IN VERDRINKEND FRÉJUS REDDE BLINDE MARCEL NEGEN LEVENS ISRAËLISCHE EIST DEEL VAN LABRADOR Juwelen terug Schooltelevisie „IK HAD HET VOORDEEL VAN HET DONKER T.N.O. VERSPERT PAALWORM DE 3U-.*a£VfWEG IN „BEWERKT" RIJSHOUT Het is half elf Toen besefte hij „We moeten vluchten*' Het dak op F réjus: 386 doden Gypsy vergeten Twee volle minuten Het ergste voo rbij roepen Uit een boom IT DOCUMENTEN OVER ARRESTATIE AAN OAS DOORGEGEVEN Zeven afweermiddelen in de strijd VIJF JAAR 111 - - - 1 1 rTELEVISIEPl Een waar verhaal van een dapper man, die zijn handicap niet telde in die verschrikkelijke rampnacht en zijn leven op het spel zette voor anderen. Maandag 14 december 1959 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 7 Van een bijzondere medewerker HET was in de avond van de tweede december drukkend heet in het departement Var, in het zuidoosten van Frank rijk. In Parijs, in Lyon en in Nancy rilden de mensen van de kou, maar in het oude stad je Fréjus, vlak bij de kust van de Middellandse Zee, liep die dag haast iedereen in hemds mouwen. De warmte was ongewoon, want vijf dagen achtereen had het flink gestormd aan de Ri- vièra. Op 2 december was het weer daar echter even opge klaard. De zon was zelfs een poosje doorgebroken. Tegen de avond kwam een heerlijk zoele wind uit zee opzetten. Omstreeks twintig minuten over tien, die avond, klonk uit een eenvou dig huisje in het laaggelegen deel van Fréjus een droevig harmonica-wijsje. De man die het speelde was Marcel Pitout, die lange tijd had gewerkt aan de bouw van de stuwdam Malpasset, verder naar het noorden in het dal van de Reyran. Een eindje verder, in de Aventte Montalban, zat Marcel Chair, te luis teren naar Radio Parijs. Zijn vrouw, zijn zoontje van 17 maandep en zijn «choonmoeder lagen een verdieping ho ger al te slapen. Marcel Chaix had nog geen slaap en was daarom wat bij de radio blijven zitten. TERWIJL Radio Parijs de nieuwste wijsjes uitzond, dreven Marcels gedach ten af. De muziek drong nauwelijks tot hem door. Hij doorleefde opnieuw die andere avond, lang geleden, toen hij, werkend aan de stuwdam Mal passet, door een ongeluk blind was geworden. Hoe laat is het eigenlijk, dacht hij, zich losrukkenduit^zijn overpeinzin gen. Hij beta'st'te zijn blindenhörloge, dat hij van een vriend had gekre gen,.. Het was .precies half el*. In het dal van de Reyran is de ra dio-ontvangst nogal wisselvallig. Voor al mensen met een niet al te nieuw radiotoestel, zoals Marcel, zijn eraan gewend dat de uitzendingen af en toe ..wegzakken". Marcel was daarom niet verbaasd toen dat even na half elf die avond ook gebeurde. Mopperend stond hij op om de radio af te zetten. Hij had dat nog maar net gedaan toen hij van schrik verstijfde. Met een paar snelie passen was hij bij het open raam. TOEN hoorde hij het weer, uit het noorden, het diepe, zware gerommel. Het ge leek op het geraas van een naderende exprestrein. Marcel wist, echter dat het geen exprestrein kon zijn. Met een schok besefte hij wat het wél was. De angst sloeg hem om het hart toen de verschrikkelijke waarheid tot hem doordrong. De stuwdam moest zijn bezweken. Fréjus lag op het pad dat een hui zenhoge muur van water, alles ver nietigend, nu bezig moest zijn zich té banen door het dal van de Reyran. „Lea" brulde hij. de trap naar bo ven op rennend, ,.Lea." Van boven klonk de slaperige stem van zijn vrouw. „Ja, wat is er, Mar cel Wat heb je toch! Ga maar gauw slapen, chéri." „De dam, Lea. de dam! De dam is gebarsten. Het water komt! Vlug, opstaan." De blinde Marcel nam haas tig zijn