MOUSE
REIZEN ZONDER HORIZON (II)
KAPPIE en de KONINGSRUIL
Maandag 4 januari 1960
ZEEUWSCH DAGBLAD
door
Prof. S. F. SINGER
Zonder gewicht
Onnoemelijk duur
Alleen
samen
Automatisch
Als Galilei
DE
TINTELS
Jack
Dunkley
liit de kerken
Nieuwe straatverlichting
1
SPOOK
WIJKT
VOOR
GELD
HET itreven naar verovering van de wereldruimte kan pas waarlijk
goed beginnen wanneer de mens erin is geslaagd tochten rond de
aarde in een bemande kunstmaan te volbrengen. Dat eerste begin zal
zeer veel voorbereidend werk vergen. Het staat wel vast dat eerst
vele malen proefdieren dergelijke tochten in kunstmanen om de aarde
zullen maken. Dat is niet alleen nodig voor een bestudering van de wijze
waarop een levend wezen lichamelijk tal reageren (hetgeen bijvoorbeeld
kan blijken uit de snelheid van de hartslag en uit de transpiratie) maar ook
van de psychologische gevolgen van die lichamelijke reacties. Uit dat
onderzoek zal moeten blijken in welke mate een mens die in een kunstmaan
om de aarde draait in ataat zal zijn bij eijn positieven te blijven.
Met uitzondering van de gewicht
loosheid kunnen de ervaringen die het
gedrag van een mens in een kunst
maan zullen beïnvloeden, zoals het be
sef zich in een ruimtepak in een lucht
ledige ruimte te bevinden, en het ver
blijf in een onbehaaglijk kleine ruim
te, alle op aarde nagebootst worden.
In kleine ballongondels zijn tal van
proefpersonen vertrouwd geraakt met
het gevoel van opgeslotenheid in een
kleine ruimte en met de angst voor
levensgevaar. In dergelijke gondels
hebben geneeskundigen, die zich vrij
willig als proefpersonen beschikbaar
stelden, zich hoog boven de aarde
blootgesteld aan kosmische stralingen
opdat kon worden nagegaan welk ge
vaar zij opleveren,
De gewichtloosheid kan slechts ge
durende enkele tientallen seconden
achtereen nagebootst worden. Dat ge
beurt in een vliegtuig wanneer dat
met grote snelheid een baan be
schrijft die gelijkt op een kogelbaan.
De menselijke reacties op de gewicht
loosheid zijn geheel verschillend. Som
mige proefpersonen vinden die toe
stand heel prettig, anderen bepaald
onplezierig.
Hieruit zou men kunnen afleiden
dat er mensen zijn die positief op
gewichtloosheid reageren en dat die
mensen dus voor de ruimtevaart het
meest geschikt zijn.
De voornaamste moeilijkheid is hen
veilig van een tocht in een kunstmaan»
te laten terugkeren op aarde. De
enorme snelheid waarmee een beman
de kunstmaan om de aarde draait
moét heel langzaam verminderd wor
den. Bij een plotselinge afremming
van die vaart zouden de kunstmaan en
de man erin verbranden in de damp
kring.
Dit betekent, zoals wij de afgelopen
maanden al hebben meegemaakt, dat
met een raket een kunstmaan in een
baan om de aarde kan worden ge
bracht en minder zware nuttige la
ding in de nabijheid van de maan of
zelfs in een baan om de zon ge
bracht kan worden.
De motieven voor het verkennen
van de wereldruimte tussen de aarde
en de maan en de omgeving van de
maan zijn zuiver wetenschappelijk.
Over dat deel van de wereldruimte,
hoe dicht bij de aarde ook, is nog
betrekkelijk weinig op aarde bekend.
De geleerden weten nog niet bij be
nadering hoeveel gassen en welke
zich in die ruimte bevinden. Zij
willen verder welen tot op welke hoog
te de dampkring met de aarde mee
draait, en waar de grens ligt tussen
de dampkring en de interplanetaire
gassen.
Alvorens de mens aan een tocht
door de wereldruimte, al is het maar
in het gebied tussen de aarde en de
maan. kan beginnen zullen de geleer
den ook moeten weten hoe groot daar
de intensiteit van de kosmische stra
lingen is en hoe groot er het gevaar
van rondvliegende meteorieten is.
