Achter frontsoldaten in toga
hoort een actief thuisleger
Nieuwe gereformeerde kerk
in Anna Jacobapolder
DE KERKKLOK ROEPT
BAAYENS
Herstel was toch te duui
eren
Doopsgezinden
Menno's gedachtenis
tiervormae kerk zocht en vond
nieuwe bindendevormen
Zaterdag 1 augustus 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Verstevigde gemeenschapsband sterker fundament van kerk
E
Echt gemeenteblad
Belevenis
Moderne muziek
Zondag 2 augustus
Walcheren
Tholen
Schouwen
Ds. Y. Schaaf naar
Frans Cameroen
Zeeuwsch-Vlaamleren
Biervliet gaat
nieuwe houten
school bouwen
GROOT PROJECT IN KLEINE DORPSGEMEENSCHAP
Rillandse knapen
maakten vreemde
reclame voor fruit
Kerk in Witmarsum
Soberheid
Zoutschade
Plannen
Uit de kerken
Geduehtenisherhje
HUISARTSEN
APOTHEKEN
DIERENARTSEN
r T til I 7 de dominee gauw zijn toga uit. omdat
voudig gastheer. De vluchtige groet
tussen buurtbewoners maakt dan plaats
voor een rustig en meer 'bezonken ge- j
sprek.
Van een onzer redacteuren
EN UITVLOEISEL van de ontmoe-
|^OTi ERDAM Nu de groots opgezette bouwaktie in het rijk-. 'J tingssamenkonisten is het door
gelede organisme van de Ned. Herv. Kerk in zicht komt, een e'9en mensen samengestelde wijk-
aktie welke een dringend appèl doet op ieder, die op enigerlei ^lad. ,^e ervaring heeft geleerd, dat'i
wijse d, kerk goed har. toedraagt. hoef, het z.n stil ,e Slaan "£n iSSJ&UPZ „"E
bij een hedendaagse verschijningsvorm van de kerk, waarvoor nee geredigeerd wijkorgaan. Jmst
misschien nog te weinigen aandacht hebben. Wij bedoelen hier de i omdat hier alle zwaarwichtigheid is]
kerk als gemeenschapscentrum. In een tijdsgewricht, zo sociaal verdwenen en de inhoud is gesten-
-i; _i_ i_-ii.mi. -1-. i ...i ijzt_ i cilo. De dames vouwen en nieten'
gevoelig als het onze, is het begrijpelijk, dat ook het kerkelijk
leven in de grote steden gebruik maakt van middelen, die op de
vorming gericht zijn van een wezenlijke gemeenschap.
Wij zijn verheugd, dat het Persbu- afloop van hun eigen dienst weer in
reau van de Ned. Hervormde Kerk de ..grote kerk" terug. Van een sto-
aan dit facet in een zeer uitvoerig ar-rend element in de kerkdienst kan men
tikel aandacht heeft besteed. Een arti- niet spreken, naar onze mening eerder
kei. dat de taak en het karakter van f van een zinrijk ogenblik,
een wijkgemeente nog eens duidelijk
accentueert. Hoe heel gemakkelijk is
het echter het woord wijkgemeente uit
te spreken, terwijl men vooral in
de grote steden nauwelijks of in het
geheel niet kan overzien op welke wij
ze deze wijkgemeente werkelijk ge
meente is.
Dt vraag die zich nu opwerpt is. hoe
het mogelijk moet 2ijn in de ontstel
lende mensenpakhuizen, die onze grote
steden geworden zijn. aan die geeste
lijke eenheid een tastbare, levende
vorm te geven en de gemeenteleden tot
bewuste gemeenschapsleden op te voe
den.
de blaadjes zelf en gaan gewapend
met een geldbusje het wijkblad zelf
rondbrengenUiteraard ontbreekt een
pastoraal woord niet, maar dit is zo
geschreven dat het kort en bondig is
gesteld, als het ware een prikkel die
opwekt zich in de geestelijke materie
verder te verdiepen.
Film en toneel zijn twee kuituuruitin
gen, die voor vele kerken lange tijd ta
boe waren. Gelukkig heeft de Ned.
F""R zijn predikanten en kerkeraden. Herv. Kerk begrepen, welke machtige
J die de jeugddienst strikt geschei- j hulpmiddelen deze uitingen kunnen zijn
den willen houden van de normale *n.. het verbreiden van het Evangelie,
kerkdienst. Dat is zowel voor deWij herinneren ons een opvoering van
oudeven als voor de jongeren het bes- j de Leidse Oecumenische Speelgroep
te. oordelen zij. Elkeen krijgt dan het van het stuk Judas". Nog nooit heeft
maximum van wat hij aan geestelijk I de figuur van deze dramatische disci-
Er zullen ondertussen talrijke predi
kanten zijn, die op de een of andere
wijze reeds middelen hebben gevonden
uitdrukking te geven aan hun vernieu
wingsplannen. Dez< middelen kunnen
hemelsbreed van elkaar verschillen.
Het is echter niet belangrijk in hoe
verre de vernieuwingsplannen gestalte,
krijgen, maar dat ze worden gelan
ceerd.
