PIONIERS OP
DE BODEM VAN DE ZEE
o)a r°tenmakets
Z WITS AL
DE NATUUR
I KAPPIE en de SUPERSKOOP I
MOEDER WORDEN...
V rijclag 28 augustus 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 2
Eredoctoraat voor
dr. A. A. L. Rutgers
in en om uw huis
JONGEN GESTIKT
BIJ BRAND
Speciaal stempel
op alle brieven
Als mevrouw G. van den Heuvel en haar dochter Elly de was ophangen,
zien ze heel die wijdse polder heel dat gloednieuwe Oostelijk Flevoland
voor zich. Het is de grond, die in de vlakbij liggende toekomst tientallen
Nederlandse boeren een goed bestaan zal opleveren.
Gêke Schuurman,
weken oud, in de armen van haar
moeder. Zij is de jongste bewoonster
van het Nieuwe Land, geboren op de
bodem van een voormalige zee.
Nog drie salonwagens staan er naast
de hare, maar verder polder. Ja, in de
vaart die arken met families, de hand
vol stenen huizen (nog eens met een
paar gezinnen) en de cantine. Maar dan
heeft u het ook gehad.
T7"ETELHAVEN. De burge-
Av meester van Ketelhaven
was er niet en in de plaatselijke
kantine heb ik géén glas bier
gedronken. Gewoon, omdat Ke
telhaven geen burgemeester
heeft en bier er niet verkocht
mag worden. Maar mevrouw
G. van den Heuvel-van Soest
hing een overhemd en wat
handdoeken aan een waslijn en
dat was een puur Nederlands
gezicht, met de stevige wind
die blies in die hemdsmouwen
en het oneindige vlakke polder
land, dat reikte tot aan de ho
rizon. Oostelijk Flevoland lag
er gisteren fors bij en ronkende
draglines legden de kluiten
zeeklei op hun kant. En twee
Engelsen, met hun auto op de
dijk tussen E'.burg en Ketelha
ven, zeiden: ,,It's great, isn't
it?" Ja, dat is het.
U zegt misschien wel eens tegen
uw man: ,,Ik wou dat we wat verder
konden kijken dan de gordijntjes van
de overburen". En om wat „buiten"
om u heen te fokken heeft u wellicht
een paar geraniums op uw venster
bank gezet. Kijk, dat hoeft mevrouw
Van den Heuvel niet te doen. Die kijkt
kilometers ver weg. De ene keer over
de velden met bloeiend geel koolzaad,
de andere keer over het wild opbruisen
de zeewater. En wat dat betreft rnoogt
u gerust een beetje jaloers zijn op die
mevrouw Van den Heuvel.
De land-makers
Maar wacht even. Als echtgenote
van een. uitvoerder bij een aannemings
maatschappij, die wegen aanlegt in
Flevoland, is zij ook één van de ruim
twintig Nederlandse huisvrouwen die
in Ketelhaven wonen en die nooit eens
kunnen gaan winkelen.
Omdat Ketelhaven niet een stad, niet
een dorp, maar een vooruitgeschoven
post is van vier, vijf
stenen huizen, wat
barakken, zes woon
arken en vier salon -
wagens. Een voor
uitgeschoven post
van het Polderleger,
dat land „maakt"
voor de toekomst
van dit land. Want
als straks de boeren
uit Zuid- of Noord
holland of uit Zee
land door Deltaplan
of ruimtegebrek el
ders hun boerenerf
gaan betrekken en
dat óók in Oostelijk
Flevoland doen, dan
kan dat, omdat er
nu onder andere in
Ketelhaveil de pio
niers zitten die het
voorbereidende
werk doen.
Hard werk, soms.
Hard niet alleen
voor de handen,
hard voor het hele
lichaam en de geest,
af en toe Bruinge
brande kerels han
teren er de spade,
draglinemachinisten
laten er hun meta-
ten bakken in dc
kluiten klei of zand
grijpen, wegwerkers
leggen er dc klin
kers waarover m
de naaste toekomst
de. hooi-" en oogstwa..
ert ingenieurs rekenen uil peilen, teke
nen en onderzoeken het land en de
mogelijkheden.
Maar waar mannen werken moeten
ook vrouwen zyn: niet alleen om voor
eten. gestopte sokken en opgemaakte
bedden te zorgen, maar om er een
sfeer te scheppen waarin de mannen
hun werk kunnen doen.