zoontje, de kleine Bernard, uit zijn ledikantje. ZIJN vrouw Lea, opeens klaar wakker, gilde: „Moeder, moeder, op staan." De oude vrouw, helemaal ontdaan, kwam even later half wak ker uit haar slaapkamer. „We moeten vluchten", riep Lea, „maar waarheen?" Marcel, iets tot kalmte gekomen, zei: „Nee. vluchten kunnen we niet. Wij zitten hier diep in het da!. Het water komt mét sneltreinvaart aanra zen. Kom mee, vlug." Met zijn zoontje in zijn armen haast te Marcel zich naar het logeerkamer tje. Daar gaf hij Bernard aan zijp Vrouw over. Zijn vrouw riep: „Moeder, vlug, neem Bernard, ik moet Marcei hel pen." Eer de oude vrouw het kind van haar dochter had overgenomen was Marcel al bezi Hij nam een schil derij van de muur. Hij pakte een stoel, ging er ip staan en tastte met beide handen het plafond af. Hij vond de gleuf die hij zocht en begon te duwen. Een luik schoof wég. Marcel hees zich op door de opening en klom op de vliering. „Geef me het kind", zei hij kortaf. Plat op zijn buik liggend strekte hij zijn armen uit. Zijn schoonmoeder reikte hem Bernard aan. Marcel leg de het kind or de vliering en reikte weer naar beneden ..Lea". zei hij, „help moeder nu eerst naar boven. Samen spelen we dat wel klaar." fET viel niet mee de oude vrouw op de vliering té krijgen, maar met in spanning van aïle krachten lukte het Marcel en Lea toch. Lea klom als laatste naar boven. Toen pas hoorden zij het angstwek kende gebulder van he< woest aan- «tormende water. He' kwam van zo dichtbij, dat het zich wei spoedig op Fréjus moest storten. „Het dak", schreeuwde Marcel hees. een vrouw angstig roepen: „In Gods naam, help me. Ik heb hier twee kin deren, en ik kan ze niet langer vast houden." „Kunt u ze me aanreiken?" vroeg Marcel. „Dan houd ik ze wel boven water totdat u uit de boom gekomen bent." De vrouw deed wat Marcel had ge- vraagd. Beiden waadden zij elk met een kind in de hooggeheven armen, door het water naar het huis van de blinde terug, daarheen geloodst door het angstige geroep van Lea. In die afschuwelijke nacht redde Marcel negen mensen het leven. Daar bij waren twee kinderen. Hun vader had ze in een boom gehesen. Even later had het water hem meegesleurd. Sommige van de geredden vernamen pas de volgende dag dat de man die hen in veiligheid had gebracht, blind was. Bij het aanbreken van de dag haal den militairen het zielige troepje van het dak van Marcels huis. Allen wer den in een legerauto in veiligheid ge bracht. Van de geredden hoorde men uren later hoe moedig Marcel zich had ge dragen. Zelf had hij er mei geen woord over gesproken. Van dank wilde hij niets horen, „ik was in het donker alleen maar in het voordeel", zei hij, „daardoor kon ik veel meer doen dan een ziende. Alleen een blinde kon de kinderen redden." PARIJS (Reuter) De ramp, die Fréjus op 2 december trof, heeft het leven geëist van 386 mensen. Men heeft thans 299 mensen gevonden, ter wijl zaterdag nog 87 werden vermist. De zware regenval, die de laatste dagen het zuidelijke deel van Frank rijk teistert, heeft het zoeken naar de vermisten ernstig bemoeilijkt. Aanvankelijk zouden vandaag de scholen in Fréjus weer opengaan, maar men heeft daarvan toch afgezien. Juist waar veel mensen bijeen zijn, is het gevaar van besmetting niet denkbeel dig. Vele wegen in Zuid-Frankrijk zijn opnieuw geblokkeerd door hevige regenval. Versplinterd hout, brokken puin, plukken stro, verkreukelde fietsen, een autoband liggen ruw door elkaar gesmeten op een hoop, ergens in Fréjus, En daartussen, weggerukt uit het leventje van een kind dat, wie weet, ook