VERZETSSTAKING IN OPSPRAAK Professor Rüter: DODEN IN DURBAN militair geen nut Bittere reacties van spoorwegmannen op boek, dat kritiek levert op beleid van N.S. en vak bond in de donkerste tijd van de oorlog Onlusten veroorzaken stormloop om wapens IN NAVO BEGRIP VOOR WEST-DUITSLANDS MILITAIRE BEHOEFTEN De Bilt: Dr Kunstmaan Tiros I helpt weerkunde Vreemd mond- en klauwzeer rukt op naar ons land Amerika steunt resolutie tegen apartheid VIJFTIENDVIZEND DODEN KRITIEK OP BELEID OPDRACHT UITGEBREID PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND Grote hoycot Militair comité gaat studie maken „Geen nationale zelfmoord plegen" Ir. Hupkes LAATSTE NIEUWS Noodtoestand uitgebreid Verworpen Toestemming GEEN SUBSIDIE MEER OP MELK Geblokkeerde huur in drie maanden retour ALLE P.T.T.-ERS MAANDLONERS Directeur vond zich overbodig 'OOg Hoofdkantoor: Goes, L. Vorststraat 90, Postbus 4, Giro 116666, telefoon Directie en administratie 01100- 2438. Redactie: 01100-2317. bij geen gehoor: Chef redactie 01100-3991. Bijkantoren: Middelburg, Korte Delft 52, tel. 011d0-2009' bij geen gehoor: 01180-4604, Postbus 26; Vlissingen, Nieuwen dijk 33, tel. 01184-3224, Postbus 24; Terneuzen, Nieuwstraat 38. tel. 01150-3189: Zierikzee, Havenpark 24, tel. 01110-2991. y Directeur JACQ DE SMIT - Chefred.: G. J. BRECKER Zeeuwsch Dagblad Losse nummers IS cent. Abonnementsprijs 0,56 per week, f 7,per kwartaal Advertentietarieven op aanvrage. - Rubriek Kabouter* 7 cent per woord met een minimum van 1,— 16e jaargang No. 4o26 Zaterdag 2 april 1960 Eigen nieuwsdienst KAAP CANAVERAL Sedert ïisteren draait een Amerikaanse fotokunstmaan, Tiros 1 geheten, om de aarde die 12,5 maal zo zwaar is ■is de eerste kunstmaan die uit de wereldruimte foto's van de aarde maakte, de Vanguard 2. Ook de nieuwe kunstmaan heeft tot hoofdtaak het wolkendek te foto graferen en afbeeldingen daarvan naar de aarde te seinen. Weerkun digen hopen aan de hand daarvan een beter inzicht te krijgen in het samenspel van krachten in de damp kring dat orkanen en stormen ver oorzaakt. TWEE CAMERA'S Tiros 1, die elke anderhalf uur een baan beschrijft die bijna cirkelvor mig is en op ongeveer 650 kilometer hoogte ligt, is uitgerust met twee zeer kleine electronische camera's die de gefotografeerde opnamen van het wolkendek vastleggen op magne tische banden voor latere uitzending na een „radiobevel" van de aarde. De kunstmaan, die 122 kilo weegt, heeft ongeveer de vorm van een pil lendoos. De middellijn is 105 cm, de hoogte 48 cm. De cameralenzen ste ken uit de bodem van de „pillen doos". Een deel van de buitenwand van de kunstmaan is bedekt met zonnebatterijen die de electrische energie moeten leveren. FOTO'S OP BEVEL De ene camera zal stukken van de aardoppervlakte ter grootte van 2000 vierkante kilometer fotograferen, de Deze kleine elektronische camera, een produkt van de Radio Corpora tion of America, is een van de twee fotografische apparaatjes in de nieu we Amerikaanse kunstmaan. De hand rechts geeft een indruk van het formaat. andere fotografeert stukken van 75 vierkante kilometer. Er zullen al leen foto's gemaakt worden wanneer de lenzen naar de aarde gericht zijn en het te fotograferen deel van de aarde door de zon wordt beschenen. Elke camera kan met tussenpozen van 30 seconden 32 opnamen maken. Na overseining naar de aarde, op een radiobevel van twee besturings stations in de Verenigde Staten, kunnen de foto's binnen een half uur beschikbaar zijn voor bestudering door weerkundigen. Het ene besturingsstation bevindt zich bij Fort Monmouth, in de staat New Jersey, het andere bij Kaena Point op de Hawaii-eilanden. Die twee stations kunnen op elk gewenst