Het Persbureau van de Ned. Herv.
pel ons zo aangesproken als toen. Er
waren ongelovige mensen in de zaal,
die door het spel gegrepen werden en
wier nieuwsgierigheid werd opgewekt-
De Ned. Herv. Kerk beschikt thans
over filmstroken, die in boeiende beel
den vertellen van de grote daden Gods
en de kracht van het Evangelie. In
de met oorlogswonden toegetakelde
st; waaraan behalve film en toneel
voedsel kan opnemen. Ofschoon voor
dit laatste iets valt te zeggen zal het
de gemeenschapsbinding ten goede
komen wanneer de jeugd ook in de
..grote dienst" de indruk krijgt „mee
te tellen". De gehele kerkgang wordt
voor de jongeren vooral omdat zij
een preek hebben aangehoord, die
voor hen glashelder was dan veel
meer- een belevenis, Het opgaan met -
de gemeente zal dan kunnen uitgroei-1 handenarbeid, denksport en amu-
en tol een behoefte. sement te pas kwamen. Bij de kerk
Het is nog niet 70 lans seleden dal we/d een Siasveld aangelegd: prachtig
men een w°fkgemeente alleen maai- zag "efenterre.n voor volleyball.
als een stukje van een grote kerkelijke jn dit bonte kerkelijk mozaïek
gemeente, als een arbeidsterrein van oonie KerKelijK mozaïek
één bepaalde dominee. Maar men ver-1 een sociëteit voor bejaarden
Kerk beeft terecht gemeend er gat' dat het kenmerk van een wijkge- biet ontbreken, terwijl de jonge moe
goéd aan te doen een sprekend voor- ®enJje'<^X lders' die overling immers graag
beeld van versterking van de ge- e]kaars nabijheid wonen eens van gedachten wisselen, bijeen-
meenschapsband in breder kring te eIaaals naB'Jheid wonen. komen in een zen iomre moeder*
moeten brengen. Dit voorbeeld be- Tot een der belangrijke runctles in ,fn e.e" zg"- ..jonge-moeders-
trett een wijkgemeente. die een aan- het kerkelijk complex van de gehaven- 'oos f'en keikelijk centrum kan dus
tal jaren geleden een nieuw kerkge- he stad behoort de zgn. ..social hall",
bouw stichtte in een omgeving, waar **et ontmoetingscentrum. Tegen het ein
de oorlog grote gaten had geslagen. de van de kerkdienst verzoekt de pre-
Zowel materieel als geestelijk. De dikant een aantal gemeenteleden na af-
kerkgang liep terug, de jeugd was i l°op met hem samen te komen. De
moeilijk te ..grijpen" en de gemeen- volgorde wordt bepaald door de straat-
teleden liepen maar nauwelijks warm namen. Onmiddellijk na de dienst trekt
voor het kerkewerk.
leven en groeien en een voorbeeld
zijn van gemeenschapsbesef, dat in
sterke mate wordt gecultiveerd. Het
kan dan niet anders of de band tus
sen kerk en gezin moet steviger wor
den.
Is het wonder, dat predikant, ker-ke-
raad en kerkvoogdij zochten naar we
gen om uit de impasse te komen? Dit
lag juist op de weg van de broeders
in de frontlijn. Wanneer het ene wapen
geen effekl sorteert zal het andere
moeten worden beproefd. Na enig zoe
ken--$n. tasten, kwam men tot de con
clusie dat men waar het de jeugd be
treft de jongeren zou moeten benade
ren vanuit hun eigentijdse interesse
kring.
h^EN Rotterdamse predikant, ds. M. L. j
■i W. Schoch zocht een oplossing in het
in de kerk brengen van moderne mu
ziek. Een oplossing, welke in sommige
kerkelijke kringen als aanvechtbaar
werd geacht, een oplossing niettemin
die op het ogenblik haar vruchten
ruimschoots afwerpt. God heeft de
mens de kuituur geschonken in heel
haar verscheidenheid, de mens dient
deze kuituur dan ook te gebruiken in
de geestelijke sektor waar dit nodig
mocht zijn om ongelovigen tot God te
brengen.
De frontsoldaten in toga en hun me
dewerkers beperkten zich echter niet
tot de jeugd. Zij trokken ook andere
niet eerder gebruikte registers uit. Zij
kwamen tot het inzicht, dat wilde de
kerk weer echt kerk worden in de ge
havende stad, er een gemeenschapsbin
ding moest ontstaan, welke de kracht
zou kunnen bezitten de kudde bij el
kaar te houden en de schapen met el
kander vertrouwd te leren maken.
Daarbij werd evenwel niet vergeten,
dat de jeugd in het grote geheel een
ruime plaats innam. Er is een moment
in de dienst, niet lang na de aanvang,
waarop even gerust wordt. Jongelui tus
sen twaalf en vijftien jaar staan dan
op en begeven zich naar een der bene
denzalen, waar dan voor hen de jeugd
dienst begint. Eerst dus een opgaan
met de gehele gemeente, waarmee de
jeugd dus al vertrouwd raakt, en dan
een zich verenigen in de kring waar
een voor haar bevattelijke preek wordt
gehouden. Vaak komen de jongeren na
AAGTEKERKE: herv,- 10 ds Nicolai -te
te Vleuten, 7 ds. Aalders; ARNEMUIDEN:
herv. 10 en 2.30 ds Verwey: geref. 10 en 2.30
ds Poelman: geref. gem. 9.30, 2 en 6 leesd.
BIGGEKERKE: herv. 9.30-en 11 ds Abbing.
DOMBURG: herv. 8.45 pfarrer Berkhaus te
Oberhausen, 10 ds van Vliet, 7 ds Nicolai;
geref: lo ds Dondorp, 2.30 kand. Nusselder
te Dinxperlo. GAPINGE: herv. 2 ds de Jon
ge, geref. 9.15 ds. Boot, 2 ds Vo» te Londen.
