JEUGD IS TOEKOMST
FRIESLAND
KAPPIE EN DE DING-DONG
L it de kerken
Maandag 7 maart 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
FLITS
j GORDON
in het
I heelal
Onbekendheid
beperkt
succes
DAMPO
I Dunkley
iHimNMiimtiitftiHi'WtHtoHiiimMitntmfKiitiimrmiHH
Friesland
ItlHIIIIIIIItinHtlKIIIMlUHHHIIIIIIIIItlllllllltllMIIMrMIIIIIIIIIIIMII
wacht
WHMMiiiNMmimimritmtmminuHitiimH..
op...
Pag- 2
ln Het Kort
Landelijke rust en beslotenheid, eeuwenlang het kenmerk van
Friesland, worden verdreven door de noodzaak van industriali
satie, De luchtfoto van Drachten (onder) laat duidelijk het
bedrijvige beeld van een industriestreek zien.
DINSDAG 8 MAART 1960
RADIO
hilversum i, 402 m
ochtend
AVRO: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram;
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00
Nws; 8.15 Gram: 9.00 Gym v d vrouw;
9.10 De Groenteman; 9.15 Gram; 9.35
Waterst; 9.40 Morgenwijding: 9.55 Boek-
bespr; 10.00 Gram; 10.50 V d kleuter»;
11.00 Pianospel; 11.15 V d zieken.
middag
12.00 Hammondorgelspel; 12.20 Rege-
ringsuitz: Uitz v d landb; 12.30 Land- en
tuinb meded; 12.33 Metropole-ork en koor;
13.00 Nws; 13.15 Meded of gram; 13.20
Mil muz; 13.55 Beursber; 14.00 Kamer-
muz; 14.40 Schoolradio; 15.00 V d vrouw;
15.30 Pianorecital; 16.00 Van alle breed
tegraden. praatje; 16.15 Gram; 16.30 V d
jeugd; 17.15 De dierenwereld en wij,
praatje; 17.25 V d jeugd; 17.50 Staatsie-
bezoek President v Peru.
avond
18.00 Nws; 18.15 Pianospel; 18.30 R.V.U.
Elektronenmicroscopie (biologisch) door
dr P. F Eibers; 19.00 V d kind; 19.05
Paris vous parle; 19.10 Radiowedstrijd;
19.50 Journ; 20.00 Nws; 20.05 Gevar
progr; 22.00 Pianomuz; 22.30 Nws en
beursber v New York; 22.40 Kamermuz
m comm; 23.20 Zijn de Peruanen onze te
genvoeters? causerie; 23.35 Ork cone;
23.55—24.00 Nws.
hilversum ii, 298 m
ochtend
KRO: 7.00 Nws; 7.15 Gram; 7.30 V
d jeugd; 7.40 Gram; 7.45 Morgengebed en
overweging; 8.00 Nws; 8.18 Gram; 8.50
V d vrouw; 9.40 Schoolradio; 10.00 V d
kleuters; 10.15 Lichtbaken, lezing; 10.25
Gram; 11.00 V d vrouw; 11.30 Gram;
11.50 Volaan.. vooruit, lezing.
.middag
12.00 Middagklok - noodklok; 12.03
Gram; 12.30 Land- en tuinb meded; 12.33
Gram; 12.50 Staatsiebezoek President v
Peru; 13.00 Nws; 13.15 15 jaar geleden,
praatje; 13.20 Nwe gram; 13.35 Lichte
muz; 14.00 Gram; 14.05 Schoolradio; 14.35
V„ d plattelandsvrouwen; 14.45 Pianoreci
tal; 15.05 Lichte muz; 15.30 Lichte muz;
16.00 V d zieken; 16.30 Ziekenlof; 17.00
V d jeugd; 17.40 Beursber; 17.45 Rege-
ringsuitz: Economische ontwikkeling van
Nieuvv-Guinea's bevolking d dr D J van
Dooren.