ten offer viel, een stuk speelgoed, een pop. Kerkdienst voor marine Iiigen nieuwsdienst ROTTERDAM Sedert 1952 wordt jaarlijks in een van de Rotterdamse kerken een dienst voor de Koninklijke marine gehouden. Dit jaar zal de dienst op 17 december 's middags om 2 uur worden gehouden in de Grote of St. Lau- renskerk. De Marinierskapel, het „Koor van het ministerie van marine", de or ganist George Stam en de trompetist J. de Ruiter werken aan de dienst, waar voor ook familie en vrienden van leden van de Koninklijke marine welkom zijn, mee. Een dikke laag slijk bedekte de bodem toen de stortvloed van water over Fréjus was heengetrokken. Eren eerder had Marcel Chaix, tot zijn hals in het water, zich door die slijklaag een weg gebaand naar twee kinderen die hun vader voor hun ogen hadden zien verdrinken Van onze correspondent PARIJS. Wanneer mevrouw Bluma-1 Rosenberg, die in Haifa woont, haar /.in krijgt, zal. de staat Israël misschien i bezit kunnen nemen van een deel van Labrador. Mevrouw Rosenberg, zoi meldt France Soir, die in Nederland is J geboren, heeft verklaard, dat zij een j van de veertig nog levende afstamme-l lingen is van Joseph de la Penha, een; te Amsterdam gevestigde joodse koop-' man. Aan hem heeft de koning-stadhouder j namelijk Shalom Sames de la Penha -en-zijn oom Mozes de la Penha. Ook zij zijn vastbesloten zich aan te sluiten bij mevrouw, BlumaRosenberg, en 'deëï te nemen aan de actie: Incident Cubaanse vliegers CARACAS (UPI/Reuter) De Ne derlandse ambassade te Caracas heeft meegedeeld dat de Nederlandse rege ring alle documenten over de arresta tie van de twee Cubaanse vliegers ter beschikking heeft gesteld van de Orga nisatie van Amerikaanse staten. Dit (gebaar bewijst duidelijk, aldus de am bassade, dat het Koninkrijk streeft naar een bevredigende regeling van het incident. De Nederlandse ambassadeur in Caracas, dr. H. N. Boon, die zaterdag ochtend in Curacao was aangekomen, vertelde dat hij Den Haag en de rege ring,. van de. Antillen had mgelicht over de protestnota die hij van de Venezolaanse minister van^. buiten landse zaken had''gekregen. „Help me een gat maken in het dak. Als het moet kunnen we dan naar buiten komen." Marcel voorzag dat zijn huisje even, wie weet minuten lang, geheel onder water zou komen te liggen. Bevend van angst zagen de twee vrouwen hoe Marcel was begonnen stukken lei uit het dak te breken. Bloed stroomde uit een snijwond, maar hij scheen het niet te merken en hield niet op eer hij een gat had gemaakt waardoor zij zo nodig naar buiten konden kruipen. Nu moet de watervloed dan maar komen, dacht Marcel. Hij had gedaan wat hij kon. Hij wiste zich het zweet van het voorhoofd en liet zich op de knieën zakken om uit te blazen. Maar daar klonk boven het gebul der van het aanstromende water uil het gejank van een hond. GYPSY", schreeuwde Mar cel, „ik heb Gypsy ver geten". Zijn vrouw greep hem bij de arm om hém tegen te houden, maaf hij rukte zich los en liet zich door de iuikopening naar beneden glijden. Be- neden in het huis. bij de trap. stond zijn geleidehond Gypsy erbarmelijk te janken. Marcel nam de hond op, rende de trap weer op, reikte Gypsy door hel luik aan, trok zich zelf op en enkele ogenblikken later stortte het aanstor mende water zich over het huis uit, Marcel beschermde zijn zoontje met zijn eigen lichaam. Zijn vrouw slaakte een ijselijke gil toen het water door het gat in het dak naar binnen spoot. Marcel greep haar bij de pols. Knij pen, dacht hij knijpen zo hard ik kan. TWEE volle minuten lang beukte de zondvloed uit