VAN R. ALS GETUIGE:
EN IK HEBBEN
LYNN
NOOIT RUZIE
GEHAD
Cf
w
c
AKKERTJES
Gevaren aan
huidige
welvaart
CETAFLE
Aanklager breekt getuigenis van
stuurman Van Brummelen
Voorschot voor
spijtoptanten
Aanhangers en helpers
van F.L.N. gearresteerd
Nieuw-Guinea zelfbestuur als
Australisch deel zover is
België handhaaft
minimumprijzen
„SLEPENDE
SNELHEID
Belangrijke verklaring over weerbericht
'PASSEN! NIET BIJT
'VISSERS
Donderdag 25 februari 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 5
79 man in brandende
schacht opgesloten
SÈTE OPENT DEUR
VOOR DE GAULLE
Studentikoos café
in Delftse Waag
op ieders Bipl 20 stuks f. 1,
FRANSE VEILIGHEIDSDIENST SLAAT TOE
GRIEP GR/EP GRIEP GRIEP GRIEP
STAATSSECRETARIS BOT TE NEW YORK
HISWA in Amsterdam
van 11-21 maart
OPONTHOUD DOOR
KAPOTTE BRUG
Verzet tegen wijziging
visserij grenzen
AhgelAtoX
ZO STOND HET IN HET Z.D. VAN VRIJDAG EN ERGENS IN ZEEUWS VLAAN
DEREN GING HET HART VAN EEN ELBURGER OPEN: HIJ MOEST WEGTREKKEN,
OMDAT HET WATER ONDER ZIJN SCHUIT WERD WEGGEPOMPT. HIJ BE
SCHRIJFT HET DRAMA VAN ELBURG EN DE WEEMOED DIE LEEFT IN ZIJN
ONVERVALSTE ELBURGSE HART.
Handen en Li ppen
ruw?pnpftj
Advertentie
Van onze speciale verslaggever
Vervolg van pagina 1
BOSTON Er ging een verrast gemompel op in de rechts
zaal toen Willem M. L. van R. gisteren werd verzocht de ver-
dachtenbank te verlaten. Hij moest optreden als getuige in het
proces, waarin hij tot dusverre de rol van (zwijgende) ver
dachte had gespeeld. Voor het eerst sinds op 10 februari het
proces begon kreeg hij de gelegenheid zijn zienswijze op de zaak
te geven.
Van R. stond op, diep onder de
indruk van de sensatie die hij ver
oorzaakte op de publieke tribune.
Zoals op eike dag van het proces
was ook gisteren geen plaats op de
tribune onbezet. Vier van elke vijf
toeschouwers waren vrouwen; een
van de vrouwen hield openlijk een
rozenkrans in haar handen geklemd.
Toen Van R. naar de getuigen
bank ging hield hij de pas in, om
zich om te draaien naar zijn vrouw.
Zij wisselden een glimlach, hij sprak
een paar gefluisterde voor mij
onverstaanbare woorden.
Van R.'s jongensachtige stem ver-
MIJNRAMP ZWICKAU
BERLIJN (AFP) Het aantal do.
den tengevolge van de ontploffing in
de Karl Marx-mijn te Zwickau bij
Leipzig in Oost-Duitsland is tot 44 ge
stegen, Tot nu toe zijn 51 mannen ge
red, maar 79 zitten nog in de bran
dende schacht op ongeveer duizend
meter diepte opgesloten.
De brand ontstond maandagochtend
kort nadat de ochtendploeg in de schacht
was afgedaald. Men neemt aan, dat door
de hoog opgevoerde produktienormen de
veiligheidsvoorschriften niet voldoende j
in acht zijn genomen.
Intussen heeft men een brand in een'
belangrijke toegangsschacht kunnen;
blussen, maar elders woedt het vuuri
nog op twee plaatsen op verschillende1
diepte.