avond
18.00 Lichte muz; 18.20 Gram; 18.30
Streekklankb; 19.00 Nws; 19.10 Act; 19.25
Zang; 19.30 Gram; 20.00 Lijdensmedita
tie; 21.00 Kamermuz; 21.35 Brabants ork;
21.55 Gram; 22.15 Staatsiebezoek Presi
dent v Peru; 22.25 Boekbespr; 22.30 Nws:
22.40 Gezin en huwelijk, lezing; 22.50
Omr Filharm ork; 23.35 Filmmuz; 23.55
24.00 Nws.
18
Tweehonderd meter verder hielden
we stil voor het huis dat ik zo juist
had verlaten. Ik dacht dat het alle
maal opzet was en vermoedde een
laaghartige komedie. Zou Gabor dan
toch niet vrijgelaten zijn?
..Heb jij die lui weggestuurd?"
vroeg Gabo aan de man die mij had
verhoord toen we binnen waren.
..Jawel, kapitein," «witwoordde de
aangesprokene. ..Ik heb bevel gekre
gen!". en hij fluisterde zijn superieur
iets in het oor.
Opeens uiterst beminnelijk reikte
de kapitein mij de hand:
,,Alle respect, juffrouw. Ik hoop dat
U me deze kleine onaangenaamheid
niet kwalijk zult nemen."
Maar nu ging ik langs de kortste
weg naar de legatie. Wie weet wie ik
nog kon tegenkomen....
De villa van de legatie leek wel *en
bijenkorf die men op z'n kop had ge
zet. Ik ging onmiddellijk naar de ka
mer van mijn vader. Toen ik binnen
kwam draaide hij zich om om naar
buiten te kijken. Toen hij de deur
hoorde opengaan keerde hij zich om.
Hij zag bleek en er lagen diepe
kringen om zijn ogen Ik vloog hem
om de hals.
Vadertje! Er is een wonder ge
beurd, ik heb zoveel te vertellen!"
„Er is helemaal geen wonder ge
beurd", zei hij en hij probeerde zijn
stem bars te laten klinken. ,.En jé
hoeft me niets te vertellen want ik
ben van alles op de hoogte. Jé weet
zelf waarschijnlijk niet eens waarom
ze je hébben vrijgelaten. Grote he
mel, wat een toestand!"
Ik keek hem vragend aan.
..Het is ongelooflijk. Stel je voor
als ze je nog langer hadden vast
gehouden, al was het ook maar een
uur, dan zouden Zweden en verschei
dene andere neutrale landen alle be
trekkingen met de huidige Hongaarse
regering h-ebben verbroken!"
Ongelovig, verbaasd en ook wat ge
vleid keek ik hem aan.
,.Je hebt een ongelooflijk geluk ge
had", vervolgde mijn vader.
,,Een paar 'mensen van de legatie
hebben gezien wat er voor het hoofd
bureau van de partij is voorgevallen.
Wallenberg werd op de hoogte ge
bracht en die werd onmiddellijk woe
dend, sprong op, schopte zijn stoel
omver en belde onmiddellijk de neu
trale legaties in Boedapest op. Even
later werden verscheidene vreemde
diplomaten ontvangen door de onder
staatssecretaris, Bagosay.
,,Als die jongelui niet binnen vier
entwintig uur worden vrijgelaten",
zei Wallenberg tegen hem. ..verlaten
de r utrale legaties Boedapest. De
beslissing is aan U."
Ik wist heel goed dat de swastika
regering alle mogelijke moeite deed
om door de neutralen te worden er
kend. Een incident van deze soort
zou dit volkomen onmogelijk maken.
,.Ja. we hebben geluk gehad", be
vestigde ik. „En toch had ik nooit
gedacht dat Wallenberg zoveel tempe
rament had dat hij zijn stoel omver
zou schoppen! Ik zou hem graag wil
len bedanken, maar dat durf ik niet
goed. Hij was er zo op tegen dat ik
met Gabor mee ging.