Nu de mens in staat is gebleken
met waarnemingsinstrumenten dicht
bij de maan te komen zijn zeer inge
wikkelde manoeuvres binnen zijn be
reik gekomen. Door gebruik te maken
van de zwaartekracht die de maan
uitoefent is het mogelijk geworden
een kunstmaan om de maan heen te
laten draaien en vervolgens in de
richting van de aarde te laten terug
keren.
Rekening houdend met de snelheid
waarmee de bestaande grote raketten
worden vervolmaakt moet het moge
lijk zijn deze in de naaste toekomst
te gebruiken voor een tocht van een
bemande kunstmaan om de maan
heen en terug naar de aarde. Meer
zal vermoedelijk met raketten die
vloeibare brandstof gebruiken voor de
voortstuwing niet bereikt kunnen wor
den.
Voor nog grotere operaties in dt-
wereldruimte zullen andere voortstu
wingsmiddelen gevonden moeten wor
den. Ook zal daarvoor onnoemelijk
veel meer kapitaal nodig zijn. En dan
pas zal de mens werkelijk op de drem
pel van de echte ruimtevaart staan.
Het ziet er nu nog naar uit dat de
Verenigde Staten en de Sowjetunie
ieder voor zich zullen trachten als
eerste een mens om de maan heen
te zenden en naar de aarde terug te
laten keren. Alles echter wat verder
in het ruimtevaartverschiet ligt zal
zeker de draagkracht van een land.
hoe machtig ook, te boven gaan.
op simpele wijze zijn gelegd.
Is het vooruitzicht op een interna
tionaal voorbereide eerste reis door
de wereldruimte niet veel aantrekke
lijker dan het spookbeeld van een
door steeds vernietigender oorlogen ge
teisterde aarde?
(Wordt vervolgd)
Had ik de douanebeambte het wa
re doel van mijn bezoek verteld, had
ik hem gezegd, dat ik hier gekomen
was om ten koste van alles het ge
heim rond de dood van Harry Oakes
uiteen te rafelen de man zou mij
ongetwijfeld aan een spervuur van
vragen hebben onderworpen.
Maar als ik begin te telefoneren,
komt er een gevoel van bevrijding
over me.
Voor het eerst bespeur ik de eigen
aardige bekoring, die van dit stadje
uitgaat.
Tijdens vroegere bezoeken had ik
me slechts geërgerd aan de opper
vlakkigheid van de Engels-Ameri
kaanse gemeenschap, aan de ge
sprekken die zachtfluisterend werden
gevoerd. (Ongetwijfeld gingen zij
over de inkomstenbelasting of over
de moord op Harry Oakes).
Als ik mijn afspraken heb gemaakt
koop ik een reep Engelse chocola
de en ga op zoek naar de gevangenis
in Nassau. Het gebouw, een grijs-
grauwe massa, rijst weldra voor mijn
ogen op.
Voor één van de traliewerken blijf
ik staan. Het is doodstil in de straat.
En terwijl alles verder om mij
zwijgt draagt een aarzelende wind
flarden van een Calypso nabij, kla
gende klanken in een donkere wereld.
Klanken die ook graaf Alfred de
Marigny in de oren moeten hebben
geklonken, toen hij, beschuldigd van
de moord op zijn schoonvader. Sir
Harry Oakes, de dagen en maanden
in de gevangenis telde.
De volgende morgen zit ik achter
een glas rum in een café op de hoek
van de Bay Street.
Het is er vol Amerikaanse vrouwen
die spoedig per schip hun reis zullen
vervolgen.
Eén van hen zit dicht naast me,
wanneer ik, niet al te handig, mijn
wisselgeld tel.
En aangezien ik de enige in het
vertrek ben, die niet met dollars be
taal, denkt ze zeker dat ik in Nassau
thuishoor.
..Moet u luisteren," zegt ze. ,.lk
weet wie sir Harry Oakes heeft ver
moord".
„O ja?"
,,Ja. het was zijn schoonzoon."
„Is het werkelijk?"
Ik denk aan Alfred de Marigny.
die ik een paar dagen geleden nog in
Zuid-Amerika heb gezien: de elegan
te Freddie vroeger zo verblindend
knap, dat hij er meer last dan vreug
de van had en nu bijna vijftig,
grijs en verlatentoevend in een ver
leden waarvan hij keer op keer elke
seconde van elke dag opnieuw be-
leeft
Dat verleden begon in die nacht
van juli 1943.
Pleegde hij de moord?
„Hij zou het wél gedaan kunnen
hebben", zei me één van de hoofd
figuren in de zaak Oakes.
„Hij was in de buurt toen het ge
beurde."