ogenblik de positie van de kunst maan vaststellen. NOG DRIE Tiros 1 werd gelanceerd op Kaap Canaveral door een 27 meter lange en 471 ton zware Thor-Able. Met een zelfde lanceerraket werd onlangs de Pionier 5, die nu al verscheidene miljoenen kilometers van de aarde verwijderd is en nog steeds uitzendt, in een baan om de zon gebracht. De codenaam Tiros is de afkorting van Television and Infra Red Obser vation Satellite (kunstmaan voor waarnemingen met televisie en met infrarood licht).' Het ligt in het voornemen van het Amerikaanse bureau voor luchtvaart en ruimtevaart (NASA) dit jaar ten minste drie kunstmanen van dit type in een baan om de aarde te brengen. De levensduur van Tiros 1 schatten deskundigen van NASA op ongeveer drie maanden. Enige uren na de lancering werden de eerste beeldseinen van de kunst maan opgevangen. De chef van de wetenschappelijke afdeling van de Amerikaanse meteorologische dienst, dr. H. Wexsler, zei dat het beelden wiren van een storm die boven het gebied ten zuiden van de Grote Me ren woedt. Hij hoopte op goede afdrukken. TELEFONISCH OVERGEBRACHTE FOTO rVERJTÏJL premier Kroesjtsjej en generaal de Gaulle gisteren op het kasteel Rambouïllet druk bezig waren met hun politieke besprekingenwijdden de drie dochters van de Russische leider zich aan vrouwelijker zaken. Op deze foto ziet u ze v.l.n.r.) Jelena, Rada en Julia op een modeshow die voor hen gegeven werd in het Huis Dior. Naast Julia zitten mevrouw Dejeanechtgenote van de Franse ambassadeur in Moskou en de vrouw van de Russische ambassadeur in Parijs mevrouw Winogradof Eigen nieuwsdienst KAAPSTAD Durban, aan de Zuidoostkust vaq de Unie van Zuid-Afrika, was gisteren het to neel van nieuwe onlusten en van nieuw bloedvergieten. Voor de tweede dag in successie probeer de een menigte negers het politie bureau te bereiken om de vrij lating te eisen van de gevange nen. Toen slagen met de gummi stok niets meer uitrichtten heeft de politie het vuur gopend. Drie negers werden dodelijk getrof fen; drie werden zwaar gewond. In Durban was de toestand later op de dag zo gespannen dat de scholen tot nader order werden gesloten. Pa trouilles van het leger en zelfs van de marine versterkten de politie. Er was een stormloop op de wapenwinkels, die gisteren geheel uitverkocht geraakten en telegrafisch in Engeland orders plaatsten voor nieuwe zendingen mu nitie, geweren en pistolen. Iedere blan ke draagt op het ogenblik wapens en het is heel gewoon om in het café blan ken te zien met een pistoolholster aar de riem. Aan de lopende band worden nog ar restaties uitgevoerd. De gevangenen zijn echter geen politieke leiders meer, maar naturellen die hebben aangezet tot staking of die zich schuldig hebben gemaakt aan verzet tegen de politie. Dat wil zeggen dat praktisch iedere ne ger opgepakt kan worden, want de sta king is nog altijd zo goed als algemeen en aan de demonstraties en opmarsen naar politiebureau's nemen bijna alle inheemsen deel. De Britse boycot van Zuidafrikaanse producten, aanvankelijk alleen be doeld als middel om te protesteren te gen het bloedvergieten bij Kaapstad en Johannesburg van vorige week maandag en dinsdag, begint uit te groeien tot een nationale actie die ten doel heeft Zuid-Afrika te dwingen de politiek van apartheid op te geven. Allerlei organisaties plegen nu over leg om de actie zo effectief mogelijk te maken. In Denemarken hebben twee grote levensmiddelenbedrijven met vele fi lialen, verspreid over het gehele land, besloten het Britse voorbeeld te volgen en alle produkten uit Zuid-Afrika te weren. Voorlopig moet die actie' twee maanden duren. Van een onzer verslaggevers UTRECHT Uit het nabije