BONDA BINDT
DE KAT DE BEL AAN
Nedersaksen is bezorgd 'aiTiri"l|i;r>;
over teruggave van gebied
„Als er maar geld was"
De klaelit van zieken
en verbitterden
Vrijdag 21 augustus 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 5
~m j v u/t r
Van Vlissingen Katoen slechts een voorbeeld
Wojciech
Als....
Eén angst
Wat God wil
Nederlander die
inbreker doodde
gaat vrijuit
Buitenland kan heel Nederland leegkopen.
maar laat het dan de goede prijs betalen
Orchideeën
In de herinnering
Toespraken
Rijkdom
Via „Rotterdam"
naar Rotterdam
Goed voorbeeld
Herkapitalisutie
Hij wist het niet
Terecht trots
Variété
UiitiiiiiiiiiiitiititiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiitiiiiiiitiitiiiiiiiitiiiitiiiiiiiiiiiitiiiiiiitttiiiiiitiiiiiiiiNiiiiiitiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiitniiitiiiiiiiiiiiiinitittniiiHiitfiiiifijiiijijiiijjjiiiiniiiiiiiiiiniiiiiiiiiunitiiiiiiiiiiiiititiitiitiiiiHinuiiiitiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
I ïïlensen zonder Uitzicht Inroep
g Van onze speciale verslaggever
I LDENBURG (Duitsland) Laten we
ff hem Peter noemen. De kinderen van het
I kamP Friedrichsfeld roepen het hem na
1 en schrijven het met hun kleine Poolse
vingertjes in het Duitse zand: Peter is gek. De
g volwassenen zijn het daarmee eens, en ze spre-
g ken er schande van tegen de kampleider: zo'n
I man hoort hier niet thuis. De kampleider knikt,
g Maar hij weet het: er valt weinig aan te doen.
g Want Peter is niet gek genoeg om te worden op-
li gesloten. En daarom moet men er maar niet te
veel van denken als hij eens naakt door het kamp
loopt, zich in het bijzijn van meisjes gaat staan
wassen of bij boerderijen in de omgeving zakken
vol aardappelen van het land rooft. De psychia-
g ters hebben gezegd: zodra hij gevaar oplevert voor
1 zichzelf en zijn omgeving kan hij in een inrichting
i worden opgesloten. Maar zover is het nog niet.
B Peters levensgeschiedenis
B is gelijk aan die van zovelen.
B In 1940 of '41, hij herinnert
j= het zich niet meer, kwamen
§f de vreemde soldaten in zijn
dorp en namen hem mee.
3 Hij werkte bij een boer, had
3 het niet al te slecht en be-
landde in een kamp. Dat is
j§ zo ongeveer alles wat hij
weet. Er is nog één ding dat
hem zeer helder voor ogen
B staat: vrouwen zijn leuk en
aardappelen kun je eten of
verkopen. En verder: hij
leeft al heel lang. Een paar
3 maanden heeft de rechter
3 hem bij wijze van proef la-
ten opsluiten. Het was te dol
=s geworden. Maar de artsen
lieten hem na zes weken
weer gaan. Daarna probeer-
3 de men het in een tehuis
voor ouden van dagen. Maar
daar maakte hij tachtigjari-
ge besjes het hof, drong
"s nachts hun kamertjes bin-
nen en zette hel hele huis
met zijn liefdesverklaringen
op stelten. Nu sjouwt hij
weer door Friedrichsfeld,
op blote voeten, de aardap-
pelen bij bundels op de rug.
Van de vroege ochtend tot
5 de late avond beschrijft hij
opgewekt mompelend grote
kringen rond de kleine ne-
derzetting. Gekke Peter
lachen de kinderen.
hartaanval. De anderen kwa
men onder de verschrikke
lijke heerschappij van de
S.S., bij uitstek Hitiers beu
len. Wojciech werd ziek aan
zijn been water in mijn
knie, zegt hij en lag in
een hospitaal toen de geal
lieerden hem bevrijdden.
Een operatie verloste hem
van zijn kwaal, maar was
er tevens oorzaak van dat
zijn ene been korter bleef
dan het andere. Spoedig na
de bevrijding, in 1948, werd
hij in een sanatorium opge
nomen: t.b.c.