„Hij deed het nietzegt
iemand. „Het was een ander."
Sir Harry Oakes stierf geen natuur
lijke dood. Lady Oakes vertelt mij
dat ze nog steeds brieven ontvangt
van lieden, die haar tegen betaling
van 5000 pond aanbieden, te vertel
len wie de moordenaar is.
En zo gaat het door.
Ik ga aan de slag: leg bezoeken af
waardoor nog onbekende feiten aan
het licht komen, waardoor vele
vreemde raadselen worden opgelost.
Dit is niet het begin geweest.
Dit was integendeel het eindpunt
van mijn onderzoekingen. Het start
sein werd zeven maanden eerder ge
geven in Tarrytown bij New York
ten huize van Raymond C. Schindler.
Schindler was de privé-detective,
die Nancy Oakes, nadat haar echtge
noot was gearresteerd en beschuldigd
van moord op haar vader, in dienst
nam, om de ware toedracht van de
zaak te ontsluieren.
Schindler had in die tijd overal te
genwerking ontmoet en men had
zelfs geweigerd het lijvige dossier
van bewijsmateriaal en toelichtingen,
dat hij had verzameld, in te zien.
Schindler, anders dan de meeste
detectives is een beschaafd man.
met zelfs wat gevoel voor humor.
We zaten op 2ijn terras en keken
neer op de traag voortstromende
Hudson.
„Mijn waarde Schindler". zei ik.
en wachtte even om een glas aan te
nemen. „U hebt vaak in het open
baar gezegd dat u weel wie sir Har
ry Oakes heeft vermoord."
Schindler glimlachte, maar zijn
lach was vermoeid en geamuseerd
ter zelfder tijd.
„Zeg het mij", zei ik, „wie ver
moordde sir Harry Oakes?"
Raymond Schindler vertelde. Ik
luisterde.
Het was donker toen ik zijn hui*
verliet en in gedachten verzonken te
rug reed naar New York.
DE DROMER
De hemel weent dikke tranen,
wanneer ik Sangerville (een klein
plaatsje, dat ligt in het district Mai
ne) binnenrijd: aanrollende donder
slagen begeleiden soms de klaag
zang van een dreinende regen, die
op het dak van de moeizaam voort-
steunende wagen ketst.
Het enige wat dit Sangerville dat
ligt in de Verenigde Staten bij de
Canadese grens, met het stadje Nas
sau op één van de Bahama-eilanden
verbindt, is de regen: een grauwe
schakel tussen de plek, waar sir Har
ry Oakes het leven aanschouwde en
de plaats, waar dit leven een einde
vond.
Oakes behoorde tot één van de
oudste families van de Verenigde
Staten. Zijn voorouders hadden zich,
eeuwen geleden, in Sangerville ge
vestigd en het leek bijna alsof de
Oakes'en alleen hier en nergens an
ders thuishoorden.
Bijna want het was de vader
van Harry, sir William Pitt Oakes,
die een eeuwenoude traditie verbrak
en met zijn hele gezin naar Foxcfoft
verhuisde, waar hij zich als advo
caat vestigde.
Een schilderij van hem kan men
vinden in het huis van Louis Oakes
in Greenville. Het toont een gespan
nen. bijna angstaanjagend gezicht
met diepliggende brandende ogen,
een lange neus en een vooruitsteken
de kaak; met dunne lippen die vast
op elkaar liggen geklemd. Dit por
tret stelde echter niet alleen Wil
liam Pitt Oakes voor. Het kon even
goed iemand anders zijn, dè andere:
Harry Oakes.
(Wordt vervolgd)
Daarbij komt dat de reuzenraketten
die dan nodig zijn door hun enorme
omvang geen militaire waarde meer
zullen hebben. Dan zal de tijd zijn
gekomen van de dwingende noodzaak
van internationale samenwerking op
het gebied van de ruimtevaart. Dan
zullen Oost en West het eerst eens
moeten worden. Zonder die internatio
nale samenwerking zal het niet moge
lijk zijn de eerste mens op de maan
te laten landen en naar de aarde te
laten terugkeren.
De kosten van zo'n projekt zullen
geweldig hoog zijn. Indien echter de
grote mogendheden een klein deel van
hun defensieuitgaven hiervoor opzij
willen leggen en voor dat internatio
nale doel afstaan zou de grondslag
Het zal wel het beste zijn de terug-
keermanoeuvre geheel automatisch
te laten verlopen en dat systeem eerst
volledig uit te proberen met onbe
mande kunstmanen. In de afgelopen
maanden zijn verscheidene pogingen
van de Amerikaanse luchtmacht, een
instrumentencapsule uit een kunst
maanbaan naar de aarde te laten te
rugkeren, mislukt.