Daar zijn de gezinnen, die in de
polder blijven wonen. Zoals dat van
sluiswachter Schuurman, wiens doch
tertje Gêke met haar vier weken de
jongse polderbewoonster is.
Er zijn er ook. die maar voor tijde-
lilk komen. Zoals uitvoerder Van den
Heuvel, die Flevoland verlaat wanneer
alle wegen liggen waar ze liggen
moeten.
,vOp 6 april kwamen we hier", ver
telde mevrouw Van den Heuvel me.
..Al een jaar of twaalf doen we dat,
rondtrekken. Toen de maatschappij
waar mijn man werkt, wegen aanlegde
in Enimer-Compascuum, stond onze
salonwagen daar Ook in Breda, in Ber
gen en in Doetinchem. Ik heb het best
naar de zin hier. Als het water wild is.
kan ik er op dc dijk lang naar kijken, j nen dan voor de winter nog heel goed
dat is ontzettend mooi. Op zondag is vastgroeien dan zijn ze veel beter tegen
het wat stil. maar hier dooclkniezen, i strenge vors bestand Coniferen zullen
niks hoor, het is hier fijn". alleen maar verder groeien als ze met
Wat doet u als u een knotje wol wilt een flinke grondkluit verplant worden en
hebben of een paar schoenen of een die moet men dus zo veel mogelijk heel
afwaskwast of een potje verf? Even om j zien te houden. Na het poten zal men
de hoek halen of naar de Bijenkorl met flink moeten gieten en is het wel nuttig
de tram. Kijk, dat kan mevrouw Van voorlopig éénmaal per week een emmer
den Heuvel in Ketelhaven nu nooit. I water te geven.
Winkelen kunnen we alleen op za
terdag, als we met de bus naar Kampen
gaan", zei mevrouw Van den Heuvel,
ln haar woonwagen. ,,Maar geen man
kementen met eten: de bakker en de
melkboer komen elke dag aan de deur,
de groenteman drie keer en de slager
twee keer per week. Ja, allemaal uit
Kampen. Daar is mijn zoon ook op
school en mijn dochter Elly van zestien
is thuis".
Werkers uit Friesland
Zo af en toe is er in de cantine.
in het midden van Ketelhaven, wat
te doen. Zoals eergisteravond. „We
hadden film. ..Brandmerk der Zonde"
was de titel en dat kost dan maar
een kwartje. Bijna iedereen gaat er
heen. Die cantine is eigenlijk voor
de kampers: dat zijn de arbeiders in
de barakken, er naast".
Ja, ruim honderd zijn er dat. bijna Lanlnl
allemaal uit Friesland. Op vrijdag- (166131
avond gaan ze per bus naar huis, begin
van de week staan ze weer met de
spa in de hand in de polder. En soms
geven ze een toneeluitvoering, waarbij
ze zelf de acteurs zijn en de muziek
uit Roggebotsluis een polderdorpje
wat kilometers verder halen.
er de laatste tijd veel en dat is goed.
Want hoewel men er part noch
deel aan heeft wordt het hart vervuld
met trots, vanwege dat stoere brok
Nederlands werk, daar in Oostelijk
Flevoland.
Waarover Ik u morgen nog een paar
losse indrukken zou willen vertellen.
30
TOEN het volk heftig protesteerde
omdat een vreemde vrouw de
troon zou bestijgen, had Pedro, de
tweede zoon van Dom Joao, ten
slotte de teugels van hel bewind
in handen genomen. De verhouding
tussen hem en de koningin, die
zich diep beledigd voelde, was
slecht. Gedurende de daaropvol
gende woelingen was Prins Henry
herhaaldelijk verzocht ais bemid
delaar op te treden, een rol die hij
op zich nam als een plicht, doch
zeker niet als een aangename.
Daar de staatszaken zoveel van
zijn tijd in beslag namen, had hij
weinig gelegenheid om zelf toe
zicht te houden op de verrichtingen
in Villa do Infante en Lagos, die
zijn leve, vormden. Dientengevol
ge was er sinds de koene reis van
Joao Zarco en Tristao Vaz Teixe-
ria niet veel gebeurd.