Wojciech Stefan Flem-
ming was 11 jaar oud toen
hij met zijn ouders, broertje
en zusje in 1944 bij de grote
opstand uit Warschau werd
verdreven en in een Duits
concentratiekamp werd op-
gesloten. Zijn vader, een in
het Poolse land wijd en zijd
bekend bouwmeester, stierf
tijdens het transport aan een
In 1952 werd hij als gene
zen ontslagen. Maar de
Amerikanen, die wel zijn
moeder, broer en zuster als
immigranten wilden toela
ten sloten hun grenzen voor
Wojciech.
De jongen zwierf, strom
pelend op zijn horrelvoet,
van het. ene vluchtelingen
kamp naar het andere, In
1955 belandde hij in Frie
drichsfeld. Maar weer was
het mis met zijn longen.
Twee jaar lag hij opnieuw in
een sanatorium. Daarna
keerde hij naar Friedrichs
feld terug. Daar woont hij
nu in een eenzame kamer
en bladert wat in tijdschrif
ten en oude Poolse boeken
af en toe neemt hij de
stapel ansichtkaarten ter
hand die zijn moeder voor
de oorlog van haar vele
reizen heeft meegenomen.
Er zijn ook stadsgezichten
van Warschau bij.
Hij heeft daar als kleine
jongen het ghetto zien op
bouwen en is getuige ge
weest van de helse brand,
die de Duitsers er aansta
ken om de Joodse opstand
te smoren. Al die herinne
ringen staan helder in zijn
brein gegrift. Want daar ligt
voor hem het begin van alle
ellende, van zijn eenzaam
heid en stille verbittering.
Als.Hij laat een brief
van zijn moeder zien die nu
in Amerika een schamele,
maar gelukkige boterham
verdient. Haar handschrift
is dat van een vrouw uit de
betere kringen, beschaafd en
exact. Als men Polen zijn
vrijheid had gelaten had zij
haar zoon opgevoed tot een
geslaagd jongmens. voor
wie de toekomst veelbelo
vend zou zijn geweest. Maar
nee, de nazi's moesten zo
nodig de jonge republiek
overweldigen, zij moesten
per se bewijzen hoe supe
rieur het herrenvolk wel
was. Nu zit Wojciech gela
ten in het slordige kamp, en
hij zoekt geze^chap van de
genen voor ook geen uit
zicht meei „utaat. Als er
maar geld was", zegt hij
in zijn zangerige, gebroken
Duits. ,,Als er maar geld
was".
Wat dan? Hij weet het
eigenlijk niet. De geallieer
den hebben hem een cursus
voor imker laten volgen, hij
heeft de papieren in zijn
zak: „Bienenmeister Felm-
ming" staat er op. Maar
wie betaalt de imkerij, waar
hij eigenlijk toch ook weer
geen zin in heeft? Talen le
ren, dat zou misschien wat
zijn. Maar waar en hoe? In
strumentmaker misschien,
daar kun je bij zitten. He
lemaal naar Zwitserland
voor 'een opleiding? ,,Dat
kost geld", herhaalt hij zijn
refrein. Dat de hoge com
missaris voor de gevallen
waartoe hij behoort geld ter
beschikking heeft is hem
nooit verteld. Als ik het hem
zeg haalt hij de schouders
op. „Het zal wel. Er is al
zoveel beloofd".
Het oude Poolse vrouwtje
dat met haar invalide man
Wojciech in haar barak aan
de rand van het kamp een
beetje bemoedert, zit er wat
triest bij te kijken. Zij bezaten
in Polen een eigen boerderijtje
en haar vader had een
eigen werkplaats. Haar man
werd in '41 a1<? dwangarbeider
weggevoerd zelf moest in
'42 het lanr iten. Een jaar
geleden krt ie man in een
fabriek een ongeluk. Zijn
been werd geamputeerd. Nu
moeten ze van 127 Dm onder
steuning per maand rondko
men. In zekere zin is het een
geluk dat de jongen Flem-
ming in het kamp is achter
gebleven. want hij legt zijn
138 Dm bij in de huishoude
lijke pot. Zij luistert naar zijn
verhalen van vroeger, toen
zijn ouders ^in de grote stad
naar de theaters en cabarets
gingen. Bij haar op het land
ging het anders toe. Daar
moesten de jonge kinderen
's nachts naar de fabriek, win
ter of geen winter. Af en toe
zakte er een te diep weg in
de sneeuw onder de bomen
van de hoge bossen. Het oude
vrouwtje heeft in 1939 de
Russen nog meegemaakt, die
in haar deel van Polen krach
tens het onzalige pact Stalin-
Hitler de zaken eens op orde
kwamen stellen. En wat ze
ook van de Duitsers heeft
meegemaakt: alles is beter
dan de Russen. Haar man
knikt. En de jongen Wojciech
bevestigt het. De Polen in
Duitsland hebben maar één
angst: dat er weer een oorlog
zal komen die hen onder
Russische heerschappij zal
brengen. Daarom begrijpt nie- j
mand in het kamp Bronislaw i
Sokolowski, een eenzame vrij-
gezel, die een paar jaar gele-
den naar Canada emigreerde
en v/eer in Friedrichsfeld te-
rugkeerde omdat het hem in
het verre land te koud was.