het leeggestroomde stuw meer het arme Fréjus. Toen begon het huis te schudden en te trillen. Marcel zag de muren langzaam iets overhellen naar het wésten. Heel Fréjus gaat er aan. dacht Mar cel, en bijna iedereen in Fréjus moei door het water in de slaap verrast zijn. Er zijn nu eenmaal niet veel nachtbrakers in Fréjus. Gelukkig was hij tenminste laat op geweest. Als hij vroeg naar bed was gegaan, zou he* ook met hem en zijn gezin gedaa' zijn geweest. Hoe laat zou het zijn? Hij was U versuft om zijn horloge te betasten Zijn vrouw gilde niet meer._ Zij lag roerloos naast hem. Met één hand hield zij zich vast aan haar man, mei haar andere aan haar moeder. In df verte werd het gerommel langzaam zwakker. Het woeste water, dat Fré jus had vernield ramde zich een ive? naar zee. NU behoef je niet meer bang te zijn", zei Mar cel met schorre stem. Het ergste is nu voorbij. We zijn er levend afgekomen. Nu moeten we op hulp wachten, tot de dag aanbreekt". Het was toen nog geen middernacht, misschien tegen elven en hijgend la gen zij in de donkere rampnacht te luisteren, doorweekt, ellendig, rillend van kou. Geruime tijd later hoorde Marcel zwak geroep in de verte. „Help, help, ik verdrink". „Ik hoor een man roepen", fluister de Marcel. „Lea, kijk eens naar bui ten, kun je iets zien?" „Ja", zei Lea, „een man. Hij hangt aan het dak van een huis dat weg drijft". „Drijft het snel weg?" „Nee, heel langzaam." „Hallo daar", riep Marcel, „ik kom u helpen. Blijf roepen, dan zwem ik naar u toe." Eer Lea Chaix haar man kon tegen houden, had hij zich van het leien dak in.het water laten glijden. Met krachtige slagen zwom hij in de rich ting van de in nood verkerende tnan. Het was, dat kon h>ij horen toen hij diohterbij was gekomen, een oude man. Lea Chaix zag, vervuld van angst, haar man met krachtige slagen weg zwemmen in de richting van de roepen de stem. Hij kon zwemmen. Marcel, dat wist Ze, maar nu? Onder deze om standigheden en zonder dat hij kon zién? beste. Wees anaar niet bang, ik krijg u wel bij ons op het dak; daar bent; u voorlopig veilig." Afgaande op het geroep van zijn vrouw zwom Marcel weer op zijn huis af. Het was een moeilijke redding, want het water stroomde nog steeds snel. Lea trok haar man in de dak goot. De oude man snikte als een kind. Hij klemde zich aan de dakgoot vast tot Lea en Marcel hem ook hadden opgehesen. „Blijf nu in 's hemelsnaam hier", smeekte Lea. „Je zult nog verdrinken. Wij zijn nu in veiligheid. Toe, blijf bij ons tot er hulp komt." Het wachten op het dak was einde loos. Langzaam, heel langzaam begon het water te zakken, maar tegen vie ren in de morgen, toen bet nog ruim een meter hoog stond, kon Marcel het niet langer harden. Hij liet zich zak ken cn waadde door het water in de richting van zijn buren. Zijn voeten zakten diep in een dikke laag slijk weg. Ei; sehenke gegeven, omdat de la Penha hem tijdens red. een schipbreuk had ge- n LEA", riep Marcel toen hij de oude man had be reikt, „blijf roepen, dan kan ik met hem naar jou terugzwem- men." „Ik ben blind", zei hij tegen de oude man, „maar ik kan zwemmen als de ijn handen hield hij tastend voor zich uitgestrekt, maar de afrasterin gen die hij zocht, vond hij niet. Zij waren weggespoeld. Verscheidene ma len struikelde Marcel Chaix over wrakstukken, maar koppig krabbelde hij steeds weer overeind om zijn speurtocht voort te zetten. Hij moest cn hij zou weten wat er van zijn bu ren was geworden. Er heeft zich te Amsterdam een comité van nakomelingen van De la Penha gevormd en dit is van plan om te trach ten op