Belangrijke sociale
voorziening
IK WILDE ER NIET
IN ONDERGAAN
Debat kabbelde voort in
Tweede Kamer
Franse reactie: Denr nog
niet helemaal dicht
Eind aan slechte positie
Welke
uitkeringen?
woensdag 30 september 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 7
Weduwen- en Wezenverzekering morgen in werking
Geen vetpot
Voorwaarden
Overgangsbepalingen
Wet
Tijdelijke uitkering
HALFWEZEN
WEZEN
Stewardessen willen
internationale
organisatie
Nog straf
Geen „hei"
Welke rol
Raad keurt het
beleid van zijn
burgemeester af
Generale synode
Geref. kerken
i radio
1 televisie"!
20 STUKS 1 GULDEN
Historisch feit in Nederlandse
rechtsgeschiedenisinterview met
gevangene in onbevangenheid
HET ALGERIJNSE ANTWOORD
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Morgen treedt de Algemene Weduwen- en Wezenverzekering in werking en
daarmee komt opnieuw een belangrijk stuk sociale voorziening in ons land tot stand. Naar schat
ting ruim 100.000 weduwen zullen, hetzij een tijdelijke uitkering, hetzij het weduwenpensioen
van morgen af krijgen. De verzekering loopt tot het 65ste jaar, daarna maakt zij plaats voor de
ouderdomsvoorziening.
NIEMAND twijfelt er feitelijk aan of de weduwen- en
wezenverzekering noodzakelijk is. Wel moet men tot
1949 terug gaan om cijfers te vinden over het inkomen
van weduwen er zijn geen recenter gegevens en dan
blijkt dat toen 69 procent van de beneden 65-jarige weduwen
een inkomen had van minder dan 1500 gulden per jaar en 78
procent van minder dan 2000 gulden. De Sociaal Econo
mische Raad heeft twee jaar geleden allerlei cijfermate
riaal verzameld over de financiële positie van de weduwe
en kwam algemeen tot de conclusie: die is zeer slecht.
Naar schatting tussen de 60 en 75
procent van de weduwen vallen niet
in de uitkeringen van weduwenren-
ten of weduwenpensioenen die door
de invaliditeits- en ongevallenwet
of uit bedrijfspensioenfondsen wor
den verstrekt. Die uitkeringen zelf
zijn bovendien bijzonder magertjes.
NU U bet ook weer niet zo dat de
pensioenen en uitkeringen volgens
de nieuwe wet (de A.W.W. zoals de af
korting luidt) een vetpot betekenen.
Evenals het ouderdomspensioen be
doek de A.W.W. een „bodemvoorzie
ning" te geven. Bigen voorzieningen in
de vorm van bedrijfs- en ondernemings
pensioenen, levensverzekeringen, lijf
renten e.d. zijn noodzakelijk. Met de
ouderdoms verzekeri ng heeft men de
ervaring opgedaan dat zo'n algemene
voorziening de mensen zelf stimuleert
tot het sluiten van eigen verzekerin
gen en hopelijk gaat het met de
A.W.W. net zo.
Het is daarbij van groot belang de
thans in werking komende wet goed te
kermen' Deze wet geeft namelijk niet
zonder meer uitsluitend op grond
van het weduwschap een pensioen.
Zij vergelijkt een weduwe met andere
ongehuwde vrouwen, die door eigen
arbeid aan de kost moeten komen en
wanneer een weduwe, na het over
lijden van haar man, in staat wordt ge
acht om te gaan werken, dan zal zij
dat ook moeten doen. De A.W.W. geeft
haar dan geen pensioen, slechts een
tijdelijk» overbruggingsuitkering.
zijn er ruim 100.000 weduwen die di
rect in aanmerking komen voor pen
sioen of tijdelijke uitkering.
VOOR hen zijn geschapen de „over
gangsbepalingen".
In het kort komen die hier op neer:
men doet net, alsof de wet altijd al
in werking is geweest en rekent op
1 oktober uit wat iedere weduwe van
die datum af toekomt. Bovendien zijn
een aantal extra bepalingen voor die
overgangsregeling gemaakt, waaraan
de weduwe, wier man vóór 1 oktober
1959 is overleden, eveneens recht op
pensioen kan ontlenen en wel:
1 indien zij 60 jaar is bij het inwer-
A kingtreden van de wet;
o haar jongste kind 18 jaar is gewor-
den voor de wet in werking trad
en wel op een tijdstip, waarop zij zelf
reeds 50 jaar of ouder was;
haar jongste kind 18 jaar is gewor-
den voor de wet in werking trad
en wel op een tijdstip, waarop zij zelf
45 jaar of ouder was en gedurende
tenminste vijf jaren weduwe.