Wat Andrea Bianco betreft, hij
vond het voorlopig het beste zijn
tijd af te wachten om te zien wat
er verder zou gebeuren. In feite
had hij geen andere keus, want in
dien hij iets zou ondernemen wat
Senhor di Perestrello of zijn ver
tegenwoordigers als een poging tot
ontsnapping zouden beschouwen,
zou hij immers op grond van het
vonnis van het hof te Venetië on
middellijk ter dood kunnen worden
gebracht.
Doch voorshands voelde Andrea
niet de minste neiging tot ontsnap
pen. Villa do Infante was iets ge
heel nieuws voor hem, zulk een
hele gemeenschap die zich alleen
met wetenschappelijke onderzoe
kingen bezig hield, die 's nachts de
sterren bestudeerde indien die niet
door wolken werden verborgen en
dan die grote zaal waar de gedul
dige kaartmakers werkten onder
leiding van Jahuda Cresques, hier
bekend als Mestre Jacomé. Dit
stadje boeide hem meer dan welke
grote wereldstad ook.
Mestre Jacomé was een zoon
van dezelfde Abraham Cresques,
die de eerste werkelijke complete
wereldkaart had getekend sinds de
tijd van Ptolemeus, de Griekse
geograaf die ongeveer anderhalve
eeuw na Christus heeft geleefd.
Prins Henry had hem meegebracht
van Mallorca en hem alles ver
strekt wal hij voor zijn werk nodig
had. Gelijk insecten naar het lamp
licht waren vele vooraanstaande
mannen op het gebied van zee
vaartkunde, wiskunde, sterrenkun
de, kaartenmaken, aardrijkskunde
en andere intellectuelen naar Villa
do Infante getrokken.
Wat Dona Leonor betreft, met
haar kwam Andrea bijna dagelijks
in contact, daar zij het huishouden
van Dom Bartholomeu bestuurde.
De andere dochter, Filippa, was
veel jonger dan Dona Leonor;
toen hun moeder enkele jaren ge
leden was gestorven was zij nog
een wiegekind geweest. Ofschoon
ze hem precies als de andere sla
ven behandelde, kon Andrea toch
niet nalaten de kundigheid waar
mee Dona Leonor alles regelde, te
bewonderen, noch ontkomen aan
het besef dat de hele omgeving,
Fra Mauro incluis, haar veraf
goodde.
Ondanks zijn vluchtig contact
met Dona Leonor had Andrea wel
dra begrepen dat zij zeer ontwik
keld was in een tijdperk waarin
de meeste vrouwen niet eens kon
den lezen of schrijven. Het werd
hem duidelijk dat dit in vele op
zichten te danken was aan de aan
wezigheid van Fra Mauro, die niet
alleen de geestelijke raadsman van
Dom Bartholomeu's huishouding
was doch ook Dona Leonor op an
der gebied had onderricht. Van
deze taak had hij zich zo goed ge
kweten, dat zij nu kon wedijveren
met de wiskundigen en navigato-
ren zoals zij met de gezelti mon
nik gesprekken voerden. Maar wa
re Dona Leonor niet zo leergierig
en snel van begrip, de tijd van de
Franciscaan zou verspild zijn ge
weest.
De belangrijkste persoon in Vil
la do Infante op Prins Henry na
was ongetwijfeld Mestre Jacomé,
een kleine, gebogen man, met het
platte fluwelen kalotje van de vro
me jood op zijn enigszins grote
hoofd. Hij regeerde de leden va-
de gemeenschap, die men een klei
ne universiteit zou kunnen noemen,
met ijzeren hand. Zijn diepliggen
de. doordringende ogen verrieden
een scherp verstand, en de kale
schedel herbergde een enorme
massa kennis en ook, zoals An
drea ontdek e, een geprikkeld ka
rakter.
Mestre Jacomé bezocht Fra
Mauro vaak. Op een zekere avond,
toen Andrea de wijn en de koeken
bracht die de buikige frater vaak
met hem deelde voor hij zich te
rugtrok, vond hij de bezoeker bij
hem.
„Ga zitten, Andrea," zei Fra
Mauro vriendelijk. ,,Ik zou graag
willen dat jkennis maakte met
mijn vriend, Mestre Jacomé."
De jood keek met zijn scherpe
ogen de lange slaaf aan. „De goe
de broeder vertelt me dat ge be
weert in Cipangu te zijn geweest,
Hakim," zei hij.
