Wedren tussen arts en De man zei: ...en dan dat gekke hemd Minder moeite, minder tijd ANDER Meer reizen, meer proeven ANDER MH In 10 jaar tijd van romantisch tot functioneel Met B.B. ging de jeugd haar eigen weg L- 1 L KJ L1 t 11 Verrassende nieuwe hoofdstukken in het boek der geneeskunde Donderdag 31 december 1959 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 17 - lilüi TIEN JAAR ROKKENLENGTE IN GRAFIEK Die vreemde hemdlijn Boven de knie Jeugd ging voor Voor iedereen door Aert Angebrant Zelfbediening Koffie- en tlieegrenzen Meer wijn Cortison Poliovaccin Hoge bloeddruk Nog een middel ilii lÉiiii Nog één Hoge eisen Minder voor eten Vitamine C weg Zuivel VMW.V.V.V.W.VMSV. 0SÊÊËÈL GRILLIGE ZEGETOCHT VAN DE MODE door RITA BETJKMAN 'AT is u van de mode in de afgelopen tien jaar het meest bijgebleven, vroegen wij onverhoeds zo maar een man. Hij trok een diepe rimpel in het voor hoofd en kneep de ogen half dicht, om hele stoeten vrouwen zijn geheu gen te laten passeren. Die lange rokken bijvoorbeeld, was dat geen New Look, zei hij toen ge ïnspireerd. En dan die gekke hemden, dat recht op en neer; belachelijk! En wat is dat hoge ook weer met strikken hier, voegde hij er aan toe, op zijn brede borst wijzend. Noemde je dat geen Empire? New Look, hemdlijn en Empire, in die drie gedaanten staat onze verschij ning sinds 1950 dus in het mannelijke geheugen gegrift! Wijde rokken tot op de enkels, een wespentaille waaraan zelfs weer een guêpière te pas kwam, veel petticoats met frou-frou en veel strikjes en kwikjes. Nu goed tien jaar geleden gebruikten wij dat inderdaad als tooi, want in 1950 werd immers als milieu du siècle mode door Parijs een herleving van de New Look inge luid. Aangezien het wel even duurde voor wij na de stoere mode van de oorlogs jaren, met brede mannelijke schouders en makkelijke rokken,-weer aan ro mantiek waren gewend, vond die voort zetting van de New Look inderdaad veel weerklank. Daarna gingen echter heel andere verlangens ten opzichte van de mode een rol spelen. De Sweaterline van Dior kwam daar het eerst aan tege moet. Via de Tulp Lijn met veel boe zem heeft>,die ons. -met -de - K-lijn ,-als uitgangspunt, de weg naar het hemd gewezen. Die H-Lijn werd in 1954 in Parijs uitgebracht. Na enkele seizoenen liep dat op het free and easy van de hemdlijn of zaklijn uit. die zóveel pen nen en tekenstiften in beroering heeft gebracht. Dat Coco Cliane] in die tijd weer op het rriodétoneel verscheen, is aan dié ontwikkeling zeker niet vreemd. Zij was het immers, die in de twintiger jaren de vrouw voor het eerst kleren gaf, waarin zij zich mak kelijk ken bewegen en gewoon wat kon doen. Moeten die vrouwen als kapstokken nu in de krant zeiden onze collega's toen wij van de shows in Parijs en Florence indertijd met pakken foto's van mannequins in hemdjurken terug kwamen. Was het voor de mannen bij die plaatjes maar gebleven. Al gauw gingen ook hun eigen vrouwen de weelderige boezems van de Tulp Lijn onder „die rechte lappen" verbergen! Met de invloed van het Empire op onze kleding brak er rond 1957 voor de heren weer een betere tijd aan. Eén verhoogde taille en een geaccentueer de buste was r van die inspiratie het resultaat. De textiel ging wèer als een huidje om het figuur sluiten, zodat er niet veel meer te raden viel. Deed de roklengte rond 1950 letter lijk stof opwaaien met die jupons tot op de grond, figuurlijk is daar de af gelopen tien jaar herhaaldelijk sprake van geweest. Om het wel of niet hoog onbedekt blijven van de benen, draai de het immers weer. Het eindresul taat is nu in 1960 rokken tot op en zelfs boven