Voorts, zijn een aantal voorwaarden
gesteld aan nationaliteit en woonplaats,
waaraan de weduwe moet voldoen.
Het Is uiteraard ondoenlijk in voor
beelden ook maar bij benadering een
overzicht te geven van alle soorten ge
vallen, die zich kunnen voordoen. Dat
wij hierby toch een aantal voorheel
den afdrukken, heeft dan ook uitslui
tend de bedoeling de verscheidene be
palingen in de wet die wellicht voor
menigeen niet direct duidelijk zijn
te illustreren.
T'ENSLOTTE nog dit: bij de toepas
sing van de wet zullen zic/h geval
len voordoen, waarop de datum van een
geboortedag, dan wel de datum van
de sterfdag van de man. bepalend kun
nen zijn voor de toekenning van het
weduwenpensioen. Dit zijn uitzonderin
gen natuurlijk, maar de betrokkenen
zullen het als een onbillijkheid voelen
dat zij door een kleine marge van een
paar maanden, wellicht van een week,
ja van een enkele dag, uitgesloten wor
den van het weduwenpensioen.
Doch dit is de consequentie van een
wettelijke regeling, die nauwkeurig om
schreven bepalingen moet stellen en
zich daaraan streng moet houden.
Weduwenpensioen wordt ©er»t
dan gegeven, als de vrouw op het
moment van overlijden van haar man
in zulke omstandigheden verkeert, dat
het voor haar redelijkerwijs niet mo
gelijk is te gaan werken.
De wet noemt die omstandigheden
precies op:
1 wanneer zij een of meer kinderen
heeft te verzorgen;
2 wanneer zij 50 jaar of ouder is;
wanneer zij invalide is.
Ook dan nog kan het weduwenpen
sioen tijdelijk zijn, namelijk wanneer
het jongste kind de leeftijd van 18 jaar
bereikt en de weduwe op dat moment
nog geen 50 jaar is geworden. Het
pensioen houdt dan op, behalve in die
gevallen waarin de weduwe op dat
ogenblik tussen de 45 en 50 jaar oud
is en al vijf jaar weduwenpensioen
heeft gehad.
Geheel gelijke bepalingen gelden
wanneer de invaliditeit voor het vijf
tigste jaar een einde neemt.
1 aE wet gaat er dug van uit dat we-
L/ duwen die niet (of niet meer) tot die
drie genoemde categorieën behoren,
voor zichzelf kunnen zorgen door te
gaan werken. Om haar evenwel in
staat te stellen zich aan te passen en
zich zo nodig te laten om- en herscho
len. voorziet de wet in een overbrug-
gingsperiode in de vorm van een tij
delijke weduwenuitkering. Deze tijde- -
lijke uitkering wordt ook gegeven na dan men aanvankelijk aannam te ovei-
intrekking van het weduwenpensioen. schatten en vooits ging hij fel tekeei te-
Zij wordt gegeven voor een periode Sen het „gevaailijke, valse spel \an het
van zes maanden indien de weduwe socialistische partij-orgaan dat zich vol-
ionger is dan 27 jaar en wordt met een gens prof. Romme enerzijds keert tegen
L verten ad voor elk iaar dat zii de vrijere loonvorming, soms geheel vrije
ouder is dan 26 jaar. Echter met een loonvorming voorstaat, dan weer een al-
DEN HAAG De hoogte der
uitkeringen volgens de A.W.W.
zijn per 1 oktober als volgt vast
gesteld
Weduwenpensioen voor de we
duwe met een of meer kinderen:
1968 p.j. Weduwenpensioen voor
een weduwe zonder kinderen:
1326 per jaar. Tijdelijke we
duwenuitkering: 1326 per jaar.
De weduwenuitkeringen zullen
„waardevast" zijn, dat wil zeg
gen zij lopen gelijk aan de wij
zigingen in de algemene wel
vaart. Bij verhoging der lonen en
stijging van het loonindexeijfer
gaan de uitkeringen ook om
hoog, geheel gelijk aan de wijze
waarop dat bij de ouderdomsver-
zekering is geregeld.
