Snelverkeer gaat kostelijk bezit
opeisen
IN HET GERENDAL BLOEIEN ORCHIDEEËN
DE NATUUR
door Zeeland
KAPPIE en de SUPERSKOOP
Uit de kerken
Bezitters DAF mogen in
eigen wagen rijexamen doen
School voor Amerikaanse
kinderen in Rotterdam
FLITS
GORDON
in het
1 heelal
Bankwerker doodgedrukt
in en om uw huis
GÓD ROEPT UI
DE KERK ZOEKT
Vrijdag 14 augustus 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 2
Eigen nieuwsdienst
VALKENBURG In het Ge-
rendal, een drie kilometer
lange en een paar honderd m<t-
ter brede goot aan de rand van
het plateau van Margraten,
bloeien de orchideeën. Zij doen
dat al jaren maar nimmer te
voren was de bloei zo uitbun
dig, het aantal vertegenwoor
digde soorten zo groot. Deze le
vensvreugde danken de vrijwel
.overal in ons land uit weiden
en bossen weggeplukte orchis
sen aan het ingrijpen van
staatsbosbeheer. Op een steen
worp afstand van het geheime
orchideeën-reservaat van het
Limburgs Landschap heeft de
rijksinstelling een regelrechte
kweektuin aangelegd. Enkele
honderden exemplaren van in
totaal 22 verschillende soorten
groeien en bloeien in de tuin
alleen ten gerieve van lief
hebbers en leken die van nu af
zonder moeite kennis kunnen
maken met de grillige, vorm
en kleurrijke plantjes. Maar
plukken is er ook hier niet bij.
ONBEKENDE GROND
Het Gerendal ligt in het nog vrijwel
onaangetaste Zuidlimburgse binnen
land. tussen Valkenburg en Gulpen.
Uitmondend »p het Geuldal wordt het
door de provincial* weg lussen beide
plaatsen aan d« noordelijke zijde ont
sloten terwijl voort» enkel* harde pa
den er doorheen naar kleine
dorpjes in de omtrek Voor het gro
te publiek is hel dal nog vrijwel ter
ra incognita, onbekend* «arde. in na
tuurbeschermerskringen geniet het
echter een grote, zeer grot* reputatie.
MOORDGERENDAL
De volksmond heeft trouwens ee*i
minder vriendelijke naam voor het
dal. Moordgerendal. zo n-oemen tallo
ze Zuidlimburgers het. Die naam gaat
terug naar de bloedige slag tussen de
Ebuionen en Romeinen in 53 voor
Christus. De laatsten werden toen ver
nietigend verslagen, een wapenfeit
dat niemand minder dan Julius Cae
sar zelf heeft geboekstaafd. Of het ge
vecht zich werkelijk tussen de wan
den van het dal heeft afgespeeld is
overigens nog een grote vraag. Het
^can. Verder weigert elke historicus in
zijn oordeel te gaan.
LIEFLIJK
De moorddadige afkomst staat in
schrille tegenspraak met de huidige
lieflijkheid van het dal. Tussen de
grillig geborstelde koppen van de loof-
houtbossen op de oprijzende flanken
groeien en bloeien de meest uiteenlo
pende planten. Onder hen zijn planten
die thuishoren in het Middellandsezee-
klimaat. Maar ook zijn er planten uit
de verre Russische steppen, als zaad
je overgewaaid op felle oosterwinden.
Geen wonder dat de natuurbescher
mers met graagte dit dal hebben be
schouwd. Ook met vrees, menigmaal.
De wat achterlijk geleven land- en
bosbouw in het gebied dreigden ge
holpen" te worden door ontginningen.
Eendrachtiglijk hebben Staatsbosbe-
18
VOOR hem zou het veel gemak
kelijker zijn indien ge dood
bleef".
Er begon iets te dagen in An
drea's brein. ..O dus dat bedoel
de ge toen ge opperde dat die ro
vers me met een speciaal doel had
den achtervolgd?"
,,Ik heb daarvoor niet het min
ste bewijs," zei Fra Mauro haas
tig. „Het kwam zo maar bij me
niet is opgekomen!" Hij begon nu
de toeleg te doorzien. „Het is
waar het duurde heel lang eer
op."
„Wat stom dat dat idee orj mij
Mattei terug kwam met die beurs,
maar ik raakte in een paar kaar
ten verdiept en lette er niet op.
