EEN NIEUWE RIJKSWEG 13 GROEIT UIT WOESTENIJ
VAN ZAND EN GROTE KLOMPEN STEEN
CENSUUR BUEEK
BR1EFSCHENNIS
Berlijnse
(rode)
ijskast
Nixon als
vriend uit
Warschau
crisis m
„Amerikaanse"
persconferentie
van Kroesjtsjef
PREMIER ACHTER DE WAGEN
DR. PLATTEEL
VERTROKKEN
VIS WIL DOOD
ONTVLUCHTEN
De Bilt; Regen en
opklaringen
Dr. Platteel: gevallen van eensuur
I EN HIER IS DE ONTHULLING VAN DE VREEMDE I
I RB WIJZE WAAROP IN NIEUW-GUINEA 1
I MET DE POST WERD OMGESPRONGEN I
Misbruik
Actiecomité expeditie
Sterrengebergte
Geen geheim
Onwettig
Zaanse „terroristen"
moeten betalen
Russen schoten lanes
Noorse arbeiders
Zeeuwsen Dagblad
Hoofdkantoor: Goes, L. Vorststraat 90, telefoon 01100-2438; H I Am^ Abonnementsprijs 0,56 per week, 7,-per kwartaal
bij geen gehoor: Hoofdredacteur 01100-2503; Chefred. F B V V V B T aflik K^B H H flXM IB H 4KH® vfSoB Losse nummers 13 cent.
01100-3991; Postbus 4, giro 116666.
sa W 9B M «Ml M t», H Hf N M AKtfk BS KA ÜS BH J0GM KE BH
Advertentietarieven op aanvrage. - Rubriek Kabouteü
7 cent per woord met een minimum van 1,
Bijkantoren: Middelburg, Korte Delft 50, tel. 01180-2009;
Vlissingen, Rembrandtlaan 24, tel. 01184-3224; Terneuzen,
Nieuwstraat 38. tel. 01150-3189, Zierikzee, Havenpark 24,
Directeur: JACQ DE SMITHoofdredacteur: R. HAGOORT PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND i5e Jaargang no 4324 Donderdag 6 augustus 1959
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. De gouverneur van Nieuw-
Guinea, dr. P. J. Platteel, heeft toegegeven dat er
zich in Nieuw-Guinea gevallen van onwettige cen
suur hebben voorgedaan.
Het voorlopige onderzoek dat hy voor zijn ver
trek naar Nederland instelde heeft dat aan het
licht gebracht. De minister van zaken overzee a.i.,
drs. A. H. Korthals, wil nu een verdergaand onder
zoek laten verrichten door mensen, die buiten de
samenleving in Nieuw-Guinea staan. Hij zal daartoe
een commissie instellen, die zich voor dit onderzoek
naar Nieuw-Guinea zal begeven.
Deze commissie zal zich waarschijnlijk ook bezig
houden met het ongevraagd verlof dat is verleend
aan de advocaat-generaal bij het hof te Hollandia,
mr. W. C. van Beek.
De minister heeft onlangs in antwoord op schrif
telijke vragen van het Tweede-Kamerlid Van de
Wetering weliswaar meegedeeld dat dit verlof niet
het gevolf was van bezwaren van mr. Van Beek
tegen de onwettige postcensuur, maar van „andere
gedragingen", maar wij hebben reden om aan te
nemen dat ook deze „andere gedragingen" samen
hangen met de censuurkwestie. Mr. Van Beek zou
namelijk ook buiten de ambtelijke kring bepaalde
uitlatingen hebben gedaan.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De onwettige
postcensuur op Nieuw-Guinea
blijkt een aaneenschakeling te
zijn van activiteiten van bij
zonder bedenkelijk allooi. Vrij
wel iedereen in Hollandia is op
de hoogte van de gang van
zaken en de ontstemming is er
groot.