Voorts heeft de .egering de
mogelijkheid de uitkeringen te
wijzigen, bijv. bij algemene maat
regelen op het gebied van de lo
nen. Wanneer in april 1960 de
huren omhoog gaan, wordt een
loonronde gegeven. Verwacht mag
worden dat de uitkeringen van
de A.W.W. dan meteen deze stij
ging zullen volgen.
VOOR haar kinderen half-
wezen zal de weduwe kinder
bijslag ontvangen van het eer
ste kind af. De bijslag is het nor
male bedrag ingevolge de kinder
bijslagwet rentetrekkers en be
draagt:
183,60 per jaar voor het eer
ste kind, 205,80 per jaar voor
het tweede en derde kind, 288,00
per jaar voor het vierde en vijf
de kind. 322,80 per jaar voor
het zesde kind en volgende kin
deren.
De kinderbijslag wordt gege
ven voor kinderen tot 16 jaar en
voor studerende en invalide kin
deren tot 27 jaar. De weduwe kan
ook voor de bijslag in aanmer
king komen indien haar wedu
wenpensioen is ingetrokken (bij
voorbeeld doordat haar jongste
kind 18 jaar is geworden, en
blijft doorstuderen).
DE WET kent volle wezen een
wezenpensioen toe tot hun 16e
jaar of in geval van studie of in
validiteit tot hun 27e jaar. Deze
pensioenbedragen zijn:
tot de leeftijd van 10 jaar: 438
gulden per jaar, van 10 tot 16
jaar: 660 gulden per jaar, van 16
tot 27 jaar: 864 gulden per jaar.
Vervolg van pagina 1.
Prof. mr. Romme wilde slechts een
voorlopig oordeel geven, daar het kabinet
nog aan het begin van de rit staat. Voor
een mening over het „eigen gezicht" van
dit nieuwe regeringsbeleid vond hij het
nog te vroeg, met uitzondering van het
loonbeleid. In dit opzicht waarschuwde
prof. Romme voor het gevaar de „ruimte",
die inderdaad wat groter blijkt te zijn
maximum van twee jaar.
Dit is dan de weduwenvoorziening
in een notedop, zoals zij met 1 okto
ber gaat werken. Wij hebben echter
op die datum te maken met een be
staande toestand, want zoals gezegd
gemene loonronde bepleit en tegelijk naar
boven uitschietende lonen goedkeurt.
Hier worden arbeidersbelangen tot po
litieke trekpaarden gemaakt, zo zei prof.
Romme.
Met de verkorting van de diensttijd
mogen wij geen gok met de paraatheid
wagen, dus moet eerst vaststaan dat zich
voldoende vrijwilligers melden voordat
de diensttijd wordt verkort, meende prof
Romme, maar in vergelijking met an
dere landen kunnen wij ons geen oneven
redig grote inspanning veroorloven. Als
België er bijvoorbeld niet in slaagt met
over het garantiebeleid is het nog niet
duidelijk hoe de regering de mensen in
de landbouw een redelijk bestaan wil
verzekeren en tevens de producenten
subsidies kan afschaffen. Deze doel
einden kuhnen niet tegelijkertijd worden
verwezenlijkt zonder de landbouw, in
het bijzonder de melkveehouderij, te
schaden, aldus prof. Oud. De indruk
overheerst, dat met redelijke wensen
van de landbouw niet voldoende reke
ning wordt gehouden.
De vrijere loonvorming zag prof. Oud
ook als een stuk decentralisatie. Toezicht
van de overheid zal echter voorlopig on
misbaar zijn, in het begin zelfs nog straf,
omdat de overgang niet eenvoudig is.
temeer omdat de omstandigheden, waar
onder deze zich voltrekt ongunstig zijn.
Toen professor Oud opmerkte dat er
bij de socialisten verwarring heerst en
inging op het verwijt van die kant, dat
de liberalen hun verkiezingsprogramma
niet gestand doen, kwam er voor het
eerst wat leven in de brouwerij. Er ont
stond rumoer in de hoek van de P.v.d.A.,
mr. Burger interrumpeerde een keer,
maar daar bleef het bij, hoewel prof.
Oud „een bloemlezing bij wijze van rui
een diensttijd van twaalf maanden zijn -ee" oioemiezing dij wijze van rui-
nm-^fheirt fi handhaven, kunnen wii niet ker aanbood van socialistische program-
AMSTERDAM. De stewardessen
van de S A.S. en de K.L.M. hebben
het plan opgevat om een internatio
nale organisatie te stichten, waarin
de vliegende gastvrouwen uit alle
landen verenigd zullen zijn.