Ongetwijfeld heeft hij me laten
achtervolgen!"
„Besluit niet al te lichtvaardig,"
waarschuwde Fra Mauro. „Ver
standige mannen weten dat dat ge
vaarlijk is."
„Verstandige mensen laten zich
niet bedotten!" zei Andrea woe
dend terwijl hij opstond. „Waar
hebt ge die tuniek gelaten die ik
gisteravond heb uitgetrokken?"
„Die hebben de bedienden mee
genomen om haar te wassen. Hoe
zo?"
„Ik moet direct naar Mattei. Als
ik hem maar even in zijn schichti
ge ogen kijk, weet ik onmiddellijk
of hij iets met deze zaak te ma
ken heeft gehad of niet. Gauw
broedertje bezorg me een man
tel of een hemd!"
„Maar uw wond."
„Zal ik me door een schramme
tje laten weerhouden mijn rechten
op te eisen? Als Mattei gisteravond
inderdaad die schavuiten achter
me aan heeft gestuurd, betekent
dit dat hij iets te verbergen heeft,
iets wat ik niet mag weten. Des
te meer reden om er achter te ko
men."
„Ik zal zien wat ik kan doen,"
beloofde Fra Mauro. „Maar mis
schien moet ik dan wel naar
het schip Eric Vallarte is even
groot als u; misschien passen zijn
kleren u."
„Maar maak dan voort," drong
Starten ma ke/%
Andrea aan. „Ik heb geen tijd te
verliezen!
„Na acht jaar verdwenen te zijn
geweest kunt ge u rustig enkele
uren gunnen om weer op te staan,"
zei Fra Mauro op scherpe toon.
„Beheers u en denk goed na ter
wijl ik weg ben."
„Ik zal hem de kans geven om
te spreken terwijl ik de waar
heid uit hem wring. Maak nu
voort, broedertje, en kom snel te
rug met wat kleren!"
Maar na een paar minuten
kwam Fra Mauro alweer terug.
Zijn ronde gezicht zag doodsbleek.
„De polizia staat buiten," zei hij.
„Ze zoeken een moorse slaaf, El
Hakim genaamd!"
„Hebben ze u gezien?"
„Neen, maar ik hoorde hen pra
ten met Sigrnor di Perestrello."
„Dan kan ik misschien nog ont
snappen..."
„Waarom? Zijt ge dan schuldig
aan een misdaad?"
Andrea bleef met een ruk stil
staan. „Ge hebt gelijk! Waarom
zou ik vluchten als ik toch onschul
dig ben? Ze willen me waarschijn
lijk iets vragen omtrent die over
val van gisteravond."
„Hoe zouden ze uw naam kun
nen weten?"
„Ze hebben misschien het bloed
spoor gevolgd. Een van de be
dienden heeft waarschijnlijk mijn
naam genoemd."
Op dat moment verscheen Don
Bartholomeu bij de ingang van de
kamer. Zijn gezicht stond heei
ernstig. „De polizia is hier," zei
hij. „Zij hebben een hevel tot in
hechtenisneming van El Hakim."
Een stevige kerel duwde Di Pe
restrello op zij om de kamer bin
nen te komen.
„Dit moet de moor zijn", zei
hij, „de beschrijving klopt."
„Wat wilt ge van hem?" vroeg
Fra Mauro.
„Ik heb een be'vel om hem in
hechtenis te nemen."
„Op grond waarvan?"
„Roofmoord." De kerel rukte
met een snelle greep de beurs naar
zich toe die nog aan Andrea's
gordel hing. Hij liet de gouden du
katen in zijn hand rollen en be
keek ze nauwkeurig."
„Ha! De goudstukken zijn ge
merkt, evenals de andere! Boei
hem en breng hem naar de gevan
genis!" beval hij de twee andere
bewakers die achter hem stonden.
„In Venetië maken we korte met
ten met dieven en moordenaars
vooral als het moren zijn!"