De bron van alle kwaad blijkt de
Dienstenordonnantie 1953 te zijn, die
gouverneur Van Baal in 1956 gebruik
te om bij geheim besluit een bijzon-1
der toezicht in te stellen op het ge
bruik van de postdienst.
Volgens dat besluit kregen twee
ambtenaren van het parket een
van hen was mr. Van Beek op
dracht om poststukken voor of van een
bepaald aantal personen aan te hou
den. Men had hierbij vooral het oog
op personen van Indonesische land
aard. hetgeen men zich, gezien de ge
spannen toestand, nog wel zou kunnen
voorstellen. Deze brieven zouden
slechts geopend kunnen worden na
machtiging van de landrechter.
Inderdard is dat een paar maal ge
beurd, maar de weg was toen vrij j
voor mi 1 ruik en die weg werd ïnge-j
slagen. Het schijnt begonnen te zijn
na een geding waarbij de Hollandiase
advocaat mr. J O. de Rijke copieën
van geheime stukken zou hebben ge
produceerd. Het gouvernement wenste
te weten hoe a'e advocaat aan die
stukken was gekomen en controleerde
zijn briefwisseling met Nederland. De
middelen aren aanwezig en men zag
er geen been in deze dan ook maar te
gebruiken. Eventuele politieke onbe
trouwbaarheid was hierbij allang niet
meer in het spel en ook de landrech
ter werd er niet meer in gekend.
Maar niet alleen de brieven van
mr. De Rijke werden ..onzichtbaar''
geopend er weer gesloten. Ook met
die var verschillende andere onver
dachte Nederlanders leden van
HOLLANDIA (ANP>. In Nederlands
Nieuw-Guinea is een comité opgericht
Comité Nieuw-Guinea expeditie Sterren
gebergte dat steun wil verlenen aan
de expeditie.
Het comité meent dat het mogelijk
moet zijn 0111 :n Nieuw-Guinea 25.000
gulden bijeen te biengen. Daarmee zou
de doorsteek var. het basiskamp der
expeditie Ok Sibil naar Hollandia
mogelijk kunnen worden gemaakt, aldus
het comité
Het heeft zijn oproep zowel tot de in
heemse bevolking als tot de Nederlan
ders gericht Bewoners van kustdorpen
hebben de opbrengst van enkele nach
ten vissen al toegezegd aan de expedi
tie.
missie en zending, bepaalde ambtena
ren en mensen uit het bedrijfsleven
gebeurde dit.
De wetenschap, die men uit de
ze correspondentie lichtte werd
verwerkt in geheime stencils, die
wekelijks aan de gouverneur en
aan de minister van Zaken over
zee in Den Haag werden verzon
den. Beide autoriteiten schijnt het
overigens niet bekend te zijn ge
weest waar de inlichtingen vandaan
kwamen.
Evenwel de gemeenschap in Hol
landia is klein; een geheim, ook een
geheim stencil, blijft er niet zo lang
geheim. Het werd een publiek geheim
dat de brieven werden geopend met
een vloeistof, die de lijm van de en
veloppe oplost en dat zij daarna ge-
copieerd werden op het parket.
Het .ver werd verricht door een
parketambtenaar, die in Nederland
een speciale opleiding bij de Binnen
landse Veiligheidsdienst had gevolgd
om deze techniek onder de knie te
krijgen.
De postzakken werden na de post-
sluiting in een autootje geladen en op
eenzame weggetjes overgegeven aan
de ambtenaar, die de brieven opende.
De ontmoetingspunten veranderden
van tijd tot tijd. Maar ondanks deze
geheimzinnigdoenerij lekte er iets uit.
uit.
De benadeelden staken de koppen
bij elkaar en beraamden een plan om
de briefschenners aan de kaak te
stellen. Men speelde het klaar copie-
en van de geheime stencils te krijgen
en maakte de afspraak verzonnen
feiten, gebeurtenissen en mededelin
gen in de brieven naar Nederland te
verwerken. De truc slaagde, de ver
zinsels verschonen in de geheime sten
cils.