de knie waarvan de jon ge opvolger van Dior deze winter voorstander bleek. Dat is dan tien jaar mode, wat de meest in het oog lopen de verschijnselen aangaat. Zo in het oog lopend althans, dat de heren er nog over mee kunnen praten! Belangrijk voor de ontwikkeling van de kledingstijl is echtér vooral ge weest, dat de mode juist in deze pe riode een sterk functionele strekking heeft gekregen. Het ontwerpen van kleren werd een vorm van toegepaste kunst, die onder andere bij de eigen tijdse architectuur aansluit. Vooral aan Balenciaga is die ontwikkeling te danken, Ook de jongeren hebben er de afge lopen tien jaar genoeg van gekregen, onpraktische dingen te dragen. Vlotte handige kleren, eigenlijk voor sportbe oefening ontworpen gingen zij gewoon voor elke dag gebruiken. Zo kreeg de jeugd een eigen mode. Jonge ontwer pers zoals Givenchy inspireerden zich op dat jeugdige voorbeeld, wat aan dc kleding voor volwassenen niet onge merkt voorbij is gegaan. Slobbertruien en vlotte jacks, ge kleurde kousen en wijde petticoats on der korte rokken, montycoats en lange nauwe broeken, kozen de jongeren de afgelopen jaren als uitverkoren dracht Groot is de invloed van film en film sterren op die kleding. Brigitte Bardot en Marina Vlady. James Dean en Marlon Brando volgt men bijvoorbeeld na. De democr. tisenng van de mode heeft in deze tien.jaar ook haar beslag gekregen. Voor de ^oriog wisten al leen enkel? vrouwen met goed gevulde beurzen of heel rijke mannen wat e: in de modecentra omging. Nu kan ook de vrouw van de groenteman, de sla ger en de bankwerker mee praten over nieuwe lijnen en kleuren De confecti zorgt er voor, dat zij over het nieuwe op kledinggebied zelfs al voor enkele tientjes kan beschikken! WvVyvAVW\AeAAAVVyvVVVVV«AA rvLIEBOLLEN worden in het oude stadsgedeelte van Amsterdam, Rotter- dam, en Den Haag nog veel gebakken, maar in de nieuwe buurten en vooral in de hoge flatgebouwen houdt men zich vrijwel niet meer aan deze Oudejaarsavondtraditie. Daar treft men ook geen dag en nacht doorbran dende kolenfornuizen aan waarop capucijners en bruine boontjes kunnen worden klaar gemaakt zonder vrees voor een hoog oplopende gas- of elec- triciteitsrekening. Wel wordt aan dat bezwaar tegemoet gekomen door het in de handel brengen van peulvruchten in blik, die alleen nog maar be hoeven te worden opgewarmd, maar desondanks is in tien jaar tijds in ons land het verbruik van peulvruchten met 15 pet. afgenomen. zijn die zich de moeite geven om snij bonen of prinsessenbonen in te maken? Zelfs het wecken loont nog nauwelijks de moeite want het is veel eenvoudi ger en gemakkelijker om even een blik open te maken. Groenteeonserven zijn er te kust en te keur. Allerhand maatschappelijke om standigheden dragen er toe bij dat de voedingsgewoonten zich wijzigen. Een groter verbruik van rijst laat zich gemakkelijk verklaren wanneer men even wil bedenken hoeveel land genoten de laatste tien jaar uit In donesië zijn gerepatrieerd. Hun voor keur voor nasi-goreng en soortgelijke gerechten hebben zij behouden en be wust of onbewust onder vrienden en kennissen gepropageerd. Een toene mend -rijstverbruik is daarvan het ge volg. Dit en nog veel meer vertelde ons mr. Paul de Gruyter, de jongste di recteur van het gelijknamige kruide- niersconcern dat in Nederland 450 krui- derierswinktls telt. Die winkels voor zien ruim zestigduizend gezinnen van een ruime sortering levensmiddelen en uit de aard en de omvang van die om zetten kan worden afgeleid dat zich de laatste tien jaar opmerkelijke wij zigingen hebben voltrokken in de leef wijze en voedingsgewoonten van het Nederlandse volk. Bij het tempo van deze tijd past een zelfbedieningszaak. Tien jaar geleden waren er nog maar een paar want de eerste werd pas in 1947 opgericht. In 1953 waren er al 120 en vijf jaar later telde ons land 1.026 zelfbedieningszaken.