Premier Grotewohl van Oost-Duits-'
land heeft zich gisterochtend in Zwickau,
op de hoogte gesteld van de reddings
pogingen. Officieel heet het, dat er nog!
hoop is om de ingesloten mannen te red-j
den.
Van onze correspondent
PARIJS De vroede vaderen van
Sète hebben bakzeil gehaald en zij- heb
ben laten weten dat de deuren van het
raadhuis wijd zullen openstaan voor de
president van de Republiek. Daarmee is
dus een einde gekomen aan hun hoof
digheid. Achteraf blijkt dat die op een
misverstand en niet op politieke over
tuiging berustte. De Kamer van Koop
handel was namelijk eerder ingelicht
over de Gaulle's bezoek dan het gemeen
tebestuur en dat heeft, bij kaatsspel en
pastis, de gemoederen nogal verhit.
Een niet erg tactvolle brief van de
prefect van het departement stijfde de
gemeenteraad van het havenstadje in
zijn houding. Doch thans zijn de moei
lijkheden terzijde geschoven. Vooral het
argument: Zoudt ge Kroesjtsjefser zijn
dan Kroesjtsjef, die immers wèl de hand
van de generaal zal drukken, heeft de
deur dichtgedaan, in casu de deuren
van het raadhuis voor de Gaulle ge
opend.
In plaats van fietsenstalling
Eigen nieuwsdienst
DELFT. Een groepje Delftse studenten
heeft het plan opgevat in het histori
sche gebouw De Waag, gelegen achtér
het stadhuis op de Markt te Delft, een
café-chantant in te richten.
De initiatiefnemers, die zich inmiddels
verzekerd hebben van de medewerking
van een bierbrouwerij, hebben bij het
gemeentebestuur een plan met teke
ningen en kostenberekening voor nood
zakelijke verbouwing ingediend.
B.
en
W.
Het college van B. en W. schijnt niet
helemaal afwijzend tegenover het stu
denteninitiatief te staan, maar het
schijnt toch moeilijk te kunnen beslis
sen de fietsenstalling die sedert enkele
jaren in het gebouw is ondergebracht,
elders te vestigen.
Kritiek
Al veel eerder is in de Prinsenstad kri
tiek gelevérd op het feit, dat de histo
rische Waag dienst moet doen als fiet
senstalling, temeer daar er in een toe
ristenstad als Delft in de zomermaanden
behalve enkele manifestaties als de
Taptoe en Elcerlyc voor stadgenoot en
vreemdeling zo weinig valt te beleven.
De studenten willen, als hun plan door
gaat, drie avonden per week voorstel
lingen geven van hun eigen studenten
cabaret. Op de andere avonden zouden
dan studentencabarets uit andere ste
den en diverse andere gezelschappen
kunnen optreden.
ried in het begin van het verhoor
dat hij zenuwachtig' was. Zijn Neder
lands accent was onmiskenbaar en
eenmaal ging hij zelfs in de Neder
landse taal over: toen hij wilde ver
tellen dat kapitein De Bruijn van de
Utrecht een radioboodschap over
Lynns verdwijning had ondertekend,
gebruikte hij het Nederlandse woord
„paraaf".
Allengs echter begon hij zich zeker
der te voelen. Op een gegeven mo
ment excuseerde hij zich tegenover
rechter en jury voor 2ijn stamelend
begin en met weidse handgebaren deed
hij zijn verhaal.
Woordenstroom
Hij legde rekening en verantwoor
ding af van zijn activiteiten tussen
zeven en acht uur 's avonds, het uur
waarin volgens de acte van beschul
diging mevrouw Kauffman om het
ieven moet zijn gekomen. Toen hij
eenmaal op dreef was, was zijn woor
denstroom niet meer te stuiten. Soms
liep hij vooruit op de vragen van zijn
verdedigers; een van hen, W. Langdon
Powers, wenkte hem zo nu en dan
om het .wat kalmer aan te doen.
,,Hij weerde zich goed", was het
commentaar van mevrouw Nel van
R„ die haar man gespannen in het
oog hield.