Oosten rukt een geheel nieuw type mond- en klauwzeervirus op naar de Nederlandse veestapel. Daar het vee door inenting tegen de bekende Europese virussen maar gedeeltelijk immuun is, houdt men zich bij de veeartsenijkundige dienst het hart vast. De directeur van deze dienst, de heer J. M. van den Born heeft ingehaakt bij een waarschuwing, die de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties al tegen deze nieuwe epidemie heeft laten horen en doet een beroep op de veehouders, om scherpe aandacht te besteden aan hun dieren. Zo gauw zij de normale verschijnselen van mond- en klauwzeer gaan vertonen niet eten, kwijlen, soms kreupel lopen en blaarvorming in de bek is het zaak deskundige hulp in te roepen Inmiddels is er in het Engelse plaatsjg Pirbright een centraal laboratorium in gericht, waar men koortsachtig probeert het nieuwe virus te identificeren. Bekend is inmiddels, dat dit niet op levende dieren kan gebeuren. De drie in West-Europa voorkomende soorten mond- en klauwzeer zijn bij de dierenartsen volledig bekend. Het nieuwe, nu naderende type, is daarentegen vreemd en om geen brokken te maken onder de veestapel, die geacht moet worden zeer gevoelig te lijn voor dit nieuwe type, is voorlopig geadviseerd er geen vaccin tegen te gebruiken. De deskundigen wil len een eventueel vaccin alleen achter de hand houden als de ziekte ernstige vor men gaat aannemen in West-Europa, Eigen nieuwsdienst PARIJS Het militaire comité van de Navo en generaal Norstad gaan het vraagstuk bestuderen van West-Duitslands behoefte aan oplei- dings- en logistieke faciliteiten buiten het grondgebied van de bondsrepu bliek. Aldus werd besloten op de tweedaagse bijeenkomst van minis ters van defensie van de Navo, die gisteren in Parijs eindigde. In de eerste plaats zal worden na gegaan welke aanbiedingen de ver schillende leden-staten van de Navo kunnen doen, teneinde het Westduitse probleem te verlichten en tegelijker tijd het gehele logistieke en aanvoer- probleem van de Navo te vereenvou digen. Binnen twee maanden zal de opperbevelhebber van de Navo-strijd- krachten in Europa rapport over deze zaak uitbrengen aan het militaire co mité. Rapport De Westduitse minister van defen sie Strauss zal de Navo-raad binnen drie maanden op de hoogte stellen van de voortgang die bij de besprekingen is gempakt. Zoals' bekend heeft Strauss er met grote nadruk op aangedrongen West- Duitsland buiten het eigen grondge bied militaire faciliteiten te verschaf fen, omdat het territoir van de bonds republiek te klein is. Tijdens het twee daagse overleg is er niet gesproken over de mogelijkheid van het vestigen van Westduitse bases in Spanje, zo gaf men gisteren in Parijs te verstaan. Buiten gebied Mochten de Navo-landen West-Duits- land niet kunnen helpen aan voldoen de militaire faciliteiten, dan zou de Navo-raad kunnen aanbevelen bases te zoeken buiten het eigenlijke gebied van de Noordatlantische Verdragsor ganisatie, aldus verluidde in Parijs. Of in dat geval Spanje in aanmerking zou komen werd niet hekend. Minister Strauss wees nog op het gevaar van het toegenomen Russische offeittief op het gebied van de psy chologische oorlogvoering. Dit offen sief richt zich tegen de bondsrepubliek en tracht door het opwekken van oude haatgevoelens een wig te drijven tus sen de bondsrepubliek en de andere Navo-landen, betoogde Strauss. Op deze wijze probeert de Sowjetunie het Westduitse volk te demoraliseren en de wil van de Westduitsers om zo nodig te vechten te ondermijnen. Binnenkort zal door de permanente vertegenwoordigers van de Navo in Washington een speciale studie wor den ondernomen op het gebied van de psychologische oorlogvoering. AMBASSADEUR Z.