Aannemers tekenen onder druk
Prijzenbeschikking maakt
f doorberekening onmogelij k j
BLOEDBAD IN
ZUID-AFRIKA
Na 28 jaar schilderen
vierde maal beboet
FOKKER BETROKKEN BIJ BOUW
BIJZONDERE VLIEGTUIGEN
De Bilt: Droog
Telefoto uit hel
van Vereeniging
Zenuwachtige blanken gingen
demonstrerende negers te lijf
Verlichting in
Abdij vordert
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Laatste hindernis
opgeworpen door
rijksbemiddelaars
Niet te vermurwen
Lering
HET GROTE
MOMENT
Op
gelucht
Vlisco breidt uit
Vijf mei dit jaar
betaalde vrije dag
MINSTENS VIJFTIG DODEN
PERMANENTE SCHANDVLEK
V reedzaam
Censuur
Bestorming
Nog nooit
LAATSTE NIEUWS
Zwak verweer
Gebonden kat voor
ratten geworpen
Wel praktijk - geen praktijkdiploma
Onsmakelijk en dwaas
BELGISCHE WEEK
IN LEIDEN
Hoofdkantoor: Goes, L. Vorststraat 90, Postbus 4, Giro
X16666, telefoon Directie en administratie 01100-
2438. Redactie: 01100-2317, bij geen gehoor: Chef
redactie 01100-3991
Bijkantoren: Middelburg, Korte Delft 52, tel. 01180-2009;
bij geen gehoor: 01180-4604, Postbus 26; Vlissingen,
Nieuwendijk 33, tel. 01184-3224, Postbus 24; Terneuzen,
Nieuwstraat 38, tel. 01150-3189; Zierikzee, Havenpark
24, tel. 01110-2991
Directeur JACQ DE SMIT - Chefred.: G. J. BREÜKER
Zeeuwsch Dagblad
Losse nummers 13 cent.
Abonnementsprijs 0,56 per week, 7,— per kwartaal
Advertentietarieven op aanvrage. - Rubriek Kabouter*
T cent per woord met een minimum van 1,—
15e JAARGANG No. 4516
Dinsdag 22 maart 1960
STAKING TEN EINDE
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De stakingen in het bouwbedrijf zijn met ingang van hedenmorgen opgeheven. De werkgevers in het
bouwbedrijf hebben gisteravond om tien minuten voor zeven de c.a.o. getekend. Dat geschiedde onder de druk van het
ingrijpen door de regering met een prijzenbeschikking. De landelijke stakingsleiding deelde mee, dat door de tekening
volledig was voldaan aan het ultimatum van 3 maart en hief de staking op. Zij deed een beroep op de bouwvakarbeiders
om de arbeid te hervatten op dezelfde waardige wijze als waarop de actie is gevoerd.
rtPNIEUW is de dag van gisteren gevuld geweest met besprekingen. In de morgen waren de minis
ters. die zitting hebben in de raad voor economische aangelegenbeden (een kabinetscommissie),
bijeen om «le komende ingreep van de regering in het bouwconflict te bespreken.
Om vier uur verzamelde zich
een groot gezelschap in de ver
gaderzaal van het departement
van economische zaken. De mi
nisters De Pous, Van Rooy en
Toxopeus en staatssecretaris
Roolvink ontvingen daar de ver
tegenwoordigers van acht werk
geversorganisaties (een groot
deel van de Raad van bestuur
bouwbedrijf met hun juridische
adviseur, mr. Zonderland), de
voorzitters van de vijf werkne-
mersorganisaties, onder wie de
stakingsleiders, en twee leden
van het College van rijksbemid
delaars, de heren Erdbrink en
Heusdens.
In deze bespreking deed minister De
Pous officieel de mededeling dat de
regering een prijzenbeschikking zou af
kondigen. Deze beschikking zal het
aannemers onmogelijk maken gebruik te
maken van de verrekeningsclausule m
hun contracten, voor zover het verhoging
van de lonen betreft.
Met deze maatregel geconfronteerd,
waren de werkgevers bereid de c.a.o. te
tekenen, zodat de overheid kon afzien
van het opleggen van een bindende loon
regeling, die anders onherroepelijk zou
zijn gevolgd. Speciaal voor de werk
nemers is een bindende regeling - die
het bouwvak zou terugzetten tot voor
1958, toen eveneens met zulk een rege
ling werd gewerkt niet aantrekkelijk.
