COMPLETE
NIEUWE
STAD
Pagina 13
ZEEUWSCH DAGBLAD
Donderdag 31 december 1959
Thuis
III**
spill
VZmmmZ
DEN HAAG
Randstad
groeide
onstuimig
harder is gegaan dan wij samen toen
dachten. Alleen Zuid-Holland al heeft
er ieder jaar een veertigduizend men
sen bijgekregen, woningnood of niet.
Wat wilt u, als er een soort premie
wordt gezet op de groei der gemeen
ten? Het iverd een wedloop tussen de
burgemeesters: fijn groot worden, zo
gauw mogelijk!
Toen werden we met elkaar een
soort sneeuwbal, die al rollend ging
uitdijen naar alle kanten. Er bleek
veel meer ruimte nodig om te wonen
dan om te werken. Mét het levenspeil
gingen de eisen omhoog; er moesten
dus „voorzieningen" komen, steeds
meer in omvang en aantal.
Ik doe mee, was de reactie van het
verkeer, en 'zijn honger is nog lang
niet gestild. Inmiddels stond de vol
gende ruimte-slokop al weer ongedul
dig te wachten. We gingen er sociaal
toerisme tegen zeggen en probeerden
haar, wat buiten adem, hard hollend
bij te houden door het inrichten van
kampeerterreinen, bungalowdorpen en
meer nieuw-modische begrippen.
Op warme zondagen riepen we om
het hardst „Ruimte!" en renden dan ge;
motoriseerd bij voorkeur allemaal
naar dezelfde plekjes. Zo ontdekten
we een nieuwe angst: Waar moeten wij
recreëren?
Eén ding is meegevallen: de „werk
plaatsen" namen een minder grote
hap uit de beschikbare voorraad dan
onze huizen. Maar we hebben er de
petro-chemische industrie bij gekre
gen, die in verhouding tot het aantal
arbeidsplaatsen erg veel grond nodig
heeft. Gezien het feit dat zij zich aan
de Rijnmond heeft genesteld, zal dat
nog wel meer gaan kosten.
Zo gaan wij van de Randstad Hol
land 1960 in, dringend, duwend en
zoekend naar een plekje voor steeds
meer mensep, in een wereld vol la
waai.
Deze schels van de groei van Am
sterdam sinds 1950 spreekt bijna
voor zichzelf. U behoeft slechts te
weten, dat de gestippelde vlakken
stukken stad zijn, die na 1950 aan
Amsterdam werden gebouwd. De
oude stad is in zwart weergegeven.
Alleen een vergelijking van de groot
te van het nieuwe en van het oude
toont al aan hoe snel Amsterdam is
gegroeid. Wanneer zal het zo zijn,
dat u van Amsterdam naar Haarlem
tussen de hulzen rijdt?
DIT is het verhaal van wat in
tien jaar tijds kon gebeuren:
een complete nieuwe stad bou
wen voor om en nabij de honderd-
duizend mensen. Zij heet ook Am
sterdam, maar doet in niets den
ken aan het oude.
M'n gastheer sprak met een liefde
in zijn stem als een kunstverzame
laar voor zijn kostbaarste stukken.
Toch réden wij niet door het Amster
dam van de toeristen, maar in het
nieuwe Westen. Waar in 1950 nog de
koeien graasden heeft Amsterdam er
een tweede stad bij gebouwd, zo groot
als Arnhem. Op gemiddeld tien kilo
meter afstand van de Dam wonen nu
al een 85.000 mensen, over een paar
jaar zullen het er 110.000 zijn, ver
deeld over de vier tuinsteden Sloter-
meer, Geuzenveld, Slotervaart en de
jongste telg Osdorp.
Waar een vorige generatie in 1930
ophield, en de stad als met een mes
lijkt afgesneden, zijn de na-oorlogss
Amsterdammers in het begin van da
vijftiger jaren opnieuw begonnen
aan de andere kant van de Westland-
gracht, en volkomen anders. Nieuw
West woont, om te beginnen, op plm.
2,10 -N.A.P., dat is twee meter lager
dan de oude stad, want zand is duur
en schaars.
Hier geen pittoreske plekjes, wel
nieuwe vormen geen benauwde en be
nauwende opeenhoping, wel ruimte.
Hoe komt het toch, dat ik hier zoveel
vrijer kan spelen dan vroeger bij ons
oude huis?, vroeg het tienjarige meis
je Joke Makel haar vader. Omdat
hier op dezelfde ruimte maar een
kwart van de mensen woont, legde hij
haar uit.
Wat het kind aanvoelde ondergaan
de volwassenen. Hun leven is anders
dan vroeger in de oude stad geworden.
Uitgaan? Er is geen enkele bioscoop.
Het enige hotel in de nieuwe tuinstede
heeft het wel geprobeerd, maar het
sloeg niet aan. De mensn zitten
's avonds in hun huizen, al dan niet
bij de televisie. De huren liggen voor
het gros van de bewoners aan het pla
fond van hun vermogen, zodra het eer
ste kind is geboren en de jonge me
vrouwtjes hun betrekking vaarwel
hebben gezegd.
Vandaar dat er ook minder eigen
auto's voor de deur staan dan elders
en dat het avondje uit meestal vrien
den of kennissen als doel heeft. Zo
groeit tegelijk door de praktijk van
het op eikaars kinderen passen het
contact tussen al die duizenden nieu
welingen.