Het bewijs was geleverd. Een twee
de bewijs werd geleverd doordat de
ontvanger? van de brieven chemisch
konden aantonen dat de brieven on
derweg waren geopend.
De leden van de parlementaire mis
sie kregen klachten te horen, het mi
nisterie in Den Haag werd door par
ticulieren met klachten benaderd.
Eenmaal heeft minister Helders ge
vraagd of de klachten juist waren.
Het antwoord uit Nieuw-Guinea was
ontkennend.
Zelfs de betrokken ambtenaar werd
eenmaal op het ministerie in Den
Haag ontboden. Hij zou daar hebben
ontkend dat er onwettig brieven wer
den geopend. Bij verschillende andere
gelegenheden werd de illegale activi
teit steeds weer ontkend. De officiële;
erkenning door gouverneur Platteel j
van gisteren is het gevolg geweest vanl
een lange, twee jaar durende reeks
van klachten.
De aanduiding „onwettige postcen
suur" die de Kamerleden De Graal
en Van de Wetering bij hun schrif
telijke vragen *n nu ook minister
Korthals gebruiken, is in feite onjuist
en geeft een vertekend beeld.
Censuur is altijd openbaar en offi
cieel en heeft slechts tot doel de ver
spreiding van bepaalde inlichtingen te
gen te gaan bij voorbeeld in tijd
van oorlog. Wanneer de censor een
brief heeft geopend geeft hij dat aan
met een stempel of een strook. De in
lichtingen. die hij niet verspreid wil
zien maakt hij onleesbaar. Iedereen
kan dus duidelijk zien wanneer een
brief in handen van de censor is ge
weest.
Wat in Nieuw-Guinea is gebeurd is
strijdig met de Grondwet, die voor
schrijft: Het geheim der aan de post
of andere openbare instelling van vér-
voer toevertrouwde brieven is on- I
schendbaar. behalve op last des rech
ters in de gevallen in de wet om
schreven. (artikel 1731.
Zolang de landrechter machtiging
verleende tot het openen van de brie
ven was er geen sprake van een mis
drijf. In alle andere gevallen echter
wel. Het Wetboek van Strafrecht on
der de titel Ambtsmisdrijven windt er
geen doekjes om:
Artikel 372 stelt de postambtenaar,
die de brief opent en kennis van de
inhoud neemt of deze aan een ander
bekendmaakt, een gevangenisstraf van
maximaal anderhalf jaar in het voor
uitzicht.
De ambtenaar die een brief aan een
ander dan de rechthebbende afgeeft
wordt volgens artikel 373 gestraft,
met maximaal vier jaar gevangenis
straf.
Rijksweg 13 open, al maanden
lang, dag en nacht. Met stukken
van enige kilometers tegelijk ver
anderen zij de beruchte weg tus
sen Den Haag en Rotterdam, die
de naam kreeg van de beste roetsj-
baan van het Rijk te zijn, in een
grauwe woestijn van zand en
klompen steen. Haar vernielend
werk, uitgevoerd met de vraat
zucht van voorwereldlijke reuze
hagedissen, is nodig om van een
door beton en asfalt geplaveide
heuvelrug een model snelverkeers-
weg te maken.
DE AUTOMOBILIST met zijn
wagen een nietig insect, dat voor
zichtig over een smalle hulpweg
langs de wroetende bulldozers en
draglines kruipt ervaart de ac
tiviteit naast hem met gemengde
gevoelens. Van de noodzaak is hjj
overtuigd en hij weet maar al te
goed. dat hijzelf het meest zal zijn
gebaat bij het uiteindelijke resul
taat.