- Dit jaar zijn er nog 352 bijgekomen en het is nog niet zo lang geleden dat dr. G. H. J. Veldkamp, de staatsse cretaris van economische zaken, voor spelde dat over tien of vijftien jaar vrijwel alle levensmiddelenzaken op zelfbediening zullen zijn ingericht. Bij De Gruyter gaat het al heel aardig die kant uit want van de 450 filialen zijn er thans al 208 aangepast bij dit moderne verkoopsysteem en voor 1960 liggen de plannen klaar voor verdere uitbreiding in deze richting. Ten aanzien van de voedingsge woonten zijn er typische regionale verschillen, Balkenbrij is een gerecht dat vrijwel alleen iif Limburg wordt - gegeten. In-het- zuiden van "ons land wordt veel meer koffie dan thee ge dronken en in het noorden is de ver houding juist andersom. In Friesland drinkt men veel liever thee dan koffie. In het zuiden eet men bij voorkeur bittere chocola en in het noorden bij voorkeur melkchocolade. Gort is een veel gevraagd artikel in Zwolle, Dor drecht en in de kop van Noordholland, maar elders is het verbruik van gort veel geringer. Hoeveel huisvrouwen zouden er nog AL BLADEREND in de medische literatuur van tien jaar geleden en de toestand van toen verge lijkend met die van nu, komt men voor menige verrassing te staan. Feiten, die zo algemeen bekend zijn, dat men ze onwillekeurig als van oudere datum beschouwt, blijken pas in de laatste jaren te zijn ont dekt. Omgekeerd zijn er geneeswij zen die pas korte tijd algemeen wor den toegepast, maar waarvoor de grondslagen tien of zelfs twintig jaar geleden al zijn gelegd. De vooruitgang der geneeskunde is ten dele ook een kwestie van verbeterde organisatie. Daarom kan men het een belangrijke winst noemen, dat de middelen, die de bloedstoliing remmen, door de or ganisatie van trombosediensten nu ook thuis kunnen worden toege past. Hieraan hebben duizenden hart- en trombosepatiënten hun leven te danken. In 1949 kwamen deze geneesmiddelen bij wijze van spreken het ziekenhuis nog niet uit. lagende werking. Eenvoudig in te ne men, met weinig bijwerkingen wan neer men niet te veel geelt, tegelijk kalmerend en bloeddrukverlagend, zijn deze middelen in korte tijd zeer po pulair geworden bij de behafiSeling van de hoge bloeddruk. Toch is de werkzaamheid niet bijzonder sterk, maar juist daardoor is het geschikt voor de behandeling van lichte geval len. Een werkelijk nieuw geneesmiddel is het bekende bijnierhormoon corti son. Juist in 1949 publiceerde de Amerikaan Hench zijn eerste resulta ten met dit geneesmiddel bij chro nisch reuma. Sedertdien heeft corti son een enorme geschiedenis gemaakt met de enigszins teleurstellende uit komst dat het, althans in Nederland, bij de behandeling van reuma maar zelden meer wordt gebruikt. Bij vele ernstige ziekten is het evenwel vol strekt onmisbaar geworden. De hartchirurgie ging voort met het overwinrtën va'n de ene barrière na de andere. Nadat tijdens de oorlog in Amerika al verschillende grot.e hart operaties waren geslaagd en in 1948 voor het eerst met succes ingrepen werden gedaan aan vernauwde hart kleppen maakte men in de laatste ja ren grote vorderingen met de ontwik keling van een z.g. ..kunsthart", een machine, die de bloedstroom op gang moet houden zolang het echte hart wordt uitgeschakeld. In principe wordt het hierdoor mogelijk ook de meest ingewikkelde operaties aan het hart uit te voeren. Er zijn reeds enige