Op de Riva degli Schiavoni bij
de Ponte della Paglia aan het eind
van de Moio stond de Carceri, zo
als de openbare gevangenis van
Venetië werd genoemd. De appar
tementen van de Signori di Notte,
de hoofden van de Venetiaanse po
litie, zagen uit op straat, zodat het
gebouw op het eerste gezicht niet
aan een gevangenis deed denken,
met zijn rustieke bogen, die dori-
sche pilaren op voetstukken onder
steunden en de fraaie kroonlijst
met consoles. De bovenste verdie
ping werd als gevangenis ge
bruikt. Door de getraliede ven
sters konden de gevangenen de
kerk van San Giorgio Maggiore
zien, en daarachter de wijde la
gune. Wordt vervolgd
De grond waar deze Kempense of Limburgse schapen hun voedsel vinden en
waarop zij meehelpen bij de kweek van orchideeën wordt bedreigd door de i
aan te leggen weg MaastrichtHeerlen.
heer en Natuurmonumenten met be
hulp van het Limburgs Landschap de
ze verstoring van het zo mooie na
tuurlijke evenwicht weten te voorko
men. Staatsbosbeheer kocht daarvoor
ruim tachtig hectaren bos. Natuurmo
numenten, twee vliegen in één klap
slaand, verwierf in 1955 het kasteel
Gen Hoes in het Geuldal met daar
bij 84 ha bossen en bouwlanden van
het Gerendal.
EÉN HECTARE
Het Limburgs Landschap snelde zich
tevreden met de aankoop van zegge
en schrijve één hectare. Die ene bun
der is echter een orchideeënwei zoals
nergens anders in ons land te vinden
is. Acht verschillende soorten orchis
sen bloeien er hier in uitbundige aan
tallen. De vrij algemene wespenor
chis kan er gevonden worden en de
kever-, d-e vliegen- en muggenorchis.
De zeldzame soldatenorchis is er in
heems en zelfs treft men er de vo
gelnestorchis en het witte bos vogeltje
aan. Al die wilde planten staan ge
vat in het foeilelijke kader van een
hechte prikkeldraadversperring. Al
leen zo evenwel, en door een perma
nente bewaking, voorkomt raeir dat de
gehele orchideeënstand in één seizoen
volkomen uitgeroeid zou worden.
ZELDZAAM
Om de nieuwsgierigen toch aan hun
trekken, zij het niet aan hun pluk, te
laten komen heeft Staatsbosbeheer
twee hectaren van zijn kalkweiden
omgetoverd in een orc'hideeëntuin. Na
dat de grond zorgvuldig verwilderd
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. Eigenaars van de nieu
we Daf-personenauto mogen hun rij
examen afleggen in hun eigen Dafje,
als zij tenminste kunnen aantonen wer
kelijk de eigenaar te zijn. Deze voor
waarde heeft het Centraal Bureau voor
j de afgifte van rijvaardigheidsbewijzen
gesteld om te voorkomen dat examens
in Dafjes worden gedaan door hen, die
daardoor hopen gemakkelijker het be- j
geerde rijbewijs te kunnen halen. In de
j Daf immers behoeft men niet te scha-1
j kelen wegens het vol automatische ver-
snellingsmechanisme.
In de rijproef verlangt het C.B.R. I
vaardigheid in het „versnellend en ver-j
tragend schakelen". Dit gaat bij de Daf
i niet meer op.
Orchideeën, zeldzame en dure bloe
men in Nederland, tieren welig in
het Gerendal.
Opening in september
was werden in deze tuin liefst 22 ver
schillende soorten orchideeën uitgezet.
De thans nog in het Zuidlimburgse
land voorkomende orchideeën werden
daarbij aangevuld met soorten die in
de laatste decennia verdwenen. Zo
kwamen verschillende nachtorchissen
terug in het Gerendal, de harlekijn,
het hondskruid en de bokkenorchis.
SCHAPEN
Aan het bewaren van de orchidee
enstand werd een tweede proefneming
gekoppeld. De weide van het Lim
burgs Landschap is in tweeën ver
deeld. Het ene deel wordt gemaaid,
het andere met schapen beweid. Doel
van deze verscheidenheid is na te
gaan of de er bloeiende orchideeën
genoeg hebben aan het voedsel van
de kalkbodem dan wel dat zij voor
hun groei en bloei de uitwerpselen
der schapen behoeven. Tevens, extra
slimmigheid, gelukte het op deze wij
ze een kudde Kempense of Limburgse
schapen te vormen en hiermee dit
ras voor uitsterven te behoeden.