Als ik het donkere kamer-
tje van Wojciechs oude kamp- s
gezellen verlaat, het gezoem
van de stervende vliegen aan
de lijmstrook boven de ta-
fel nog in mijn oren, komt
een klein jochie op me af,
„Holland", vi-aagt hij in
duidelijk Nederlands. „Ja",
zeg ik. „Goedendag, ga je
mee?" Vraagt hij dan. Zijn
broekje hangt op zijn knieén
In zijn armen houdt hij een B
speelgoedbeest geklemd zoals
ze dat alleen maar in Holland
maken. Hij is met een groep
kindei'en naar Groningen ge-
weest.
Een eindje verderop zit een
oude man met een prachtige
snor vriendelijk tegen de zon
te glimlachen. Naast hem
hurkt zijn vriend met wie hij
nu bijna twintig jaren ge-
leden voor de dreigende ge-
weerlopen uit naar Duisland
kwam. Die houdt nu de kamp- 3
kerk voor meneer pastoor
schoon. De man met de snor
gelooft het wel. Als iemand
hem voorbijgaat steekt hij
zijn hand omhoog met het-
zelfde berustende gebaar dat B
Wojciechs oude pleegmoeder-
tje maakte toen ze zei: De
g toekomst?Wat God wil".
ïïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii ijiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiipiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijjï,
OCOSMBOli£>
ln Hel kort
ZATERDAG 22 AUGUSTUS
BONN De regering van Nedersaksen geschikt belang. Het gaat om vijf correc-
is bezorgd over het voorstel van de ties, die qua omvang in het niet vallen
Nederlandse regering om slechts 65 pro- bij de correcties Elfen en ^Tudderen,
cent van de 235 hectare grensgebied terug
het land
die I
Noordrijnland-
te geven, aldus heeft een woordvoerder
van de Nedersaksische regering ver
klaard. Hij zei dat aan Noordrijnland-
Westfalen 95 procent van het na de oorlog
aan Nederland overgedragen gebied was
beloofd.
Nedersaksen wil in het bijzonder terug
gave van een onbewoond gebiied van
zestig hectare in Oost-Friesland. De
Nedersaksische gedelegeerde
Nederlands-Duitse overleg is opgedragen H dri'
de kwestie andermaal ter sprake te
brengen. I
Onze Haagse redactie tekent hierbij
aan:
Het Nederlandse ministerie van bui
tenlandse zaken meent in het huidige
stadium van de onderhandelingen tussen
beide landen op dit bericht geen com
mentaar te moeten geven. Wel is zeker
dat men in Den Haag onaangenaam ge
troffen is door deze openbare mede
delingen.
De afspraak was dat de Duitse delega
tie wel overleg zou plegen met de rege
ringen van de ..Lander" maar dat dit
overleg achter gesloten deuren zou blij
ven en dat er geen publiciteit aan zou
worden gegeven. Aan dat laatste wordt
te meer belang gehecht, omdat bij de
onderhandelingen nu een bepaald sta
dium is bereikt en op 1 september dr.
Lahr en staatssecretaris Van Houten
weer bijeenkomen.
De aanvankelijke standpunten van
beide delegaties hielden in dat Duitsland
de teruggave van Elfen en Tudderen.
In dit Duitse standpunt zou het protest
van Nedersaksen dus niet passen. De
grenscorrecties waar Nedersaksen mee
te maken heeft zijn overigens van onder
grenzen aan
Westfalen.
alle bewoonde gebieden terugwenste en
dat Nederland bereid was te praten over
AMSTERDAM. —In het museum van
Albany in Amerika wordt 10 septem- j
j ber een tentoonstelling De Nederlanders
uit de tijd van Henri Hudson gehou-
■rxn .»0lden Het Rijksmuseum in Amste-dam j
hu itlt heeft twint'S schilderijen in bruikleen
J nfffestaan. het Manritshnis in Den i
RADIO
HILVERSUM I 402 ni
ochtend
VARA: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram;
8.00 Nws; 8.18 Gram; 8.50 V d jeugd;
9.05 Gym v d vrouw; 9.15 Gram (9.30
9.40 Waterst) VPRO 10.00 Tijdelijk uit
geschakeld, caus; 10.05 Morgenwijding.