,,Doe niet zo kinderachtig. Je bent
hem ontzaglijk veel dank verschul
digd. Bovendien is Gabor al hier ge
weest en hij heeft de weg voor je ge-
effend."
Wallenberg ontving ons op zijn bu
reau.
,,Ik hoop dat dit avontuur U niet
al te zeer heeft aangegrepen", zei hij
vriendelijk.
,,0, volstrekt niet. Ik mankeer niets.
Maar mag ik U van harte bedan
ken en mijn excuses maken? Ik zou
het echt vervelend hebben gevonden
als ik zo vlak bij de legatie zou zijn
verdwenen. Niemand anders dan u
zou ons uit het hol van de leeuw kun
nen zien komen."
..Juffrouw Kêlecsényi. U hebt me
zelf duidelijk gemaakt dat het woord
„onmogelijk" in Hongarije niet be
staat. Ik zou haast zeggen dat dat
ook voor Zweden geldt. En laten we
eerlijk zijn: zó onoverkomelijk waren
de moeilijkheden nu ook weer niet."
De bel van de telefoon maakte een
einde aan ons gesprek.
„Weesenmayer verwacht me mor
genmiddag vijf uur", zei Wallenberg
toen hij de hoorn neerlegde.
Weesenmayer was de Duitse kring-
leider in Hongarije, de machtigste
man van het land.
,,De laatste tijd", zei Wallenberg,
die ahders niet zo mededeelzaam was.
„maakt hij er geen bezwaar tegen
mij te ontvangen. Ik zou haast den
ken dat hij volkomen op de hoogte
is van de situatie waarin het Duitse
léger zich bevindt."
De volgende dag nam mijn vader,
die me na onze laatste expedities dan
eindelijk als volwassen scheen te be
schouwen, me mee naar een raadsel
achtige figuur, de heer S Het was
een prachtige herfstdag. We liepen
de Avenue Lajos Kossuth door waar
anders de étalages vol lagen met
luxeartikelen; nu boden ze een tries
te en armoedige aanblik. Daarna gin
gen we de Karolyboulevard op, waar
de zon heerlijk scheen.
In deze wijk bevond zich de uit
geverij van S.
In de oorlog had de directeur goe
de zaken gedaan met het publiceren
van „patriottische" roman-feuilletons,
waarin de helden nu eens overhoop
lagen met de Inlichtingendienst, dan
weer met de geheime staatspolitie.
In de wachtkamer lagen stapels
pas van de binderij gekomen boe
ken. Van één pak was het papier ge
scheurd, en tot mijn grote verbazing
zag ik een klein boekje getiteld
„Klein Russisch-Hongaars woorden
boek".
Ik haalde het boekje uit het pak
en gaf het aan mijn vader, die be
gon te lachen. En toen wij even la
ter het bureau van de directeur bin
nentraden. hield hij het hem onder
de neus.
„Wat heeft dat te betekenen. Geor
ge?"
„Ssst fluisterde de directeur.
„Een nieuwe uitgave voor het vol
gende seizoen
„Nu. ik neem mijn hoed voor je
af", zei mijn vader. „Dat jij met je
twijfelachtige afkomst kans hebt ge
zien door de nazi's te worden ont
vangen, was al een hele prestatie,
maar dat je moeite doet om het con
tact tussen onze medeburgers en on
ze toekomstige geallieerden te ver
gemakkelijken. dat is helemaal een
stout stukje!"
(Wordt vervolgd)
jjLMIlllfllllllllllllllllllllK
jK BEREIDHEID van-eeu streek.om zijn agrarisch karak
ter voor een deel prijs te geven en te industrialiseren is
iTiet voldoendeöm de industrialisatie lóTëen suceesle ill aken.
Dit wordt duidelijk, wanneer men de vele streken in Neder
land beziet, die in 1950 tot „probleemgebied'" werden ver
klaard en die door de regering financieel zijn gesteund in
hun omschakeling.