Dat is de zakelijke vrucht van het
feest, dat
K.L.M. ter
jarige bestaan van hun maatschappij >'iep.
voor hun buitenlandse collega's in Am- De
paraatheid te handhaven, kunnen wij niet V V h
blijven vasthouden aan een langere dienst- 'napunten uit 1956, die daarna met geho-
I tijd
Enige ongerustheid toonde prof Romme
over de plannen tot stopzetting van de
bouw van de staatsmijn Beatrix en ten
aanzien van wat er over het afkappen
van staatszaken in de Miljoenennota
de stewardessen van dej stond moest het kabinet het hem niet
elegenheid van 'net veertig- kwalijk nemen dat hij nog geen „hei"
noreerd waren.
Met klem drong de fractieleider van
de a.r., dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot, aan
op afsluiting van de Lauwerszee en ook
pleitte hij sterk voor spoedige indiening
van een wettelijke regeling, waarbij de
bevoegdheden inzake de loonvorming
worden overgedragen aan het georgani
seerde bedrijfsleven.
communist De Groot had vooral De minister-president moet z.i. verkla-
sterdam hebben aangericht. Zij zijn tot belangstelling voor Kroesjtsjefs bezoek ren welke rol de regering heeft gespeeld
het inzicht gekomen dat veel moeilijk- aan de Verenigde Staten en de pacifist bij de totstandkoming van de jongste
i i-u- ,itif ris Van Hoe \7aem t.,;;,i,j„ i_ -,-n
heden hun bestaan bedreigen. Het
hoofdprobleem heeft zich bij de K.L.M.
vorig jaar gemanifesteerd in de instel
ling van de leeftijdsgrens van 35 jaar.
Geanimeerd
Ondanks al deze zwaarwichtige zaken
verliep gisteren het stewardessenfeest
hoogst geanimeerd, 's Ochtends was
men te gast in het Noórdhollandse
plaatsje Oterleek. welks burgemeester
Posch gistermiddag in vol ornaat en
met tiogc hoed op de officiële receptie
in het Amstel Hotel in Amsterdam ver
scheen.
Daar ruilden verschillende directeuren
van de K.L.M. hun jubileumgave aan
het personeel een kleurenkalender,
vijf sigaretten en een bon voor een gra
tis kop koffie of thee in voor vrolijke
drankjes, later voor een diner in de Be-
verwijkse taveerne De Quaeck en de
Oude Klinck.
vXan i en wÜdde ook'veel aan-c.a.o.'s. Daarbij zijn nogal wat strubbe-
aaent aan de ontwapening. Ds P. Zandt.lingen voorgekomen. Die kunnen door
leiaer van de staatkundig gereformeerde leen wettelijke regeling uit de wereld
tractie zei nog altijd in de onaangename j worden geholpen. De anti-revolutionairen
positie te verkeren dat hij de regerings- beschouwen het als een punt van prak-
tisch beleid dat de verantwoordelijkheid
voor de loonvorming bij het bedrijfs
leven komt. Daarom vroeg dr. Bruins
Slot aan de regering de vrees weg te
nemen dat deze met haar bemoeiing
verder gaat dan strikt nodig is.
Het garantiebeleid bevat volgens dr.
Bruins Slot nog vele onzekerheden,
waarvoor de regering een oplosing zal
moeten aangeven. Geenszins was hij het
ermee eens dat de stijging van de pro-
duktiviteit in de landbouw boven het
gemiddelde nationale oeil ten goede zal
komen van de garantieprijzen.
Ook de christelijk-historische fractie
leider, dr. H. W. Tilanus, die gister
avond het debat besloot, was niet tevre
den over het nieuwe garantiebeleid dat
volgens h°m sla.chtoffers zal maken, in
politiek moest bestrijden, maar zijn kri
tiek was wat minder scherp dan voor
heen en hier en daar kon hij zelfs in
stemming betuigen met enkele plannen,
zoals ten aanzien van de woningbouw,
de steun aan de land- en tuinbouw, de
bezitsvorming en de probleemgebieden
Bezorgdheid over de ontwikkeling in
Europa, bezorgdheid over het landbouw
beleid van dit kabinet, instemming met
de decentralisatieplannen en de vrijere
loonvorming, dat waren de belangrijkste
punten uit de rede van de liberale
fractieleider prof. mr. P. J. Oud. De
landbouwpolitiek lag hem zwaar op de
maag.
