IrKEES BOEKE wordt jaar
INGENIEUR? EEN VERGISSING! GELD? - EEN ONDING!
i~r "ÈaiÊMM
e)arte/oma kei%
DE NATUUR
KAPPIE en de SUPERSKOOP
P. W. RUSSËL'S
W'
Donderdag 17 september 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 2
ABCOUDE. - Toen Kees Boeke, het zoontje van de directeur van de H.B.S. in Alkmaar,
nog in de korte broek rondliep, wist iedereen het: dat kereltje heeft aanleg voor wiskun
de. En de kennissen zeiden direct: „Hij moet maar ingenieur worden". Zo gebeurde
het en in 1908 behaalde hij in Delft de graad van civiel-ingenieur. Maar gisteren, kort
voor zijn 75-ste verjaardag, sprak in zijn eenvoudig huis te Abcoude Ir. K. Boeke: „Dat
was een vergissing".
Naar Engeland
Nu: grote complexen
FLITS
GORDON
in het
I heelal
I Dan Barry
Geldloos tijdperk
„Tot mijn spijt"
in en om uw huis
Jack
Dunkley
Uit de kerken
IE de naam Kees Boeke
hoort, weet meestal
slechts één opmerking:
Dat is toch de man
van die Werkplaats in
Bilthoven, die ook onze Prinsessen les
heeft gegeven? Ja, dat is hij. Maar
waarom die Werkplaats? Hoe is die er
gekomen? Wanneer iemand 75 jaar
wordt, dan is dat een aanleiding om dit
te gaan vragen, dacht ik. En dan is
daar. een paar minuten na de kennis
making, reeds dat onverwachte ant
woord: „Per ongeluk". Gemakkelijk
om dit uitgelegd te krijgen is het niet,
want ir. Kees Boeke praat niet graag
over zichzelf. Omdat hij zichzelf niet
belangrijk vindt; omdat hij alleen de
mensen, de gemeenschap, belangrijk
vindt; als geheel. Maar dan lukt het.
Langzaam, voorzichtig. Niet veel vra
gen, hém laten praten en wachten als
hij in gedachten verzonken is. En dan
komt het toch, dat antwoord op die
vraag: Hoe kwam die Werkgemeen
schap er?
HEEL lang en heel kaarsrecht, d~'
de eerste indruk die men,
reeds gezeten in een stoel van
Zijn zitkamer, van ir. Kees Boeke
krijgt wanneer hij binnenkomt.
Een bijzonder innemend mens,
dat is de tweede indruk. Een
man, die het eigenlijk helemaal
niet nodig vindt dat ik daar zit. Oh,
wacht u even: als mens wil hij uren
met me praten, want een mens vindt
hij belangrijk. Maar een journalist, die
over hèm iets wil schrijven? Nu ja,
als ik dan vind dat het moet. Hij vindt
dat niet.
„Het onderwijs zat me natuurlijk wat
in het bloed, door mijn vader. Ik was
niet technisch, ondanks dat ingenieur
zijn en ik besloot onverwachte gang
een dr.-titel te halen. Daartoe begon
ik een onderzoek naar „de breuk in
metalen na herhaalde belasting". Ik
deed dat onderzoek in Engeland. Die
doctorstitel heb ik overigens nooit ge
haald".
„In Engeland". Die gang naar het
Britse eiland zou voor een groot deel
de verdere levensloop van ir. Kees
Boeke gaan bepalen. Hij leerde er de
Quakers kennen. „Dat was voor mij een
belangrijk moment. Hun leven is ge-
baseerd op stilte, een sterk gevoel voor
de vrede en een afwijzen van geweld.
Ik voelde een grote verwantschap".
EN Kees Boeke, de Nederlandse
ingenieur.van wie sommigen ver
wachtten dat hij wellicht bruggen ging
bouwen of de leiding van een fabriek
op zich zou nemefi, hij richtte het gelaat
naar de zending. Die zending in het
algemeen had hem altijd sterk aan
getrokken. Nu bleek dat de Quakers in
(het tegenwoordige) Libanon een zen-
dingsgebied hadden. Hij trouwde een
Engels meisje, dochter van een zeer
vermogend chocoladefabrikant én Qua
ker, en trok met haar naar de Libanon.