GRIJPSKERKE: herv. 10 en 2.30 ds Wisse,
geref. 10 drs. Vlaardingerbroek, 2.30 ds Tis-
sink te Giessen-Rijswijk. KLEVERSKERKE:
herv. 2 ds Metting van Rijn. KOUDEKER-
KE: herv. 9 en 10.45 ds Hofman, Vliss. str.
7 ds Durkstra, geref: 9.30 en 2.30 ds. Radder.
MELISKERKE: herv. 2.30 ds Abbing, geref.
9.30 en 2 ds van Heesen. MIDDELBURG:
herv. Nieuwerkevk 9 ds Aalders, 10.30 ds
Dijckmeester, 7 ds Wisse, Engelse kerk 10
wika Veenhoven, 7 ds Spilt te Utrecht,
Waalse gem. 10.30 ds le Cornu te Utrecht;
evang. luth. 10.30 ds Meyer te Rotterdam;
geref. Hofpleinkerk 9.30 ds Boonstra, 2.30 ds
van der Wal, 5 ds Vos, oNoorderkerk 9.30 ds
Vos, 5 ds Boonstra, chr. geref. 9.30 en 3 ds
van der Molen, geref. gem.: 9.30. 2 en 6.30
ds Hage, geref. (vrijgem.) 8.30 en 4.30 ds
Veltman te Zeist. NW- EN ST. JOOSLAND:
herv. 10 ds Kloosterman, 7 ds van 't Hof,
OOSTKAPELLE: herv. 10 ds Don te Rotter
dam, 2.30 ds Boogaard te Strijen, geref. 10
en 2.30 ds de Groot, geref. gem. 10 en 2.30
leesd. RITTHEM: herv. 10 ds van 't Hof. 7
ds Metting van Rijn. SEROOSKERKE: herv.
10 ds Visser te Hardenberg, 2.30 ds van der.
Wind; geref. 10 en 2,30 ds Bouwman te
Nijverdal. ST. LAURENS; herv. 10 ds van
der Wind, 7 ds de Jonge, geref. 10 (verga
dert.) ds Tissink, 2.30 (herv. kerk) drs.
Vlaardingerbroek. SOUBURG: herv. 9.30 en
11 ds Haitjema, 7 ds van der Heide te Oude-
ga; geref. 9.30 en 2.30 ds Brederveld, geref.
(vrijgem.) 9.30 ds Douma. VEERE: herv. 10
ds Metting van Rijn, geref: 10.30 ds Boot,
evang. 10 en 2.30 ds Niewohner. WILHEL- i
MINADORP: herv. 10 ds Cornelder, WIS-1
SENKERKE: herv. 10 ds Nauta te St. Jö-
hannesga, 2.30 ds Metselaar, geref. 10 ds
Schippers, 2.30 leesd. WOLFAARTSDIJK:
herv. 10 dhr Kraak, 2.-30 ds Koole, geref. 10
en 2.30 ds Bouwknegt, geref. gem. 9.30, 2 en
6 leesd. geref. (vrijgem.) 10.30 leesd. YERSE-
KE: herv. 10 en 2.30 ds Don te Halfweg,
gevel. 9.30 leesd. 2 ds Meyer te Beverwijk,
vrij evang. 10 en 2.30 ds Timmerman, geref.
gem. in ned. dinsdag 7.30 ds Mallan.
ANNA JACOBAPOLDER: geref. 10 en 2.30
dr Arntzen te 's-Gravendeei. BERGEN OP
ZOOM: herv. 10 en 7 ds Jongbloed te Hoo-
gerheide, geref. 9.30 en 5.30 ds Baayens te
Zuid-Beyerland, geref. (vrijgem.) 9.30 en 5
leesd. OUD-VOSSEMEER: herv. 10 en 6.30
kand. Bennenkamp te Utrecht, geref. 10 en
6.30 ds Koning, chr. geref. 10, 2.30 en 6.30
leesd. geref. gem. in ned. 10, 2.30 en 6.30
leesd. POORTVLIET: herv. 10 en 6.30 ds. van
den Bosch te Bodegravei, geref. 10 leesd.
2.30 kand. Gomraer te Schoonebeek. geref.
gem. 10, 2 en 6 leesd. SCHERPENISSE: herv.
9.30 leesd. 2.30 ds van den Bosch, geref. gem.
9.30, 2 en6 leesd. ST. ANNALAND: herv.
10 en 6 ds van Dijk te Nieuwerkerk aan de
ÏJssel, geref. gem. 9.30, 2 en 6 leesd. vrij
geref. gem. 9.45, 2.15 en 6.15 leesd. ST.
MAARTENSDIJK: herv. 9.30 leesd., 2 ds den
Hoed, oud. geref. gem. 9.30, 2 en 6 leesd.
oud geref. kerk: 9.30, 2 en 6 leesd. ST.
PHILIPSLAND: herv. 9.30 en 2.30 ds van
Dieren, geref. gem. 9.30, 2.30 en 6 leesd. oud
geref. gem. 9.30, 2.30 en 6 ds. Gebraad. STA-
VENISSE herv. 10 leesd. 6 ds den Hoek, ge
ref. gem. 9.30, 2 en 6 dhr Slager. THOLEN:
herv. 10 ds den Hoed, 3 ds van Dijk, geref.
10 en 5 kand. Gommer, geref. gem. 10, 2.30
en 6.30 leesed. chr. geref. 10 en 6.30 ds van
Doorn.
BROUWERSHAVEN: herv. 11 ds Assen-
Advertentie
DE SPECIAALZAAK VOOR UW BRIL
2.30 ds Boonstra. VLISSINGEN: herv. St.1 dorp. geref. 10 en 2.30 ds Kersten, geref.