VUURRAD
De schatkamer van het Gerendal
bergt nog een dierkundige parel. In
de vijver bij de in Maastrichts krijt
opgetrokken boerderij, die Staatsbos
beheer als voorwerkers woning ge
bruikt. werd een reservaat voor het
geelbuikpadje ingericht. Het is de eni
ge vuurpad die in ons land inheems
is en wordt ook al met uitsterven be
dreigd. De geelbuikpad heeft een ty
pisch afweermiddel. Wanneer het de
vijand niet meer ontsnappen kan gooit
het zich op de rug. De schreeuwende
gele kleur van de buik verschrikt de
vijand en voor die weer bij zinnen is,
hopt het padje al weer fris en mon
ter naar de veiligheid van slik en wa
ter. Met zijn grijsgrauwe rug valt het
daarin nauwelijks op.
BEDREIGD
Met zijn schoonheid en reservaten
vormt het Gerendal een kostelijk
bezit. Ook dit wordt evenwel be
dreigd. Rijkswaterstaat stippelde
namelijk het tracee van de snel-
verkeersweg MaastrichtHeerlen
dwars door het dal uit. De weste
lijke flank moet daarvoor een in
snijding van achttien meter onder
gaan. de uitmonding van het dal in
dat van de Geul worden opgehoogd.
Gebeurt dit, dan ts het Gerendal
met al zijn schatten ten dode opge
schreven. Voor het zover komt
zullen de technici van rijkswater
staat echter nog heel wat tegenstand
van georganiseerde en ongeorgani
seerde natuurbeschermers moeten
overwinnen.
De heer A. van Hal (43 jaar) te Am-
ROTTERDAM. In september sterdam is gisterochtend omstreeks het
wordt in het schoolgebouw aan de j middaguur op de Haarlemmerweg ter
Bisschopsstraat in Rotterdam-Blij-i hoogte van de tweede molen met zijn
werker^ L I van Peenen u?tBeverwijke/n dagschool voor Amerikaan-motor gesUpt en aan de bij zijn val
is gisterochtend op het terrein van dese kinderen geopend. Hoofd wordt me- 0pgeioperi schedelbasisfractuur in het
Hoogovens in IJmuiden verongelukt. vrouvv Anna Mane N^euwdorp Wilhelminagasthuis overleden
Hij sprong op een rijdende kraan voor De uehoeite aan de school vooi de
een routinecontrole, terwijl die nog reed.zoons en dochters van de Amerikanen
Daardoor raakte hij bekneld tussen een die in de buurt van Rotterdam wonen,
kabelgeleider en een weerstandskast en had geleid tot de oprichting van The
hij overleed onmiddellijk. American schoolassociation of Rotter-
De heer Van Peenen was gehuwd en dam
had een kind.
Het dagelijks bestuur van de stich-
ting bestaat uit de heer E. C. Hosbach
MEJl fij S van de Caltex. voorzitter; mevrouw G.
TT T a Fenzi, secretaresse en baron E. R.
L L LI 1 A' Mackay van The American express
I 9 I W company inc.. penningmeester.
Naast de dagschool zal op woensdag
middagen een cursus in de Engelse taal
worden gehouden voor kinderen van al-
i le nationaliteiten die al een eenvoudige
kennis van de taal hebben. Er zullen
De marki in Terneuzcn was vvoens- 0Ok ]essen worden gegeven in de eerste
dag erg druk bezocht. De kraamhou- beginselen van de Amerikaanse geschie-
ders hadden daarvoor gezorgd door een i ^enis. muziek, folklore en dergelijke,
reclamemarkt te houden, waarbij enve-
loppen met waardebonnen een bezoek
erg aantrekkelijk maakten.
Het slechte gedeelte van de Sluispad
te HAAMSTEDE is door de firma van
Dongen en De Voogd opgeknapt en ge
teerd. Aan de verlangens van de Sluispad-
bewoners is thans voldaan.
De postduivenvereniging „De Zwaluw"
te WESTICAPELLE hield een wedvlucht
uit Roermond De uitslag luidt als volgt:
1. 5, 6 en 9 J. Balthazar. 2 W. K. v. Breda,
3, 4 en 8 P. van Rooijen en 7 en 10 J. J.
Kleinepiër.
De ostduivenvereniging .,De trouwe
duif' l? iHOLEN nam deel aan een vlucht
vanuit Troisdorf. Jonge duiven: 1. G. Zo
mer, 4 F. Koppenhol, 3 K. Zomer, 6 M.