Nu echter zijn opstoppingen, om
leidingen en vertraging nog in
hoge mate zijn deel en menig man
achter het stuur laat daar tussen
Den Haag en Rotterdam een zwaar
woord vallen,
HIJ IS het echter weer vergeten,
als hij wat verderop kan wegstui
ven over de stukken van Rijksweg
13, die de schoonheidskuur al ach
ter de rug hebben. Dan beseft hij
nog duidelijker, dat de ellende van
nu een bittere noodzaak is, wil hij
binnenkort rijden over een van de
beste wegen, die Europa zal ken
nen.
Nog even, dan is het zover.
Tegen het einde van het jaar.
Van onze correspondent
LONDEN De toekomst van
West-Berlijn is voorlopig ver-
ZAANDAM. Twee Zaandamse
straatterroristen zoals de officier van
justitie de negentienjarige P. K. en de
achttienjarige J. B. noemde zijn door
de kantonrechter te Zaandam veroor
deeld tot tachtig gulden boete. Zij had
den een aanhangwagen losgekoppeld en
de weg op geduwd.
De jongens hebben zich ook schuldig
gemaakt aan andere baldadigheden.
Binnenkort zullen zij nog eens voor de
rechter moeten verschijnen, omdat zij
knipperbollen hebben vernield, met tuin
banken de weg hebben en versperd en
voorbijgangers hebben bedrogen.
AMERSFOORT. Het bestuur van
Bronswerk deelt mee, dat besprekingen
over de uitgifte van een converteerba
re obligatielening in een vergevorderd
stadium zijn. Een definitieve beslissing
is nog niet genomen. Op deze medede
ling zijn de aandelen op de beurs 9
punten hoger geadviseerd op 158.
Van onze parlementaire redacteur
SCHIPHOL. Bij het vertrek van
gouverneur dr. P. J. Platteel gister
avond op Schiphol had minister drs.
Korthals weinig meer toe te voegen
aan het in de loop van de dag ver
strekte officiële bericht.
Tijdens het gesprek van de minister
met de pers in een hoek van de ICA-
hal rond een klein tafeltje, riehttten de
blikken zich telkens op één voorwerp
dat op dat tafeltje lag. Het was een
zilveren briefopener.
Zowel de minister als het gehele
kabinet beschouwen het voorkomen
van onwettige postcensuur op Nieuw-
Guinea als een ernstige zaak en daar
om is in overeenstemming met de
gouverneur besloten dat niet. kon wor
den volstaan met het voorlopig onder
zoek, dat dr. Platteel reeds had in
gesteld. Hij hoopte dat de onderzoek
commissie met de grootst mogelijke
spoed aan het werk zou gaan en
op zeer korte termijn rapport zou kun
nen uitbrengen.
nister Korthals noodzakelijk zijn dat
de commissie zich naar Nieuw-Guinea
begeeft.
Over de positie van mr. W. C. van
Beek, advocaat-generaal van het hof
van justitie te Hollandia, die met ver
lof is gezonden, wilde minister Kort
hals zich niet uitlaten. Deze zaak hangt
volgens hem echter wel nauw samen
met die van de onwettige postcensuur
en daarom zal de commissie haar ze
ker op haar weg ontmoeten.
Nog jaren lang zal de Engelse twee
ling het moeten horen: toen jullie twee
jaar oud waren heeft premier Mac-
millan jullie kinderwagen geduwd.
Wanneer gebeurde dat, mammie?
zal de tweeling de nu tweejarige
Jaqueline en Judy Stafford dan
vragen.
In augustus 1959 moet het ant
woord luiden, in Basildon. Macmillan
bracht daar toen een bezoek aan het
winkelcentrum dat juist geopend was.
Waarom duwde meneer Macmillan
onze kinderwagen? zullen Jaqueline
en Judy misschien vragen.
Zo maar, voor de grap moet
men hen dan antwoorden, want zo
gebeurde het.
Eigen nieuwsdienst
DOETINCHEM. Ook bij „de Pol",
een streek tussen Doetinchem en Ter-
borg, doet zich vissterfte voor. Gecon
stateerd is, dat grote scholen vis Doe
tinchem waar zoals gemeld duizen
den vissen sterven trachten te ont
vluchten. Ongeveer vijfhonderd vissen
hebben wel de plaats des onheils maar
blijkbaar niet de dood kunnen ontzwem-
men.