Voor de werkgevers betekende de
prijzenbeschikking dat zij ontkwamen
aan de door het College van rijksbemid
delaars verlangde wijziging van hun
contracten inzake de lopende werken,
omdat de verrekeningsclausule hierdoor
automatisch buiten werking komt.
Toen het echter op tekenen aankwam,
maakte het College van rijksbemidde
laars plotseling bezwaren. Niet tegen de
vijf procent loonsverhoging, maar tegen
de ..franje" er om heen, die het college
0,3 procent te hoog achtte.
Op het departement vonden verwoede
conferenties plaats om deze 03 procent
alsnog weg te rekenen. De timmerlieden,
die in de nieuwe c.a.o. een gereedschaps
vergoeding zouden krijgen van vier cent
per uur, moesten het loodje leggen en
zullen nu twee cent per uur krijgen, even
veel als onder de oude c.a.o.
Toen bleef er nog 0,05 procent te veel
en het college was niet te vermurwen.
In de bijdragen van werkgevers in het
regenverletfonds werd tenslotte dit ge-
millimeter bijgeschaafd.
bemiddelaars en vertegenwoordigers van
werknemers en werkgevers de vergader
zaal uit, waar de rook viel te snijden.
De cantinebeheerder van het departement
kwam juist langs met warme worstjes
en excellente en andere handen grabbel
den zijn voorraad weg.
„Het ei is gelegd", zei mr. Heusdens
met een worstje in de hand. „Het college
zal morgen de c.a.o. definitief goed
keuren."
„Wij gaan niet ontevreden naar huis",
zo meende de heer Van Egmond, secre
taris van de Raad van bestuur bouwbe
drijf. „Het steeds door de aannemers
volgehouden standpunt, dat zij niet
afstand kunnen doen van de verreke
ningsclausule, heeft niet geleden."
„In het algemeen mogen we zeggen dat
de verhouding werkgevers-werknemers
niet heeft geleden", aldus de heer Van
Eibergen. voorzitter van de christelijke
organisatie van bouwvakarbeiders. „Dit
conflict is een lering voor de toekomst
De werknemers hebben nooit inzicht ge
had in de prijsvorming in het bouwbedrijf.
Wellicht zullen zij er nu meer in betrok
ken worden, wie weet in een p.b.o.-
orgaan?"
Officieel commentaar was schaars.
Minister De Pous zal vandaag zijn prijzen
beschikking in de Staatscourant bekend
■maken. De aannemers hebben uitdrukke
lijk al hun rechten voorbehouden.
Zullen zij een proces tegen de recht
matigheid van de beschikking aanhangig
maken? We moeten eerst zien wat er
precies in staat, zo zeiden zij voorzichtig.
r\IT j.s. het; het raomept.^dfit
het einde betekende van de
staking in het bouwvak: de
heer J. Dura Dzn„ voorzitter
van de Raad van bestuur
bouwbedrijf zet zijn hand
tekening onder de nieuwe
ca.o. Over zijn schouder
zien twee leden van de lande
lijke stakingsleiding de
heren Brandsma (links) en
Van Eibergen daarop nauw
lettend toe. Aan de tafel zitten
verder, links minister De Pous,
rechts naast de heer Dura
minister Toxopeus en naast
deze minister Van Rooy.
Advertentie
UW HUID WORDT WEER
GEZOND EN MOOI MET
k-r-u-i-d-e-n - cosmetica
Zend om deze advertentie
als brief 12 els. aan post
zegels voor antwoord
•n U ontvangt gratis
een intorossant*
INKA-brochure en
een lijst met verkoop
adressen.
Eigen nieuwsdienst
AMSTERDAM Tussen de Konink
lijke Nederlandse Vliegtuigenfabriek
Fokker en de grote Amerikaanse vlieg
tuigbouwer Republic Aviation is een
vergaande vorm van samenwerking
tot stand gekomen op het terrein van
de ontwikkeling en produktie van vlieg
tuigen. Voor het Nederlandse bedrijf
vloeit hieruit voort, dat geprofiteerd
kan worden van de grote en veelzijdige
ervaring, waarop Republic, vooral
sinds de laatste wereldoorlog, kan
bogen.