De regering zal er zich volgens hem
nog eens terdege op moeten beraden,
want ook na het verschijnen van de nota
Geen vertrouwen meer
BERGEN. De gemeenteraad van
Bergen heeft gisteravond met alge
mene stemmen een motie aangeno
men. waarin hij zijn afkeuring uit
spreekt over het beleid .van de burge
meester. De raad besloot tevens de
motie ter kennis te brengen van de
commissaris der Koningin in Noord-
holland.
Als voorzitter van het stichtings
bestuur voor schooltandverzorging zou
de burgemeester zonder toestemming
van de raad geld van de gemeente heb
ben gebruikt voor de financiering van
d'e stichting. Bovendien zou hij de raad
bij voortduring de juiste gegevens over
de gang van zaken in de stichting heb
ben onthouden.
„Niet kieskeurig
Het raadslid dat de motie indiende had
ook in andere zaken geen vertrouwen in
het beleid van de burgemeester. Hij
noemde diens leiding een gevaar voor de
gemeente. „U bent niet kieskeurig in het
kiezen van uw middelen", voegde het
raadslid aan zijn woorden toe.
De burgemeester bracht de motie zon
der zich te verweren in stemming. Toen
die was aangenomen stelde hij de ver
trouwenskwestie. maar de raad wees een
stemming daarover af.
Advertentie
UTRECHT. De generale synode der
Gereformeerde Kerken heelt in haar
maandagavond te Utrecht gehouden zit
ting behandeld het rapport, dat ouder
ling A. Hogeweg uit Rotterdam uit
bracht met betrekking tot artikel 17 der
Kerkenorde (regeling der emeritaats-
voorziening van predikanten). Men kon
het echter niet eens worden en daarom
werd de zaak opnieuw naar de com
missie terugverwezen.
Vervolgens behandelde de synode een
memorandum van prof. dr. J. p. van
Rooyen uit Naarden, wiskundig mede
werker van de stichting voor de lande
lijke samenwerking. De synode besloot
na bespreking van dit memorandum aan
de kerken te adviseren in elk der ka
lenderjaren 1960 tot en' met 1965 een
totaalbedrag van 300.000 in de reserve
kas te storten.
Ten slotte kwam aan de orde een brief
van het internationaal algemeen secre
tariaat voor buitenlands werk van chris
telijke organisaties in Nederland, met
het verzoek aan de synode mede te
werken aan de van dit secretariaat uit
gaande documentatie- en informatie
dienst. De synode besloot na bespreking
deze zaak te stellen in handen van de
te benoemen deputaten voor publikatie.
De praeses verdaagde de zitting tot
dinsdagmorgen, wanneer de synode haar
vergadering in comité zal aanvangen.
programma's
1
In het kort
HILVERSUM I 402 m
Ochtend
KRO: 7.00 Nws; 7.15 Gram; 7.30 De
douche; 7 '0 Morgengebed en Ut kal: 8.00
Nws; 8.15 Gram; 8.50 V d vrouw: 9.35
Waterst: 9.40 Gram. NCRV: 10.00 Gram;
10.30 Morgendienst. KRO: 11.00 V d zie
ken; 11.45 Gewijde muz.
Middag
12.00 Middagklok - noodklok; 12.03
Lichte muz; 12.25 V d boeren: 12.35
Land- en tuinb meded; 12.38 Gram; 12.50
Act; 13.00 Nws; 15.15 Zonnewijzer: 13.20
Lichte muz; 13.40 Lichte muz; NCRV
14.00 Gram; 14.30 Idem; 14.45 Ork conc;
15.40 Koorzang; 16.00 Verkenningen in de
Bijbel, caus; 16.20 Holland Festival 1959:
Strijkkwart: 17.00 Het verdwenen familie
wapen. hoorsp; 17.30 Gram; 17.40 Beurs-
ber; 17.45 Metropoie ork.
