtuigd dat
dit grote en ernstige euvel met
alle dienstbare middelen wordt
bestreden. In een van de daar
toe uitgevaardigde voorschriften
lezen wij letterlijk: ,,Das in den
Rhein eingeleitete Abwasser muss
eine solche Beschaffenheit auf-
weisen, dass es keine Mis-
stande hervorrufen kann. Des-
halb muss es so weit von ge-
Vósten und ungelösten Fremdstof-
fen befreit sein. dass eine Scha-
digung der im Wasser lebenden
Pflar-zen und Tiere sowie eine
Beeintrachtigung des Gemeinge-
brauchs und die Fischereibelan-
ge am Wasserlauf vermieden
wird."
Dit voorschrift zegt in zijn alge
meenheid nog weinig, ware het niet
dat bij de aanleg, bouw en inbe-
drijfstelling van nieuwe fabrieken en
industrieën de toelaatbare waterver
vuiling nauwkeurig en precies wordt
voorgeschreven. Om aan deze strin
gente bepalingen van de Duitse
Bondsrepubliek te voldoen, is het
noodzakelijk dat bij de bobw van
nieuwe fabrieken gelijktijdig de voor
zieningen worden getroffen om het
fabriekswater in de Rijn te mogen
terugvoeren, waarbij het woord „te
rugvoeren" in vele gevallen niet
eens juist is. De nieuwe Duitse in
dustrie acht namelijk het Rijnwater
in het Ruhrgebied reeds dermate
vervuild, dat men het niet als pro
ces. of koelwater wenst te gebrui
ken indien dit niet strikt noodzake
lijk isi De nieuwe en nog in aan
bouw zijnde industrieën, die daar
toe in dé gelegenheid zijn, geven de
voorkeur aan het gebruik van bron-
of bodemwater en als wij dan be
denken dat een middelgroot bedrijf
gemakkelijk een 5000 tot 10.000 m3
per uur op kan, dan spreekt het
vanzelf dat ook ten aanzien van het
gebruik van bodem- of bronwater
Beperkingen worden opgelegd en dat
men het opgepompte water via een
ingewikkeld reinigings- en koelsys
teem binnen de fabrieken in kring
loop tracht te .louden, waardoor meu
slechts een klein gedeelte, dat ver
loren gaat door verdampings- en an
dere verliezen, moet suppleren, ter
wijl bovendien de Rijn ontlast wordt
van het terugvoeren van 10.000 m3
fabriekswater per uur.
VLIEGKAMP VALKENBURG. On
geveer vijftienhonderd middelbare scho
lieren zijn vandaag te gast op het ma
rinevliegkamp Valkenburg. Zij krijgen
daar een serie demonstraties voorge
schoteld die hen enigszins een indruk
moet geven van de militaire luchtvaart.
Een even grote groep jongelui is -dins
dag, de eerste van de twee jeugdluc'ht-
vaartdagen I960, op het vliegkamp ge
weest. Toen werd een zelfde program- j
ma van vliegdemonstraties en stamppot]
afgewerkt als vandaag.
Dit systeem van fabriekswater in
kringloop wordt o.a. toegepast op
de nieuwe olieraffinaderijen die in
Van een onzer verslaggevers
MEDEMBLIK Gistermiddag heeft
de rijks-politie van Medemblik na twee
volle dagen dreggen en zoeken de droe
ve zekerheid gekregen, dat de vijfjarige
Henk Kieft in het Overleker kanaal ver-
dronken is.
Het jongetje was maandagmiddag
buiten gaan spelen met zijn step. Hij
is nog in het centrum van het stadje ge- 1
zien. maar daarna heeft niemand meer
iets van hem gehoord. De politie is j
daarna de vele waterwegen in en om
Medemblik nauwkeurig gaan afdreggen.
Vlakbij het lijkje werd de step in het1
water gevonden.
Van onze correspondent
ASSEN Een ware rage van
vandalisme van een deel van de Asser
jeugd bezorgt de politie handenvol
werk en de behuizingen van padvin
ders veel schade.
Horden van soms meer dan vijftig
knapen hebben de Paasvakantie gebruikt
voor het slopen van o.m. het landgoed
Valkensteijn, dat door de padvinders-
groep die het als troephuis gebruikt, pas
was opgeknapt en over enige weken
officieel zou worden geopend. Alle ramen
van het gebouw zijn kapotgeslagen, de
deuren uit de scharnieren gelicht en in
de gracht gesmeten, de sponningen uit
gebroken en de muren besmeurd.
Van twee andere padvinderslokalen
zijn eveneens alle ruiten gesneuveld bij
een bezoek van de jeugdige vandalen.
Ook werden verscheidene dingen gestolen.
Het handenarbeidlokaal van de Asser
school voor b.l.o. is geruïneerd. Daar
werden de werkstukken in kachels ver
brand.
De politie heeft al verscheidene schul
digen opgespoord en zoekt op grote
schaal naar de andere vandalen.