Deze fabriek heeft nl. grote vooruit
gang geboekt op het gebied van de
bouw en ontwikkeling van supersoni
sche militaire vliegtuigen. Als ontwer
per van nieuwe typen neemt het bedrijf
een eerste plaats in.
Geleide projectielen
Zo ligt het in de bedoeling aan Fok
ker de gegevens ter beschikking te
stellen, die verkregen zijn uit het on
derzoekingsprogramma voor verticaal
Het K.M.N.I. in De Bilt berichtte
ons gisteravond om 23.15 uur:
Speciaal voor de vertegenwoordigers
van de werknemers was het een moeilijk
te verteren zaak. dit optreden van net
college op een moment dat een conflict i
van enorme omvang zou kunnen worden
opgelost. De ondertekening van de c.a.o. i
werd er wel door opgehouden, maar
kwam er tenslotte toch.
Opgelucht stroomden ministers, rijks-1
Droog weer met
opklaringen maar
plaatselijk ook
wolkenvelden.
Zwakke tot mati
ge oostelijke wind.
Dezelfde tempera
turen als gisteren
of iets hogere.
M1ESJE: Een nieuwe lente, een
nieuw kapsel.
opstijgende vliegtuigen. Fokker is al
dus in staat om in korte tijd een derge
lijke machine te bouwen, die speciaal
bestemd is voor de N.A.V.O.-landen.
Het is niet denkbeeldig, dat Fokker
zich ook gaat bezig houden met de
produktie van de geleide projectielen,
die Republic in research heeft.
Anderzijds betoogt het Amerikaanse
bedrijf door deze samenwerking nau
were relaties te verwerven met de
Europese landen. Samen met Fokker
kan dan worden gestreefd naar een
nog grotere bijdrage tot de opbouw
van een moderne Europese vliegtuig
industrie.
Eigen nieuwsdienst
HELMOND P. F. van Vlissin
gen Co's Katoenfabrieken gaat
aanzienlijk uitbreiden. In de omge
ving van Helmond zal een nieuwe
fabriek worden gebouwd, waarvoor
het terrein al is gekocht. De plan
nen zijn in een vergevorderd sta
dium.
Deze belangrijke uitbreiding van
de capaciteit is dringend nodig ge
worden. In Helmond wordt thans op
topcapaciteit gewerkt. De levertij
den zijn langer geworden en de di
rectie moet al orders afwijzen.
Eigen nieuwsdienst
DEN HAAG. Het college van
rijksbemiddelaars heeft aan werk
gevers vergunning verleend, buiten
en behalve de vakantie-, feest- en
snipperdagen waarop de werkne
mers recht hebben, voor dit jaar
tevens, voor zover het werk zulks
toelaat, op de vijfde mei vrijaf te
geven met behoud van loon.
Eigen nieuwsdienst
KAAPSTAD ,,W(j hebben de zaak weer in bedwang", kon
premier Hendrik Verwoerd gisteren in het Zuidafrikaanse Lager-
huis zeggen, nadat politie en gewapende burgers een bloedbad
hadden aangericht onder demonstrerende inheemsen in de streek
van Vereeniging, vijftig kilometer van Johannesburg.
Er zijn op zijn minst vijftig doden gevallen, onder wie ook vrouwen en j
kinderen en het aantal gewonden bedraagt zeker 150. Burgers, vrezende dat I
de inheemse bevolking in opstand zal komen, lopen de wapenwinkels plat
om geweren, pistolen en munitie in te slaan. Volgens de politie in Vereeni
ging is de toestand nog explosief, al is de rust na het bloedbad teruggekeerd.
De oorzaak van de onlusten ligt in de wet die bepaalt dat inheemsen
permanent een „pas" bij zich moeten hebben om zich te allen tijde te kun
nen legitimeren. Dit document is meer dan een pas. Het is voor de ene helft
persoonsbewijs en voor de andere helft strafregister en werktijdenboekje
tegelijk. Elke overtreding wordt er in opgetekend. De bevolking ziet het
document dan óok als een permanent mee te dragen schandvlek en is
daarom een campagne van ongehoorzaamheid begonnen.