-AFRIKA: BRUSSEL, (ANP). „Men ziet over het hoofd dat in de Unie van Zuid-Afri ka drie en een half miljoen blanken wo nen die geen ander vaderland hebben en niet uitgeroeid willen worden noch een nationale zelfmoord willen plegen". Zo heeft de Zuidafrikaanse ambassa deur in Brussel, Jordaan, gistermiddag op een lunch van de Belgisch-Zuidafri- kaanse Vereniging betoogd. De reacties van het buitenland en de wereldpers op de gebeurtenissen in Sharpeville en Langa noemde hij ont moedigend. „Door de regering en de blanke inwoners van Zuid-Afrika te ver oordelen zonder de gegevens van de gerechtelijke commissies van onder zoek af te wachten, kunnen de extre mistische groepen slechts worden aan gemoedigd en kan de spanning worden verhoogd", aldus de ambassadeur die eraan toevoegde dat er „vastberaden en met overleg moet worden opgetre den om orde en rust te herstellen". Bij de brug over De Dommel is de dertienjarige J. J. Breso uit Eindhoven gistermiddag door de aanhangwagen van een Duitse vrachtauto gegrepen en ge dood. De jongen kwam even in,aanraking met de aanhanger, verloor de macht over zijn stuur en kwam onder hét recih- terachterwiel terecht. FELLE verschillen van inzicht zijn gerezen tussen de historicus professor dr. A. J. C. Rüter uit Leiden aan de ene kant, en de directie van de Nederlandse spoorwegen en de spoorweg vakbeweging aan de andere. De oorzaak: het vandaag verschijnen de boek „Rijden en staken 19401945", over de spoorwegen in oorlogstijd, dat professor Rüter in opdracht van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie heeft geschreven. Opzienbarend is de voornaamste conclusie waartoe professor Rüter komt in zijn bijna vijfhonderd dichtbedrukte bladzijden omvattende boek: De spoorwegstaking van 1944-1945 met als indirect gevolg de vijftienduizend mensenlevens eisende honger winter is in militair opzicht nutteloos geweest. Deze conclusie is het echter niet, die bij de spoorwegdirectie en bij leidende figuren uit de spoorwegvakbeweging van toen en nu een felle reactie heeft uitgelokt. Professor Rüter heeft het beleid van de directie van de NS en van de vakbond gedurende de oorlog ook ten opzichte van de bezetters aan een kriti sche beschouwing onderworpen. Spoorwegen en vakbond distan tiëren zich nu met de meeste nadruk van professors Rüters werk. Bijna veertien jaar heeft professor Rüter aan zijn boek gewerkt. Zijn oorspronkelijke opdracht het schrijven van een monografie over de staking van 1944-1945 werd op zijn verzoek uitgebreid. „Rijden en staken" is nu de zeer gedetailleerde geschiedenis geworden van de Spoorwegen in de oorlog. MET degenen die bij de Neder landse Spoorwegen de belang rijkste rol hebben gespeeld bij de voorbereiding van de staking en bij de staking zelf, heeft professor Rüter gesproken; tevens voerde hij nog besprekingen met 234 andere mensen. Leidende figuren uit die donkere dagen o.a. de president van de N-S., dr. ir. W. Hupkes en vakbondsmen sen als de heren G. Joustra en F. P. A. Landskroon hebben professor Rüter geholpen bij het verzamelen van gegevens. Het zijn juist deze mensen, die zich thans keren tegen de inhoud van „Rijden en staken 1940—1945". Dat verzet schijnt zicfh vooral te vichten tegen de kritische beschou wingen in het boek over de houding van de directie van de Nederlandse spoorwegen en van de spoorwegvak beweging in de oorlog. De heer Hiuipkes, die in zijn steun aan professor Rüter zo ver ging dat hij zijn persoonlijk archief ter beschik king stelde, 'had zich al in een vroeg stadium van het werk van de hoog leraar, bereid verklaai*d de manuscrip ten kritisch te lezen. Hij stelde daartoe een commissie