patiënten op de ze wijze geopereerd maar de alge mene toepassing stuit nog op verschil lende bezwaren. Hieronder, min of meer willekeurig gekozen nog enige belangrijke gebeur tenissen en ontdekkingen op medisch gebied: Nieuwe kalmerende middelen, de „tranquillizers" maakten voor ve le geesteszieken een- betere behande ling mogelijk. De ontwikkeling van het poliovaccin vond omstreeks 1952 plaats. Na uit gebreide proefnemingen kon in 1954 de betrouwbaarheid worden bevestigd Welk een enorme vlucht de poliovac cinatie daarop heeft genomen is alge meen bekend. In 1957 schiep de A-griep een na tuurlijk experiment waardoor beter inzicht werd verkregen in de versprei ding en het verloop van influenza; voor het eerst kon een grote epidemie over de gehele wereld worden ge volgd. Nieuwe radio-actieve stoffen kwa men ter beschikking voor de diagnos tiek en behandeling van uiteenlopen de ziekten. Röntgenonderzoek van de gehele bevolking verlaagde bet aan tal tuberculosegevallen en noopte verscheidene sanatoria :hun deuren te sluiten of naar andere taken om te zien. In de afgelopen ,tien jaar ontdekte men ook het verband tussen excessief roken en longkanker. Men vond dat suikerziekte soms met bepaalde ta bletten kan worden behandeld. Er- kwamen verschillende nieuwe antibio tica tegen tal van infectieziekten. Maar ook leerde men voorzichtig te zijn mei sommige nieuwe geneesmid delen, die naast schitterende genezin gen soms grote ongelukken veroor zaakten. O Een gebied, waarop sinds 1949 wel zeer veel is gebeurd, is de behande ling van de hoge bloeddruk of hyper- tensie. Nu behoeft niet ieder geval van hy- pertensie dadelijk intensieve behan deling. Eén hoge bloeddruk kan een tijdelijk verschijnsel zijn, 'door aller lei omstandigheden teweeggebracht. Ook kan een lichte verhoging van de bloeddruk tientallen jaren, bestaan zon der de gezondheid merkbaar te scha den. Ernstig wordt het pas wanneer er een belangrijke blijvende vetfio- ging van de bloeddruk bestaat, die op de duur tot beschadiging van hart en bloedvaten leidt. Tien jaar geleden bestond de behan deling nog voornamelijk uit rust en., een zoutloos dieet. De resultaten wa ren gering en in ernstige gevallen nam men zijn toevlucht tot een ope ratie. de z.g. sympatbectomie. Daar bij worden bepaalde centra van het sympathisch zenuwstelsel weggeno men. waardoor zenuwprikkels, die de bloedvaten vernauwen, deze niet lan ger kunnen' bereiken. - De ontspanning van de bloedvaten, die daardoor intreedt, bewerkt een daling van de bloeddruk. De operatie is niet eenvoudig en het effect zelden van blijvende aard. Juist omstreeks 1949 nu verschenen er geneesmiddelen, waarmee hetzelfde kon worden bereikt zonder operatie. Men stond aan het begin van een nieuwe ontwikkeling. Deze geneesmid delen, de z.g. hexamethoniumverbin- dingen, blokkeren precies als bij de operatie de sympathische zenuwkno pen. Maar het is moeilijk de juiste dosis te vinden, zodat de bloeddruk niet teveel daalt en ook niet te wei nig. Zoals bijna ieder geneesmiddel heeft hexamethonium ook minder 'prettige bijwerkingen: Ernstige obstipatie, flauwvallen door te sterke verlaging van de bloeddruk en stoornissen In het zien. Het middel moet bovendien meerdere malen daags worden inge spoten. Later vond men verscheidene chemisch verwante stoffen, die oók als tablet gébruikt kunnen worden en ongeveer dezelfde uitwerking hebben als hexamethonium. De nadelen trou wens ook. Tegelijk kwam ook een geheel an dere stol in gebruik, het hydrazino- phtalizine (Waarom hebben chemici HSHH::::!::::: toch zo'n voorkeur voor ingewikkelde namen?) Het werkt' niet op de ze nuwknopen, maar op bepaalde her sencentra. Hoe weet niemand precies. 