MONTREAL (Reuter). Het Duitse
vrachtschip Transquebec is als eerste I
schip in het nieuwe seizoen de St. Law
rence opgevaren. Het wordt door twintig
andere zeeschepen gevolgd, die alle op
weg zijn naar havens aan de Grote Me-
ren.
AMSTEL PILSeen saclit, gul biertje, zoals de
Nederlander het graag drinkt.
AMSTEL GOLDeen bier met allure, 'n Uitge
maakte zcmk
AMSTEL OUD BRUIN heeft vele liefhebbers en dage
lijks komen er meer bij. Terecht!
Proef maar, vergelijk maar.
Reeds bij de bouw ran deze nieuwe
aard olieraffinaderij in de omgeving van
Keulen wordt met het probleem van de
watervervuiling rekening gehouden. Men
zal hier gebruik maken van bronwater
dat in kringloop zal worden gevoerd. Om
het gebruikte koelwater weer dienstbaar
te maken, wordt het in een enorme koel
DANZIG" was het codewoord.
Het woord dat de inleiding
vormde tot de vijf grauwe, mensont
erende jaren die voor Nederland de
oorlog betekende. Het codewoord
waarop het aanvalsplan ,,Fall Gelb"
tot uitvoering kwam.
Het was 10 mei 1940. Onder leiding
van Von Bock, Von Rundstedt en Von
Loeb kwam de Duitse moloch van
honderdvijftig divisies met vijfdui
zend vliegtuigen en vijfduizend pant
serwagens in vernietigende bewe
ging.
Toen nog geen Benelux, maar een
Nederland dat niet aan oorlog ge
loofde, een België dat zich de rauws
moffenlaars nog van een vorige ge
legenheid herinnerde, en een Luxem
burg dat zelfs geen zucht kon slaken
voor het met een hakenkruis werd
toegedekt.
10 mei 1940. Die dag huilden onze
mannen in een machteloze woede, en
in een vaag gevoeld besef van de el
lende die komen ging.
In een reeks herinneringen willen
wij nogmaals het oog richten op de
kleine mens, op het individu, dat
zich gekooid tegen de tralies wierp
en zich meegesleurd voelde in de
maalstroom van gebeurtenissen die
een eind maakten aan zijn geluk,
zijn zekerheid, zijn vrijheid.
10 mei 1940
De strijd die ons leger voerde, duurde slechts kort. Door een
geweldige overmacht werd het verslagen en in lange stoeten keer
den de mannen huiswaarts.
De oorlog is begonnen. Overal hingen aanplakbiljetten waarop
de Staat van Beleg werd afgekondigd, met daarbij de waarschuwing
dat alle ramen voortaan verduisterd moesten worden.
DE BEL ging. Wij waren
nog niet helemaal ge
kleed en ik deed de
voordeur op een kier
open. Een man stond op
de stoep. De Duitsers zijn er, zei
hij. Ik kende de man wel. Hij
woonde een paar huizen van mij
af en wij liepen samen nogal eens
van de trein het eindje door de
stad.
De Duitsers zijn er, zei hij
dringend.
Wat Duitsers, vroeg ik.
God, ze zijn er.
Ik liet hem binnen komen.
Wou je zeggen, dat ze bin
nen gevallen zijn?
Ja.
Hoe weet je dat?
De radio. Zet de radio aan.
Luister maar. Ik ga weer.
Aarzelend draaide ik aan de
knop. Ja, alarm. Ik werd kwaad
en vloekte.
Luister, vrouw, de Duitsers.
Ja, zei mijn vrouw, ik hoor
het.
Ik ging op een stoel zitten,
steunde mijn hoofd in de handen.
Tranen drupten op het tafelkleed.
Het snikken deed pijn. In zo lang
had ik niet gehuild. Ik stond op,
ging mij wassen en kleden.
Ik ga mij melden, zei ik te
gen mijn vrouw.
Zij keek toe.
TE LAAT
Ik was nog maar pas ontslagen
uit de reserve, maar ik was een
goed schutter. Ik oefende nog el
ke week in 's Lands Weerbaar
heid, voor mijn genoegen, met de
buks.
Ik ging de straat op. Bij de
Martirütoxen^wist ik een militair
bureau, iets van een plaatselijke
commandant of zo, precies wist
ik het niet, maar men zou mij
daar wel verder helpen. Ik had
mijn zakboekje bij me.
In het bureau trof ik een adju
dant.
Adjudant, ik kom me melden
als vrijwilliger. Hier is mijn zak
boekje. Ik ben scherpschutter.
U zult hard moeten lopen,
zei de adjudant grimmig. Gronin
gen is ontruimd. Ze zitten nu wel
bij de Afsluitdijk. Ga naar huis,
het heeft geen zin. De anderen
zijn met een paar uur hier.
Ik voelde me ellendig en ver
nederd. De adjudant zag het.