Het was 1912.
Twee jaar later stond de eerste
wereldoorlog op het punt om te be
ginnen en ir. Kees Boeke had zojuist
de leiding van een Boys Highschool op
zich genomen. „We dachten allemaal
dat die oorlog maar een maand of drie
zou duren en het zag er naar uit dat
het béter was die tijd terug naar Enge
land te gaan. Dat deden we. Nu was en
is het in Engeland gewoon wanneer
iemand, die iets wil zeggen, ergens op
een markt of plein gaat staan en in het
openbaar zijn mening vertelt. Ik was
dus anti-militarist en als zodanig sprak
ik, op straat. Dat kon in Engeland. Ook
gedurende '14'18. In mijn vrije tijd
deed ik dat. want intussen werkte ik
aan een school in Birmingham".
zei buurvrouw dat zij onderstebo
ven was van de krant. Zij stond
echter, deze opmerking makend,
met beide voeten stevig op het
beton van het platje, de handen
in de zij, aldus de vorm van een
Keulse pot aannemend. Hieruit
moet worden afgeleid, dat het on
dersteboven zijn figuurlijk dient
te worden verstaan.
Buurvrouw is geschrokken van
de krant: bladzijden vol cijfers
over de miljoenennota en dan
ook nog het verhaal over de aan
komst van Kroesjtsjef in Amerika.
Over de verhoudingen tussen
Verenigde Staten en Rusland
heeft mevrouw-van-hiernaast nog
wel eens iets op te merken. Ze
loopt namelijk, wat de buitenland
se politiek betreft, aan de hand
van haar kleinzoon, die de mid
delbare school bezoekt, mitsdien
de ..geleerde" onder de kleinkin
deren is en door oma bijna met
u wordt aangesproken. Die klein
zoon weet het. Hij is voorstander
van de ..derde weg". Het is na
melijk interessant een ander
standpunt te huldigen dan de bur
gerlijke ouwelui, die alles naar
binnen schransen, wat de rechtse
politieke leiders hun voorschote
len. Kleinzoon moet daar niets
van hebben. Hij bepaalt zijn eigen
houding. En oma behandelt hem
als een schoolmeester in een on
ontwikkeld gebied.
Buurvrouw papegaait haar mid
delbare wijsgeer na, dat Eisen
hower „glad geen verstand" heeft,
anders zou hij samen met Kroes
man nou ja, hoe heet-ie ook al
weer wel zoeken naar de derde
weg.
Haar zoon, die zogezegd aan
de voeten der rechtse politieke
leiders zit. beweert dat er vooral
nu gebeden moet worden om vre
de en vrijheid en om het steeds
meer openbaar worden van het
Goddelijk recht op aarde.
Ik heb buurvrouw gezegd, dat
ze meer naar haar zoon moet
luisteren en kleinzoon maar moet
laten bazelen. Zijn ziekte neem'
van lieverlede wel af.
Bidden om vrede en vrijheid, dat
kan de wereld redden.
Bilthovense Beweging. Ik had gehoopt
dat meerderen zich op basis van vol
komen afhankelijkheid in die geldge-
meenschap zouden willen bewegen eh
dat onze Beweging als een olievlek zich
zou uitbreiden. Maar na twaalf jaar
dacht ik: in plaats van anderen te
helpen ben je eigenlijk lastig. En ik
besloot toen, tot mijn spijt, weer geld
te gaan gebruiken".
NU IS DE „Werkplaats Kinderge-
meenschap" in Bilthoven een be
grip. Nu is êr een kleuter-, een lagere
school, gymnasium, h.b.s. en lyceum.
Grote complexen. Onder leiding van
de Rotterdamse mevrouw Ir. Lambert.
Met als voorzitter professor Scher-
merhórn.
Vijf jaar geleden trad ir. Kees Bóeke
als voorzitter van het Stichtingsbestuur
af. Intussen maakte hij reizen naar de
Libanon, Australië en Amerika. Hij
schrijft boeken en leeft heel terugge
trokken.