Niets nodig
Van R. vertelde dat hij Lynn Kauff
man. na haar 's morgens voor 'het
laatst te hebben gezien, nog eenmaal
had gesproken zonder haar te zien. Hij
was langs haar hut gekomen, had ge
zien dat haar patrijspoort open stond
en .naar binnen geroepen:
Hoe gaat het er nu mee? .Heb'je
iets nodig?
Zij zei dat zij niets nodig had en
verder aldus Van R.'s verklaring
was er niets meer gezegd. Er was,
zei hij, géén ruzie tussen hen geweest.
Die dag,was Lynn noch aan.de lunch
noch aan het avondmaal verschenen,
zo bevestigde de verdachte de ver
klaringen van voriee getuigen. Hij
had dat vreemd gevonden.
Even na zessen had 'hij die avond
gegeten. Vóór het eten had 'hij spel
letjes gedaan met Ce kinderen van de
passagiers, in de lounge. Ook had hij
zijn ontvanger in gereedheid gebracht
en de formulieren klaargelegd voor
het opnemen van het weerbericht.
Toen het weerbericht niet kwam was
hij gaan douchen.
Aan tcal
Van R. bevestigde ook zijn opmer
king, die een van de getuigen a de
charge al in de rechtszaal had' her
haald' „Lvnn. wat draag je merk
waardige kleren. Je bezorgt me on
deugende gedachten." Dat was, zei
hij gisteren, in Halifax gebeurd. Lynn
droeg toen eenwit katoenen jasje,
waarvan de onderkant op dezelfde
hoogte kwam'als de. pijpen van haar
shorts.
In Halifax, aldus Van R., was het
ook'dat hij sa'm'en met Lynn de-wal
was opgegaan. Hii ontkende, dat dit
ooit vaker was voorgekomen. In Halifax
hadden "zij trouwens het-haventerrein
niet verlaten. Zij warén er naar een
voetbalwedstrijd geweest, die daar
werd gespeeld.
Op dé tweede dag van de reis had
Van R. al met Lynn Kauffman ken
nisgemaakt., Hij speelde vërscheidene
keren schaak met haar. Na verloop
van tijd vroeg hij haar of zij zijn
uniform wilde persen. Zij had daar
niets op tegen en zo verklaarde Van
R. de aanwezigheid van o.m. een jasje
van hem in Lynns hut.
Trui en sokken
Eerder direct nadat met het ver
hoor van de Indonesische hutbediende
Gadong de vervolging klaar was met
liet horen van getuigen a charge
had de verdediging tw.ee getuigen a
decharge laten ver-schijnen: de tweede
stuurman van de Utrecht, J. van
Brummelen, en de tweede steward,
L. van Dorp.
De lange, magere stuurman Van
Brummelen verklaarde in de getuigen
bank dat de blauwe trui, die in Lynns
hut was gevonden, aan hem toebe
hoorde. Glimlachend vertelde hij, dat
hij haar ook sokken had geleend.
Van Brummelen verklaarde dat Van
R. zich op de brug bevond kort voor
dat de havenloods het schip om
streeks 7.25 uur had verlaten.
De openbare aanklager liet met en
kele scherpe vragen echter weinig
van Van Brummelens getuigenis, dat
voor de verdachte zo voordelig was.
heel.
Plotseling
McAulit'fe herinnerde Van Brumme
len er aan, dat hij aan de politie van
New Vork geen melding had gemaakt
van Van R.'s bezoek aan de brug om
7.25 uur.
Hij vroeg: „Heeft u Van R. in de
gevangenis gesproken?"
Ja. edelachtbare.
„Hoe lang duurde dat gesprek?"
Ongeveer een half uur.
„En na dat gesprek herinnerde u
zich plotseling alles weer?"
Ja, edelachtbare.
Van Dorp, de steward wist te ver
tellen dat Lynn om twee minuten
over zeven nog in leven was. Op dat
tijdstip had hij aan haar hut geklopt.
