IN TWAALF MINUTEN
EEN KLOMP
(MAAT 29)
Jan Toledo en Jan Kooiman zorgden ervoor
Uw Kunstgebit
DE NATUUR
f KAPPIE EN DE DING-DONG
'f Huis weer schoon
isZELFMENGEND
Dinsdag 5 april 1960
ZEEÜWSCH DAGBLAD
Tocht dwars over
Nieuw-Guinea
volbracht
I lan Fleming
ESSO 2-T MOTOR OIL
in en om uw huis
ptiiiiitiiiiifiiinuiiuitiiiiHiiiiil
1 DE
I TINTELS
Jack
Dunkley
y
Jaarfeest geref. jeugdelubs
BROEK IN WATERLAND. Om
drie- minuten over half drie gister
middag hakte Johannes Bolwerk met
een 'bijl een brok wilgeboom in stuk
ken. Om vijf minüten over half drie
begon-.hij te werken aan een van de
-afgekliefde blokken en om kwart voor
drie stond er een klomp op de grond.
Maat 29. Het gebeurde in Broek in
Waterland, dat nog altijd tien kilo
meter-ten noorden van Amsterdam
ligt. En het was fascinerend.
Het komt allemaal door' Jan Toledo (27) en Jan Kooiman (28),
dat u met ingang van morgen in Broek in Waterland naar het maken
van klompen kunt gaan kijken. „We rijn studenten, maar gidsen al
een paar jaar buitenlanders, vooral Amerikanen, door ons land. Op
onze route naar Volendam misten wij een klompenmakerij en daarom
besloten we er zelf een te beginnen", aldus de beide heren.
Dat klonk eenvoudig, zoals ze het
vertelden. Maar dat er meer achter zit
had u al begrepen.
EERST DIT DAN: Jan Kooiman en
Jan Toledo studeren aan de politiek-
sociale faculteit van de Gemeente Uni
versiteit in Amsterdam. Sinds 1955.
Toen hebben ze elkaar ook leren ken
nen, maar tevoren bleken ze alletwee
ongeveer hetzelfde te doen: mensen van
buiten de grenzen over ons land ver
tellen.
„Es kijken .'Y zei Jan Tolecjo. „Toen
was ik in dienst en juist ja, in 1953
was het. Op de veiling van Aalsmeer
-leidde ik buitenlanders rond. Ja. lach
niet en toen werd ik „ontdekt". Er
kwam een groep toeristen van het Ho
telplan. Ze hoorden mijn verhalen en
ik moet het nogal met enthousiasme
hebben gedaan. Men Vroeg: Kom bij het
Hotelplan 'gidsen. Wel, dat heb ik toen
gedaan".
OMDAT ZE EEN KLOMPENMAKERIJ MISTEN TUSSEN AMSTERDAM EN
VOLENDAM OPENEN ZE ER ZELF EEN. MORGEN. IN EEN ONBEWOONBAAR
VERKLAARDE WONING TE BROEK IN WATERLAND. DF. INITIATIEFNEMERS
STUDENT JAN KOOIMAN (LINKS) EN STUDENT JAN TOLEDO.
Stampvol
VAN AMSTERDAM UIT. waar hij
geboren is en woont, ging Jan Toledo
met de trein naar Breda. Daar kwamen
- telkens de groepen Amerikanen - uit
Duitsland aan en vandaar begon dè bus
tocht door Nederland. „Twee en een
halve dag duurden die tochten", ver-
telde de heer Toledo. „We bezochten
- Rotterdam, Den Haag, Volendam na
tuurlijk en Amsterdam. Het waren
eigenlijk bollentochten. dus debollen-
-.4' velden en de Keukenhof werden even-
min overgeslagen. En bij die Hotelplan-
trips leerde ik Kooiman kennen, die
hetzelfde werk deed. In de trein, terug- s
komend van Breda waar Wé weer groe
pen hadden afgeleverd, zei Jan Kooi
man: We moesten ze eigenlijk een
klpnjpenmgkerij kunnen laten zien: Dat
is al bijna drje jaar geleden. Ja, er was
een klompenmakerij, in Aalsmeer, maar
steeds stampvol".