Veel naar de oude stad gaan doen
de mensen ook niet. Waarom zouden
zij? De dames hebben met tram of
bus een half uur tot drie kwartier no
dig, terwijl zij dicht bij huis uitgele
zen winkelstraten vinden, met alle za
ken aan één kant, zodat oversteken er
niet bij is.
Verhuizen naar Nieuw West, dat is
ook: wennen aan het leven in een
open stad, aan licht en ruimte, aan
veel groen, aan speelplaatsen voor de
kinderen, aan. een stukje Zandvoort
tussen de huizen. Dat is de Sloterplas,
twee maal zo groot als het Vondelpark
maar mét strand en twee kilometer
water, gewoon een uitkomst voor tien
duizenden.
Nog is alles niet klaar, maar binnen
de Randstad Holland heeft Amster
dam binnen tien jaar een flink stuk
historie geschreven.
zou kunnen denken ne een blik
n- op deze keert: Ziet er nog niet
zo kweed uit, or is nog ruimt* ge
noeg. Meer vergist u zich niet. De
opeenhoping ven mensen in Den
Heeg, Delft, Rotterdam, Schiedam
en Vleerdingen gebruikt die ruimte
intensief. Al die honderdduizenden
moeten luchtjes scheppen. Ze moe
ten werken, ze moeten groenten en
fruit kweken.
Ze moeten rijden over brede we
gen. En tussen el die wegen, spoor
lijnen, fabrieken, steden, vaarten,
sloten en hoogspanningsmasten moe
ten den nog een stuk of wet koei
en kunnen rondscharrelen om ons
aan melk te helpen.
ROTTERDAM. Het verhaal van de groei van Rotterdam behoeven s.
wij u niet te vertellen» Deze twee foto's zeggen genoeg. Boven het
nieuwe hart van Rotterdam, dat voor het grootste deel in de laatste
tien jaar gestalte kreeg. Links het oude centrum, van voor het
bombardement van mei 1940.
(Luchtfoto's. K,L.M. Aerccarto)
Tien jeer geleden was er nog heel
wat meer ruimte. Alle zwarte plek
ken om en aan de steden op de
kaart hieronder zijn or in de laatste
tien jaar bijgekomen. En die zwarte
plekken groeien hard. Terwijl wij
deze kaart tekenden veranderde de
situatie nog. Zoals u ziet krijgen niet
alleen de grote grijze vlekken die
de grote steden voorstellen zwarte
uitstulpsels.
Delft groeide ook onstuimig. En
kijkt u eens naar de randgemeenten
om Rotterdam. S<;hiebroek, Hillegers-
berg, Overschie, Kethel, Pernis, Hoog
vliet. Overal werd snel bijgebouwd.
Als u er eens doorheen rijdt kunt
u de grenzen tussen de grote stad
en de kleine gemeenten al niet meer
zien.
De zwarte plekken zullen groter
worden. Bij de bouw van huizen
rekent men niet meer met tientallen,
maar met duizendtallen.
\iATUURI.IJK. ook Den. Haag kreeg
een nieuw gezicht, hier en daar
dank zij zeer knappe staaltjes van plas
tische chirurgie. Zoals in het westen
bijvoorbeeld, waar illustere woon- en
werkgelegenheid werd geschapen rond
om een gloednieuwe verkeersader. Wij
hebben de zuid-noord traverse in twee
foto's in beeld gebracht. Van Kijkduin
uit gerekend de Segbroeklaan (beneden)
de grote opvolgster van de oude Sport-
laan. waarvan links alleen nog de to
ren van de R.K.-kerk is te zien, dan
(op de bovenste, foto) het Stadhouders
plantsoen en vervolgens via de Johan
de Wittlaan linea recta naar De Witte
Brug.
voorburs.
den haas
KIJKDUIN
Rijswijk
PBLFSAUV#
BEHALVE riante flats zijn er allerlei
„paleizen" verrezen of in aanbouw:
op de onderste foto in het midden het
nieuwe Rode Kruis Ziekenhuis en op de
achtergrond de huisvesting voor enkele
olie- en verzekeringsmaatschappijen. Er
wonen en werken duizenden mensen
meer dan vóór de oorlog.
In het zuid-oosten zag Den Haag een
nog grotere ontwikkeling. Moerwijk,
Morgenstond en alles wat er achter ligt
werden één van de grootste bebouwin
gen die ooit tot stand zijn gekomen
Tachtigduizend mensen hebben er hun
moderne woning gevonden.
CEN HOORN
DELFT
BSRKEl-R'fiiJS
SCHlCBROEK
ROTTERDAM;
VIAARWNSEN OVERSCHIE
EN HET gaat nog door: een nieuwe
wijk Mariahoeve, plannen voor he
Bezuidenhoutkwartier, transform ati
van de badplaats Scheveningen. Kij'
duin is al lang geen „kind" meer, Ri
wijk is een fikse jongeman geword
met een spectaculaire „carrière".
Den Haag kan langzamerhand 1
bordje „Besproken uitverkocht" ga
klaar zetten
MAAÏJIUIS
schiEpam
PERW?
TóssetMowae
ZUIPWIJK
h006vuet
A.