Geheel zonder resultaat is dit voor
bereidende werk toch niet gebleven:
geruime tijd geleden slaagden de
Amerikanen erin. de aapjes Able en
Baker levend te laten terugkeren van
een ballistische tocht in de neuskcgel
van een grote raket. Dat was. al ging
het nog niet om de terugkeer van een
kunstmaan naar de aarde, in tech
nisch opzicht een grote sprong voor-
Uit.
Wij mogen verwachten dat binnen
enkele jaren de eerste mens een reis
in een kunstmaan om de aarde kan
volbrengen. Voor dit doel kan Ameri
ka de bestaande intercontinentale bal-
iistiscf.ie raketten gebruiken.
Veel zal afhangen van de inspan
ningen die Amerika zich hiervoor zal
willen getroosten. Het lijdt geen twij
fel, dat de Russen ook in dit opzicht
graag de Amerikanen de toef af wil
len steken.
Hoe dan ook. de Verenigde Staten
en de Sowjetunie zullen elkaar in dit
opzicht niet vee] kunnen ontlopen. Het
ene land zal ten hoogste een paar
weken of maanden eerder slagen dan
het andere.
De wetenschap zal er het meeste
Wel bij varen. De militaire en econo
mische voordelen van een tocht van
een mens in een kunstmaan om de
aarde zinken daarbij in het niet.
Van een onzer redacteuren
ÜP 25 juni 1954 hield dr. Wem-
her von Braun in Washington
een bespreking met verscheidene
deskundigen over de mogelijkheid
van het lanceren van een Ameri
kaanse kunstmaan. Een van die
deskundigen was dr. S. F. Singer,
die natuurkunde doceerde aan de
universiteit van Maryland, maar
beter bekend was als de ontwer
per van 's werelds eerste minia
tuur-kunstmaan. Dat kunstmaantje,
aangeduid met de codenaam
MOUSE die onmiddellijk insloeg,
is nooit aan lancering toegekomen
als gevolg van allerlei intrigues,
waardoor de groep-von Itraun op
de achtergrond werd geschdven.
nrOCH geldt dr. Singer, die dat
jaar hoogleraar is gewoiden,
als een van de Amerikaanse baan
brekers van de ruimtevaart. Na
zijn uit 1953 daterend ontwero voor
de kunstmaan MOUSE (die naam
werd gevormd uit de beginletters
van Minimum Orbital Unmanned
Satellite of Eearth minimale onbe
mande kunstmaan) ontwierp Singer
de onderzoekingsraketten Rockair
(1953). Terrapin (1955) en Oriole
(1957). die wel werden gebouwd en
gebruikt, en een serie zeer kleine
meetapparaatjes voor inbouw in
kleine onderzoekingsraketten.
DROFËSSOR Singer verbaasde
tijdens het ruimtevaartcongres
in 1958 in Amsterdam velen met
zijn uitstekende kennis van het Ne
derlands. Die kennis had hij opge
daan toen hij, in de jaren 1950
'53 gevestigd in Londen als weten
schappelijke verbindingsman van
de Amerikaanse marine, nogal eens
korte bezoeken aan ons land
bracht.
TIE laatste jaren is hij op elk
ruimtevaartcongres ondanks
zijn jeugd een van de centrale fi
guren geweest. De internationale
reputatie die hij geniet dankt hij
in hoofdzaak aan zijn opzienbaren
de theorieën over de stralingsgor
dels die de aarde omringen.
Al gauw zullen sterrenkundigen
klaar staan om uit een kunstmaan
voor het eerst een geheel onbelem
merde blik op de gesternten van het
uitspansel te slaan Die blik wordt
nu. hoe goed ook de grootste teles
copen zijn, vertroebeld door de steeds
in beweging zijnde dampkring waar
de sterrenkundigen doorheen moeten
kijken.
Zij kunnen dan beseffen hoe Gali
leo Galilei zich moet hebben gevoeld
(oen hij, eeuwen geleden, als eerste
door een telescoop de sterrenhemel
afzocht.
Eer het zover is zullen raketten,
waaronder zeker ook militaire, naar
mate zij dieper in de wereldruimte
doordringen met behulp van de meet
instrumenten de zij in hun neus mee
voeren de kennis van de ruimte die
de wereld omringt helpen vergroten.