Jacobskerk: 10 ds. Spilt, 7 ds Moll. Johan- J (vrijgem.) 10 en 2.30 ds Keizer, BRUINISSE:
neskerk: 9.30 ds van der Heide, (jeugdd.), herv. 10 en 5 ds van den Brink, geref. 10 en
7 ds Kloosterman, Havendorp 10 dhr Stroo;|5 ds Wielemakere, geref. geme. 10 en 5 ds
geref. 9.30 ei\ 5 ds Meyer te Beverwijk, ge-Mallan, oud geref. kerk: 10 en 5 leesd.
ref. (vrijgem.) 4.30 ds Douma', chr. geref. s.sojBURGH: herv. 9 (jeugdd.) en 10 ds Swaak.
en 5 ds Drechtsler, evang op g.g. 10 en 5 dsDREISCHOR: herv. 10 ds Duyvendak. EL-
Grisnigt te Gouda, leger des heils: 10 heili- KERZEE: herv. 10 ds van der Ban. HAAM-
ging, 18.45 openlucht, 19.30 verlossing. STEDE: herv. 10 en 7 ds Boer, geref. 8.30,
VROUWENPOLDER: herv. 10 ds de Jonge, 10 en 5 ds van der Zwaan te Amersfoort,
geref. 9 en 10.30 ds van der Wal, 7 ds Kuiper chr. geref. 10 leesd. 3 ds den Boere te Sas
te Bedum, geref. (vrijgem.) 9.30 en 2.30 ds senheim. KERKWERVE herv. 10 ds van dei-
van Beveren (HA). WESTKAPELLE: herv.1 Grift, chr. gereef. 10 en 6 ds. den Boer.
9.30 Holland-Duitse dienst, geref. 9.30 kand. NOORD WELLE: herv. 10 ds van Liere.
Nusselder, 2.30 ds Dondorp, geref. gem. 3 xlNOORDGOUWE: herv. 10 ds Buinink. NIEU-
leesd. 't ZAND: herv. 10 ds ten Rouwelaar, WERKERK: herv. 10 ds Westerhof, geref. 10
10.15 jeugdkerk, 7 ds Hoffman. ZOUTELAN- dr Beckere, 5 ds Wielemakere. chr. geref.
DE: herv. 9 en 10.30 ds van der Schoot, 7(10 leesd. 3 ds van der Klis. OUWERKERK:
ds van Vliet, geref. gem. 10, 2.30 en 7 leesd. herv. 10 ds Elseman. OOSTERLAND: herv.
geref. (vrijgem.) 10.45 en 2.30 ds Veltman. 10 ds Wagenaar te Rotterdam, 6 dhr vcan
Pel, geref. 10 en 3 ds van Ginhoven te Wes-
D 1 1 j tervoort, geref. gem. 10, 2.30 en 6 leesd. oud
oevelailden geref. kerk 9.30, 2 en 6 dhr van Prooyen te
BAARLAND: geref. 9.30 en 2 leesd. BORS- ï1?™. „ruAErwnrn!??1
SELE: herv. 9.30 en 2 ds Vrijland!, geref. in'.l ir.Z.r
10 leesd. 5 ds Goedendorp. geref. gem. 9.30. geref. 10 en 2.30 ds Kampei SIRJANSLAND
2 en 6 ds Heerschap. COLIJNSPLAAT: herv. J?hl van pel, 6.30 ds Westerhof.
2.30 en 6.30 ds Veldman, geref. to en 6 ds - ÏL 1* c
Schippers, geref. gem. 3 x leesd. DRIEWE- .5 1"
AMSTERDAM. Op 17 augustus
vertrekt ds. Y. Schaaf met zijn echt
genote en kind naar Frans Cameroen,
om aldaar in Yaoendé zijn werkzaam
heden voor het Nederlandsch Bijbelge
nootschap te beginnen.
Dominee Schaaf, geboren 12 april
1930, kleinzoon van de Friese voordra
ger Y-pe Schaaf, was er in zijn gym;
nasiumtijd al van overtuigd, dat hij
predikant wilde worden. Hij ging naai
de Universiteit in Groningen en stu
deerde daar theologie.
Naast zijn studie verleende hij o.m.
medewerking aan de R.O.N., de Ra
dio Omroep Noord. Vlak voor het be
halen van zijn candidaatsexamen nam
hij een benoeming tot full-time repor
ter in dienst van de R.O.N. aan. Ne;
gen maanden later evenwel vatte hij
de studie weer op en werd medewer
ker van het I.K.O.R. Vier jaar lang
was hij verantwoordelijk voor de sa
menstelling en vormgeving van aller
lei I.K.O.R.-programma's als Luister-
clubs en Open Deur van ds. G,P.
Klijn.
In maart volgde zijn benoeming bij
het Nederlandsch Bijbelgenootschap,
waarna hij in Parijs enkele maanden
taal-, land- en volkenkunde studeerde.
Na volbrachte theologische studie
werd dominee Schaaf op 19 juni jl.
als predikant voor buitengewone werk
zaamheden bevestigd in de Ned. Herv.
Gemeente te Hilversum.
