MOUSE REIZEN ZONDER HORIZON (II) KAPPIE en de KONINGSRUIL Maandag 4 januari 1960 ZEEUWSCH DAGBLAD door Prof. S. F. SINGER Zonder gewicht Onnoemelijk duur Alleen samen Automatisch Als Galilei DE TINTELS Jack Dunkley liit de kerken Nieuwe straatverlichting 1 SPOOK WIJKT VOOR GELD HET itreven naar verovering van de wereldruimte kan pas waarlijk goed beginnen wanneer de mens erin is geslaagd tochten rond de aarde in een bemande kunstmaan te volbrengen. Dat eerste begin zal zeer veel voorbereidend werk vergen. Het staat wel vast dat eerst vele malen proefdieren dergelijke tochten in kunstmanen om de aarde zullen maken. Dat is niet alleen nodig voor een bestudering van de wijze waarop een levend wezen lichamelijk tal reageren (hetgeen bijvoorbeeld kan blijken uit de snelheid van de hartslag en uit de transpiratie) maar ook van de psychologische gevolgen van die lichamelijke reacties. Uit dat onderzoek zal moeten blijken in welke mate een mens die in een kunstmaan om de aarde draait in ataat zal zijn bij eijn positieven te blijven. Met uitzondering van de gewicht loosheid kunnen de ervaringen die het gedrag van een mens in een kunst maan zullen beïnvloeden, zoals het be sef zich in een ruimtepak in een lucht ledige ruimte te bevinden, en het ver blijf in een onbehaaglijk kleine ruim te, alle op aarde nagebootst worden. In kleine ballongondels zijn tal van proefpersonen vertrouwd geraakt met het gevoel van opgeslotenheid in een kleine ruimte en met de angst voor levensgevaar. In dergelijke gondels hebben geneeskundigen, die zich vrij willig als proefpersonen beschikbaar stelden, zich hoog boven de aarde blootgesteld aan kosmische stralingen opdat kon worden nagegaan welk ge vaar zij opleveren, De gewichtloosheid kan slechts ge durende enkele tientallen seconden achtereen nagebootst worden. Dat ge beurt in een vliegtuig wanneer dat met grote snelheid een baan be schrijft die gelijkt op een kogelbaan. De menselijke reacties op de gewicht loosheid zijn geheel verschillend. Som mige proefpersonen vinden die toe stand heel prettig, anderen bepaald onplezierig. Hieruit zou men kunnen afleiden dat er mensen zijn die positief op gewichtloosheid reageren en dat die mensen dus voor de ruimtevaart het meest geschikt zijn. De voornaamste moeilijkheid is hen veilig van een tocht in een kunstmaan» te laten terugkeren op aarde. De enorme snelheid waarmee een beman de kunstmaan om de aarde draait moét heel langzaam verminderd wor den. Bij een plotselinge afremming van die vaart zouden de kunstmaan en de man erin verbranden in de damp kring. Dit betekent, zoals wij de afgelopen maanden al hebben meegemaakt, dat met een raket een kunstmaan in een baan om de aarde kan worden ge bracht en minder zware nuttige la ding in de nabijheid van de maan of zelfs in een baan om de zon ge bracht kan worden. De motieven voor het verkennen van de wereldruimte tussen de aarde en de maan en de omgeving van de maan zijn zuiver wetenschappelijk. Over dat deel van de wereldruimte, hoe dicht bij de aarde ook, is nog betrekkelijk weinig op aarde bekend. De geleerden weten nog niet bij be nadering hoeveel gassen en welke zich in die ruimte bevinden. Zij willen verder welen tot op welke hoog te de dampkring met de aarde mee draait, en waar de grens ligt tussen de dampkring en de interplanetaire gassen. Alvorens de mens aan een tocht door de wereldruimte, al is het maar in het gebied tussen de aarde en de maan. kan beginnen zullen de geleer den ook moeten weten hoe groot daar de intensiteit van de kosmische stra lingen is en hoe groot er het gevaar van rondvliegende meteorieten is. Nu de mens in staat is gebleken met waarnemingsinstrumenten dicht