legale wijze in het bezit van de aan de voorvader gedane schenking te komen. Mevrouw Bluma—Rosenberg moet thans aan de Israëlische autoriteiten om de viezen verzoeken ten einde te kunnen deelnemen in de kosten van het comité. Zij heeft gezegd, dat zij ais tegen prestatie bereid is haar deel van Labrador te verhuren aan de Israë lische regering. Er wonen in Israël nog twee andere nakomelingen van Joseph de la Penha, LONDEN (UPIi Een deel van de juwelen, die in oktober uit vier Londense juwelierszaken werden geroofd, is teruggevonden. De politie arresteerde twee mannen, die ervan worden beschul digd aan de diefstal te 'hebben deelge nomen. De juwelendiefstal was de grootste, die ooit in Engeland werd gepleegd. Er werd voor twee en een half miljoen gul den aan kostbaarheden geroofd. Wat nu is teruggevonden heeft een waarde van ongeveer een miljoen gulden. Een verzekeringsmaatschappij loofde Ergens hoorde hij zwak hulpgeroep, i e®n beloning van honderdduizend gulden Hij ging op het geluid af totdat hij voor deKene> de juwelen zou terug- ergens tegenaan botste. Hij stond on-l bezorgen. der een boom. Boven hem hoorde hij I DEN HAAG Er zijn hoopvolle, voorlopige resultaten bereikt in de strijd tegen de paalworm. Een van de problemen, waarop men bij de uitvoering van het Deltaplan stuit, is namelijk de aantasting van rijs hout door de paalworm. Zinkstukken, die uit dit traditionele materiaal zijn samengesteld, blijken in zeewater reeds in korte tijd sterk door de paalworm te worden aangetast, waar door hun bruikbaarheid snel afneemt. Een jaar tang zijn proeven genomen met verschillende middelen, waarmee bossen rijshout werden behandeld. Bij de eerste inspectie heeft men bij som mige van die bossen rijshout geen boor- gangen van de paalworm aangetroffen. In het jongste driemaandelijkse bericht Deltawerken staat dan ook dat deze re sultaten doen verwachten, dat zeker een of meer middelen voor toepassing in aanmerking komen. De paalworm is een weekdier, waar van de ontwikkeling gepaard gaat met een gedaanteverwisseling. Uit de eieren van de paalworm komen kleine larfjes, die vrij in zee rondzwemmen. Alleen in een bepaalde periode van het jaar, voor ons land in de zomermaanden, worden zij daarin aangetroffen. Na een bepaalde tijd hechten zij zich aan een of ander houten voorwerp, waarna zij een metamorfose ondergaan. Het wor den kleine mossels met twee schelpen, De schelpen blijven bij verdere ont wikkeling in groei echter achter. Zij omsluiten niet, zoals de echte mossels, het gehele lichaam, maar worden ver vormd tot een boorapparaat, waarmee de kleine paalworm zich in het hout kan boren. Al borende groeit de paal worm daarna sterk en maakt hierbij grote gangen in het hout, waardoor enorme schade kan worden aangericht. Het Houtinstituut van het T.N.O. heeft zeven afweermiddelen toegepast. Teza men met onbehandelde bossen werd het rijshout opgehangen aan de steiger van de sluizen te Hansweert, omdat het be kend is, dat hier zeer veel paalworm voorkomt. Het is de bedoeling de proef tenminste vijf jaren te laten duren en jaarlijks na te gaan of aantasting is opgetreden. Uit de eerste controle is gebleken, dat het onder druk met de in water oplosbare middelen doordrenkte rijs hout geen aantasting vertoonde. Het hout dat er alleen maar een week lang zonder druk in gedrenkt was, bleek wel aangetast. Na de inspectie zijn de bossen weer in zeewater geplaatst, nu bij de Posl- brug in het kanaal door Zuid-Beveland. De paalworm is ook hier zeer actief. programma's In het kort De dam is