Gisteren zouden zoveel mogelijk
inheemsen een poging doen, zich te
laten arresteren wegens he' niet bij
zich hebben van het persoonsbewijs.
Zij verdrongen zich in de steden en
dorpen bij de politiebureaus om zich
te laten oppakken. In sommige ste
den verliep die actie rustig, omdat
de politie zo verstandig was, te doen
alsof er niets aan de hand was. Maar
er waren ook plaatsen waar zenuw
achtige blanken verkeerd reageerden
op de op zichzelf vreedzame actie.
Die zenuwachtigheid, die begrijpe
lijk is als men bedenkt dat de blanke
bevolking een minderheid vormt,
heeft geleid tot het drama dat zich
gisteren te Vereeniging heeft afge
speeld. Daar de inheemsen, ziende
dat er een bloedbad zou worden aan
gericht, alle telefoon- en telegraaf
lijnen hadden doorgesneden om te
voorkomen dat er blanke versterkin
gen zouden worden ontboden, is het
moeilijk om precies te vertellen hoe
de gang van jsaken is geweest. Zéker
ïs dat er foto's zijn geweest later
door de censuur verboden voor publi
catie waarop men de lijken van
vrouwen, kinderen en mannen let
terlijk op hopen zag liggen.
Het begon naar alle waarschijnlijkheid
met de belegering van het politiebureau
door enkele duizenden inheemsen die
zich wilden laten arresteren. De politie
kreeg het benauwd en nam haar toe
vlucht tot traangas, dat echter niets
uitrichtte. Kort voor de verbindingen
werden verbroken werd nog om assis
tentie gebeld. Daarna moet er een
neger zijn doodgeschoten en dat schijnt
het begin te zijn geweest van een
verschrikkelijk gevecht.
Het vreedzame beleg van de politie
post werd een bestorming. De politie
stelde zich teweer met vuurwapens.
Versterkingen raasden van Johannes
burg naar Vereeniging-Sharpeville in
pantserwagens, brenguncarriers en ge
vorderde burgerauto's. Commando's van
gewapende blanken begaven zich ook
op weg, net als in de boerenoorlog. Er
werden zelfs straaljagers te hulp ge-
j roepen, die in formatie neerdoken op
de menigte inheemsen, die intussen
was aangegroeid tot twaalfduizend,
j Maar de negers waren niet in het minst
geschrokken. Het optreden van de
luchtmacht scheen hun woede alleen
maar aan te wakkeren.
Toen de versterkingen waren gearri
veerd openden zij onmiddellijk het
vuur op de massieve betoging van de
inheemsen, waaraan de gehele plaatse
lijke bevolking meedeed, vrouwen en
kinderen incluis. In weinige minuten
hadden tientallen zwarten het leven
verloren. De rest vluchtte in paniek.
De rust was hersteld, zoals Verwoerd
zei.
Maar zelfs de politie scheen onder
de indruk van het bloedbad dat zij
had aangericht. ..Nog nooit is hier zo
iets vertoond", zei een officier. En zijn
manschappen deden iets wat men hen
maar hoogst zelden heeft zien doen: zij
begonnen de verminkte zwarte lijken
weg te dragen naar ambulances. j
Er moeten ook gewonden zijn ge- j
vallen onder de politie, want op zeker j
één plaats is gezien dat de demon-
KAAPSTAD Laat op de
avond is gebleken dat de
bloedige onlusten niet be
perkt zijn gebleven tot de
omgeving van Johannesburg.
Git Kaapstad begonnen on
rustbarende berichten bin
nen te stromen over gevech
ten in de voorstad Langa, die
uitsluitend wordt bewoond
door inheemsen. Gebouwen
zouden er in brand zijn ge
stoken en de politie zou niet
in staat zijn het hoofd te bie
den aan de aanvallen van de
woedende negers.
Troepen van het leger wa
ren gisteravond onderweg
naar Langa. Het plaatselijke
politiebureau was twee uur
lang belegerd geweest. Er
bevinden zich onder de man
schappen van de politie ver
scheidene gewonden en ook
enige jonrnalisten werden
gewond. Onder de inheem
sen zouden echter enige tien
tallen doden zijn gevallen.