Zij had ,,Ja" geroepen en hem daar
na verteld, dat zij niet voor de maal
tijd naar beneden zou komen.
Van Dorp zei, dat Lynns stem had
getrild, alsof zij huilde. Hij had
ongerust geprobeerd om de deur
te openen, maar die was op slot ge
weest.
Daarna was hij naar boven gerend.
De twaalfjarige Stephanie Spector had
in haar getuigenis gezegd, dat zij Van
R, naar boven had zien rennen. Nu
kwam vast te staan, dat het Van Dorp
moet zijn geweest. Het meisje had
trouwens in het kruisverhoor toegege
ven, dat zij slechts de benen van de
man die zij voor Van R. hield had ge
zien.
5 of 7 uur
Als getuige verscheen ook John A.
Clark uit New York, scheepvaart
manager van RCA, een radiostation.
Hij verklaarde dat de weerberichten
aan de schepen op 18 september tot
6.32 uur onvolledig waren.
Die verklaring is voor de verdedi
ging van het uiterste belang. Op het
weerbericht, dat Van R. op de nood
lotsavond had ontvangen, was de tijd
„5 uur" weggekrast; ervoor in de
plaats stond „7 uur".
De openbare aanklager had dat uit
gelegd als een poging van Van R. om
zich een alibi te verschaffen. Van R.
had gezegd, dat hij om vijf uur had
geprobeerd het weerbericht te ont
vangen, dat het toen niet was geko
men, maar dat hij op het formulier
in kwestie de tijd "5 uur" al had ge
tikt. Toen hij het weerbericht tenslotte
om zeven uur kreeg had hij de 5
een 7 veranderd.
Baron De Vos van Steenwijk
Eigen nieuwsdienst
DEN HAAG Het Eerste-Kamerlid
baron De Vos van Steenwijk (lib.)
heeft de ministers van justitie en
maatschappelijk werk gevraagd of de
regering bereid is spijtoptanten in
Indonesië, die een visum voor Neder
land hebben gekregen, een klein voor
schot in roepiahs te verlenen.
Dat zou kunnen gebeuren via de Neder
landse vertegenwoordiging in Djakarta.
Het voorschot zou de betrokkenen in
staat stellen te voldoen aan de financiële
eisen, die de Indonesische autoriteiten
stellen voor het afgeven van de nodige
documenten en het vervullen van forma
liteiten.
In ons blad van 16 februari meldden
wij dat het voorkomt dat toegewezen visa
niet worden afgehaald, Omdat de betrok
kenen niet meer over de financiële mid
delen beschikken om de talloze formali
teiten in hun woonplaats en in het
vaak verafgelegen Djakarta af te
wikkelen.
Baron de Vos van Steenwijk vraagt
verder of de regering bereid is het rap
port van prof. Van der Veur, die de laat
ste reis met repatrianten aan boord van
de Waterman heeft meegemaakt, en dat
van de maatschappelijk werkster, die met
de Zuiderkruis is meegevaren, aan de
Kamer over te leggen. Hun oordeel over
de repatrianten was zeer welwillend.
Advertentie
HELPEN
DIREKT
NEW YORK (Reuter).
Neder
land zal niet aarzelen het Nederland
se deel van Nieuw-Guinea zelfbestuur
te geven, wanneer de Verenigde Na
ties zouden bepalen dat het door
Australië beheerde deel van het ei
land rijp is voor zelfbestuur. Aldus
heeft staatssecretaris Bot, die heden
morgen in Nederland zal terugkeren,
vóór zijn vertrek uit New York ver
klaard. Hij wees er op dat in het Ne
derlandse deel van het eiland in ho
ger tempo voortgang wordt geboekt
dan in het Australische deel.
Mr. Bot vestigde er de aandacht op
dat het Australische deel wordt gedekt
door militaire verdragen, maar dat het
Nederlandse deel „bloot staat aan elk
avontuur, van welke kant ook". In
plaats van blaam, -vond hij, verdient Ne
derland daarom eerder morele en poli
tieke steun en zonodig wellicht ook mi
litaire garanties van bepaalde andere
landen.