'Maaf in ieder geval?'Lfefclaagt het de bloeddruk. Bijverschijnsele, als hoofd pijn. krampen in aie ..borst en ge wrichtspijn maken' hèt soms onmoge lijk de behandeling lang voort te zet ten, maar vele patiënten verdragen het middel goed Niet alleen in het chemisch labora torium, maar ookin' de plantenwe reld vonden speurende farmacologen veelbelovende geneesmiddelen tegen hypertensie. Daartoe behoren o.a. de veratrum- preparalen, bereid uit een soort lelie van die,,.naam. Dit middel wordt ech ter weinig gebruikt omdat het de meeste mensen heftig doet braken. Uit moederkoren werd geïsoleerd het hydergine. dat omstreeks 1949 voor het eer^t AVercj- ..toegepast. Het bleek wel bruikbaar 'rria'ar is te duur voor gebruik op grote schaal en even min vrij van bijwerkingen. Maar moeder natuur, had nog iets beters voor ons in ;pfetto: Iri 1952 on geveer verschijnen de rauwolfiaprepa- fatën op het strijdtoneel-van de ho ge bloeddruk, omgeven door een lich telijk romantisch waas vanwege hun afkomst uit de plant rauwolfia reser- pina, die groeii, zoals d- term luidt ..aan-dc voet van het Hilhalajageb'érV te" Inderdaad was het poeder van de rauwolfia a-l -larig geleden bij In dische geneesheren bekend als een -middel tegen epilepsie. De gezuiverde preparaten, die on der namen als r s -rpine rpar.il bekend staan, zijn enerzijds werk zaam bij sommige geesteszieken, an derzijds hebben zij een bloeddrukver- Een middel, dat op zichzelf wellicht niet zo goed werkt tegen de hoge bloeddruk, maar wel in combinatie met reserpine, is het ehlotride. Aan- vankelijk werd het gebruikt voor de bestrijding van oedemen, bijvoorbeeld bij hartzwakte. Dat gaat ook uitste kend maar daarnaast ontdekte men, dat de bloeddruk onder invloed van ehlotride soms flink kon dalen, voor al wanneer de patiënt tevens werd behandeld met reserpine. ehlotride dateert pas van de laatste twee a drie jaren. De geschiedenis van de hoge bloed druk geelt een goede kijk op de enor me snelheid waarmee de geneeskunde zich ontwikkelt. In een tijdsverloop van tien jaar werden tenminste vijf goede preparaten tegen hypertensie gevonden. Verder ziet men, dat twee van deze j vijf afkomstig zijn uit z.g. natuur lijke" geneesmiddelen. Dit laatste in tegenstelling tot h«n die beweren, dat de officiële geneeskunde wei met allerlei giftige stoffen werkt, nftar daarentegen de kruidenleer zou ver waarlozen. Tenslotte is het duidelijk, dat de ze snelle ontwikkeling de hoogste eisen stelt aan degenen, die haar moeten bijhouden. Het is nu al zo. dat zelfs de grootste klinieken niet in staat zijn alle preparaten te proberen, die door de fabrikanten aan de markt worden gebracht. On derlinge taakverdeling en verdere specialisering zijn daardoor onver mijdelijk met het altijd dreigende gevaar, dat daarbij de patiënt niet meer als mens zou worden gezien, maar als een soort reageerbuis Het grootste probleem van de toekomst zal niet zijn nieuwe geneesmiddelen te vinden (die komen er wel) maar de genecs- middelenstroom te bljjven be heersen. Alleen dan kan er sprake zijn van een behandeling, die de zieke mens ook werkelijk beter maakt. Dat de Nederlanders graag met vacantie naar het buitenland gaan is een bekend verschijnsel. Vooral de laatste vijf jaar ging een stroom van vacantiegangers naar Frankrijk, Span je en Italië en menige Nederlander leerde daar .een glas wijn waarderen. Het in tien jaar tijds hier te lande opvallend toegenomen wijnverbruik is daaruit te verklaren. Landwijn, zo zei ons mr. De Gruy ter, was vijf jaar geleden