VARA: 10.20 V d vrouw; 10.30 Gram:
10.55 Cabaret; 11.25 Buitenl weekoverz;
11.40 Harpkwint.
middag
12,00 Promenadeork; 12.30 Land- en
tuinb meded; 12.33 Orgel en zang; 13.00
Nws; 13.15 Instr kwint. 13.40 Muziekre-
vue: 14.20 Streekuitz; 14.45 Gram; 15.05
Boekenwijsheid; 15.25 Koren, Residentie-
Advertentie
ld pa te stoffen!
Royal Zaaiuerg, reeds eeuwen meester
in het kiezen van de mooiste materia
len.. koos Draion... verwerkte die met
wol tot de fijnste modestoffen!
Kokken en blouses!
Lichter, zachter, warmer! Zelden persen
of strijken! Dankzij Bayer's wonder-
vezel Draion, dankzij het. stoffenmeester-
schap van Royal Zaalberg de wereld
beroemde'
Let bij stof-per-jneter en rokken en blouses
op het Zaalberg-Dralon etiket
ork en sol; 16.25 Vers van de pers; 16.55
Vakantietips; 17.30 Act.
avond
18.00 Nws en comm; 18.20 Gram; 19.00
Artistieke Staalkaart. VPRO: 19.30 Wie A
zegt, moet B zeggen, caus; 19.40 Het Bij
bels Paradijsverhaal door de eeuwen, caus;
19.55 Deze week. caus. VARA; 20.00 Nws;
20.05 Gram: 20.40 Dansmuz; 21.15 Soc
comm; 21.30 Hoe was het ook weer?
22.00 Sportnws; 22.30 Dansmuz; 23.00
Nws; 23.15—24,00 Taptoe Delft 1959.
HILVERSUM II 298 m
ochtend
KRO: 7.00 Nws; 7.15 Gewijde muz; 7.30
Gram; 7.45 Morgengebed en lit kal; 8.00
Nws; 8.15 Gram; 8.50 V d vrouw; 10.00
V d kleuters; 10.15 Gi-am; 10.30 Ben je
zestig? 11.00 V d zieken; 1145 Gram.
middag
i 12.00 Middagklok - noodklok; 12.03 Gram
i 12.30 Land- en tuinb meded; 12.33 Gram:
12.50 Act: 13.00 Nws; 13.15 Zonnewijzer;
13.20 Gram; 14.00 V d jeugd; 14.10 Lich
te muz; 14.30 Kron v letteren en kunsten;
j 14.55 Residentie vrouwenkoor en orgel:
15.15 Gram; 15.30 Boekbespr; 15.40 Gre
goriaanse zang; 16.10 Rep Europese roei-
kampioenschetpeen te Macon; 16.20 V d
jeugd: 16.50 Lichte muz; 17.10 Amus
progr.
avond
18.00 Journalistiek weekoverz: 18.10
Filmmuz; 18.30 V d jeugd; 18.45 Vragen-
beantw; 19.00 Nws; 19.10 Act. 19.25 Licht
baken. caus; 19.40 Omr ork; 20.35 Gram;
21.10 Licht progr; 21.40 Gram; 22.35 Wij
luiden de zondag in, Daarna: Avondgebed
en lit kal; 23.00 Nws; 23.15 Nws in Es
peranto; 23.22—24.00 Nouveauté's.
WENEN (AP). De heer A. de
Zeeuw zal niet worden vervolgd voor
een middernachtelijke schietpartij,
waax-bij in zijn villa in de Weense
voorstad Doebling een Oostenrijkse in
breker wex-d gedood.
De zaak is geseponeerd, omdat de
heer De Zeeuw ,,uit gerechtvaardigde
zelfvex-dediging handelde."
De lieer De Zeeuw .schoot in de nacht
van 1 juni twee maal toen een inbre
ker doende was via een balcondeur het
huis binnen te dringen.
Tegenover de politie heeft hij ver-
klaai'd dat hij eerst een waarschuwings
schot had gelost en dat ook het tweede
schot dat de inbreker dodelijk in het
hoofd trof als waarschuwing was be
doeld. Op de inbreker werden tal van
inbx-ekerswerktuigen en een paar boks
beugels gevonden.