De staatssecretaris deelde mee, dat
een derde deel van de bestuursambtena
ren op Nederlands Nieuw-Guinea thans
bestaat uit Papoea's. Er zijn 35 inheem
sen onder de 55 districts-functionarissen.
Mr. Bot achtte het wenselijk dat de
bestuurlijke samenwerking, die sinds
1957 ten aanzien van Nieuw-Guinea tus
sen Nederland en Australië bestaat, ook
wordt uitgebreid tot politieke en mili
taire zaken.
Advertentie
Van onze correspondent
PARIJS De Franse binnen
landse veiligheidsdienst heeft giste
ren verscheidene aanhangers en
helpers van het F.L.N., het Nationale
bevrijdingsfront van de Algerijnse
Mohammedanen, gearresteerd. Zo
AMSTERDAM (A.N.P.) Van 11 tot
en met 20 maart zal in het R.A.I.-gebouw
te Amsterdam de HISWA 1960, de negende
watersporttentoonstelling van de Neder
landse Vereniging voor Handel en Indus
trie op het gebied van scheepsbouw en
watersport, worden gehouden. Deze
HISWA wordt de grootste tentoonstelling
op watersportgebied, die ooit in Neder
land is geweest.
Ongeveer 125 firma's en organisaties
zullen hun produkten exposeren op een
standruimte van 6000 m2.
Na de conferentie
BRUSSEL (ANP). België zal het
stelsel van minimumprijzen voor land
en tuinbouwprodukten handhaven „tot
dat in Nederland alle overheidssteun
aan de landbouw zal zijn afgeschaft",
zo heeft de Belgische minister van land
bouw De Vleeschauwer verklaard.
Hij maakte de opmerking toen hij met
de landbouwcommissie uit de Kamer
van volksvertegenwoordigers de resulta
ten besprak van de conferentie, die Bel
gische en Nederlandse ministers zater
dag in Brussel hebben gehouden.
De heer De Vleeschauwer wees erop,
dat op het ogenblik in de Nederlandse
zuivelsector subsidies worden verleend
tot een bedrag van 450 tot 535 miljoen
gulden per jaar. Van vrije concurrentie
kon volgens hem dan ook geen sprake
zijn.
De minister herinnerde er verder aan,
dat hij tijdens de conferentie heeft aan
gedrongen op gemeenschappelijke prijs
controle en het behoud van de mogelijk
heid de grens te sluiten ais dat nodig
mocht zijn.
werden de vertegenwoordiger van
Ferhat Abbas (uiteraard is zijn func
tie klandestien) Haddad Hamada en
de chef van het centrum Parijs van
de nationalisten gevangen genomen.
Ook een aantal Fransen, die als ver
bindingsmannen fungeerden, is gepakt.
Daarbij zijn o.a. Francis Janson, pro
fessor aan de Sorbonne, een artiest en
een technicus van de Franse radio en
televisie, een lerares uit Mulhouse, die
waarschijnlijk de verbinding met de
Algerijnse nationalisten in Duitsland
onderhield, en nog enige andere Fran
sen. Ook een jonge Amerikaanse schil
deres te Parijs, van wie de naam niet
bekend is gemaakt, is opgepakt. An
deren, o.a. een Parijse persfotograaf en
een chansonnière, zijn voortvluchtig.
REISVERBOD
In Algiers is bekend gemaakt dat
niemand Algerije voorlopig mag verla
ten zonder bijzondere toestemming van
de overheid. Deze opvallende maatre
gel, waarvoor geen reden is opgege
ven, houdt wellicht verband met de
reis die president De Gaulle de ko
mende drie dagen zal maken door het
zuiden van Frankrijk. Er zou rekening
worden gehouden met de mogelijkheid
dat agitators uit Algerije, behorende
tot de kring der ultra's, zullen pro
beren anti-Gaullistische demonstraties
te houden in de plaatsen die De Gaulle
zal bezoeken.