Bussen en auto's werden
aangevallen en er zou grote
schade zijn aangericht.
De correspondent van de
Daily Express seinde aan zijn
blad: „Dit is het aarzelend
begin van een opstand en
geen spontane uitbarsting
van een volk dat verbitterd
is over incidentele moeilijk
heden."
stranten terugschoten met pistolen. In
andere gevallen stelden zij zioh slechts
teweer door met stenen naar de blan
ken te gooien.
In het Lagerhuis heeft een nationalist
gisteren een opmerking gemaakt die
een schril licht werpt op de gedachten-
gang bij een deel van de blanke bevol
king. Hij zei: Ik vind het verontrustend
dat wanneer er onlusten zijn van dit
soort, er altijd maar één dode zou zijn.
Hij sprak toen nog niet bekend was
dat er zeker vijftig doden waren
gevallen.
Een lid van de oppositie antwoordde
verontwaardigd dat de nationalist blijk
baar bedoelde dat de politie meer
geweld moest gebruiken dan strikt
nodig was om de onlusten te bedwin
gen. Daarop zei de nationalist dat hij
alleen maar had bedoeld te zeggen dat
„ook de blanken in de Unie recht heb
ben op bescherming". De politie had
in elk geval moeten optreden, omdat
de zwarte demonstranten oprukten
naar de politiepost door gebied dat in
hoofdzaak door blanken wordt bewoond.
„Ze hadden dus gemakkelijk onderweg
een paar blanken kunnen vermoorden",
zei hij verduidelijkend.
Premier Verwoerd verklaarde dat hij
niet gelooft in onnodig bloedvergieten,
maar wel van mening is dat aarzelende
maatregelen later vergroting van de
moeilijkheden kunnen veroorzaken. Hij
dekte dan ook het beleid van de politie.
Zeer weinig foto's van de
bloedige gebeurtenissen bij Jo
hannesburg hebben Europa be
reikt. Zoveel als in haar macht
was heeft de Zuidafrikaanse
regering de verspreiding ervan
tegengehouden. Hier is er een:
de politie b(j een van de vele
tientallen doden. Twee uur na
de schietpartij was de politie
nog bezig met het verzamelen
van doden en gewonden, terwijl
op veilige afstand honderden
vrouwen klaagliederen zongen
voor hun dode mannen en kin
deren.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM In een kelder aan
de Rosespoorstraat in Rotterdam-
Feijenöord heeft een dierenarts zich
moeten ontfermen over een kat die
met gebonden poten in een zinkput
was gegooid. Het arme dier was het
slachtoffer geworden van ratten die
het levend en wel hadden aangevre
ten.
Meer dood dan levend had de kat
een heenkomen gezocht in de kelder
waaruit zij door omwonenden kon
worden bevrijd. De te hulp geroepen
dierenarts heeft de gemartelde kat
met een spuitje uit haar lijden verlost.
i Rome. President Gronchi van Italië
heeft gisteravond van de demissionaire
i premier Segni te horen gekregen, dat
j diens formatiepoging is mislukt. Daarop
heeft Fernando Tambroni een formatie-
i opdracht „met zekere reserve" aanvaard.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM. De eigenaar
van het schidersbedrijf D. G. van
Ingen aan de Buikslotermeerdijk
maakt vreemde dagen mee. Gisteren
heeft hij zijn vierde boete, ditmaal
een van 125 gulden, moeten betalen
omdat hij na 28 jaar dag-in dag-
uit te hebben geschilderd naai
de letter nog niet voldoet aan de
eisen van een goed vakman.
Weliswaar heeft de heer Van Ingen
de grootste en de moeilijkste schilders
opdrachten uitgevoerd, maar hij heeft
geen praktijkdiploma. In de 28 jaren die
hij nu achter de rug heeft had hij
weinig gelegenheid om te studeren voor
dat papier.