Deskundigen van de Algemene henge-
zekerd. Dat mag men ten min
ste afleiden uit wat Kroesjtsjef
gisteren te Moskou heeft ge
zegd, op zijn persconferentie:
„Zolang Eisenhower en ik in
bespreking zijn, zal er geen
verandering komen in de po
sitie van Berlijn".
En omdat het de bedoeling is dat het
tegenbezoek van Eisenhower aan Mos
kou wordt gevolgd door een topconfe
rentie, zal het zeker tot het begin van
volgend jaar duren eer de Berlijnse
crisis opnieuw actueel wordt, gesteld
dat er op een topconferentie nog geen
voor het Westen aanvaardbare oplos
sing wordt bereikt.
Kroesjtsjef hield zijn persconferen
tie kennelijk naar Amerikaans voor
beeld. De geest, die uit zijn woorden
sprak herinnerde ook sterk aan de
termen die Eisenhower gebruikte, toen
hij het bezoek van de Russische leider
aankondigde. Het was kennelijk de be
doeling dat het Westen er van door
drongen zou geraken, dat de Sowjetunie
in de nu komende periode van inter
nationaal overleg op het hoogst denk
bare niveau zich in alle opzichten zal
onthouden van provocaties.
GUNSTIG
Zijn opmerkingen en de antwoorden
op vragen van verslaggevers zijn in het
Westen dan ook gunstig ontvangen,
hoewei er wel degelijk rekening wordt
gehouden met de bekende wispelturig
heid van Kroesjtsjef.
De Russische leider, die in een
stralend humeur was, begon met een
beroep te doen op de Verenigde
Staten om nauw met Rusland samen
te werken bij het handhaven van
de vrede, en de onderlinge betrek
kingen uit te breiden.
Zodra de Verenigde Staten en Rus
land elkaar gevonden zouden hebben,
zouden de betrekkingen tussen andere
landen vanzelf verbeteren.
GEEN WIG
Kroesjtsjef herhaalde de verzekering
van Eisenhower dat de komende be
zoeken in geen geval het karakter van
een ,,topconferentie-van-twee" zullen
hebben een uitlating die bedoeld is
om het duidelijk te maken dat de
Sowjetunie er op dit ogenblik niet op
uit is, een wig te drijven tussen de
Westelijke bondgenoten.
Het eerste wat er volgens Kroesj
tsjef moet worden gedaan is het uit
de weg ruimen van de laatste over
blijfselen van de oorlog. Er moet een
Duits vredesverdrag komen en dan
worden andere kwesties, zoals ont
wapening en terugtrekking van buiten
landse troepen, vanzelf opgelost.
Er wei\1en tientallen vragen op
Kroesjtsjet afgevuurd, waaronder een
zeer pikante van een Franse corres
pondent. De man vroeg of Kroesj
tsjef zijn Amerikaanse reis zou af
zeggen, zoals hij het heeft gedaan
met zijn bezoek aan Scandinavië,
wanneer in de Amerikaanse pers aan
vallen op hem zouden worden gedaan.
Dat was een heel ander geval ge
weest, antwoordde de Russische lei
der; deze uitnodiging was immers van
de president zelf afkomstig en boven
dien zou het arrogant zijn wanneer
men zou verwachten dat de hele Ame
rikaanse pers eensgezind uitbundig
zou doen over het ophanden zijnde
bezoek.
EERST VAKANTIE
Van sabelgerinkel zal er geen sprake
zijn tijdens de komende bezoeken.
Eisenhower zal in Rusland geen lan-
ceerplaats voor raketten te zien krij
gen en Kroesjtsjef wenst geen Ame
rikaans militair vertoon te zien bij
zijn bezoek aan de Verenigde Staten.