samen van de mensen die het nauwst bij de staking betrokken zijn geweest. KAAPSTAD (Reuter) Gisteravond heeft de regering van Zuid-Afrika de noodtoestand uitge breid tot 31 nieuwe dis tricten, zodat de noodtoe stand nu geldt in ruim een derde deel van het grond gebied van de Unie. VERENIGDE NATIES (Reuter) De Veiligheids raad heeft gisteravond een re solutie aangenomen waarin een beroep op de Unie van Zuid-Afrika wordt gedaan om de politiek van apartheid en rassendiscriminatie te laten varen. In. 1954 en 1955 kreeg deze commis sie de twee delen van het manuscript. Professor Rüter kreeg het jaar daarop zijn manuscript terug met een tiental nota's, die, zo schrijft hij, „zonneklaar aantoonden, dat de commissie niet al leen correctie op ondergeschikte pun ten wenste, maar in wezen mijn visie op de gebeurtenissen, voor zover deze dan de spoorwegen en de spoorweg staking betroffen, ten eenen male ver wierp". De verschillen van inzicht konden niet worden overbrugd. Verscheidene leden van de commissie, die wij daar over dezer dagen polsten, zeiden te zijn gestoten op de „zeer vooringeno men mening" van professor Rüter, die het boek alleen maar zou hebben ge schreven „om eigen standpunten te verdedigen". Het Directorium van het Rijksinsti tuut voor Oorlogsdocumentatie meen de echter (zo blijkt o.m. uit het jaar verslag over 1958 van 'het instituut) dat „aan ons co-llege en aan de Leidse hoogleraar in de Vaderlandse Geschie denis precies (werd) voorgeschreven, hoe de conclusies moeten luiden". Na jaren van overleg zonder resul taat tussen de „commissie-Hupkes" aan de ene, en professor Rüter en het ZUID-AFRIKA IN V.N. VERENIGDE NATIES (Reuter). De Amerikaan Cabot Lodge was gisteren de eerste spreker in de zit ting van de Veiligheidsraad, die voor de derde achtereenvolgende dag vergaderde over de onlusten in Zuid- Afrika. Hij deelde mee dat hij zou stemmen voor de door Ecuador inge diende resolutie waarin wordt gezegd dat de Raad de rassenpolitiek van de Zuidafrikaanse regering betreurt. De resolutie verzoekt de Zuidafrikaan se regering haar apartheidspolitiek te laten varen. „Deze resolutie vormt een constructieve stap. Zij wil een brug bou wen: geen muur", zei Cabot Lodge. In de tekst wordt Hammarskjoeld, de se cretaris-generaal van de Verenigde Na ties, uitgenodigd contact op te nemen met de regering van Zuid-Afrika om middelen te beramen om de beginselen van het Handvest van de Verenigde Na ties hoog te houden. Daarna moet Ham marskjoeld dan verslag aan de Veilig heidsraad uitbrengen. Voor deze resolutie zal waarschijnlijk een meerderheid in de Veiligheidsraad kunnen worden gevonden. Tenzij dus een van de permanente leden van de Raad zijn veto uitspreekt, zal de reso lutie wel worden aangenomen. De vertegenwoordiger van Zuid-Afrika, Fourie. die nieuwe instructies van zijn regering heeft ontvangen en dus het de bat weer bijwoont, voerde gisteren even eens het woord. Volgens hem is er in de Veiligheidsraad nog geen woord gespro ken waaruit kan blijken dat de Raad bevoegd is zich in te laten met de bin nenlandse aangelegenheden van zijn land. Daarom protesteerde hij opnieuw tegen de gang van zaken. DEN HAAG. Minister Marijnen heeft in de staatscourant de heffingen op consumptiemelk gepubliceerd, die komende week van kracht worden. Deze heffingen dienen om de consumptiemelk de verrekenprijs te laten opbrengen, zijn aangepast aan de inleveringsprijzen van boter, kaas en melkpoeder en ook aan de prijsverho ging van consumptiemelk en consump- tiemelkprodukten die komende week van kracht wordt- Deze prijsverhoging is het gevolg van de algehele afschaffing van het consumentensubsidie op