Andrea ging op een krukje zitten
en schonk een beker wijn in voor
hij antwoordde. Zijn ketens waren
losgemaakt, omdat er in het geïso
leerde voorgebergte van Sagres
maar weinig kans voor de slaven
was om te ontsnappen. Bovendien
behandelde Fra Mauro hem als
zijn gelijke, en hij vond het van
zelfsprekend dat de ander dat ook
zou doen.
„Inderdaad, edele heer," zei hij
hoffelijk. „Dat is zo."
„Meen niet dat ge me gunstig
kunt stemmen door mij een titel
te geven die ik niet verdien," zei
Mestre Jacomé knorrig.
Wordt vervolgd
gens zullen rijden
,De Wagenstraat" zeggen ze in
Ketelhaven wel en dat is dan het
poldcrlaantje waar de salonwagens
staan. Hier wonen die pioniers van
de polder, de mannen die nieuw ge
wonnen land bebouwbaar maken.
Mét hun vrouwen en kinderen, die
zonder moeite tot de uitspraak ko
men: „Wij zijn graag hier. het is
hier fijn".
O
AMSTERDAM De senaat van de
Vrije universiteit te Amsterdam heeft
besloten aan dr. A. A. L. Rutgers, oud-
vice-president van de Raad van state, het
eredoctoraat in de rechtsgeleerdheid te
verlenen.
jllllllllllllllllllilllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHliihitiiiiif.HllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilliiilliiiliiliiiiiiiilliiillllliiliiMi
Coniferen kan men eventueel nu al
wel verplanten of aanplanten: ze kun
BOXTEL (A.N.P.) Gistermiddag is
bij een binnenbrand in het internaat voor
b.l.o. Huize de la Salie te Boxtel de zes
tienjarige pupil van de instelling. Victor
B. uit Tilburg door verstikking om het
j leven gekomen.
Bij loodgieterswerk was in een kelder
ruimte van het tehuis brand ontstaan. Omj
de brand te blussen had de jongeman zich i 34. Kappie's vermoeden, dat de
eigener beweging via een kruipgat inj koortsachtige drukte rond het tentoon-
deze ruimte begeven om beter bij degestelde lokomotiefje iets te maken had
vuurhaard te kunnen komen. «"net Bizniz' gebruikelijke manier van
zakendoen, bleek juist. De deur van de
directeurskamer vloog open, om de za
kenman door te laten, die door de han
denwrijvende museumdirecteur uitgelei-
BONN. Hel bezoek van president
Eisenhower aan West-Duitsland zal ook
in de verzamelingen van filatelisten ver
eeuwigd worden. De Duitse posterijen
hebben alle poststukken die gisteren of
I eergisteren zijn verzonden, voorzien van
een speciaal stempel met de woorden
„Besuch Président Eisenhower 26 .und 27
Aug. 1959".
Advertentie
Door de rook moet hij reeds spoedig
bedwelmd zijn geraant en gestikt. Te hulp
gesnelde arbeiders moesten in samenwer
king met de brandweer een gat in de
muur hakken om de jongen te bevrijden.
Toepassing van kunstmatige ademhaling
mocht toen niet meer baten. De brand
wist men spoedig te blussen.
de werd gedaan.
„En wanneer de Heer maal iets an
ders nodig mocht hebben, iets op het
gebied van antiek Verkeer een viking-
schip- of luchtballon, compleet met
gondel of iets dergelijks, kan hij im
mer bij mij terecht." sprak de laat
ste minzapm.
..Als een landrot zo opvallend zijn
wimpels strijkt, zit er iets achter," zei
Kappie. ..Hoeveel heb je 'm voor dat
treintje betaald, Bizniz?"
De Amerikaan woof luchtig met zijn
hand. „Nauwelijks de moeite waard."
antwoordde hij met een geruststellen
de lach. „Die paar duizend doll«r ver
reken ik wel weer. Ik maak mijn res
taurantrekeningen hier en daar wat ho
ger dat is de fun, die bij het zaken
doen hoort."
De werklieden hadden de onderde
len van het locomotiefje voor de deur
van het museum inmiddels weer samen
gevoegd tot het oorspronkelijk geheel
Thans konden de Bataviriërs ander
maal getuige zijn van het opvallend ge
drag, dat uitlanders kenmerkt.
Dit is de titel van het nieuwe boek van
Dr. W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's in fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een
BABYSET DE LUXE 4