Van een onzer verslaggevers
Zoals wij in een vorig artikel
schreven, is door vele Friezen de
keuze gemaakt. Vooral de streek
oostelijk van de lijn Heerenveen
Leeuwarden, „De Wouden''
genoemd, is sinds 1950 druk be
zig een goede kern te kweken
met Drachten als centrum. De
overheid heeft gezorgd en zorgt
nog steeds voor de technische
mogelijkheden: Naarstig wordt
gewerkt aan een wegennet, dat
goede verbindingen geeft met
westelijk Nederland en dat te
vens een poort naar het oosten,
naar Duitsland, vormt. Industrieën, die
zich willen vestigen, worden financieel
tegemoet gekomen al werkt Den
Haag nogal eens traag op dit gebied
en een streekcentrum met deskundi
gen is in Olterterp opgericht als grool
adviesorgaan.
BRUG
Want hoe groot de bereidheid van
een bevolkingsgroep ook is, wanneer
een patriarchaal (feitelijk matriar
chaal. want de grootmoeder was de
grote spil) agrarische gemeenschap
moet overschakelen naar de koele ef
ficiency van een fabriek, is er een
soort brug nodig, die aan beide zij
den de mentaliteit kan grijpen en lei
den.
KIND
Op dit gebied wordt er in „De Wou
den" groots werk verricht. Men re
kent er voorlopig niet met jaren maar
met generaties. De schooljeugd van
nu wordt er beschouwd als de kern
en eventueel de staf van de indus-
triajisatie van straks. De hoogste
klassen van de lagere scholen krij
gen in ..De Wouden" werkcahiers,
speciaal gericht op de industrialisa
tie. Via een soort Daltonsysteem prik
kelt men de kinderen tot eigen on
derzoekingen en tot het vormen van
eigen inzichten.
SCHOLIER
Voor de schooljeugd, die voórtge-
zet onderwijs volgt, gaat men een
stap verder. Per 1 september 1960
krijgt deze een cursus, die uit Ame
rika wordt geleend en die via een
zeeks verrassingen tot indrukwekken
de resultaten kan voeren. Ieder kind
krijgt eens per maand een doosje
met de meest wonderlijke materialen.
Met deze materialen moeten de kin
deren, geholpen door een uitgebreide
handleiding, iets maken, dat het tech
nisch of wetenschappelijk vlak raakt.
In Amerika wordt dit soort onderwijs
jaarlijks afgesloten met een soort
..beurs", waarop de kinderen gele
genheid krijgen ieder een eigen
„stand" in te richten, waar zij de
monstreren welke zaken hun het
meest interesseren en welke moge
lijkheden zij in de objecten hebben
gevonden.
De onderwerpen variëren van een
populaire en toch technische uiteen
zetting van het werk van een tand-)
arts tot het zelf maken van een ther
mometer of het opstellen van een ca
talogus voor een bibliotheek.
Op deze wijze hoopt men de jeugd
vertrouwd te maken met vele takken t
van techniek en wetenschap.
BUITEN SCHOOL
De jeugd, die de school reeds heeft
verlaten, wordt tezamen gebracht in1
bijeenkomsten, waar aan de hand
van film of lezing een bepaald facet
van de industrialisatie onder de loep
wordt genomen. In het ontwikkelings-1
centrum te Olterp hoorden we, dat j
deze bijeenkomsten in „De Wouden"
niet alleen druk worden bezocht, j
maar dat zij ook leiden tot intensie
ve debatten.
NOTABELEN
Het centrum richt zich ook tot
de ouderen. Opmerkelijke successen
boekte men met het uitnodigen van I
120 plaatselijke autoriteiten tot een
soort werk-bijeenkomst. Deze perso
nen, die in Friesland uiterst belang
rijk zijn in het sociale proces de
dominee, dokter, notaris en burge
meester zijn in „De Wouden" nog de
stuwkrachten van het maatschappe-
lijk leven hebben op deze studie-
bijeenkomst blijk gegeven, dat ook zij j
de nieuwe richting als noodzakelijk
en juist beschouwen.