De man, aan wie een deel van de
opvoeding van drie van onze vier
Prinsessen werd toevertrouwd, wordt
de 25-ste van deze maand 75 jaar.
De man ook, die u uit vele keren
eigen aanschouwing kan vertellen, hoe
de achterkant van een celdeur eruit
ziet.
47
„Inderdaad heb ik iets van die
aard gehóórd," bevestigde Andrea.
Van nature was hij niet geneigd
tot schermen met woorden, maar
in dit geval leek het hem het beste
dat de ander eerst zijn plannen
openbaarde.
„Misschien boezemt zulk een reis
u wel belang in, senhor," veron
derstelde Dom Alfonso langs zijn
neus weg.
„Ik ben geen gezagvoerder..."
„Lagos heeft meer dan genoeg
gezagvoerders. Ik meende dat ge
de reis zoudt kunnen meemaken als
kaartenmaker of als navigator."
Andrea trok de wenkbrauwen op.
„Zulk een gelegenheid zou mij ze
ker welkom zijn," gaf hij toe.
„Vooropgesteld natuurlijk dat zij
mij voldoende profijt zou opleve
ren."
Dom Alfonso keek hem enigszins
onthutst aan. „Profijt, senhor'"
„Van uw vrienden die gisteren
bij het onderhoud aanwezig waren
hebt ge waarschijnlijk wel iets
vernomen omtrent mijn nieuwe na-
vigatie-ittstrument.
„Men heeft mij daaromtrent in
gelicht," erkende Lancarote.
„Indien bekend wordt dat ik een
schip rechtstreeks vanuit welk deel
van de wereld ook naar zijn thuis
haven kan brengen, zal ik zeker
vele aanbiedingen krijgen om als
navigator te gaan varen. Het
spreekt vanzelf dat ik moet beoor
delen wat mij het meest winstge
vende lijkt."
„Ge zijt wel openhartig, senhor."
„Dat is mijn gewoonte," zei An
drea op vaste toon. „Het is de eni
ge manier om misverstand en ge
schil te voorkomen."
„Misschien hebt ge gelijk." De
Portugees legde de sïanke vingers
tegen elkaar zodat ze een tentje
vormden onder zijn kin. „Hebt ge
misschien een idee omtrent de
winst die zulk een reis u zou kun
nen opleveren?"
„Slechts een schatting," erkénde
Andrea. „Het was mijn bedoeling
te horen welk aanbod gij me zoudt
kunnen doen."
Weer keek Dom Alfonso hem
verbaasd aan. „Waarom waart ge
er zo zeker van dat ik u eén aan
bod zou doen?"
Andrea haalde de schouders op.
„Ik beschik over kennis, waaraan
gij grote behoefte hebt om uw man
nen ertoe te bewegen met u naar
onbekende wateren te varen, sen
hor Lancarote. Voor alles bestaat
er een markt als men maar ko
pers kan vinden.
„Hoeveel vraagt ge voor uw in
strument?"
„Niet voor het instrument," ver
beterde Andrea hem snel. „Ik ben
niet van plan dat te verkopen."
„Wat dan wel?"
„Mijn diensten als navigator van
uw vloot alsmede de verzeke
ring dat ik u veilig weer terug
breng."
Dom Alfonso stond op en liep
naar het venster. Zijn gelig gezicht
had een donkere tint gekregen en
hij was kennelijk niet voldaan over
de wending die het gesprek had ge
nomen. Hij had verwacht te kun
nen onderhandelen met een gewe
zen slaaf, die hij makkelijk zo zou
kunnen intimideren dat hij zijn
geheim voor een appel en een ei
zou prijsgeven, doch nu was hij te
genover een man komen te staan
wiens sluwheid zelfs de zijne te
boven ging.
„Welke zekerheid zou ik hebben
dat ge inderdaad tot zo iets in staat
zijt?" vroeg de reder geprikkeld.
„Niemand heeft dat instrument
van u gezien!" „En niemand zal
het zien tot ik het ogenblik daar
voor gekomen acht," verzekerde
Andrea hem. „Indien ik niet ze
ker was van mijn zaak, zou ik
toch mijn leven niet wagen op een
van uw schepen?"