Ook in Amsterdam
Eigen nieuwsdienst
AMSTERDAM. Een defect aan de
baseulebrug in de Schellingwouderbrug
over het Buiten-IJ in Amsterdam heeft
gistermiddag ruim twee uur het verkeer
opgehouden.
Nadat tegen kwart voor drie de brug
open was geweest, daalde de klap wel
maar de brug kon niet worden gegren
deld. De stalen grendels weigerden naar
buiten te komen en schoven dus niet in
de sleuven van het betonnen viaduct.
De brug werd gesloten voor alle ver
keer. Alle weggebruikers werden naar
de ponten verwezen.
Om vijf voor vijf was de storing door
technici van Rijkswaterstaat verholpen.
Wegvuil is waarschijnlijk de oorzaak
van de storing geweest.
Min. Zijlstra ivaarschuwt:
ARNHEM (ANP) Minister Zijl
stra heeft gewaarschuwd dat op
nieuw bezig is te ontstaan „wat men
met een zekere overdrijving een
welvaartspsychose zou kunnen noe
men". Iedereen wil zijn deel in de
gestegen welvaart en bijna iedereen
ziet wel een achterstand als argu
ment daarvoor.
In een rede voor de Gelderse indu
striële club te Arnhem zette de minister
uiteen welke gevaren daaraan kleven. De
verwachte toeneming van de bestedingen,
zo zei hij, kan slechts voor een deel door
de groei van het nationale produkt wor
den opgevangen. Daardoor zal het over
schot op de lopende rekening van de be
talingsbalans, zoals dat in 1959 aanwezig
was, moeten worden aangesproken en wel
tot een bedrag van ongeveer een miljard
gulden.
Dat noemde de minister óp zichzelf nog
draagbaar, omdat er dan nog een over
schot van 700 a 800 miljoen zal resteren.
Maar de beslissende vraag is: zal de hef
tige beweging van een miljard naar be
neden op de betalingsbalans weer afvlak
ken of „doorschieten"?
Met andere woorden: zou op een op
zichzelf bevredigende afloop van 1960 niet
een ontwikkeling naar overspanning en
overbesteding in 1961 volgen? Zou een
ontwikkeling ten kwade moeten worden
gevreesd, dan zal met ingrijpen niet lang
meer kunnen worden gewacht. Hoe tijdi-
ger men ingrijpt, hoe lichter die ingreep
kan zijn.
Sprekend over het te voeren beleid,
zei minister Zijlstra, dat slechts indien
er voldoende harmonie is tussen het be
leid van de regering en de gedragslijn
van het bedrijfsleven, het mogelijk is het
bedrijfsleven de vrijheid te geven eigen
verantwoordelijkheid te dragen en het
mogelijk is dat de regering zich wezenlijk
terugtrekt op een beleid, dat zich beperkt
tot globaal ingrijpen op strategische pun
ten.
Eerste voorwaarde is dat de loonont
wikkeling binnen de perken blijft van de
productiviteit. Dat geldt voor alle loons
verhogingen. ook die straks nodig zijn
voor compensatie van de huurverhoging.
Wanneer in betekenende mate tegen
deze stelregel wordt gezondigd, zo zei de
minister met nadruk, dan kunnen de ge
volgen niet uitblijven.
LONDEN (Reuter). Vertegenwoor
digers van de visserij in negen West-
europese landen, waaronder Nederland,
hebben in Londen besloten zich vastbe
raden te verzetten tegen pogingen tot
wijziging van de bestaande en erkende
visserijgrenzen.
Zij hebben hun standpunt neergelegd
in een resolutie, die zesendertig verte
genwoordigers op de Westeuropese vis
serijconferentie met algemene stemmen
hebben aangenomen. Behalve uit Neder
land waren er afgevaardigden uit Bel
gië, Denemarken, Frankrijk, Groot-
Britannië, Portugal, Spanje, West-Duits-
land en Zweden.