Tazelaar b, J. Kwist 9. M. Moeleker 10,
oude dui en: 1. 9 F. Koppenhol, 2 A de
Jonge 3 V. Laban. 4, 5 M. v. d. Linde. 6
A. Wryc-'^ker. 7 J. Kegge, 8 J. Praas,
10 c. van Luyk.
re V Voogt, Oranjestraat 15,
1 b-^a-dde de derde prijs in
de .rijsvraat „Wie deed de meest ge
slaagde behangkeuze".
Vele planten vormen gemakkelijk
zaad en dat put hen over het algemeen
dermate uit dat ze de bloei binnen en
kele weken staken. Het is dus veel be
ter die dorre bloemen weg te nemen: i
het is niet alleen niet goed voor uw
planten, doch het ontsiert ook in hoge
mate uw tuin. Uitgebloeide rozen dient
men ook wel degelijk te verwijderen
en neem ook de blaadjes weg die op 1
de grond tussen de struiken vallen. Ro
zen vormen ook bottels en dit dient men
ook weg te nemen: uitgezonderd bij de
soorten die juist voor die bottels ge
kweekt worden.
NEDERL. HERV. KERK
Beroepen te Arkel: C. van Herwaar
den, kand. te Rotterdam.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Valthermond: W. Hoog-
steen, kand. te Driebergen.
RENESSE. Hedenavond, vrijdag 14
augustus, zal om half acht op het dorps
plein (bij de Ned. herv. kerk) te Re-
nesse een evangelisaliemeeting in de
openlucht worden gehouden.
22. ,.Je moet me niet kwalijk nemen, fabriek? Het komt mij voor, dat een j ter uitzicht kregen op een torenhoge Aan deze meeting wordt o.a. mede
dat ik jullie niet heb afgehaald bij hetfabriek toch niet de plaats is om een stellage, waarin een monsterachtig gro-1 werking verleend door ds. Breederveld
station, hoor," schaterde de heer Biz-walvis te bewaren!" te vis hing. Het dier bewoog zijn gewei-
De echte Engelse sigaret
van distinctie en goede smaak
niz. ,,Ik werd onderweg naar hier even
tjes opgehouden, weet je. De concur
rentie liet onder mijn ogen een brug
weghalen, over een kloof! Vlak voor
mijn neus! Dat was pas FUN! De suk
kels weten nog steeds niet, dat ik de
snelste auto van heel Follywood heb!"
..De concurrentie?" vroeg Kappie en
hij keek de meester vreemd aan. „Wat
j hebben die er voor belang bij om jou
in je vaarwater te zitten? Wat kan het
hen schelen, dat jij hier een walvis gaat
1 ophalen?"
I „Hier?" vroeg de meester. „In deze
Bizniz grinnikte. Hij ging hen voor.
een aantal deuren door en hield toen
stil voor een grote poort, die het onbe
stemd geraas van een groot aantal
werktuigen doorliet.
„Mijn walvis is ook geen gewone
walvis!" sprak hij, stilhoudende. „Het
is een Supervis. een onkwetsbaar
monster! Een walvis, die geen traan
zal laten, wanneer een harpoen haar
doorboort!"
Tijdens deze loftuiting zwaaide hij de
poort open, zodat Kappie en de mees-
dige kaken zwak op en neer en woof de
binnenkomenden met lusteloze vinslag
toe.
„Asjeblieft!" riep Bizniz uit. „Is hij!
niet geweldig, onze Dikke Mobie?"
„Dikke M-Mobie herhaalde Kap-:
pie en hij snakte naar adem. „W-wou
jij b-beweren dat d-die ingeteerde na-
maak-w-walvis dezelfde is als D. Dik
ke M-mobie ..de schrik der zeeën?!"
In zijn gedachtep zag hij vijftig dui
zend biljetjes van één doller langzaam
in rook opgaan.
Geref. predikant te Souburg.
Bevestiging en intrede
ds. Timmerman
YERSEKE Ds. Timmerman, vrij ev.
predikant hoopt 6 september a.s. intrede
te doen bii de Evang. Luth. Kerk te Am
sterdam-west. De bevestiging zal geschie
den door ds. Van der Vliet uit Dldebroek
om half drie 's middags. De intrede vim*
's avonds om half acht plaats.
t