Avond
18.15 Sportrubr: 18.30 Muz v blaasin-
strum; 18.50 Sociaal perspectief, caus;
19.00 Nws en weerber; 19.10 Op de man
af, caus; 19.15 Gram; 19.30 Radiokrant;
19.50 C H U, poi caus; 20.00 Gevar
progr; 21.5 Gram; 22.00 Periodieken-pa
rade; 22.10 Gram; 22.30 Nws; 22.40 Zaal-
sportuitsl; 22.45 Avondoverdenking; 23.00
Orgelconc; 23.40 Gram; 23.55—24.00 Nws
HILVERSUM II 298 m
Ochtend
AVRO: 7.00 Nws; 7.10 Gym; ".20 Gram
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00
Nws; 8.15 Gram; 9.00 Gym; 9.10 De
Groenteman; 9.15 Gram; 9.40 Morgenwij
ding; lO.Oo Arbeidsvitaminen; 10.50 V d
keleuters; 11.00 Kookkunst; 11.15 Kamer-
ork en soliste
Middag
12.00 Lichte muz: 12.30 Land- en tuinb
meded; 12.33 Lichte muz; 12.50 Uit het
bedrijfsleven, caus; 13.00 Nws; 13.15 Me
ded of gram; 13.20 Theaterork en solist;
13.55 Beursber; 14.00 Pianorecital: 14-30
Doe dit ook eens zelf, caus; 14.50 Gram;
15.05 Paul Vlaanderen en het Conrad-
Mustene. hoorsp: 15.45 Gram; 16.00 Van
vier tot vijf; 17.00 V d jeugd.
Avond
18.0(1 Nws; 18.15 Orgel en zang; 1845
Sportpraatje: 18.55 Gesproken brief; 19.00
V d kleuters; 19.05 Gevar progr; 20.00
Nws; 20.05 Act; 20.15 Concertgebouwork en
sol; in de pauze (ca 21.15—21.45) Medische
aspecten van de ruimtevaart, caus; 23.00
Nws; 23.10 Sportact; 23.20 Discotaria;
23.53 Beursber v New York; 23.55—24.00
NEDERLAND
NTS: 20.00 Journ en weeroverz. VARA;
20.20 Pol caus; 20.30 Rep; 21.00 Een
bruid in de morgen, toneelstuk.
BELGIE-VLAAAIS
19.30 Nws; 20.00 Rep over de Congo;
20.30 Progr over Cyriel Buysse; 21.00
Overn NTS: TV-spel, 22.20 ws.
BEGLIE FRANS
19.30 V d jeugd; 20.00 Journ; 20.15
Tic-Tac-Dou; 21.35 Progr over Mexico; 21.50
Onbekend. Daarna- Wereldnieuws.
DUITSLAND
17.0017.45 V d jeugd; 17.4518.00 Tra
ditie en dagelijks leven. (Regionaalprogr
NDR18.45 Die Nordschau WDR: 18.45
Hier und Heute. WDR: 19.25 Hei - rate
mal vven! NDR: 19.30 Mijn vriend, de
mens; 20.00 Nws: 20.20 TV-spel; 21.45
Kamerork Stuttgart.
r7 ONDER erg schreef ik in mijn vorige
stuk, dat de gedetineerde met ivie ik zat
te praten in de gevangenis te Eygelshoven mij
toestemming gaf iets te vermelden omtrent
het feit waarvoor hij tot levenslang ivas ver
oordeeld.
het bijzonder onder de kleine boeren.
Dit is een zaak niet alleen van de mi
nister van landbouw, maar van ons
gehele kabinet, aldus dr. Tilanus.
Bijzonder verheugd toonde hij zich
over de steun, die hij nu van verschil
lende kanten had gekregen voor zijn
streven om de regering aan te zetten
tot definitieve plannen voor de Lauwers
zee, waarop hij bij het debat over de
regeringsverklaring in mei al had aan
gedrongen.
Er is ongerustheid in ons land over
de dienstplicht, aldus dr. Tilanus. Men
vraagt zich af waarom België zich wel
een kortere diensttijd veroorlooft en ons
land niet. De regering moet hier een
klaar en duidelijk antwoord geven.
Evenals professor Romme keerde dr.
Tilanus zich scherp tegen de geldverspil
ling bij de K.S.G. Ons volk ergert zich
terecht aan deze dingen en de regering
moet voor zover haar invloed reikt deze
verkwisting bestrijden.
Het regeringsantwoord zal vanmiddag
om één uur bij monde van minister-pre
sident prof. dr. J. E. de Quay worden
gegeven.
RONDER erg, want zo simpel was
het niet, dat een gestrafte auto
noom zonder toestemming van wie
ook kon bepalen wat van zijn relaas
al of niet in de krant kon komen. Ik
zou het een historisch feit in de
rechtsgeschiedenis van Nederland
willen noemen: het journalistieke
interview met een gevangene in
volkomen onbevangenheid.