Ten slotte belandt het centrum ook
bij de ouden van dagen, want deze
groep vertegenwoordigt in Friesland
eveneens een belangrijke factor. On
danks alle positieve factoren een
nuchtere, intelligente bevolking, die
de noodzaak van industrialisatie in
ziet. technische mogelijkheid en con
tactorganen om de groepen tot elkaar
te brengen is de industrialisatie
van Oostelijk Friesland nog steeds
geen volledig succes. De oorzaak is.
dat er te weinig industrieën naar Oos
telijk Friesland komen. In hoofdzaak
is dit een kwestie van onbekendheid
met de mogelijkheden. Men denkt nu
eenmaal niet aan industrie, wanneer
men het over Friesland heeft.
AANTREKKELIJK
Toch menen wij. dat de mogelijk
heden in dit deel van Nederland zeer
aantrekkelijk zijn. De gemeenschap
bestaat uit weliswaar koppige maar
ook uiterst trouwe mensen. Heeft een
bedrijf eenmaal geprobeerd om op
onsportieve wijze een slaatje uit de
situatie daar te slaan, dan kan het be
ter vertrekken, want de trots ver
biedt de Friezen om nog ooit bij zo'n
bedrijf te werken. Maar het bedrijf,
dat eerlijk poogt om in Friesland een
nieuwe kern te stichten, heeft kans
op rijke vruchten. Er is nu nog een
ruime arbeidsreserve, die ieder jaar
groter wordt en weer wordt afge
damd door de groepen, die wegtrek
ken. Maar deze groepen blijven lie
ver thuis en.de vertrokkenen zullen on
getwijfeld terugkeren, wanneer zij in
Friesland werk kunnen vinden.
BLIJVEND
En het bedrijf, dat de Fries eeit-
maal heeft gekozen en goed bevon
den, zal zijn arbeiders niet weg zien
lopen, omdat elders enkele guldens
meer zijn te verdienen. De Fries
houdt niet van „fa-ncy". Als een be
drijf hem goede mogelijkheden biedt,
blijft hij er en gaat hij niet weg om
tijdelijk ergens anders wat meer te
verdienen. Tekenend hiervoor is, dat
tijdens de oogsttijd in Friesland op
de reeds aanwezige fabrieken geen
verloop van betekenis wordt gecon
stateerd.
Toch zal Friesland zijn agrarisch
karakter niet geheel verliezen, al
komt het boerenbedrijf door iedere
stap, die de industrialisatie zet, meer
in de klem. Over dit probleem zullen
wij in een volgend artikel schrijven.
I TELEVISIE 1
nederland
Eurovisie: NTS: 15.45—16.30 Rechtstreek
se uitz uit het Unescogebouw te Parijs;
19.3020.00 Intern agrarisch nws; 20.00
Journ en weeroverz; 20.20 Filmrep; 20.35
Praatje; 20.55—22.00 Film.
duitsland
16.0016.30 Eurovisie: Overn v d Fran
se TV: documentair progr: 17.00—18.05 V
d jeugd (Regionaalprogr: NDR: 18.45 Die
Nordsehau. WDR: 18.45 Hier und Heute.
journ. NDR: 19.25 Sehpferdchen zeigt: Na
blijven voor volwassenen. WDR: 19.25 In
termezzo: Muzikaal amusement): 20.00 Nw
20.20 Filmrep: 20.50 Spel.
belgië vlaams
19.00 Gastprogr; 19.30 Nws; 20.00 TV-
feuill; 20.25 Muzikale komedie: 21.00 Boe
merang; 22.00 Litterair progr; 22.30 Nws
en journ.
belgië frans
19.00 Landen en mensen; 19.30 Lucht-
vaartkron; 20.00 Journ; 20.35 Spel; 22.05
Gevar muz. Daarna: Journ.