GEN: geref. 9.30 leesd. 2 ds Aalbersberg te
Vlaardingen. ELLEWOUTSDIJK: herv. 9.30
ds Koole. GEERSDIJK: herv. 10 dhr Lou-
werse, 2.30 dhr Kraak, geref. 10 en 2.30 ds
van Aller. GOES: herv. Grote kerk 10 ds
Nijssen, 7 vie. van Melle, Oosterlcerk: 10.30
vie. van Melle. jeugdkerk en jeugdkapel
fP.v.O.) 10 dhr de Munck, geref. Westerkerk
10 ds Aalbersberg, 5 ds van Wattum te Mid-
wolda, Oosterkerk 9 dr Stam, 5 ds Aalbers
berg. geref. (vrijgem.) 2.30 leesd. G.30 chr.
geref. 10 leesd. 5.30 kand. Harder te Leeu
warden, geref. gem. 9.30, 2 en 6 ds Honkoop
vrij evang. 10 en 5 ds van der Vrie, doops-
gez, gem. 10.30 mejp. dr Bakker. 's-G.RA-
VENPOLDER: herv. 9.30 en 2.30 ds Kuiver
(HA), geref, 10 en 2.30 ds Heiner, geref. gem.
9.30, 2 en 6 leesd. oud geref. gem. 9.30, 1.30
en 5.30 ds Mieras. 's-H. ABTSKERKE: herv.
9.30 en 2 ds Warffemius. 's-H. H. KINDEREN
herv. 10 ds de Roos, 2.30 ds van Dijk;HANS-
WEERT: herv. 9.30 en 6.30 ds Bronsgeest.
HEINKENSZAND: herv. 10 en 2.30 ds Otte
te Herwijnen, geref. 10 en 2.30 kand. van
UI den. HOEDEKENSKERKE: herv. 9.30 en 2
ds Hulsbergen, geref. gem. 9.30, 2 en 6 leesd.
sendorp, 7 ds. van Roon, geref. 10 en 5 ds
Dorst te Hardenberg, chr. geref. 10 en 6 ds
van der Klis. ZONNEMAIREherv. 10 ds v.
Wijck te Edam, geref. 10 en 2.30 dr Masse-
link te Rotterdam.
AARDENBURG: herv. 10.30 ds Blom, geref.
10 en 3 kand. van de Veere te Den Haag.
AXEL: herv. 10 vic. den Blaauwen, 2.30 ds
Cupedo, geref. 10.30 en 3 ds de Feyter te
Lekkerkerk, geref. (vrijgem.): 10 en 2.30 ds
Goris te Wezep. BIERVLIET: herv. 11 ds
Evenhuis. BRESKENS: herv. geref. 10
en 2.30 ds Moens te Heerlen, vrij eevang. 10
ds Postma. CADZAND: herv. vrij evang.
6.30 ds Postma. HOEK: herv. 10 en 2.30 ds v.
Meeuwen, gereef. 10 ds van Leeuewen (bev.)
5.30 kan. Verbeek (intrede), geref. (vrijgem.)
10 en 2.30 ds v. Til te Middelstum. HOOFD
PLAAT: herv. 10 ds Eygenedaal, HONTE-
NISSE: herv. 9.30 dhr Heyboer, HULST:
herv. 10 ds Timmers, NIEUW VLIET: herv.
11 ds de Jong, vrij evang. 10 dhr Klarenbeelc
OOSTBURG: herv. 10 ds Hugo van Dalen,
KAPËÏ.LEherv. 10 en 2.30 ds'Jebbink. ge- 1 geref. 10 en 3 dr Holtrop te Scheveningen.
ref. 10 en 2.30 ds Gravestein te Rinsumageest geref. (vrijgem.) 10 en 2.30 kand. Kooy te
KAMPERLAND: herv. 9.30 dsVeldman. 2.30 Driebergene. RETRANCHEMENT: herv. 9.30
ds Nijssen. geref. 9.30 en 2.30 fds van der wika de Haan, vrij evang. 2.30 dhr Klaren-
Leek KATTENDÏJKE: herv 10 mej. Stok. beek SCHOONDIJKE: herv. 9.30 ds Brmk-
K ATS: herv 10 en 2 dhr van Dam. KLOE-man, gevef. 9.30 en 2.30 ds van Wijk te Rot-
TINGE: herv. 10 ds Slik, 2.30 ds Cornelder. terdam. SAS VAN GENT: hev. 10.30 dhr
BIERVLIET. In de vrijdagavond
gehouden raadsvergadering heeft de ge
meenteraad van Biervliet besloten in de 1
wijk Drie-wegen een houten o.school
met twee klassen te bouwen. Inclusief
de bijkomende werken, zoals verlegging
van het tegelplein en de riolering, komt
dit besluit de gemeente o»p een uitgaaf
van 35.000 te staan.
Besloten werd de straatverlichting van
Biervliet ce vernieuwen. üurgemWesie-
A. P. Kostense deelde mede dat de
P.Z.E.M. had voorgesteld de lichtmas
ten 30 meter uit elkaar te plaatsen.
Bij wijze van proef neemt de gemeen
te echter een tussenruimte van 60 meter,
in oe Wesisu-acu, ue ouaesuKv, cte mug.
Maerleveldstraat en De Braakmanlaan
zullen nu zestien lichtmasten van zeven
meter hoogte met spiegelarmatuur en
tl-ver lichting van 12o watt worden ge-
plaatst. De totale kosten daarvan bedra
gen 9000.-,
De heer J. W. Yerplanke (gem. bel.),
die als enige tegen dit besluit stemde,
motiveerde zijn houding met de verkla-
ring' dat hij dit bedrag liever zag aan
gewend om percelen in onrendabele ge-'
bieden op het elektriciteitsnet aan te
sluiten.