DANK
TAAARVOOR past dankbaarheid aan
de minister van justitie en zijn
naaste adviseur, mr. E. Lamers, direc
teur-generaal van het gevangeniswe
zen. De volstrekte isolatie van d'e ge
vangene is daarmee in beginsel door
broken. Dit vrij uit kunnen praten van
gevangenen met heel niet officiële ver
tegenwoordigers van de Nederlandse
samenleving, die op hun beurt weer
zonder ruggespraak met of censuur
van de administratie konden publice
ren wat hun goed dacht, getuigt van
een voorbeeldeloze openheid.
„GEZELLIG"
TJET was roezig in de kantine. Ge
detineerden liepen af en aan
met hun gasten, journalisten vuur
den vragen af, de man achter het
buffet had het maar druk met kof
fie en het kostte ten slotte dri J.
van der Griend, hoofd van de afde
ling regime van het ministerie van
justitie, de man die de rondleidin
gen verzorgde en de discussies leid
de, grote moeite het gezelschap tob
opbreken te brengen.
Ik moest zo wel ten slotte het ge
sprek met mijn man afbreken. In
Heerlen wachtten al te lang de werk
gevers van de gedetineerden die ons
iets zouden vertellen over hun erva
ringen met personeel uit Eygelshoven.
EENZIJDIG
TNAT gesprek" met X. was eenzijdig.
U Hij was na veertien lange, lange
jaren kennelijk diep blij dat hij eens
kon praten met iemand van „daar
buiten", iemand die geen andere be
doeling had dan luisteren.
DOORSTAAN
EEN paar djngen moesten hem nog
van het hart. Ik heb,.zo zei hij,
de gevangenis doorstaan. Ik wilde er
niet in ondergaan. De eerste jaren wa
ren de jaren van wrok, de wrok van
de politieke delinquent. Het heeft lang
geduurd voor ik wilde erkennen, dat
mij levenslang was opgelegd niet uit
wraak maar als straf. Ik heb dat ver
werkt in volstrekte eenzaamheid. Ik
wilde niet dat anderen daar in kwa
men. Ik heb het zelf uitgevochten. Ik
wist dat levenslang in de regel op
jaren worden gesteld en ik had nog
uitzicht op vrijheid, op terugkeer in
de vrije maatschappij.
ZONDER WROK
K wilde er van terugkomen als vrij
man, zonder wrok, ik wilde niet
1
PARIJS. Officiële Franse reac
ties op het antwoord, dat Ferhat Ab
bas, de leider van de Algerijnse na
tionalisten heeft gegeven, op de Gaul
le's voorstellen om tot een oplossing
van de moeilijkheden te komen, zijn
er gisteren niet geweest.
De generaal, zo zegt men alleen,
heeft het Franse standpunt duidelijk uit
eengezet en er is geen reden op die
verklaring van het staatshoofd terug te
komen. Wanneer de mensen van de
F.L.N. onderhandelingen wensen om tot
een staken van het vuren te geraken,
dan weten ze de weg. Die weg bestaat,
zoals men zich zal herinneren, in het
zich eenvoudigweg naar de Franse mi
litaire voorposten begeven en om vrij
geleide verzoeken. Uiteraard is deze weg
voor de nationalistische- regering uitge
sloten.
„Neen'
De politieke partijen, met name de
gaullistische en de ultra-rechtse, hebben
evenals een zeer groot deel van de Pa-
rijse pers de verklaring van Ferhat Ab
bas gisteren bijkans zonder omwegen
als een ,,neen" op het aanbod van de
Gaulle gekwalificeerd.
Le Populaire,, het officiële orgaan van
de socialisten en ook een aantal bladen
in de provincie zijn echter terecht van
oordeel, dat de deur niet definitief is
dichtgeworpen, maar dat er we] dege
lijk ruimte voor onderhandelingen blijft.
Geen oplossing
Ook oud-premier Edgar Faure, die uit
hoofde van zijn juridische praktijk
nauwe betrekkingen met de sultan van
Marokko onderhoudt en die mogelijk
dus door deze is geïnspireerd, heeft
verklaard dat z. i. het Algerijnse ant
woord nog geen oplossing geeft voor
een fundamentele kwestie namelijk: on
der welke omstandigheden vertegenwoor
digers van de Algerijnse nationalisten
contact zouden kunnen opnemen met de
Franse regering.
Het communiqué van de F.L.N. be
vatte van de Franse gezichtshoek uit
gezien wel degelijk positieve elementen.
Het eiste namelijk niet vóór alles de
onafhankelijkheid van Algerije en het
vroeg geen onderhandelingen meer op
neutraal terrein; het constateerde daar
bij nadrukkelijk zoals gisteren ge
meld het principe van de zelfbeslis-
sing. dat de Gaulle naar voren heeft
gebracht.