De snelheid die nodig is om een
instrumentencapsule in de nabijheid
van de maan te brengen of geheel
aan de invloed van de zwaartekracht
van de aarde te onttrekken ligt maar
PARTICLE COUNTER
COSMIC R AY^
COUNTER
Orbital Unmanned
of Earth
PHOTOCELL TO
MEASURE
REFLECTED
EARTH LIGHT
SOLAR
ULTRAVIOLET
DETECTOR
SILICON
SOLAR BATTERIES
HEAVY PARTICLE
COUNTER
DIRECTION OF SUNS RAYS
Mouse, het allereerste ontwerp van een piepkleine kunstmaan
WIL JU MET
MARGO GAAN
WANDELEN,
PAJJLp
—7
SCHAT,IK BEN
OP.' IK WIL
EVEN M'N
BENEN 1RUS"
V- tem.'
1—
door
is HET JE WSER7E VESCP
IK HADJE OOi< kunnen
vragen of JE DE kraan
WOU MAKEN,OF DAT SNOER
VAN De STAANDE LAMP.
OF HET SLOT VAN DE KEU
KENDEUR,
luTtniiiiijiiiitiifiiiiiifiniJiiiiiiiii
RiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiTniiiTmrniiiiiiiiMiiiNiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiHiiiiiiitiiiiiiiiiiiitHiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriju
DAT IS ZO LEUK VAN
PETRA-ZE WEETJE
ALTIJD TE OVERRE
DEN.'/.'
Op de kustvaarder Nautilus (530
40 procent boven de snelheid die no- ton) van de rederij G. en J. de Booer in
dig is om een kunstmaan in een baan Delfzijl zijn gistermorgen omstreeks zes
nti de aarde te brengen. uur de verblijven uitgebrand. Op het.
schip, dat met een lading milomeel in de
buitenhaven van Delfzijl lag, was maar
één man aan boord. Er deden zich dan
ook geen persoonlijke ongelukken voor-
NED. HERV. KERK
Aangenomen liet beroep van de gene
rale synode tot predikant voor buiten-
gew. werlcz. (voorzitter synoderaad Mo
lukse Evangelische Kerk in Nederland):
W. H. Tutuarima te Buiksloot.
Beroepbaarstelling: de heer W. C. van
Dam. pred. buitengew. werkz. (lucht
machtpredikant) te Gilze-Rijen is be-
j roepbaar.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Gees: A. v. d. Zwaag,
kand. te Groningen.
Aangenomen naar Nieuwer-Amstel-
Noord: D. v.d Meulen te Eefde.
61. Nu Baron de Fricandelle hem had
uitgelegd, wat er gebeurde wanneer men
het Protocol verwaarloosde, begreep het
opperhoofd, dat zijn troon wankelde.
Onzeker keek hij naar koning Liber-
tien, die mokkend in zijn kooi zat.
„Maar waarom heeft de blanke ko
ning zich niet aan het wijze Protocol
gestoord?" wilde hij weten.
Baron de Fricandelle zuchtte.
„Onze koning is jong en onbesuisd
hij wilde de vrijheid ontdekken!" ver
klaarde hij. „Maar de vrijheid is broos
als een ei, zegt de volksmond. En wan
neer een koning met het protocol breekt,
breekt hij de schaal van het ei
„Kwili-kwala! Welk een wijs man zijt
uit. „Ik smeek u, blijf bij mij om mij
het Protocol te leren! Want hoe kan ik
Uw magische tekens begrijpen, zonder
u en uw Protocol word ik nooit een
echte koning....!"
De hofmaarschalk schudde het hoofd.
„Het is een aardig aanbod...." sprak
hij. „Doch mijn plaats is te Niez, in
het verre Opdol."
Kappic zag dat dit antwoord het op
perhoofd helemaal niet beviel en hij
haastte zich tussenbeide te komen.
„Wacht." zei hij. „Ik geloof dat ik wel
een andere oplossing weet, die iedereen
Ml bevallen...."
KAPELLE. Op het ogenblik is men
druk bezig met het plaatsen van nieu
we lichtmasten en verlichtingsarmatu
ren voor de straatverlichting.
In enkele jaren zal de gehele straat
verlichting in deze gemeente worden
vernieuwd. Er komen nu T.L.-buizen.
Het eerst aan de beurt voor de vernieu
wing van de verlichting zijn de Bieze-
lingsestraat en de Van der Biltlaan.