„Het plan liet ons niet meer los",
vulde Jan Kooiman aan. „We probeef-
den iri Monnikendam Bijna lakte_het
<ïh ïfcaa* Wt ging "toclf hïêt door. Ih' Broek
in Waterland kwamen'We öök* altijd'op -
-;VfOnze-tophten omdat er twee kaasmakers
i twónen. Anderhalf--jaar zijn vwe- -bezig'
geweest met een schuurtje, waar we
de klompenmakerij- in wilden onder-
brengen, maar ook dat mislukte".
J an Ouwe Bertus
EN. NU, INEENS, een maand ge-
léden, toen-kon.-het; Alle medewerking
van de gemeente en het „pand" was er:
een Onbewoonbaar Verklaarde Woning.
Aan een smal straatje, bij water, vlak
a.chter het pl,eintje rond de kerk. Mooier
kon het niet. De haneri kraaièn in de
buurt, de konijnen zitten rondom in
hokken, en,.hot-huisje lijkt voor het doel
gebakken.
/VBpt,is.het huis van Ouwe Bertus,^ die
'èr' tot drie jaar geleden in gewoond
beeft", -vertelde me een. oude heer, ,die
zomaar eerts kwam kijken bij. die klom
pengeschiedenis. „Bertus was timmer
man". JSn voor _Bertus woonde er een
visser. Het houten) huisje zelf dateert
yah 1761,
Sinds gisteren
.QOED, IjE.T, HUISJE WAS ER, de,
medewerking gok, nu nog een klompen
maker, „We'neusden in! Brabant rond,
m'aar niemand kon ons vertellen over
een klompenmaker, die zijn klompen
•nog met de hand maakte", aldus de heer
Kooiman.
„Ónze.gedachten gingen dus uit naar
éen machientje, tot .we tegen een heer
Bolwerk 'aanliepen. Mijn broer, zei hij.
,mijnvbrper in Amsterdam, dat is een
kiomperimaker. Tot drie jaar geleden.
Nu heeft hij zijn. vak aan de kant ge-
legeren js" ergens filiaalchef".
r. f.
-«f - - (Advertentie)
HOLLANDIA (A.N:P.) De leiders
van een Franse filmexpeditie, Gaisseau
en De Maigret, hebben hun tocht dwars
door. Nieuw-Guinea volbracht. Zij zijn
gistermiddag in Hollandia aangekomen.
Het is de eerste maal dat in Nederlands
Nieuw-Guinea een expeditie erin is ge-
slaagd over land van zuid naar noord
r te trekken. Beide Fransen verkeerden in
goede welstand en in opperbeste stem
ming. De Papoea-dragers juichten en
zwaaiden met de armen, toen de groep
aan de Humboldtbaai werd opgehaald
door de boot van de resident van Hol-1
landia.
De expeditie heeft in totaal veertien1
kilometer kleurenfilm van '35 mm „ge-
schoten". Voor hij definitief naar Frank-!
rijk terugkeert zal de heer Gaisseau nog' zz
een tocht maken naar de Sibilvallei en J
de Swartvallei.
Op de vraag of hij blij was dat zijn
monstertocht van zeven maanden ten
einde was. antwoordde Gaisseau: Ja, ik rz
ben wel blij, maar mijn hart blijft hier.
Ik ben vast van plan, zeer spoedig voor
minstens een half jaar terug te keren
naar Nieuw-Guinea. Ik heb een plaats
ontdekt, zo ontzagwekkend mooi, dat ik rr
j erheen móét teruggaan.
(Advertentie)
de gehele dag onwrikbaar op zijn plaats!
Als U wilt, dót Uw kunstgebit de gehele dag
door gemakkelijk, stevig en zeker zit, neem
dan DENTOFIX een nieuw, beproefd, anti
septisch poeder en strooj een weinig op
de gebitsplaat. U zult meer dan tevreden zijn
en alle ongemakken van Uw kunstgebit ver
geten, want U kunt lachen,-spreken en eten
zoals U wiltl DENTOFIX is daarbij verfris
send, voorkomt onaangename reuk uit de
mond en is een weldaad voor Uw gehemelte.
Wij garanderen, dat U tevreden zult zijn.
Verkrijgbaar m discrete, neutrale plastic
flacons, prijs f. 2.35, bij apotheken en dro
gisterijen.