bij de maan te komen zijn zeer inge wikkelde manoeuvres binnen zijn be reik gekomen. Door gebruik te maken van de zwaartekracht die de maan uitoefent is het mogelijk geworden een kunstmaan om de maan heen te laten draaien en vervolgens in de richting van de aarde te laten terug keren. Rekening houdend met de snelheid waarmee de bestaande grote raketten worden vervolmaakt moet het moge lijk zijn deze in de naaste toekomst te gebruiken voor een tocht van een bemande kunstmaan om de maan heen en terug naar de aarde. Meer zal vermoedelijk met raketten die vloeibare brandstof gebruiken voor de voortstuwing niet bereikt kunnen wor den. Voor nog grotere operaties in dt- wereldruimte zullen andere voortstu wingsmiddelen gevonden moeten wor den. Ook zal daarvoor onnoemelijk veel meer kapitaal nodig zijn. En dan pas zal de mens werkelijk op de drem pel van de echte ruimtevaart staan. Het ziet er nu nog naar uit dat de Verenigde Staten en de Sowjetunie ieder voor zich zullen trachten als eerste een mens om de maan heen te zenden en naar de aarde terug te laten keren. Alles echter wat verder in het ruimtevaartverschiet ligt zal zeker de draagkracht van een land. hoe machtig ook, te boven gaan. op simpele wijze zijn gelegd. Is het vooruitzicht op een interna tionaal voorbereide eerste reis door de wereldruimte niet veel aantrekke lijker dan het spookbeeld van een door steeds vernietigender oorlogen ge teisterde aarde? (Wordt vervolgd) Had ik de douanebeambte het wa re doel van mijn bezoek verteld, had ik hem gezegd, dat ik hier gekomen was om ten koste van alles het ge heim rond de dood van Harry Oakes uiteen te rafelen de man zou mij ongetwijfeld aan een spervuur van vragen hebben onderworpen. Maar als ik begin te telefoneren, komt er een gevoel van bevrijding over me. Voor het eerst bespeur ik de eigen aardige bekoring, die van dit stadje uitgaat. Tijdens vroegere bezoeken had ik me slechts geërgerd aan de opper vlakkigheid van de Engels-Ameri kaanse gemeenschap, aan de ge sprekken die zachtfluisterend werden gevoerd. (Ongetwijfeld gingen zij over de inkomstenbelasting of over de moord op Harry Oakes). Als ik mijn afspraken heb gemaakt koop ik een reep Engelse chocola de en ga op zoek naar de gevangenis in Nassau. Het gebouw, een grijs- grauwe massa, rijst weldra voor mijn ogen op. Voor één van de traliewerken blijf ik staan. Het is doodstil in de straat. En terwijl alles verder om mij zwijgt draagt een aarzelende wind flarden van een Calypso nabij, kla gende klanken in een donkere wereld. Klanken die ook graaf Alfred de Marigny in de oren moeten hebben geklonken, toen hij, beschuldigd van de moord op zijn schoonvader. Sir Harry Oakes, de dagen en maanden in de gevangenis telde. De volgende morgen zit ik achter een glas rum in een café op de hoek van de Bay Street. Het is er vol Amerikaanse vrouwen die spoedig per schip hun reis zullen vervolgen. Eén van hen zit dicht naast me, wanneer ik, niet al te handig, mijn wisselgeld tel. En aangezien ik de enige in het vertrek ben, die niet met dollars be taal, denkt ze zeker dat ik in Nassau thuishoor. ..Moet u luisteren," zegt ze. ,.lk weet wie sir Harry Oakes heeft ver moord". „O ja?" ,,Ja. het was zijn schoonzoon." „Is het werkelijk?" Ik denk aan Alfred de Marigny. die ik een paar dagen geleden nog in Zuid-Amerika heb gezien: de elegan te Freddie vroeger zo verblindend knap, dat hij er meer last dan vreug de van had en nu bijna vijftig, grijs en verlatentoevend in een ver leden waarvan hij keer op keer elke seconde van elke dag opnieuw be- leeft Dat verleden begon in die nacht van juli 1943. Pleegde hij de moord? „Hij zou het wél gedaan kunnen hebben", zei me