In de twee jaar dat de heer De Zeeuw
in Doebling woont is er al vier maal
bij hem ingebroken. Hij is directeur van
de Erste Oesterreidhische-Glanzstoffwer-
ke A.G., die tot het AKU-coneex-n be
hoort.
Eigen nieuwsdienst
ROTTERDAM Nederland is be^jg de vrucht van zijn arbeid
ver beneden de reële waarde aan het buitenland te verkopen. Dit
is de mening van de heer drs. H. J. Bonda, de Rotterdamse groot
industrieel, die mede namens een groep kortgeleden het bekende
bod van 350 procent op de aandelen in P. F. van Vlissingens Co's
Katoenfabrieken heeft gedaan.
Ons land behoort tot de dichtst be
volkte landen ter wereld. Wij moe
ten daarom veel actiever zijn dan
vele andere landen. Wij hebben hier
een industrieel apparaat opgebouwd,
dat zeker zo modern en solide is als
vele buitenlandse. Onze financieel-
economisclie politiek is evenwel zo
conservatief, dat het buitenland in
de gelegenheid wordt gesteld tegen
te lage prijzen onze aandelen weg te
kopen. Duitsland en de Verenigde
Staten bijvoorbeeld zouden gemakke
lijk in staat zijn om op deze manier
onze voornaamste Industrieën op te
kopen. Wij moeten, aldus de heer
Bonda, de goede Nederlandse bedrij
ven voor Nederland behouden en
mocht het buitenland hiervoor be
langstelling tonen, dan zal het bui-
Dank aan medewerkers
in feeërieke omgeving
Vervolg' van pag'. 1
Niettemin, zo zei prof. De
Quay, zijn er enkelen geweest,
die een zeer bijzondere presta
tie hebben geleverd. Als eerste
noemde hij ir. K. van der Pols,
directeur van de werf R.D.M.,
aan wie hij meedeelde te zijn
onderscheiden tot ridder in de
orde van de Nederlandse
Leeuw. Architect C. J. Engelen
en ir. G. van Veen, beiden van
De Holland-Amerika Lijn,
maakte hij bekend met hun be
noeming tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau.
Dan is het hier afgelopen, zo besloot
de heer De Monchy deze pakkende
plechtigheid. Wel afgelopen daar, op
liet bovendek, maar van dit moment af
begon het schip pas goed te leven. De
zon daalde ter kimme, zonk bloedrood
in de effen waterspiegel en langzaam
kleurde de hemel zich in donkere tin
ten. De hondex-den genodigden ver
spreidden zich over de paar honderd
meter lange scheepsdekken om een ver
frissende dronk te genieten. Onder hen
waren ook de ministers mejuffrouw
Kiompé, Beerman, Cals, Van Aartsen,
De Pous. Marijnen, Van Rooij en Pos
(gevolmachtigd minister van Suriname)
de staatssecretaris Veldkamp, Van den
Berge en De Jong, elf ambassadeui-s,
negen zaakgelastigden, vele hoge amb
tenaren, bui-gemeester-s, directeuren van
rederijen en werven. Een groot aantal
genoot de eer te worden vooi-gesteld
aan het koninklijk paar.
Toen de Koninklijke gasten aan boord
werden verwelkomd door kapitein C.
Bouman, maakten eerst de commissaris
sen van de Holland-Amerika Lijn hun
opwachting; daarna de directieleden
van de R.D.M. Op de brug stelde de
gezagvoerder zijn staf aan de vorstelijke
gasten voor. Na de vlagwisseling be
gaven de buitenlandse diplomatieke
vertegenwoordigers zich naar de eerste
klas rooksalon om daar hun opwachting
te maken bij koningin Juliana en prins
Bemhard.
Langzamerhand werd het toen stiller
in de grote salons en in de hars. Ieder
begaf zich naar zijn hut om zich te
kleden voor liet feestelük diner, dat
om kwart over negen een aanvang
zou nemen.