„Noem dan uw prijs," zei Dom
Alfonso vermoeid, en Andrea be
sefte dat de ander de wapens be
gon te strekken.
„Een honderdste gedeelte van de
winst van deze reis," zei Andrea.
Dom Alfonso's gezicht klaarde
op. Hij had klaarblijkelijk een veel
hogere eis verwacht.
„En een honderdste van de vol
gende reis die ik met u maak, en
indien de eerste vruchten af
werpt."
„Akkoord," zei de Portugees en
reikte hem de hand. „Ik verzeker
u dat ge hiervan geen spijt zult
hebben, senhor Bianco."
„Daarvan ben ik overtuigd. Wilt
gij de notaris een overeenkomst la
ten opmaken, of zal ik dat doen?"
„Ik had gemeend dat het woord
van een heer voldoende zou zijn,"
„maar ik zal mijn notaris onmid
dellijk daartoe opdracht geven in
dien ge daarop staat."
„Ik dank u, senhor. Wanneer
vertrekken wij?"
„Over een maand ongeveer. De
schepen moeten worden geprovian
deerd en de bemanning moet wor
den aangemonsterd."
„Ik zal gereed zijn," beloofde
Andrea. „Natuurlijk moet ik tot
die tijd kunnen leven", merkte hij
met enige nadruk op.
Dom Alfonso lachte. „Ge zijt een
zakenman, senhor Bianco, ik ge
loof dat we goed met elkaar zullen
opschieten. Welk bedrag meent ge
nodig te hebben als voorschot op
uw aandeel in de winst van de
reis?"
„Wat ge zelf redelijk acht," ver
zekerde Andrea hem hoffelijk.
Even later verliet hij het huis
van Dom Alfonso. Aan zijn gordel
hing een welgevulde beurs. Hij
noch de reder had het ware doel
van de reis aangeroerd, namelijk
de jacht op slaven die op de mark
ten van Lagos en Lissabon zouden
worden verkocht.
Wordt vervolgd
iLUIIIIIinillllllllllllllllll,
„En tijdens zo'n spreekbeurt in het
openbaar had ik blijkbaar gezegd, dat
de Duitsers ook onze broeders waren
en dat God de mens niet geschapen
had om een medemens te doden. Op
grond van die twee vreselijke dingen
ging ik zes weken de gevangenis in en
werd daarna gedeporteerd naar Neder
land, waar ik kort voor het einde van
de oorlog aankwam".
KEES BOEKE, de ingenieur, de
Quaker-zendeling, was gewend aan
praten-in-het-openbaar en deed het ook
in Nederland. Maar hier was dat niet
„gewoon" en zelfs verboden. „Herhaal
de malen werd ik gearresteerd en in
hechtenis gezet", zegt hij nu.
Maar het besef om door te zetten,
om zijn mening over het behoud van
de mensheid te verkondigen, had steeds
vaster wortel bij hem geschoten. Afwij
zing van geweld had ook te maken
met afwijzing van kapitaal. Hij had
kapitaal, van zijn vrouws kant, van de
chocoladefabriek in Engeland. „We de
den het weg", vertelt hij. Naar een
goed doel. Belasting betalen wilde hij
ook niet. „Ik had me nooit opgegeven
als lid van een staat". Daarom werd
zijn inboedel verkocht. Toen zei
iemand; als je niks met een staat te
maken wilt hebben moet je ook niet
het geld van die staat accepteren.
En Ir. Kees Boeke, met zijn vrouw
en vier kinderen, begon aan zijn tijd
perk: twaalf jaar lang geldloos leven
„Als een mens zich geven wil zal
hij heus niet verhongeren", vond hij.
Hij zat niet stil, maar werkte. Ook als
timmerman. Maar geen geld. Wel stond
de keukendeur altijd bij hem open en,
anoniem, kwam er elke dag eten die
keuken binnen. Van kennissen, van
vrienden.
Tiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiil
IN BILTHOVEN woonde hij intus
sen en hij had er de Montessori
school helpen stichten. Zijn kinde
ren zaten er ook in de banken en in
dat „geldloze tijdperk" zei men: u
hoeft niet voor ze te betalen. Maar
dat wilde ir. Kees Boeke niet. Hij
haalde ze alle vier van school en
KEES BOEKE
DE MENS IS BELANGRIJK
gaf ze thuis les. En dat teas het al
lereerste begin van die Werkplaats
van Kees Boeke".
Hij wilde de kinderen een eigen
verantwoordelijkheid bij brengen, hoe
klein ook. „Pas als je mèt de kinde
ren werkt zie je, waar hun aandacht
en belangstelling ligt en op welk ter
rein ze zich kunnen ontwikkelen".
Maar Ir. Kees Boeke wachtten nieu
we moeilijkheden. Zijn ..thuisschool'
breidde zich uit, met kinderen van
buren en vrienden. Maar hij had geen
onderwijsbevoegdheid en hij werd ge
maand te stoppen met zijn werk. „Ik
ging toch door, de kinderen noemden
me allemaal Kees, want ik wilde geen
orde en macht uitoefenen". En zo
kwam hij weer in de cel.
Medewerking kwam er ook. Van een
vriendin, die wèl een akte had en die
„de leiding van de school had over
genomen". Nu mocht het wel.
„Ik had gehoopt dat meerderen die
sprong zouden maken, zoals wij in die
door
illllllllllllllllllllllllllllllllllilUIII
Uw flamingoplant heeft een zeer voch
tige en warme atmosfeer nodig en dus
dient men bij de anthurium de diepe-
bordmethode toe te passen. Een diep
bord wordt met water gevuld en daar
in komt een omgekeerd theeschoteltje
en dan zo dat de bodem juist boven het
water uitkomt. Op dat geïmproviseerde
eilandje kan de pot gezet worden en
die staat dus wel met de voet vlak bo
ven, doch niet in het water. Plaatselijk
wordt de atmosfeer nu veel vochtiger
en dat zal de groei van uw flamingo
zeer ten goede komen.
51. Ontzet keken de vissers, die in
hun versierde bootjes om Dikke Mobie
heenvoeren, omhoog.
,,Nou nog zo'n kunstwesp ook, die
ons de wind in de zeilen komt blazen!"
riepen ze verbolgen, ,,het is geen fees
telijke optocht meer op die manier!"
Vanaf de tribune steeg echter een
donderend applaus op. De helicopter
veroorzaakte zoveel wind dat de scheep
jes met bolle zeilen en los wapperende
slingers als een grote ster uiteen wer
den geblazen, en dat was een mooi ge
zicht.
Prachtvol, prachtvol!" riep de bur
gemeester. ,,De heer Schaupel verdient
de stadsmedaille met zilveren vis!"
Op dat ogenblik echter verschenen
Bizniz, Kappie en de meester.
„Noemt u dat prachtvol!" riep de
Amerikaan, „mijn supervis tussen die
pieremegoggels, met mijn grootste con
current, de Visieramgi, erboven?"
„Wiezo? Wie zijn deze heren?" vroeg
de burgemeester verbaasd aan heer
Schaupel.
Maar ditmaal hoefde heer Schaupel
geen antwoord te verzinnen, want het
gesprek werd onderbroken door een uit
roep van Kappie: „Alle kniezebieters,
mijnheer! Dikke Mobie wordt ja ge
praaid!"
NED. HERV. KERK
Beroepen te Langezwaag Fr. kand.
C. Nieboer te Hoogezand, te Raams-
dorekveer. toezegging, S. Meijers te
Hoog-Blokland.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Leeuwarden: S. van
Bekikum te Monster, te Ottoland H. G.
van Boggelen, kand. te De Bilt.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Zwaagwesteinde: L.
Floor jr. te Almelo.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Werkendam: W. C. La-
main te Grand Rapids. Bedankt voor
Haledon, Avenue. Paterson (Nw. Yer-
sey U.S.A.): M. Heerschap te Borssele.
De 64-jarige heer G. J. Kaijk uit
Haarlem is gisteravond in Den Haag
overleden nadat hij daar op het Hobbe-
maplein door een tram werd gegrepen
toen hij zonder goed uit te kijken over»
stak.