(Advertentie)
en pijn weg-
wrijven met
radio
vandaag
■"""""""""""'"iiiHiiiiuiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiitiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiitHiHiimiHiiiiimiiii
3
maandag De NCRV gaat opnieuw
een seriehoorspel naar een roman van
Dickens brengen: „Dombey Zoon"
120.25).
Voor luchtig amusement zorgt de
Vara, met cabaret en aanverwante za
ken van half acht tot kwart voor tien.
Reportages van het bezoek van de
Peruviaanse president dr. Prado aan
ons land. kunt u horen om 18.50, 20 00
on 22.50.
De Franse componist Albert
Roussel heeft de indrukken, die hij
op een rets naar het verre Oosten
opdeed, vastgelegd in een com
positie voor bariton, koor en orkest,
getiteld Evocations. Léon Combé
vertolkt dit werk tijdens een con
cert, dat vanavond om tien over
half elf (Hi'w. 1) begint.
Het geheel Franse programma
wordt geleid door Jean Fournet. die
opent met Jolie jeu de fnret van
Roger-Ducasse voor orkest. Het
Radio Filharmonisch Orkest en het
Groot Omroepkoor voeren daarna. 30. ..Een geschenk voor de Groot-Mo-De verkoper hief de handen ten he-
eveneens van Roger-Ducasse. tl it'gol!" riep de koopman van eerbied .mei en hij rolde met zijn ogen.
j_ vervuld. ..O. edele sahib... ik weet niet.'
de Sarabande. (of jk rfèt jn m.jn voorraa,d heb! De| „Maar_zal de Groot-Mogol daar blij
Twee werken van lgor Strawinski (Groot-Mogol houdt van mooie. glinste-imee zlln- vroeS mJ-
namelijk zijn ballet Jeu de cartes i £n<?« g.escJ????®"'y ?.1]n Ju»elenverza- Vast wel," antwoordde zijn klant en
Circvsvolka worden om elf mel,i?g ls-,ber°emd... hij voegde nog wat papieren bij
de Circvspotlca. women om, eij i-Weet lk ouwe voorlader! viel de stapeltje in zijn hand.
jaap Want hem bars in de rede. „Maar wat
toe- ik bedoel heb je vast wel!" Daarop be
gon hij druk te fluisteren. te.
televisie
vandaag"^
en
uur (Hilv 2) uitgezonden.
Geraedts zal beide werken
lichten.
het
De eigenaar van de bazar glimlach-
,.Nu ja." sprak hij.
het een buitengewoon
schenk..."
Even later verliet de onbekende met
stramme pas het pand. een bultig pak
ket onder de arm geklemd... Kappie
stond er niet meer. Deze was intussen
op een andere manier aan de weet ge
komen, dat. er een feest was ten palei-
ze van de Groot-Mogol...
maandag Vorige week was het
de Schrikkeldag, die de televisie-loze
maandag uitschakelde, dit keer is
het het staatshoofd van Peru.
Om 21.15 komt de NTS met extra
journaal-opnamen van het bezoek van
de president, en om 21.25 volgt een bij
na anderhalf uur durende reportage
van de gala-avond in de Haagse
schouwburg, ter ere van de hoge gast.
Het Nederlands Ballet treedt daar
op in een uitvoering, die ook wordt
bijgewoond door de Koningin, d»
Prins en Prinses Irene.
ned. herv. kerk.
Beroepen te Austerlitz ttoez): K. Blei,
.Ten slotte is i vicaris te Utrecht,
kostbaar ge-' Bedankt voor Waddinxveen: H. N.
Hensbergen te Renkum.
Aangenomen naar Goudriaan-Otto-
I land: H. Binnekamp, kand. te Utrecht.
i geref. kerken.
Beroepen te IJlst: E. C Kin, kand.
j te Groningen.
geref. gemeenten.
Bedankt voor Benthuizen: M. Bic®
1 te Rijsscn.
1