43
Er verstreken een paar jaren. Mijn
gangen werden schijnbaar niet meer
nagegaan; ik was een doodgewoon
persoon geworden, zonder enig be
lang. Maar wel iemand van de twee
de categorie blijkbaar, want zonder
enige opgave van redenen wrtrd
mij het stemrecht ontnomen, en ook
mijn erecertificaat van het verzet,
dat alleen werd verstrekt met de
handtekening van Ferenc Nagy, de
laatste president van dc Hongaarse
raad. die niet aan de communistische
oppermacht was onderworpen.
Vrienden raadden me aan een ze
ker zangtalent waarover ik beschik
te, te gaan gebruiken. Ik voelde wel
iets voor een artiesuviloopbaan rn
gedurende enkele maanden volgden
de contracten elkaar zonder onder
breking op. Maar op een goede dag
werd ik van het loneel gejaagd, de
deuren van de radio sloten zich voor
me en ik kreeg geen enkel engage
ment meer.
Toen probeerde k een kantoorbaan
tje te krijgen, maar weer stootte ik
mijn neus. Mijn standing" dat
wil zeggen mijn afkomst en mijn
antecedenten verhinderde dat mèn
mij in dienst nam. Alleen handen
arbeid bleef dus over, maar ook dat
duurde niet lang. Ik werd ontslagen
zonder dat men me ook maar een
fout kon tenlasteleggen.
Dus werd het huisarbeid, die in
Hongarije veel lager dan elders
wordt betaald. En iedere keer als ik
iets anders waagde, greep een on
zichtbare maar alomtegenwoordige
hand me bij de kraag en zette me
weer aan de deur van het normale
leven.
Ik trouwde en we gingen in Nagy-
kanizsa wonen, een stadje ten zuid
westen van Boedapest. Mijn mart
was dokter in het ziekenhuis. Ik
leidde een rustig leventje en ik be
gon te geloven dat men „op hoog
niveau" eindelijk mijn bestaan was
Vergeten.
Het scheen inderdaad alsof men
,,op hoog niveau" hoegenaamd niet
meer dacht aan Wallenberg. Maar
in wat lagere «feren werd er nog
over hem gesproken. En op een
keer dat ik naar Boedapest ging.
kwamen me een paar feiten ter ore
die weer wat licht wierpen op het
lot van de man, die ik maar niet
kon vergeten.
Op een avond in 1953 was ik bij
mensen, die al sinds tientallen ja
ren met mijn familie bevriend wa
ren. In het kleine gezelschap be
vond zich een man die ik niet
scheen te kennen. In werkelijkheid
had ik hem vroeger herhaaldelijk
ontmoet hij placht geregeld bij
ons thuis te komen maar op dat
RAOUL WALLENBERG
moment schoot me dat niet tè bin
nen.
„Zeg eens, Eva ken jij mé niet
meer?" vroeg hij.
Ik keek hem vragend aan en hij
vervolgde: ,,Je bent toch Istvan Fe-
kete niet vergeten?"
Hij noemde een andere naam. Kon
ik in dit verhaal iedere hoofdpersoon
bij'zijn ware naam noemeh. hij zal
de enige zijn die ik opzettelijk van
een andere naam moet voorzien.
Sinds die dag heb ik hem niet te
ruggezien. en het is best mogelijk
dat hij nog steeds in Hongarije ver
blijft. Mocht hij er niet meer zijn
dan. heeft hij er zeker bloedverwan
ten achtergelaten. In het „socialisti
sche kamp' houdt men niet van
„onbescheiden personen".
.•.Ik ben onlangs uit het buitenland
teruggekomen", vertelde Fckete me
toen hij me later thuisbr. ht. ,£Ik
begrijp wel waarom je me ni'et hèbt
herkend, want mijn verblijf in het
buitenland diende hoofdzakelijk voor
een estetisi'ie chirurgische operatie
of liever het tegendeel daarvan",*
zei hij ietwat ironisch.
„Wat bedoelt U?"
„Ik heb deelgenomen aan een
groepsreis naar de Sowjetrepubliek.