Toen het zover was, geleken de twee
grote, aaneensluitende eetzalen een
zeldzaam sprookje. De dames droegen
prachtige toiletten, modern en opvallend
dikwijls; de heren in rok als passende
achtergrond. Aan de zoldering straal
den honderden en honderden lampen
over de met bloemistukken versierde
tafels, waarop het splinternieuwe kris
tal duizenden vonken schoot. Op de
hoofdtafel tegenover de plaatsen van
het Koninklijk paar pronkte een bloem
stuk van tere orchideeën.
tewaterlating en nu heeft zij ook wer
kelijk meegeholpen bij de vlagwisse
ling. In de aanwezigheid van de Prins
zag ir. van der Pols een blijk van zijn
grote belangstelling voor het Neder
landse bedrijfsleven in het algemeen en
voor de scheepvaart en scheepsbouw,
twee zo bij uitstek Nederlandse be
drijvigheden, in het bijzonder.
Tot de leden van de regering wendde
hij zich als volgt: Wij weten, dat de
bouw van dit schip slechts mogelijk
geweest is door de medewerking van
u, dan wel van uw ambtsvoorgangers.
Het verheugt ons u het resultaat van
deze beslissing thans te kunnen tonen.
Wij hopen en vertrouwen, dat het u
tot tevredenheid stemt.
De directeur van de R.D.M. richtte
zich vervolgens tot het bestuur van
de Holland-Amerika Lijn:
Thans is een periode afgesloten van
grote samenwerking, waarin ieder zijn
uiterste best heeft gedaan om een zo
goed mogelijk schip te bouwen. Moeten
wij in het algemeen dit schip zien als
resultaat van wat wij tegenwoordig
teamwork plegen te noemen, ik wil
toch hipr naar voren brengen, dat van
de heer .De Monchy enige gedachten
afkoms.tig zijn, die een zeer, bijzonder
stempel op het ontwerp varr dit schip
hebben gedrukt en het gemaakt heb
ben- tot wat wij wel als „het ideale
passagiersschip" kunnen betitelen.
Nog vele andei-en beti-ok de dii-ecteur
in zijn dank voor de medewerking,
waai-na hij besloot: Het schip is nu
gereed en heeft de werf verlaten. Het
laat een ledige plek na, die fysiek wel
snel opgevuld zal woi-den. Wij hebben
nog vier grote tankei-s in aanbouw, die
op de zelfde helling en de zelfde af-
bouwplaats zullen liggen, maar naar
de geest is er toch niet direct een ver
vanger van gelijke belangrijkheid aan
wezig. Ik geef u de verzekering, dat de
bouw van de Rotterdam nog jaren lang
in de herinnering van allen, die eraan
meewerkten, zal blijven voortleven.
Commodore Bouman wenste hij
als eerste gezagvoerder van dit trotse
schip toe, dat het een gelukkig schip
moge zijn, dat het onder zijn com
mando en onder dat van zijn opvol
gers met zijn officieren, bemanning
en zijn duizenden passagiers steeds
gelukkig moge varen en zodoende
het aanzien moge verhogen van de
Holland-Amerika Lijn, van de stad
die zijn thuishaven is en welker
naam het schip voert, en van ons
vaderland.
Pas laat in de avond werden enkele
toespraken gehouden. Aan het diner
was eerst het woord aan ir. K. van der
Pols, directeur van de Rotterdamse
Droogdokmij. Hij toonde zich diep er
kentelijk voor de aanwezigheid van
koningin Juliana en prins Bernhard op
deze officiële proeftocht. De Koningin
verleende al haar medewerking bij de
TELEVISIE
NEDERLAND
NTS: 20.00—20.20 Journ en weeroverz.
VARA: 20.20 Trio, litt progr: 20.50 Tele-
recording v Louis Armstrong and his All
Stars; 21.15 Quizprogr.
BELGIË VLAAMS
16.30—18.30 Sportuitz; 19.30 Nws, act en
weerber. 19.45 Weekjourn; 20.15 Film-
progr; 21.00 Gevar progr: 22.15 TV-feuil-
leton; 22.40 Sportuitz; 23.10 Nws.
EELGIË FRANS
16.30 Zwemwedstrijden; 18.40 Amus
orogr vanuit Cannes: 19.40 Sherlock Hol
mes; 20.00 Journ; 20.30 V d vrouw; 21.00
„Als wij in de buurt van Zes
tienhoven komen, vaart de Rot
terdam al een heel stuk in zee"
zei de ene Rotterdammer gister
avond op Croydon tegen de ande
re. „Ja", zei die met een scheef
oog naar de piloot van Morton
Air Service die ze naar Zestien
hoven zou brengen, „misschien
kunnen we haar heel in de verte
wel zien".