'DOORNSPIJK
lijm Ijoü3 alle tout met
van Ceta-Bever
Van onze correspondent
HILVERSUM Op het vlieg
veld Hilversum is een vreemde
vogel neergestreken, de Libelle.
Het vliegtuig is speciaal ontwor
pen voor het slepen van lucht-
reklames. Vandaar de abnormaal
grote vleugels. Die maken het mo
gelijk dat de Libelle langere sle
pen kan trekken en veel langza
mer kan vliegen dan de voor de
luchtreklames gewoonlijk gebruik
te toestellen. Voor de lucht-
reklamemaatSchappijen is die lage
minimumsnelheid (40 kilometer
per uur, met sleep) een hele voor
uitgang.
De Libelle is een Nederlands
produkt. Het toestel is ontworpen
door de heer J. Velberg uit Kat
wijk en daar gebouwd bij het
vliegtuig-reparatiebedrijf Holland
Air. Een bijzonder prettige bij
komstigheid is nog de prijs. De Li
belle kost dertigduizend gulden.
De Amerikaanse Ercoupe, die on
der een vleugel van de Libelle kan
staan, kost altijd nog ongeveer
twee keer zo veel.
De eerste Libelle is gekocht door
het Loosdrechtse luchtreklame-
bedrijf Skylight. Invlieger Bob
Janssen van dat bedrijf is en
thousiast. ,,De Libelle stijgt als
een luchtballon, maar kan zo
langzaam vliegen, dat hij bij wijze
van spreken haast niet wil lan
den".
ELBURG
T ANGZAAM ëterft er iets aan
U' de boorden van de Zuiderzee.
Ach nee, dat is natuurlek niet
tegen te houden. Wie zou dat
willen? Nu nog? Maar in de men
sen, die voorheen dag en nacht de
Zuiderzee bevoeren, die er hun
brood op wonnen, blijft altijd iets
leven. Iets van de sfeer van de
traditie langs die oude Zeekust,
die nu ten dode is opgeschreven,
maar die eens leefde van de
vissers, die zich nu voelen als
vissen op het droge.
Een van die vissers schreef ons
na ons artikel over de gemeente
lijke indeling van de Noord-
Vcluwe. Het was:
om.CC.- fégy)
jZui~z o/ssetz.
IK ben maar een visser uit Elburg
die heeft moeten ruimen onv
y dat het water onder onze
schuiten wier weggepompt. Ik zit nu
zelfs in het zuiden van Nederland,
in Terneuzen, het hart van Zeeuws
Vlaanderen. Maar nog altijd trekt
Elburg. Er gaat geen dag voorbij of
ik denk eraan terug.
Ik kan mij best indenken, dat d<
Doornspijkerse boeren zich niet graag
bij Elburg aangesloten voelen. Gelijk
hebben ze. Blijf op je eigen man, da'
is het beste, want boer en visser gaan
niet samen.
Elburg bestond vroeger van de vis
serij en haar neven bedrijven. Daarom
heen, buiten de stadsmuren, was land
bouw. Het was een levendig stadje mei
vissers, die ondanks de voor de tweede
wereldoorlog weinig rooskleurige vis
serij, zichzelf redden. Dat hebben de
boeren ook altijd gedaan. Toen hadden
ze vrijheid, net als de vissers.
Maar van de dag af, dat de rokende
baggermolens en de grommende zand
zuigers voor Elburgs groene kusten
kwamen en er een grauwe dijk voor
legden, was het afgelopen. Er kwam
geen zeewind meer over de dijk om
elke Elburger de frisse adem te geven
van onze mooie Zuiderzee. Nu is het
de muffige rook, die binnen komt
waaien. Van de fabrieken aan de
noordzijde van Elburg.
ELBURG is niet meer Elbur?