Die reis heeft tien jaar geduurd, en
aan afwisseling heeft het me-niet ont
broken, dat kan ik je verzekeren. Ik
heb gelegenheid gehad van dichtbij
zeer interessante monumenten te be
kijken. zoals gevangenissen, interne- J
ringskampèn, verzamelkampen.r- in
één woord alle mogelijke gastvrijheid
genoten."
„Dan bent U dus erg ver weg ge-'
weest", veronderstelde ik en ik ging
instinctief wat zachter spreken.
„Geloof dat maar. Ik meen dat ik
het aan de" dood van vadertje Yossip
Viss-arionavitsj te danken heb dat ik
ben teruggekeerd. Want volgens een
gewoonte uit de oudheid placht men.
wanneer er een keizer stierf tegelijk
met hem een zeker aantal slaven te
begraven, en bij de troonsbestijging
van. zijn opvolger kreeg ook steeds
een aantal de vrijheid. Ik héb hèt'
geluk'gehad tot de laatste categorie
te behoren-."
(Wordt vervolgd)
Iri Veghel leerde hij van zijn
rader hei ambacht van klompen-
milker, ruim een halve eeuw gele
den; in Broek in Waterland gaat hij
dat vak demonstreren aan de toeris
ten: de heer Johannes Bolwerk.
Dat was genoeg voor de twee stu
denten. In Amsterdam vonden zij de
uit Veghel afkomstige en 58 jaar oude
heer Johannes Bolwerk. Hij zei „Ja",
en sinds gisteren staat hij weer klompen
te maken, in Broek in Waterland.
„Het vak geleerd van mijn vadër",
vèrtelde de heer Bolwerk. „Ik doe het
nu meer dan een halve eeuw, dat klom-
pen maken. Alle soorten hout? Nee, nee,
wilgen- en populieren. En als het hout
nóg vers is bewerken, anders gaat
het niet. Per dag? Ik denk een paar of
tien, helemaal afgewerkt dan".
Ja, zo'n blank afgewerkt paar klompen
kost een drie en halve gulden (onge
veer) in de winkel Dat was vroeger j
anders. In 1912 bijvoorbeeld. Toen kost-1
ten zo'n paar klompen van wilgehout
65 cent en twee dubbeltjes daarvan
waren voor de klompenmaker. Als hij i
hard doorwerkte met dagen van dertien
uur. dan haalde hij de tien gulden in
een week wel!
Voor verkoop
MORGEN DUS. dan gaat de klom
penmakerij „De Swaen" in Broek in
Waterla'nd open. In die Onbewoonbaar
Verklaarde Woning. En in hèt in het
huisje Ingerichte winkeltje zullen eerst
de studenten Toledo, en Kooiman en
later vrouwelijke collegae de buiten
en binnenlandse toeristen bedienen en
ja -"at anders klompen verkopen.
L\ e treden lager Staat dan Johannes
Bolwerk te bakken, te klieven, te boren
en te snijden.
Omdat er tussen Amsterdam en Vo
lendam geen klompenmakerij was en
dit twee 'studenten niet zitide.
Daarom is er nu wel een.
O ja, en het studeren? vroeg ik nog.
„Ja, dat is er nu wel even bij inge
schoten", gaven de twee „reisleiders"
toe.
Binnen in ..dal huisje van 1761 zit nog
ceti echte schouw. Gistermiddag werd die
geprobeerd door de heren Jan Kooiman
(links) en Jan Toledo. En die klompen
rechts op de foto? Die staan vast klaar
voor de eerste bezoekers, morgen. Ja, om
te kopen.
EEfS GRIEKS Ml UlONAlRDAAGT
D&BANK U IT ÊN - VSRLI SST,
GOED,M6VC.V.d.
weE^-DiETwee
eenT HOU
NOG TeóOEO.'
T
MC ZAL ER
AAN DEN-
KEN HOOR
JUFFROUW *T JJA MENeEt?
HART-HEBT U i ze BRENGT
VAN 0»e PAMÊ I HET MORGEN
TWEE CENT TB S WEL./
/reu/"w irreurJI
Zij vermeng) zich vanzelf met de benzine
in de tank. Esso 2-T Motor Oil bevat een
speciale dope die bij tweetakt motoren
veelvuldig voorkomende lagercorrosie
doeltreffend bestrijdt. Esso 2-T Motor Oil
is de ideale motorolie voor alle typen
tweetakt motoren, ook voor bromfietsen.