De piloot van het „Rotterdam
se" lijntje had aan die wenk vol
doende. Om kwart voor acht
vloog hij zijn toestel met een wij
de bocht over het vlaggeschip van
de H.A.L.. dat toen noordwest van
Hoek van Holland in volle zee
voer.
Le Quadrille des diamants, tv-spel; 21.55
In de Music-Hall.
DUITSLAND
10.00—13.00 Filmprogr; 14.00 Rep; 14.30
V d kind; 15.0015.55 Gevar progr; 16.00
17.45 Sportrep; 18.0018.45 Schoolcaba-
ret. (Regionaalprogr; WDR. 13.00 Hier und
Heute, weekjourn, NDR; 18.45 Die Nord-
schau. WDR: 19.25 Quizprogr. NDR: 19.30
Sehpferdchen zeigt); 20.00 Nws en act;
DaarnaEpiloog.
Tot antwoord zei de heer W. A. de
Monchy, hoofddirecteur van de Hol
landAmerika Lijn, dat de rederij
binnen 2y2 jaar nu voor de vierde maal
een Koninklijk feest beleeft. Wie kan
zich een grotere rijkdom aan feiten
voorstellen, zo vroeg hij. Maar de
directie van de H.A.L. beseft ook dat
deze koninklijke belangstelling een
zware plicht op de schouders legt. Wij
zullen doen, zei hij, waartoe wij bij
machte zijn om van het schip dat uit
Uw handen de naam Rotterdam kreeg,
en waarvan Uwe Majesteit zoëven de
rederijvlag heeft gehesen, een succes
te maken.
De heer De Monchy herinnerde er aan
dat lang is onderhandeld met de rege
ring teneinde te komen tot de finan
ciering van de bouw van dit schi.p. Ik
wil openlijk zeggen dat de H.A.L. elke
medewerking heeft gekregen van de
verschillende departementen die hierbij
waren betrokken.
In het Frans vervolgde de heer De
Monchy met te zeggen dat Frankrijk
geïnspireerd heeft tot het algemene
plan voor een passagiersschip Rotter
dam. De gedachte voor de centrale
dubbele trap is mij ingegeven door het
beroemde kasteel van Chambord. Ik
ben er zeker van, zei de heer De
Monchy, dat wanneer men tegen koning
Frans I zou hebben gezegd dat zijn
kasteel Chambord zou dienen als voor
beeld voor de constructie van een
grote transatlantische passagiersboot
in de twintigste eeuw, de koning zeer
verbaasd zou zijn geweest.
Hij vervolgde met zijn dank te uiten
aan allen die aan dit schip hebben ge
werkt. Hij zei te weten dat hij het
iedereen niet altijd gemakkelijk heeft
gemaakt. Ook het werk van architecten
en beeldende kunstenaars weten wij
te waarderen, zei hij. Dit schip werd
geen museum en mocht het ook niet
worden, doch wel is het een goed voor
beeld van wat de Nederlandse kunste
naarswereld vermag te presteren, al
dus de hoofddirecteur van de Holland-
Amerika Lijn.
Tot de Rottei'damse Di'oogdokmaat-
schappij zei hij: ons ontwerp week
sterk at van het conventionele, maar u
hebt het weten uit te voeren op zo
danige wijze dat de enkele technische
bezoekers die het schip reeds hebben
ten la nd ook een reële prijs moeten
betalen.
Reële basis
Daarom hebben hij en zijn groep
ihet veelbesproken bod op de aande
len Van Vlissingen Katoen gedaan.
Hierdoor zijn directie en bestuur
wakker geschud en mede door hun
publikaties is de koers van dit prach
tige bedrijf, dat op zijn gebied een
van de voornaamste en best geoutil-
leex-de in Europa is, op een meer
reële basis gekomen.
Schaarse mededelingen van de di
rectie, balans en verlies- en winst
rekeningen, die zó gecomprimeerd
zijn, dat moeilijk een juist oordeel
over de werkelijke resultaten en de
wex-kelijke waarde van de zaak te
vormen is en te lage uitkeringen,
zijn oorzaak, dat de aandeelhouder
veelal in het duister tast. Daarbij
komt, dat de Nederlander van na
ture zeer voorzichtig is, niet over
één nacht ijs gaat en zich dikwijls
niet durft te wagen buiten de me
dedelingen van de dii-ectie. Dit alles
heeft tengevolge, dat een juiste
koersvorming te wensen overlaat.