één van de hoofd figuren in de zaak Oakes. „Hij was in de buurt toen het ge beurde." „Hij deed het nietzegt iemand. „Het was een ander." Sir Harry Oakes stierf geen natuur lijke dood. Lady Oakes vertelt mij dat ze nog steeds brieven ontvangt van lieden, die haar tegen betaling van 5000 pond aanbieden, te vertel len wie de moordenaar is. En zo gaat het door. Ik ga aan de slag: leg bezoeken af waardoor nog onbekende feiten aan het licht komen, waardoor vele vreemde raadselen worden opgelost. Dit is niet het begin geweest. Dit was integendeel het eindpunt van mijn onderzoekingen. Het start sein werd zeven maanden eerder ge geven in Tarrytown bij New York ten huize van Raymond C. Schindler. Schindler was de privé-detective, die Nancy Oakes, nadat haar echtge noot was gearresteerd en beschuldigd van moord op haar vader, in dienst nam, om de ware toedracht van de zaak te ontsluieren. Schindler had in die tijd overal te genwerking ontmoet en men had zelfs geweigerd het lijvige dossier van bewijsmateriaal en toelichtingen, dat hij had verzameld, in te zien. Schindler, anders dan de meeste detectives is een beschaafd man. met zelfs wat gevoel voor humor. We zaten op 2ijn terras en keken neer op de traag voortstromende Hudson. „Mijn waarde Schindler". zei ik. en wachtte even om een glas aan te nemen. „U hebt vaak in het open baar gezegd dat u weel wie sir Har ry Oakes heeft vermoord." Schindler glimlachte, maar zijn lach was vermoeid en geamuseerd ter zelfder tijd. „Zeg het mij", zei ik, „wie ver moordde sir Harry Oakes?" Raymond Schindler vertelde. Ik luisterde. Het was donker toen ik zijn hui* verliet en in gedachten verzonken te rug reed naar New York. DE DROMER De hemel weent dikke tranen, wanneer ik Sangerville (een klein plaatsje, dat ligt in het district Mai ne) binnenrijd: aanrollende donder slagen begeleiden soms de klaag zang van een dreinende regen, die op het dak van de moeizaam voort- steunende wagen ketst. Het enige wat dit Sangerville dat ligt in de Verenigde Staten bij de Canadese grens, met het stadje Nas sau op één van de Bahama-eilanden verbindt, is de regen: een grauwe schakel tussen de plek, waar sir Har ry Oakes het leven aanschouwde en de plaats, waar dit leven een einde vond. Oakes behoorde tot één van de oudste families van de Verenigde Staten. Zijn voorouders hadden zich, eeuwen geleden, in Sangerville ge vestigd en het leek bijna alsof de Oakes'en alleen hier en nergens an ders thuishoorden. Bijna want het was de vader van Harry, sir William Pitt Oakes, die een eeuwenoude traditie verbrak en met zijn hele gezin naar Foxcfoft verhuisde, waar hij zich als advo caat vestigde. Een schilderij van hem kan men vinden in het huis van Louis Oakes in Greenville. Het toont een gespan nen. bijna angstaanjagend gezicht met diepliggende brandende ogen, een lange neus en een vooruitsteken de kaak; met dunne lippen die vast op elkaar liggen geklemd. Dit por tret stelde echter niet alleen Wil liam Pitt Oakes voor. Het kon even goed iemand anders zijn, dè andere: Harry Oakes. (Wordt vervolgd) Daarbij komt dat de reuzenraketten die dan nodig zijn door hun enorme omvang geen militaire waarde meer zullen hebben. Dan zal de tijd zijn gekomen van de dwingende noodzaak van internationale samenwerking op het gebied van de ruimtevaart. Dan zullen Oost en West het eerst eens moeten worden. Zonder die internatio nale samenwerking zal het niet moge lijk zijn de eerste mens op de maan te laten landen en naar de aarde te laten terugkeren. De kosten van zo'n projekt zullen geweldig hoog zijn. Indien echter de grote mogendheden een klein deel van hun defensieuitgaven hiervoor opzij willen leggen en voor dat internatio