vrijwel on verkoopbaar en tegenwoordig is het een top-seller". Hetzelfde geldt voor zalm in blik, maar dat duidt weer op een ander verschijnsel. Uit de vergaarde cijfers kan wor den afgeleid dat de laatste tien jaar iri Nederland het calorie-verbruik con stant is gebleven maar de kosten per calorie zijn gestegen en zulks duidt ;op èén toenemende'jTOörkeur voor een be tere kwaliteit consumptiegoederen. Dat verschijnsel doet zich ook in ande re Westeuropese landen voor met uit zondering van Italië waar het "calorie- verbruik nog stijgende is. Toch is bij een' stijgend inkomen (39 pet. in tien jaar tijds) het percen tage dat aan voeding wordt besteed staag dalende. Tien jaar geleden, aldus mr. De Gruyter, werd 41 pet. van het per hoofd van de bevolking beschikbare inkomen aan voedings- en genotmid delen besteed. Het reëel beschikbaar inkomen nam in tien jaar tijds met 39 pet. toe, de prijsindex voor con sumptiegoederen steeg van 100 tot 146. maar het percentage van de uitgaven voor voedings- en genotmiddelen daal de tot 33,5. Wanneer at u voor het laatst kip- petjesgrutten of karnemelkse pap met stroop? Onze melkbezorger, die tegenwoordig ook rookworst verkoopt, beklaagde zich dat dè tegenwoordige huisvrouw geen karnemelkse pap meer kan koken. De door hem ver kochte en reeds gekookte karnemelk se pap komt veelal geschift op tafel omdat de huisvrouwen zijn vergeten dat je die pap voortdurend, moet roe ren wanneer je haar wilt warmen. .In tien jaar. tijds is het verbruik van tarwebloem en tarwemeel met in- begi-i'-' van het verwerkte produkt niet 11 pet. afgenomen. Daarentegen is er een geweldige omzef van pre cooked" havermout en ..instant"-pud ding waaraan alleen nog maar war me melk of een scheut warm water behoeft te worden toegevoegd. De omzet van ,,pre-cpoked"-produk- ten steeg na de oorlóg met 99 pet. niettegenstaande het feit dat de hoge temperaturen waaronder het eten in de fabriek wordt gekookt fnuiken3 is voor de vitaminen C die noodzakelijk zijn tegen infectieziekten en scheür- buik. Maar daarin wordt tegenwoordig voorzien door een met 64 pet. toege nomen verbruik van verse zuidvruch ten. De kans op aderverkalking* wordt groter bij het gebruik; van dierlijke vetten. Daarom is het verheugend dat dat verbruik in tien jaar tijds mot 19 pet. is afgenomen en het ver bruik van alle uit plantaardige vetten bereide nrodukten met 100 pet. is toe genomen. - Bij het tempo van deze tijd past ook het gebruik van klaargemaakte soep. De voor-oorlogse blokjes hebben afge daan want de zilveren",zakjes maak ten m tien jaar tijds een geweldige op gang. Mr. De Gruyter rekende ons voor dat het Nederlandse volk'jaarlijks 350 miljoen liter soep consumeert en dat bijna een derde van die hoeveelheid uit de zakjes afkomstig is. Het verbruik van aardappelen is met 31 pet. afgenomen en dat van groente en fruit met 8 pet. gestegen Maar onveranderd blijven wij ons spiegelen aan Jan Welgemoed die zich bij voorkeur mei Neerlands zui vel voedt Het verbruik van eonsump- tiemeik is in tien laar tijds met 24 oct toegenomen ep bet verbruik van kaas steeg met' 11 pet. H-t verbruik van suiker en suiker goed nam in tien jaar tijds met 46 pet. toe maar hpt vleesverbruik steeg met slechts 7 pet. De omzet van allerlei diepvries- produkten met inbegrip van onze be vroren kip. Zal aanmerkelijk toenemen wanneer de ..koeiketting" wordt door getrokken tot het gezin, zo voorspeld" mr. De Gruyter. Over tien jaar krij gen wij dan weer een geheel ander beeld van onze leefwijze en onze voe dingsgewoonten.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1959 | | pagina 17