Kroesjtsjef gaat nu eerst met vakan
tie om geheel uitgerust naar Amerika
te kunnen vertrekken. ,,Ik wens er
uitgerust en met een open oog naar
toe te gaan", zei hij.
laarsbond gaan een onderzoek instel
len. Dat zal eveneens gebeuren in de
Berkel onder Eibergen, waar duizenden
vissen dood boven komen drijven. De
oorzaak is daar waarschijnlijk de ver
ontreiniging van het water van de Ber
kel door een Duitse papierfabriek.
WARSCHAU. Ook het afscheid
dat de inwoners van de Poolse
hoofdstad Warschau de Amerikaan
se vice-president Nixon woensdag
bereidden kenmerkte zich door
welgemeende hartelijkheid. Tiendui
zenden zagen hem gistermorgen
voor het laatst door de stad rijden
op weg naar het vliegveld Babice.
Velen hadden tranen in de ogen
toen ze Nixon vaarwel wuifden.
Zelfs Poolse militairen in uniform
renden de straat op, toen de gro
te open auto van het Russische
merk Zis met de vice-president
voorbij reed.
Tot de Poolse premier Cyrahkiewicz en
vice-president Oskar Lange die hem
uitgeleide deden zei Nixon, dat zijn
driedaags bezoek aan Warschau een
„ontroerende ondervinding" was. Hij
was in hoge mate tevreden over het
verloop ervan. Ditzelfde schijnen de
Poolse leiders te zijn, zo verluidt in
Warschau.
In weerwil van de vriendelijke sfeer tij
dens het bezoek schijnen de bespre
kingen met de Poolse partij- en rege
ringsleiders evenwel niet geleid te
hebben tot het nauwer maken van de
kloof, die er tussen beide partijen be
staat over het Duitse vraagstuk. Duits
land was het hoofdthema van de be
sprekingen die Nixon in Warschau
voerde.
MEER STEUN
Polen wil graag meer financiële steun
hebben van Amerika teneinde zijn po
sitie te verbeteren. Dit verlangen is
aan de Amerikaanse vice-president
kenbaar gemaakt.
„Wij kwamen als vrienden naar Polen.
We gaan weg ais betere vrienden", zei
Nixon nog in zijn afscheidsrede op
het vliegveld. Hij was er zeker van
dat zijn besprekingen met de Poolse
leiders zouden bijdragen tot het aan
knopen van nauwere betrekkingen tus
sen de Verenigde Staten en Polen.
Even voor zijn vertrek nodigde Nixon
zijn Poolse gastheren uit het vliegtuig
te bezichtigen, waarmee hij de terug-
reis naa-r Washington zou maken, een
Boeing 707, uitgerust met straalmoto
ren. „Premier Kroesjtsjef is anderhalf
uur in dit toestel geweest", aldus zei
Nixon lachend, „daarom denk ik, dat
het u ook wel zal interesseren".
o
KIRKENES (Reuterl Russische
grensbewakers hebben dinsdag ge
schoten op Noorse werklieden, die in een
boot op de Pasvik voeren. Deze rivier
vormt de grens tussen Noorwegen en
Rusland. Geen der Noren werd gewond,
en de Noorse autoriteiten nemen het
geval nogal rustig op; zij zeggen dat
de Russen waarschijnlijk nieuwelingen
waren, die hun instructies niet goed be
grepen hadden. De Noorse werklieden
kwamen terug van de Russische oever,
waar een Noorse firma voor de Russen
een electrisehe centrale bouwt.
Het K.N.M.I. in
De Bilt berichtte
gisteravond om
23.15 uur:
Vrij veel be
wolking met hier
en daar wat lichte
regen of mot
regen, maar ook
enkele opklarin
gen. Overwegend
matige noordwes
telijke wind en
gematigde tem
peraturen.
MIESJE:
Het blijft halen
en brengen.
7 AUGUSTUS: zon
op 5.09, zon onder
20.21; maan