<JnSvA
Av'/V-jy'1
ejfe
Ga nu maar, zei hij zacht.
Je kunt echt niet beter doen dan
naar huis gaan. Het is hier beke
ken.
Ik ging. Ik zag een opengedraai
de spoorbrug en een prachtige lo
comotief als een dood beest half
in het water hangen. Oorlog, rot
zooi, wat moet het nou?
ANGST
Thuis zag ik de buurman weer.
Hij zat nu aan de tafel. Er stond
een kop thee voor hem en de ra
dio leuterde. Ik zette haar onge
duldig af. Mijn vrouw zette ook
voor mij een kop thee neer.
Ik was kwaad, helemaal
kwaad, op iedereen, op mijn
land, dat me had afgewezen, op
mijn vrouw die maar gewoon
thee schonk en niets zei en op die
buurman. Wat moest hij hier?
Ik keek hem aan. Ik ergerde
me aan zijn hulpeloze blik, aan
zijn duidelijke angst.
De buurman dronk zijn thee.
Zijn hand beefde.
We zullen wel moeten ver
duisteren, zei hij zacht.
Is dat alles wat je weet, viel
ik uit. Ik smeet het zakboekje in
een hoek.
Ja, zei de buurman, ja, maar
zie je.
Wat, zie je, snauwde ik.
Ja, zie je, zei de buurman,
het is niet hetzelfde.
Wat niet hetzelfde?
U weet het toch, iedereen
weet het toch. Het is niet het
zelfde.
In zijn ogen lag angst, op zijn
neus lag dik het zweet.
VERSCHIL
Toen zag ik het. Het was niet
hetzelfde. Ik zag wat ik eerder
niet zo gezien had, wel geweten,
maar niet bewust. Ik zag het nu,
ik wist dat het verschil maakte.
Hij was een Jood.
Ik greep over de tafel heen
zijn handen.
Kom man, je bent hier in Ne
derland: we worden alleen maar
bezet. Het zal gauw weer over
gaan.
Hij keek mij aan en schudde
stil en langzaam het hoofd.
Ik ga maar, zei hij.
Ik liep met hem mee tot aan
zijn deur.
Als ik je helpen kan, zei ik
aarzelend.
Dank je.
Hij stak de sleutel in het slot
en ging naar binnen. De deur
viel achter hem dicht.
Thuis raapte ik mijn zakboekje
op en lei het in de la van het buf
fet.
Het was nu oorlog.
OCULUS
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT Een onenigheid over
de voorraad bier en het toelaten van
vrouwen aan boord van de coaster Cura
sao deed gisteren twee jonge opvarenden
van dit scheepje in een cel van het Dor-
drechtse politiebureau belanden.
De nieuwe kapitein, de heer H. B uit
Groningen, hield de teugels aan boord
nogal strak te strak naar de smaak van
zijn bemanning. Er broeide allang iets,
maar tijdens de laatste reis, die in Dor
drecht eindigde, laaide de twist zo hoog
op, dat de twintigjarige matroos J. van de
V. zijn commandant bedreigde en boven
dien insubordinatie pleegde. De kok A.
Chr. van R. (22) zou volgens de kapitein
dezelfde vergrijpen hebben gepleegd,
maar de politie heeft hem later op vrije
voeten gesteld, omdat er niets tegen hem
te bewijzen was.
Van onze correspondent
LEEUWARDEN. Zowel in Leeu
warden als in Stiens is gisteren de hon
derdste geboortedag van de staatsman
en dichter mr. P. J- Troelstra herdacht-
In Stiens schaarde een groot aantal
belangstellenden zich rondom het een
voudige monument, dat daar voor hem
werd opgericht. Behalve de leden van
het herdenkingscomité o.a- oud-pre
mier prof- dr. P. S. Gerbrandy en oud
minister dr- ir. A- Vondeling woon
den oud-premier Drees, het Eerste-Ka-
merlid ir. H. Vos en Jelle Troelstra,
zoon van mr. P. J. Troelstra, de plech
tigheid bij-
De burgemeester van Leeuwardera-
deel, de heer A- de Boer, sprak over
het leven van de vroegere dorpsgenoot
en legde namens de gemeente een krans
aan de voet van het monument. Zijn
voorbeeld werd gevolgd door de heer
J. Klok, voorzitter van het herdenkings
comité-
Dr. W. Kok. directeur van de Fryske
Akademy, vertelde iets over de invloed
die Troelstra's jeugdjaren op zijn vér
dere leven hebben gehad, waarna de
bijeenkomst met het zingen van het
Friese volkslied werd besloten.
In Leeuwarden sprak burgemeester
mr. A- A. M. van der Meulen tijdens
een herdenking in het stadhuis. Dr.
Drees sprak er bij deze gelegenheid zijn
vreugde over uit, dat zoveel gezindten
elkaar in deze herdenking hebben ge
vonden. In de Harmonie werd 's avonds
het Troelstra-declamatorium opgevoerd-