Aan de dierenarts J. F. Westendorp
werd op zijn verzoek eervol ontslag ver-I
leend als keuringsveearts m.i.v. 15 juli. j
In zijn plaats werd'benoemd de dieren
arts H. A. M. van de Vijver, thans
waarnemend hoofd van dienst. i
Vijf percelen in deBeukelspolder en i
de Elizabethpolder kunnen thans op het
elektriciteitsnet worden aangesloten. In
aanlegkosten is een tekort van 11.802.-
waarvan de belanghebbenden de helft
voor hun rekening moeten nemen. Ook
kunnen zij volstaan met een bijdrage j
van ruim 4.00.- indien zij zelf het 1
graafwerk verrichten. De gemeente zal
een bedrag van 225 per perceel bij
dragen.
De raad besloot het nieuwe wedstrijd-
terrein aan de plaatselijke voetbalver
eniging in gebruik te geven voor 500
per jaar. Tenslotte ging de raad ook ak
koord met het voorstel om een bijdrage
van vijf cent per inwoner te geven
voor een kunstwerk in het nieuwe pro
vinciehuis te Middelburg.
De heer Dijk (vrije lijst )maakte van
de rondvraag gebruik door aandacht te
vragen voor de toestand van de nood
woningen in de Schoollaan welke vol
gens hem onhoudbaar is. De voorzitter
deelde mee dat B. en W. aan dit pro
bleem reeds aandacht hebben besteed,
maar dat een grondige restauratie of
verbetering te kostbaar wordt. Alleen
voor het aanbrengen van de hoogstnodi-
ge vloeren en vloerbalken zal meer dan
10.000 nodig zijn.
Bij gunstig weer wordt zaterdag in
Scharendijke om, twee uur eeil strand
feest gehouden. Kinderen van vijf tot'
en met veertien jaar kunnen er méé-
doen aan allerlei wedstrijden.
BERGEN OP ZOOM. Donder-
dagmiddag werden bezoekers van de
wekelijkse markt te Bergen op Zoom
vanaf de torentransen van de grote
kerk met pruimen bekogeld. Be
grijpelijkerwijs gingen de markt-
klanten daar niet mee akkoord en
wendden zich tot een surveillerend
politieagent. Deze begaf zich naar
hoger sferen om de belegeraars op
te sporen. Het bleken drie knapen
uit Rilland-Bath te zijn, die een
bezoek aan de toren hadden ge
bracht en deze grap uithaalden, om
dé aandacht te trekken. T.z.t. zullen
ze er nog elders wat over te horen
krijgen.
Van een onzer verslaggevers
ANNA JACOBAPOLDER Vermoedelijk zal nog dit jaar
worden begonnen met de bouw van een nieuw gereformeerde kerk,
met pastorie, in Anna Jacobapolder. Pas donderdag j.l. is het
definitieve besluit gevallen om tot de bouw over te gaan. Het
Nationaal Rampenfonds zal een flink percentage van het aanzien
lijke bedrag, dat met de bouw is gemoeid, beschikbaar stellen.
De pasttorie echter moet uit eigen middelen betaald worden. En
de som hiervoor komt er ook wel, want de offervaardigheid van
de kleine groep gereformeerden (270 leden, voor het merendeel
landarbeiders) is bijzonder groot. Dat is in het verleden vaak
gebleken. Trouwens, zij hebben er ook wel wat voor over om
straks in een prachtige nieuwe kerk Gods Woord te horen.
Van een medewerker
Calvijnherdenkingen zijn nog
aan de orde van de dag, maar
reeds worden voorbereidingen ge
troffen voor een andere gedachte
nis, die wellicht veel minder de
aandacht zal trekken: in 1961 zal
het vierhonderd jaar geleden zijn
dat de Witmarsumer Menno Si
mons na een zwervend leven van
vijf en twintig jaar te Wüstenfelde
in de buurt van Lübeck stierf, 65
jaar oud. Deze vroegere pastoor,
naar wie vele buitenlandse doops
gezinden zich noemen (in Neder
land kwam de naam doopsgezin
den ook later op), is onder dezen
in hoog aanzien gebleven als één
van hun vrome leraren. Te Wit
marsum herinnerd een weinig in
spirerend monument uit 1879 aan
het leven en werken van deze
dorpsgenoot, die er tot 1539 pas
toor was en daarna van plaats tot
plaats zwierf, niet zelden bedreigd
door achtervolging.
hem als juist erkende geestelijke be
ginselen te zuiveren van de fanatieke
leer van Munster.
Menno werd „bisschop", episkopos,
opziener, oudste der gemeente. Zo reisde
rond. eerst vooral in Oostfriesland en
Groningen, later insteeds groter gebieden:
de band tussen de broeders herstellend,
de gemeente bouwend en vermanend, de
grote wonden helend die na Münster de
felle vervolging had geslagen. De zuiver
heid der gemeente diende bewaard te
worden door strikte tucht en wereldmij-
ding. Juist op dit punt kwamen de moei
lijkheden: hoe strikt?
Menno zelf heeft hierover niet steeds
eender gedacht en de Nederlandse doops
gezinden zijn hierover sterk verdeeld ge
weest, tot scheurens toe. Eerst in de 18de
eeuw groeiden zij weer naar elkaar toe.
maar het algemene relativisme zo ken
merkend voor die tijd betekende ook
bijna het einde van de menniste geloofs
gemeenschap. Het gevaar werd in 1811
afgewend, toen enkele rijke gemeenten de
..Algemeene Doopsgezinde Sociëteit" op
richtten. Deze A.D.S. vooral bedoeld
als centraal orgaan voor de predikanten
opleiding en subsidiëring van arme ge
meenten wordt hoe langer hoe meer
leidinggevend lichaam, ook al zijn for
meel de doopsgezinde gemeenten auto
noom.