Eigenlijk, aldus de heer Bonda,
moest de regering de stoot geven tot
belangrijke herkapitalisaties. Een
conjunctuurreserve van circa 50
procent van het geplaatste aandelen
kapitaal acht de heer Bonda normaal.
Het aandelenkapitaal moet evenwel
in verhouding staan tot de omvang
van het bedrijf. Daarom moet de
staat de bedrijven fiscaal in de ge
legenheid stellen te herkapitaiiseren.
Zelfs zou zij dit kunnen doen door
herkapitalisatie verplicht te stellen.
Op deze manier kunnen de aande-
lenkoei'sen op een reëel peil woi'den
gebracht en wox-dt zodoende het bui
tenland de gelegenheid ontnomen om
in ons land koopjes weg te halen en
zo een belangrijk aandeel in de Ne
derlandse economie te verkrijgen. Ai
deze denkbeelden en ook de wijze
van uitvoering, zoals in het geval
van Van Vlissingen Katoen, heeft de
heer Bonda uitgewerkt in zijn enige
jaren geleden uitgekomen boek:
Volkskracht door Zelfwerkzaamheid
en Overheidszorg.
Watir schuiving
Mede door het optx-eden van de
groep Bonda blijft P. F. Van Vlis
singen en Co's Katoenfabrieken in
Nedei-landse handen. Dit optreden
houdt een waax-schuwing in voor be
sturen van vele goede Nederlandse
bedrijven om iets minder conserva
tief te zijn in hun publikaties en zo
doend de wei-kelijke waarde van het
Nedei'lands industrieel apparaat be
ter naar voren te laten komen.
Het buitenland zoekt intensief be
legging van overtollig kapitaal. Maar
wil het buitenland kopen, laat het
dan de wei'kelijke waai'de betalen.
Toen professor De Quay het
strikje van de onderscheiding in
het knoopsgat van de heer Engelen
wilde drukken, bleek dit niet
opengeknipt te zijn. De chef van
de architectenafdeling van de
Holland-Amerika Lijn was dus ge
heel onkundig van zijn op handen
zijnde onderscheiding.
Prins Bernhard, die de hard
nekkige poging zag van de minis
ter-president, snelde toe met een
zakmesje en zei: zal ik het even
opensnijden. Maar prof. De Quay
bleek stevige handen te hebben
en het sti-ikje zat weldra muur
vast op de linkerrevers van de
glunderende scheepsinterieurarchi
tect.
gezien, er vol bewondering voox- staan.
Van hoog tot laag heeft de R.D.M. er
alles op gezet om dit schip op tijd te
kunnen leveren, hetgeen gelukte; meer
dan dat, de werf leverde dit schip een
maand vroeger dan was bedongen. Een
prestatie waarvoor elk scheepsbedrijf
het gx-ootste respect zal hebben.
De heer De Monchy eindigde met
het verzoek aan de Koningin en de
Prins en aan alle anderen om te willen
di-inken op al die duizenden die hun
energie, bekwaamheid en toewijding
gaven jaren lang aan de bouw van de
Rotterdam, ons vlaggeschip, het vlagge
schip van de Nederlandse koopvaardij.
Als derde spreker voerde minister
president De Quay het woord. Hli zei
dat ongetwijfeld alle Nederlanders mee
leven met het in de vaart komen van
dit prachtige schip. U bent er terecht
trots op meneer De Monchy, met al uw
medewerkers; ook u meneer Van der
Pols. ook met alle medewerkers en
waarschijnlijk ook alle Rotterdammers,
hoe bescheiden zii van nature ook
mogen zijn, aldus prof. De Quay met
een kwinkslag.
Hij vervolgde met te zeggen dat wij
in dit schip mogen zien een samen
groeien van zeevaart en industrie.
Daarom wordt het niet alleen gewaar
deerd als scheepvaartobject en als wel
vaartsbron. maar ook als een visite
kaartje. Naast luchtvaart en Konink
lijke Marine zijn dergelijke passagiers
schepen de beste ambassadeurs voor
ons. Het bouwen van de Rotterdam is
ongetwijfeld een wonderlijke prestatie.
De scheepsbouw is een compromis,
heeft hij eens door prof. Jager hóren
zeggen, maar een compromis waarin
men streeft naar het volmaakte.
Omstreeks middernacht werd een
begin gemaakt met een variété
voorstelling, waaraan onder meer
medewerkten de zangei-es Rita Reijs,
een goochelaai-, een Spaans danspaal
en de radio-imitator Jan Oradi.