Er komt niemand meer fees
vieren. Boer en visser kondei
er als vrije jongens pret maken. Maar
de boeren komen niet meer, want
ELBURG NIET HEER...
Het Europafonds I zal over 1959 DM 71A
per enkelvoudig participatiebewijs uit-
1 keren.
Elburg ligt verlaten en omringd door
dijken.
Bij uw verhaal over de Noord-Veluwe
staat een foto met enkele mensen. U
noemt ze vissers, maar het zijn geen
vissersmensen Het zijn doodgewone
burgermensen', die hier en daar naari
toe moeten om hun brood te verdienen.
Vroeger deden ze dat in Elburg zeil.
Want ik ken die mensen. Als u vissers
wil spreken gaat u onder de Vispoort
door. Daar op de brug treft u vissers
aan, die staan te turen naar de kale
masten van hun schuiten, waarvan geen
wimpel meer fier kan waaien, waar de
lucht van teer en getaande netten niet
meer rondhangt. De scheepswerf ligt
ioelloos en verlaten.
kE man, die zware planken en
krommers brandde en in de
vissersboten nagelde met han-
len dik van het eelt, zijn hamerslagen
tenderen niet meer over de haven van
Elburg. De taanketsls zijn voor goed
verdwenen. De rokerijen werken nog
maar half. 's Winters liggen ze stil. De
visafslag is .uitgestorven. Een meeuw
komt even gluren maar verdwijnt dan
weer snel. Meerkoeten bouwen daar
niet meer hun nest. Zij zochten andere
oorden, want Elburg is Elburg niet meer.
Toen Elburg ten dode was opgescnre-
/en wieren er fabrieken geplaatst, eerst
schokbeton, toen de verenfabriek en
noem maar op, toen konden de gedu
peerde vissersjongens ergens anders
werk gaan zoeken, want voor hen was
op de fabrieken voor een behoorlijk
loon geen plaats meer.
HET zijn de boerenmensen, die
de fabrieken bevolken en
's avonds werken zij op het
land. Ik werk niet voor een appel en
een ei. Dat kan ik wel doen. als ik
overdag op de fabriek werk en 's avonds
boer. Dat klinkt in vele oren misschien
niet als schone muziek, maar ik schrijf
graag echte woorden.
Toen kwamen de plannen van Arn
hem om van al die kleine plaatsen één
grote te maken, maar ik ben hem tijdig
gesmeerd naar andere oorden, waar ik
samen met zeevolk werk, op ons eigen.
Ik hoop van harte geachte Doorn-
spijkers, dat u zult winnen en dat je
op je eigen zult zijn. Want boeren en
vissers gaan niet samen.
BOVEN Elburg blijft de donkere:-
wolk hangen van het water
dat verdween. Het staat op het
gezicht van elke Elburger te lezen.
Somber staren ze in de richting van I
waar eens de zee was. Ais ze de frisse
noordwester maar weer konden horen j
loeien en als de blauwe golven met
witte randen weer tegen de groene
Elburgse kusten uiteenspatten.
'n Rif d'rin jongens en naar zee. Het
brommen van de wind, die aan buis en
zuidwester rukte deerde hun niet, want
onder dat grove buis zaten blije har
ten, al was de vangst schraal of vet.
Elburgse rokerijen stonden dag en
nacht onder dikke rookwolken. De
paling, die aan de blanke spitten wier
geregen werd goudgeel gerookt. Maar
dat alles is vergane glorie. Het krenkt
de Elburgse vissers, dat dregiijners en
traktoren greppels graven op de
bodem, waar dag en nacht de netten
over schraapten.
BÏJ de industrie zal geen visser
het kunnen wennen, nooit en
nimmer. Wat heeft het voor
zin als de 6.000 Doornspijker.s zich bij
Elburg willen aansluiten? Voor de
boerenzoons zijn er altijd nog de nienwe
polders, maar voor de vissermensen is
het een hard gelag. Schuiten weg.
Water weg. Alles weg."
Advertentie