Verkrijgbaar in bussert van en 1 liter.
imiiiiinmnuiiiiiiiiiiMiiiMi
1 door
NEE DAT ZAI_ Weu,DIR
rw&e CEMT.ZUN NIET
VAM U.'
STERK, KREUKHERSTE1.LEND,
WAS3AAR, PLOOIHOUÖEND
Als men een afscheiding van rozen
wenst kan men Rosa rugosa poten;
dat is de bekende Japanse bottelroos,
waarvan men eerst de mooie enkele
bloemen kan verwachten en later d*
mooie oranje-rode bottels, die ook go-
bruikt kunnen worden om er jam van
te bereiden; die bottels bevatten veel
vitamine C. Als men wil planten zal men
ze nu direct moeten bestellen, want
anders wordt het te laat en moet men
het uitstellen tot dc herfst. Ze kunnen L|,,P___-,-L»,, „redukt van
na het- poten wel iets terug gesnoe.d "et Klaargemaakte proauki van
worden en zeker als ze al kleine blaa l ESSO benzine en 2-T Motor Oil
ies hebben. Ze groeien ook in een schw
le zandgrond. üto moesland n.v, esso seiouw oen haas
St. LAURENS, De Geref. jeugd
clubs hielden haar jaarvergadering in
het verenigingsgebouw onder leiding
van mej. A. Koeyers. Deze kon in haar
openingswoord een groot aantal belang
stellenden welkom heten, onder wie drs.
Van Ulden.en burgemeester W. Baas.
Hierna werd een aantrekkelijk pro
gramma afgewerkt van korte schetsje»
en een wedstrijd in spreekwoorden. Fe
licitaties werden uitgesproken namens
de kerkeraad door de hèer J. Riemens,
waarna burgemeester Baas de clubs
toesprak. Van de jongelingsvereniging;
en de meisjesvereniging waren schrifte
lijke gelukwensen binnengekomen.
55. Op de Kraak was het vliegtuig niet
onopgemerkt- gebleven. Het scheerde zo
rakelings over het schip, dat duidelijk
de grote bom te zien was, die tussen
dc drijvers hing. De maat lag plat ge
drukt op de grond en hield de Ding
Dong dicht tegen zich aan geklemd.
„Wat zijn ze toch allemaal lelijk te
gen je, beestje!" riep hij bijna schrei
end. „De M-Mogol wil alsmaar op ons
sch-schieten en nu is er z-zelfs iemand,
die met een b-bom wil gooien.. zo'n
dierenbeul O, o, waren we maar
in Lutjewier gebleven, dan.."
De rest van zijn woorden ging verlo
ren in het geraas van het vliegtuig, dat
een nieuwe duikvlucht uitvoerde. De bc
stuurder, die nu duidelijk te zien was.
wilde blijkbaar helemaal zeker van z!;-
zaak zijn.
„Sakkers, heb je dat gezien?!" v c
Kappie uit. „Het is die vent va Ji«*
torpedo! D.i wordt ja de derde .in
slag. die hij op de Ding-Dong p _\g!
Ik vraag me af. wat hij eigenlijk tegen
het beest heeft Maar een ding is
zeker, jong. Deze keer gaan we naai
de haaien!"
Hij slikte moeilijk, terwijl hij voor het!
laatst zijn ogen over de Kraak liét gaan. j
,M'n goeie, ouwe schipdacht hi'
Wat een einde
Boven hem maakte het vliegtuig een
.vending'. Nu drukte ook Kappie zich
hat op de grond.
„Ik voel het.... deze keer is het ja
•aak. zuchtte hij.
Zijn gevoel bedroog hem niet. Dé bom
kwam. fluitend naar beneden. Het was
echter niet de Kraak, maar de barkas
van de Groot-Mogol, die mei een knal
a an splinters vloog
VEILING BERGEN OP ZOOM Andij
vie 112—114, witte kool 23—31, prei 54—69,
radijs 11—26, sla 12—20, spinazie 76—103,
witlof 39—85, rabarber 4555, raapstelen
12—14.
Advertentie
en dank zij HAMEA-GELEI,
handen nog gaaf als bij 't begirt