Strikte ban, mijding., lekeprediking zijn
in Nederland niet meer kenmerk van
doopsgezind gemeenteleven: men is sterk
U zult zich misschien afvragen: waar
om de gereformeerden in Anna Jacoba
een nieuwe kerk nodig hebben. Om dit
verhaal te vertellen moeten wij terug
naar 1944, dus 15 jaar geleden. In dat
jaar, toen de bevolking zuchtte onder
het Duitse juk, werd de gehele polder
onder water gezet, inclusief de kerk.
Het zout trok in de tmuren.
i In de eerste na-oorlogse jaren ont
brak het geld en het materiaal om het
kerkgebouw grondig te herstellen. Bo
vendien miste men de ervaring om het
herstel, in verband met de zoutschade
aan te pakken. Natuuriyk het kerkge
bouw heeft een opknapbeurt gekregen,
maar toch werd er niet zoveel aan ge
daan. Hoewel in de jaren 19451949 nog
een bedrag van 7000 werd uitgegeven
voor provisorische herstellingen.
Februari 1953 kwam de ramp. De
klap is hard aangekomen, een klap, die
in feite d*e deur heeft dichtgedaan, zo
als wij optekenden uit de mond van de
scriba van de kerkeraad. de heer G. J.
de Jager.
Toen het water weggetrokken was
kon eigenlijk het definitieve herstel
geen uitstel lijden. De kerkeraad heeft
zich toen echter met twee problemen
moeten bezig houden: a. door twee
inundaties, kort achter elkaar, was de
bevolking totaal verarmd en b. de
zoutschade is veel groter dan op het
eerste gezicht lijkt. Dat had men in
tussen wel ervaren.
Een voorzichtig financieel beleid was
noodzakelijk, maar ja aan de kerk
moest toch ook wat gebeuren,
In 1955 werd contact gezocht met het
Nationaal Rampenfonds en de deputa-
ten- watersnoodschade der geref. ker
ken. Dit contact heeft na enige tijd
•geleid tot een plan om het gebouw zo
goed mogelijk te herstellen, in feite
een restauratie. Het architectenbureau
Steen en Tuinhof te Vlissingen, dat ook
het nieuwe kerkgebouw heeft ontwor
pen, maakte een plan op. Het bleek j
echter, dat de restauratie 60 a 70.000
zou moeten kosten. De kerkeraad vond
dit niet verantwoord. Opnieuw werd
contact opgenomen met het Nat. Ram
penfonds en deputaten. waarna het
den staat. Op de achterwand zal boven
dien een groot kruis worden aange
bracht. In het gebouw zullen banken.ge
plaatst worden, die a.h.w. één blok vor
men, w§nt de wandelgangenVindt men
zowelA ter linker- als ter récJiïefzijde.
Aan weerskanten -komen drie ramen
(waarin symbolen-aangebracht wordén)
in de muren. Aan de achterkant tref
fen wij verder de consistoriekamer. Via
een tegelpad komen wij achter het ge
bouw bij de rijwielbergplaats. Links van
de kerk zal de pastorie gebouwd' wór
den. Het geheel ziet er zeer aantrek
kelijk uit.
Ook zal een nieuw orgel in de kérk
geplaatst worden. Er moet echter nog
beslist worden over de vraag; welk in
strument.
Dank zij de grote medewerking van
het Nat. Rampenfonds, vertegenwoor
digd in de persoon van de heer W. J.
A. H. van Berkel en de hulp en steun
van de gemeente-leden krijgt Anna Ja
cobapolder een fraai gereformeerde
kerk. Iedereen hoopt nu maar, dat de
rijksgoedkeuring spoedig afkomt. Dan
kan zo spoedig mogelijk met de bouw
worden begonnen.
NED. HERV. KERK. Aangenomen
naar Kamperveen: J. Vroegindewey.
kand. te Barneveld; naar Oosterwolde,
Gld.: J. T. Cazander, kand. te Game
ren.
Bedankt voor Oud-Alblas: J. Vroegin
dewey, kand. te Barneveld; voor Bent
huizen, Schelluinen en Stavenisse: J. T.
Cazander. kand. te Gameren.
GEREF. KERKEN. Aangenomen naar
Haarlem-Zuid: G. Rang te Vijfhuizen:
naar Schiermonnikoog: J. A. A. de
Boer, kand. te Na arden, die bedankté
voor Domburg-Westkapelle. Knijpe en
Stad aan 't Haringvliet.
Bedankt voer Alphen aan den Rijn en
Oegstgeest: G. Rang te Vijfhuizen.
CHR. GEREF. KERKEN. Bedankt
voor Ermelo: M. S. Roos te Alphen aan
den Rijn. a
verweven
Wel treedt de doopsgezinde broederschap
naar buiten weinig op. zoals blijkt uit de
soberheid van kerkbouw en het ontbre
ken van nodigend klokgelui (het I.K.O.R.,
dat voor de uitzending van een kerk-
dienst altijd een klok ten gehore brengt.