nale doel afstaan zou de grondslag Het zal wel het beste zijn de terug- keermanoeuvre geheel automatisch te laten verlopen en dat systeem eerst volledig uit te proberen met onbe mande kunstmanen. In de afgelopen maanden zijn verscheidene pogingen van de Amerikaanse luchtmacht, een instrumentencapsule uit een kunst maanbaan naar de aarde te laten te rugkeren, mislukt. Geheel zonder resultaat is dit voor bereidende werk toch niet gebleven: geruime tijd geleden slaagden de Amerikanen erin. de aapjes Able en Baker levend te laten terugkeren van een ballistische tocht in de neuskcgel van een grote raket. Dat was. al ging het nog niet om de terugkeer van een kunstmaan naar de aarde, in tech nisch opzicht een grote sprong voor- Uit. Wij mogen verwachten dat binnen enkele jaren de eerste mens een reis in een kunstmaan om de aarde kan volbrengen. Voor dit doel kan Ameri ka de bestaande intercontinentale bal- iistiscf.ie raketten gebruiken. Veel zal afhangen van de inspan ningen die Amerika zich hiervoor zal willen getroosten. Het lijdt geen twij fel, dat de Russen ook in dit opzicht graag de Amerikanen de toef af wil len steken. Hoe dan ook. de Verenigde Staten en de Sowjetunie zullen elkaar in dit opzicht niet vee] kunnen ontlopen. Het ene land zal ten hoogste een paar weken of maanden eerder slagen dan het andere. De wetenschap zal er het meeste Wel bij varen. De militaire en econo mische voordelen van een tocht van een mens in een kunstmaan om de aarde zinken daarbij in het niet. Van een onzer redacteuren ÜP 25 juni 1954 hield dr. Wem- her von Braun in Washington een bespreking met verscheidene deskundigen over de mogelijkheid van het lanceren van een Ameri kaanse kunstmaan. Een van die deskundigen was dr. S. F. Singer, die natuurkunde doceerde aan de universiteit van Maryland, maar beter bekend was als de ontwer per van 's werelds eerste minia tuur-kunstmaan. Dat kunstmaantje, aangeduid met de codenaam MOUSE die onmiddellijk insloeg, is nooit aan lancering toegekomen als gevolg van allerlei intrigues, waardoor de groep-von Itraun op de achtergrond werd geschdven. nrOCH geldt dr. Singer, die dat jaar hoogleraar is gewoiden, als een van de Amerikaanse baan brekers van de ruimtevaart. Na zijn uit 1953 daterend ontwero voor de kunstmaan MOUSE (die naam werd gevormd uit de beginletters van Minimum Orbital Unmanned Satellite of Eearth minimale onbe mande kunstmaan) ontwierp Singer de onderzoekingsraketten Rockair (1953). Terrapin (1955) en Oriole (1957). die wel werden gebouwd en gebruikt, en een serie zeer kleine meetapparaatjes voor inbouw in kleine onderzoekingsraketten. DROFËSSOR Singer verbaasde tijdens het ruimtevaartcongres in 1958 in Amsterdam velen met zijn uitstekende kennis van het Ne derlands. Die kennis had hij opge daan toen hij, in de jaren 1950 '53 gevestigd in Londen als weten schappelijke verbindingsman van de Amerikaanse marine, nogal eens korte bezoeken aan ons land bracht. TIE laatste jaren is hij op elk ruimtevaartcongres ondanks zijn jeugd een van de centrale fi guren geweest. De internationale reputatie die hij geniet dankt hij in hoofdzaak aan zijn opzienbaren de theorieën over de stralingsgor dels die de aarde omringen. Al gauw zullen sterrenkundigen klaar staan om uit een kunstmaan voor het eerst een geheel onbelem merde blik op de gesternten van het uitspansel te slaan Die blik wordt nu. hoe goed ook de grootste teles copen zijn, vertroebeld door de steeds in beweging zijnde dampkring waar de sterrenkundigen doorheen moeten kijken. Zij kunnen dan beseffen hoe Gali leo Galilei zich moet hebben gevoeld (oen hij, eeuwen geleden, als eerste door een telescoop de sterrenhemel