CHEF
Hij schilderde iedere dag. Aanvanke
lijk jaren lang als bedrijfschef bij zijn
vroegere patroon Dijkman, in welke
functie hij voortdurend toezicht moest
houden op de schilderskneehts. Toen de
heer Dijkman oud en der dagen zat was,
schonk hij zijn hele schildersbedrijf aan
zijn flinke bedrijfsleider. De oude baas
wist wel, dat zijn bedrijf dan in goede
handen zou zijn. Dat was ook zo. De
heer Van Ingen slaagde erin het schil
dersbedrijf tot grote bloei te brengen.
Hij liet zich inschrijven bij het Be
drijfschap voor de schilders,, bij de
Kamer van koophandel en fabrieken,
bij het Bouwfonds, kortom, de hele
paperassenwinkel werkte hij even keu
rig af als zijn dagelijks schilderwerk.
Van Ingen heeft echter geen praktijk
diploma en is nu al viermaal beboet.
Een maal kreeg hij een boete van dertig
gulden, de tweede keer een van 45 gul
den. de derde keer een van 75 gulden.
Gisteren telde hij zijn laatste(?)
boete van 125 gulden neer. „Wanneer ik
nu maar drie jaar ouder was geweest,
ik ben nu 49. dan zou ik rustig hebben
kunnen doorschilderen zonder ooit in
mijn wérk gestoord te worden door een
rechercheur van de economische politie.
Ik meen toch wel op mijn 49ste jaar
met een praktijk van 28 jaren, dat ik
kan schilderen."
Intussen schildert de schilder Van
Ingen maar voort, wachtend op de vol
gende boete.
(AM een beeld te geven van de
onsmakelijke en dwaze din
gen die kunnen voortvloeien uit
de rassenpolitiek van de Zuid
afrikaanse regering drukken wij
op pag. 3 een artikel af van onze
bijzondere correspondent in
Zuid-Afrika. Het heeft betrek
king op de wijze waarop blanken
en gekleurden elkaar dienen te
groeten een kwestie, die in
hoge mate de gemoederen in de
Unie heeft beziggehouden-
Van onze correspondent
LEIDEN. In'de aanwezigheid van
de Belgische ambassadeur is gistermid- j
dag in de Lakenhal do Belgische univer-:
sitaire week door de rector magnificus
van de Leidse universiteit, prof. dr. J.
E. Jonkers, geopend.
Gedurende deze week zullen acht Bel
gische hoogleraren colleges geven. Van- i
daag wordt een tentoonstelling geopend
van werken uit de collectie van het j
Prentenkabinet te Antwerpen en woens-
dag treedt het Studentenpauzetoneel op
met eenacters van Brulin en Mulisch.
Het Leidse universiteitsblad zal deze
week „De Gazet van België" hete,».
MIDDELBURG. In de gedeelten
van het Abdij-complex en de Nieuwe
kerk in Middelburg waarin het klank
en lichtspel zal plaatsvinden, is men be
gonnen met hel aanleggen van het elec-
triciteitsnet. Dit werk wordt door vak
mensen van de PZEM uitgevoerd, ver
telde de opzichter, de heer J. Hame
link: „Er zitten nogal heel wat haken
en ogen aan. We zorgen er voor dat
de leidingen en draden zo goed moge
lijk uit het gezicht worden weggewerkt
en in samenwerking met de opzichter
van de Rijksgebouwendienst krijgen
wij dit wel voor elkaar." Zoals de plan
nen er op het ogenblik uitzien zal de
kloostergang om het Muntplein ver
licht worden met armaturen die op ,4-
geveer twee meter hoogte zullen komen
te hangen. De koorkerk en de Crypte
worden verlicht; bovendien wordt in al
de genoemde ruimten en op het Voor
plein een geluidsinstallatie aangebracht.
In totaal zal hiervoor ongeveer 5
6 kilometer draad nodig zijn en het
kan er gemakkelijk 25 jaar blijven lig
gen, aldus de heer Hamelink.
MONTREUX. Montreux bereidt
zich voor op een Wereld-televisicfesti-
val dat men in mei van het volgend
jaar hoopt te houden. Dit festival, dat
tien dagen gaat duren, zal o.a. omvat
ten een wedstrijd voor het beste amu
sementsprogramma om de „Gouden
Roos van Montreux", een handelsbeurs
voor televisie-techniek, en galavoor
stellingen en wetenschappelijke bij
eenkomsten.