gebarsten! Vlug! Opstaan!" Deze angstkreet van de blinde Marcel Chaix klonk enkele minuten voordat een huizenhoge muur van water Fréjus verpletterde. Kostbare minuten, want zij betekenden voor Marcel en de zijnen de redding De commissie televisie-onderwijs heeft besloten op korte termijn een concept-structuurplan voor de school televisie voor te leggen aan de staats secretaris "an onderwijs, kunsten en wetenschappen. Binnenkort zal een vergadering ge houden worden, waarin gesproken wordt over de ervaringen, die men in hot buitenland met de schooltelevisie heeft opgedaan. DINSDAG 15 DECEMBER 1959 RADIO HILVERSUM I, 402 M ochtend KRO: ..09 Nws; 745 Hoogmis; S.Oo Nws; 8.18 Gram: 8.50 V d huisvr; 9.35 Waterstanden; 9.40 Schoolradio; .10.00 V d kleuters: 10.15 Lichtbaken, lezing; 10.25 Gram; 10.30 Koor, ork en sol; 11.00 V fi vrouw; 11.30 Gram; 11,50 Volaan voor uit, lezing. middag 12.00 Middagklok noodklok: 12.03 Gram; 12.50 Act; 13.00 Nws; 13.15 Zonne wijzer; 13.20 Platennieuws; 13.35 Lichte muz; 14.00 Gram; 14.05 Schoolradio; 14.35 V d plattelandsvrouwen; 14.45 Gevar pro- gr; 15.50 Gram; I6.O0 V d zieken; 1^.30 Adventsgehedsdienst; 17,00 V d jeugd; 17.40 Beursber; 17.45 RegeringsuitzRijksdelen Overzee: Koninkrijksdag 1959 door Dr C F A Bruijning. avond 18.00 Lichte muz; 18.20 Gram; 18.30 Ra dio Volksuniversiteit: Drie grote figuren uit de Resopotamische oudheid, door Prof Dr M A Beek. Eerste lezing: Hammurabi, de wetgever; 19.00 Nws; 19.10 Act; 1925 Memojandum; 19.30 Gram; 20.30 Brabants ork; 21.00 Voorspel van een revolutie, klankb; 22.00 Gram; 22.25 Boekbéspr; 22.30 Nws; 22.40 De armen zult gij altijd bij U hebben,- praatje; 22.50 Concertgeb ork; 23.45 Gram; 23.55—24.00 Nws. HILVERSUM II, 298 M ochtend AVRO: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram. VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws; 8.15 Promenade ork; 9.00 Gym v d vrouw; 9.10 De groenteman; 9.15 Gram; 9.40 Mor genwijding: 9.55 Boekbespr; 10.00 Gram: 10.50 V d kleuters; 11.00 Orgelspel; 11.15 V d zieken. middag 12.00 Lichte muz; 12.20 Regeraigsuitz Landb rubr: 12.30 Land- en buinb meded; 12.33 Lichte muz; 13.00 Nws: 13.15 Meded of gram; 13.25 TheaterorK; 13.55 Beursber: 14.00 Pianoduo; 14.40 Schoolradio: 15.00 V d vrouw: 15.30 Bariton en piano; 16.00 Reis- verh; 16.15 Gram; 16.30 V d jeugd; 17.20 De dierenwereld en wij, praatje; 17.30 V d jeugd. avond 18.00 Nws; 18.15 Pianospel; 18.30 -Dans- muz; 18.53 Paris vous parle; 19.00 V d kind; 19.03 Dido and Aeneas, opera; 19.40 Journ; 19.55 Hang het a d grote klok, pro- paganda-actie; 20.00 Nws; 20.05 Gevar pro gr; 22.00 Klarinet, cello en piano; 22.30 Nws en beursber v New York; 22.40 Twee violen; 23.00 Discussie; 23.20 Gigantes v -sbezudos. opera; 23.55—24.00 Nws. NTS: 20.00 Journ -en weeroverz; 20.20 Wetensch progr; 20.30 Statuutdag. toespr. Eurovisie Rehstr rep uit Brussel: Brus sel 13 juli 1315 Vooravond v d Slag bij Waterloo. DUITSLAND 17.00 V d kind: 17.25 V d jeugd; 17.50 Rep (Begionaalprogr: NDH18.45 Die Nord- sch»u. WDR: 18.43 Hier und Heute. NDR: 19.25 Lotte de geschiedenis v een paard uit de grote stad. WDR: 19.25 Top-lledjes); 20.00 Nws; 20.20 TV-snel- 21.40 Fiïmrcp. -p BELGIË FRANS 19-00 Visa v d toekomst; 19.30 Breedte graad nul: 20.00 Journ: 20.35 Film: 22.05 wetensch rep: 22.40 Gevar muz: 23.20 We- feldmvs. BELGIË VLAAMS 19.00 De Socialistische gedachte en ac tie; 19.30 Nws; 20.00 Filmrep; 20.23 TV- film; 21.10 Gevar progr: 21.55 Boekbespr; 22.25 Nws en Journ. tl 4 V

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1959 | | pagina 7