afzocht. Eer het zover is zullen raketten, waaronder zeker ook militaire, naar mate zij dieper in de wereldruimte doordringen met behulp van de meet instrumenten de zij in hun neus mee voeren de kennis van de ruimte die de wereld omringt helpen vergroten. De snelheid die nodig is om een instrumentencapsule in de nabijheid van de maan te brengen of geheel aan de invloed van de zwaartekracht van de aarde te onttrekken ligt maar PARTICLE COUNTER COSMIC R AY^ COUNTER Orbital Unmanned of Earth PHOTOCELL TO MEASURE REFLECTED EARTH LIGHT SOLAR ULTRAVIOLET DETECTOR SILICON SOLAR BATTERIES HEAVY PARTICLE COUNTER DIRECTION OF SUNS RAYS Mouse, het allereerste ontwerp van een piepkleine kunstmaan WIL JU MET MARGO GAAN WANDELEN, PAJJLp —7 SCHAT,IK BEN OP.' IK WIL EVEN M'N BENEN 1RUS" V- tem.' 1— door is HET JE WSER7E VESCP IK HADJE OOi< kunnen vragen of JE DE kraan WOU MAKEN,OF DAT SNOER VAN De STAANDE LAMP. OF HET SLOT VAN DE KEU KENDEUR, luTtniiiiijiiiitiifiiiiiifiniJiiiiiiiii RiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiTniiiTmrniiiiiiiiMiiiNiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiHiiiiiiitiiiiiiiiiiiitHiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriju DAT IS ZO LEUK VAN PETRA-ZE WEETJE ALTIJD TE OVERRE DEN.'/.' Op de kustvaarder Nautilus (530 40 procent boven de snelheid die no- ton) van de rederij G. en J. de Booer in dig is om een kunstmaan in een baan Delfzijl zijn gistermorgen omstreeks zes nti de aarde te brengen. uur de verblijven uitgebrand. Op het. schip, dat met een lading milomeel in de buitenhaven van Delfzijl lag, was maar één man aan boord. Er deden zich dan ook geen persoonlijke ongelukken voor- NED. HERV. KERK Aangenomen liet beroep van de gene rale synode tot predikant voor buiten- gew. werlcz. (voorzitter synoderaad Mo lukse Evangelische Kerk in Nederland): W. H. Tutuarima te Buiksloot. Beroepbaarstelling: de heer W. C. van Dam. pred. buitengew. werkz. (lucht machtpredikant) te Gilze-Rijen is be- j roepbaar. GEREFORMEERDE KERKEN Beroepen te Gees: A. v. d. Zwaag, kand. te Groningen. Aangenomen naar Nieuwer-Amstel- Noord: D. v.d Meulen te Eefde. 61. Nu Baron de Fricandelle hem had uitgelegd, wat er gebeurde wanneer men het Protocol verwaarloosde, begreep het opperhoofd, dat zijn troon wankelde. Onzeker keek hij naar koning Liber- tien, die mokkend in zijn kooi zat. „Maar waarom heeft de blanke ko ning zich niet aan het wijze Protocol gestoord?" wilde hij weten. Baron de Fricandelle zuchtte. „Onze koning is jong en onbesuisd hij wilde de vrijheid ontdekken!" ver klaarde hij. „Maar de vrijheid is broos als een ei, zegt de volksmond. En wan neer een koning met het protocol breekt, breekt hij de schaal van het ei „Kwili-kwala! Welk een wijs man zijt uit. „Ik smeek u, blijf bij mij om mij het Protocol te leren! Want hoe kan ik Uw magische tekens begrijpen, zonder u en uw Protocol word ik nooit een echte koning....!" De hofmaarschalk schudde het hoofd. „Het is een aardig aanbod...." sprak hij. „Doch mijn plaats is te Niez, in het verre Opdol." Kappic zag dat dit antwoord het op perhoofd helemaal niet beviel en hij haastte zich tussenbeide te komen. „Wacht." zei hij. „Ik geloof dat ik wel een andere oplossing weet, die iedereen Ml bevallen...." KAPELLE. Op het ogenblik is men druk bezig met het plaatsen van nieu we lichtmasten en verlichtingsarmatu ren voor de straatverlichting. In enkele jaren zal de gehele straat verlichting in deze gemeente worden vernieuwd. Er komen nu T.L.-buizen. Het eerst aan de beurt voor de vernieu wing van de verlichting zijn de Bieze- lingsestraat en de Van der Biltlaan.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1960 | | pagina 2