melk- Prof. dr. A. J. C. Rüter instituut aan de andere zijde, verleen de staatssecretaris mr. Y. Scholten op 12 oktober 1959 toestemming tot pu- blikatie van „Rijden en staken". gg Op pagina brengen wij vandaag bijzonderheden over ]H dit eerste boek, waarin de spoorwegstaking geschiedkun- dig wordt behandeld, alsook over de moeilijkheden bij de verschijning ervan. Van onze Haagse redactie DEN HAAG Rond vijftigduizend huiseigenaars krijgen deze maand hun indertijd geblokkeerde huuropbrengst met rente terugbetaald. De rijksdienst voor de mechanische administratie is voor de afwikkeling van het Grootboek woningverbetering ingeschakeld, waar door men een zo snel mogelijke liquida tie en terugbetaling wil verkrijgen. De gehele afwikkeling zal vermoede lijk drie maanden duren. Het bestuur van de Stichting algemeen ziekenhuis heeft tot directeur-geneesheer van net in aanbouw zijnde Vlaardingse ziekenhuis benoemd de heer H. B. Meer- öink uit Grave. De heer Meerdink is thans geneesheer-directeur van de rijks- psychiatrische inrichting te Grave. Van onze correspondent APELDOORN Ir. K. H. Tuse- nius, die sinds oktober 1959 in Apeldoorn de veel besproken functie van topdirecteur super visor van een aantal gemeente diensten vervulde, heeft zijn ont slag ingediend. Hij acht de baan, waarvoor men hem destijds heeft gestrikt, geheel overbodig en ziet er allerminst een levensvervulling in. De scheidende functionaris wordt directeur van de afdeling Betten- bausen zoon van de n.v. Kan- dem Maatschappij te Rotterdam. Destijds heeft het creëren van deze functie in Apeldoorn veel stof doen opwaaien. Eerst na lang durige debatten ging de raad schoorvoetend met de benoeming van ir. Tusenius accoord. Voordien hadden B. en W. te kennen ge geven, dat op grond van de erva ringen in de werkwijze van enkele gemeentelijke diensten het aan nemen van een zg. superdirecteur de enige oplosssing zou zijn om tot vlotte werkwijze te komen. DEN HAAG. De PTT gaat in de tweede helft van dit jaar begin nen aan een ingrijpende wijziging van de salarisadministratie. Het gevolg zal zijn dat de dertigduizend weekloners d'e het staatsbedrijf telt hun salaris per maand zullen krijgen uitbetaald. Deze verande ring zal geleidelijk worden doorge voerd. Het gehele proces zal onge veer een jaar in beslag nemen. Aan het eind van dat jaar zullen alle weekloners maandloner zijn ge worden. De PTT brengt deze wijziging tot stand omdat zij een belangrijke ver eenvoudiging in de salarisadministra tie en uitbetaling oplevert. Ook de employés zijn er mee gebaat want de laatste jaren -zijn vele betalingen die vroeger per week geschiedden op maandbasis overgebracht, land de huren van week- in maand- huren veranderd. De derde reden is van psychologische aard: de kloof tussen het middelbare en hogere per soneel dat per maand wordt betaald en de weekloners zal er door ver dwijnen. Bij de PTT is men van oordeel dat het betalen per week eigenlijk uit de tijd is en niet meer past in de huidige maatschappij. Om grote tekorten in de gezinsbud getten van de employés te vermij den. heeft men gekozen voor een ge leidelijke opschuiving van de betaal-1 datum. Het K.N.M.I. in De Bilt berichtte ons gisteravond om 23.15 uur: Veranderlijke be wolking en op de meeste plaatsen droog weer. In het midden en het zui den van het land iets hogere middag- temperaturen dan vrijdag. Tot matig toenemende wind tussen zuid en oost. MIESJE: Ik heb de scooter weer van stal gehaald. 3 april: zon op 6.11, zon onder 19.17: maan op 10.31, maan onder 1.32. 4 aoril: zon op 6.09, zon onder 19.18: maan op 11.22, maan onder 2.17

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1960 | | pagina 1