Bijsturen
Een Nederlands diplomaat heeft ons
nog kortgeleden, sprekend over inter
nationale verhoudingen gezegd: de
eerste dagen beginnen beide partijen
met onwrikbaar op hun standpunt te
staan en geen duimbreed te wijken.
Dat is voor de mensen thuis bedoeld.
Later doen zij ieder dan wel wat
water in de wijn en worden de scherpe
kanten wat afgeslepen.
Niemand zou zich behoeven te ver
wonderen, wanneer het zo met de ver
houding van de Franse regering tegen
over de Algerijnse regering in balling
schap zou gaan, maar daarvoor zou weer
tijd nodig zijn en het vreemde is nu,
dat beide partijen die eigenlijk niet te
verliezen hebben. Reden temeer voor de
buitenstaander om optimistisch te bij-
ven.
verder leven naast de maatschappij
maar in de maatschappij.
Ik heb geen gratie gevraagd voor
ik vergiffenis had van de vrouw wier
man ik doodde. Die heb ik gekregen
en toen gratie gevraagd.
Kijk, zei hij, dit is mijn geval,
maar er zijn anderen die niet kunnen
aanvaarden dat zij, eenmaal tot in
zicht en berouw gekomen toch worden
vastgehouden, nog jaren lang. Bij 'die
ontstaat dan een langzaam groeiende
nieuwe verbittering.
ECHT
Ik wierp tegen dat het toch moe.
lijk aanging dat de Administratie op
eigen gelegenheid een vonnis van d'e
rechter veranderde. Bovendien, zo
voerde ik aan, wie kan peilen of in
zicht en berouw echt zijn?
X. begreep de moeilijkheid, maar, zo
zei hij, ik heb mensen zien onder gaan
doordat d'e straf in lengte haar doel
voorbijschoot en daardoor niet langer
werd; ondergaan als gerechte straf,
maar als zinloze kwelling.
BEWAARDERS
Hij vroeg mij daar toch vooral iets
over te schrijven, want: dit houdt ons,
lang gestraften, erg bezig.
En dan d'e bewaarders. Er zijn
goede mensen bij, maar ook die zich
al te veel hun macht over ons, weer
lozen. bewust zijn Weerloos zijn wij,
mijnheer, en laat het Gevangeniswezen
toch goed uitkijken wie het als be
waarder bij ons zet.
AFSTAND BEWAREN
TK heb mijzelf beschermd door de
bewaarders objectief te bekijken,
door ze te bestuderen en daardoor ze
geestelijk als het ware op een afstand'
te houden, maar dat is niet velen in
de gevangenis gegeven.
Hier in Eygelshoven is dat toch
allemaal anders, zo vroeg ik.
NET ZO HARD
ANDERS, zeker, wedervoer X,
maar gemakkelijker vast niet.
Gemakkelijker zou het zijn na die veer
tien jaar ook die vijf maanden nog
maar in Breda uit te zitten. Daar
wordt je de kans niet gegeven zelf
mee te werken aan je gevangenschap.
Daar is je eigen wil niet in het spel,
maar het slot en d'e sleutel. Hier wordt
dag aan dag van je zelf gevraagd, van
je eigen vrije wil dat je doet wat je
beloofd hebt. Je loopt na zo veel, zo
lange jaren over straat en alles lokt
je aan.
KORTSTE WEG
I JAN toch en langs de kortste weg
teruggaan naar het gesticht, dat
is toch wel wat. Het erewoord is net
zo hard als de tralie. Dat verzeker ik u.
En dan, vervolgde hij, voor mij
zijn het vijf maanden na veertien jaar.
Die paar maanden, zeg ik, kom, nog
even. Maar nu de jongens die maar
een jaar of een paar maanden hebben
te zitten, voor wie dit hier in Nievel-
steen een flink stuk van hun hele straf
is. Voor die is het erger.
ERG, MAAR
tTEUS, het is, voor hen zeker, een
erge vorm van gevangen zijn,
maar iedereen hier ziet het toch als
een voorrecht dat hij zelf mag mee
werken, dat hij niet een willoze vent
achter een gesloten deur is. maar een
mens onder mensen van wie iets ge
vraagd wordt op grond van zijn eigen,
zijn persoonlijke bereidheid. Hoe moei
lijk ook, het is eervol het te volbren
gen.
Tot zo ver nu X. In een volgend
stuk wil ik zelf aan het woord komen.