Wanneer omstreeks 1525 de doperse be-moet het bij doopsgezinde kerkdiensten
e-1"* l i3? .°Pkomt is zi.i wel j met een geluidbandje doen). Relatief komt
nni «hÏÏ "ma5fC°w1SCrtmaa^ ^Paa- lin d00Psgezinde kring veel dienstweige-
Srlt a maatscïlJPPelll15"revolutlonair-1 ring voor. De vrijzinnige prediking heeft
°Ptr.eden ^.an haar IJveraars sleept er wortel geschoten. (Menno's eigen
°i°^L I christologie buigt reeds af).
met het maatschappelijk leven.P^an rees '01V de^ oude kerk af te bre-
mee. Als de beweging hoe langer hoe
agressiever wordt gaat de overheid stren
ger ingrijpen, maar ondanks, vooral in
ons land bloedige, vervolging breidt zij
zich steeds uit, todat zij zich kristalli
seert in het „nieuwe Jeruzalem", dat ge
sticht wordt in de Westfaalse stad Mün
ster en waar vrome toekomst verwach
ting gepaard aan maatschappelijk fana
tisme verdwijnt in een gewelddadig re-l
g'iem van onverholen wereldzin,
De buitenlandse mennonieten hebben
de oude kenmerken grotendeels bewaard,
al zijn er vaak splitsingen ontstaan over
de mate van aanpassing. Thans zijn bijv.
in Brazilië geëmigreerde Russische men-
nisten in grote moeilijkheden gekomen,
omdat zij voor hun nederzetting aanslui
ting op het elektrische net weigerden.
24 juni 1535 was Münster onder de scep
ter van Jan van Leiden, koning van Sion,Maar één ding verbindt hen allen: de
gevallen. Het visioen van het nieuwe eerbied voor de martelaren van het ver-
Godsrijk brak voor de ogen van zijn vol- j leden en de verbondenheid met hun le-
gelingen aan stukken. De onlusten die, raren als Menna Simons van Witmarsum.
naar het Westfaalse voorbeeld, ook in (Met het oog op de herdenking van diens
de Nederlanden hadden gewoed, gewa- sterfdag wil men in dat Friese dorp een woorde oplossing is gevonden,
oende oplopen, aanslagen en tumulten in i gedachteniskerkje bouwen i.p.v. de bouw-
ken en op dezelfde plaats een nieuwe
kerk te bouwen. Ook dit plan stuitte
op onoverkoombare bezwaren. Voor de
derde maal werd gepraat met de heren
van het Rampenfonds en deputaten. Uit
dit -gesprek is voortgevloeid een op
dracht aan het architectenbureau Steen
en Tuinhof voor het ontwerpen van een
nieuw kerkgebouw.
Inmiddels kon grond aangekocht
worden tegenover het bestaande kerk
gebouw, aan -de overzijde van de Lan-
geweg en ook waren er gegadigden,
die de kerk en pastorie wensten aan
te kopen. Toen is tegelijk maar het
besluit genomen om ook een nieüwe
pastorie te bouwen (naar het voor
beeld van de geref. pastorie te Melis-
kerke). De bouw van deze pastorie
meet echter geheel met eigen midde
len gefinancierd worden. Daar is geen
cent bij van het Rampenfonds.
Voor het komende weekend is de dienst
der huisartsen als volgt geregeld: Mid
delburg, A. W. Boerwinkel, Noordweg, 22,
tel. 2460. Vlissingen J. W. F. Clercx,
Paul Krügerstraat 240 tel 3933. Oost-
kapelle Serooskerke en Veere J. H.
Oosterhof, Veere, tel 01181-271. Koude-
kerke Westkapelle en Zoutelande L.
Sloos, Koudekerke, tel 01185-231.
Goes J. B. V. Weiten. Oostsingel 132.
tel. 2550. Kruiningen Hansweert Krab-
bendijke en Rilland J. A. Kamps, Rilland
tel 01135-343. Iloedekenskerke en Kwa-.
dendamme G. Wöstmann. tel. 01194-337.
Borssele en Nieuwdorp H. M. J. Kiviet.
Borssele, tel 01105-203. Driewegen en
's-Heerenhoek J. H. Lucas Luyckx.
's-Heerenhoek, tel. 01105-280. Wolphaarts-
dijk s'-Heer Arendskerke en Heinkens-
zand A. J. Zonnevylle. 's-Heer Arends-
kerke. tel. 01106-20. Kapellc Biezelinge
Kloetinge en Vemeldinge E. F. Facee-
Schaeffer, Kapelle. tel. 01102—260.
Zierikzee C. M. v. Hoorn. Havenpark
35. tel. 2080.
Tholen Poortvliet Oud Vossemcer Nieu
we Vossemeer en St. PliUipsIand P. J
Duinker. tel. 40 Tholen en H. Menger,
Donderdag is pas het definitieve be- tel. 20 St. Philipsland.
sluit gevallen, om tot de bouw over; Terneuzen A. v. Breda Vrèsman, He
te gaan. Het Nat. Rampenfonds zegde rengracht 11, tel. 2003 Axel A. Kats, tél.
een belangrijk bedrag toe. De kerke-1777. Oostburg en Aardenburg De Bruy-
raad meent, dat thans een verant-j ckere, tel. 505, Oostburg. Breskens Groe-
j de Schoondijke Folmer, tel, 366, Schoon-
dijke. Cadzand, Retranchement, Sluis,
KOKTGENE: herv. 10 ds Metselaar. 2.30 ds
van Schuppen. KRABBENDIJKE: herv. 9.30
en 2.30 ds van Leeuwen, geref. 9.30 en 2.30
ds van der Klaauw, geref. gem. 9.30, 2 en 6
leesd. KRUININGEN: herv. 10 en 2.30 ds v.
Burgeier, geref. 10 en 2.30 ds van Wattem,
LF/WEDORP: herv. 10.45 vic. Ruster, geref.
9.15 en 2.30 ds Kuiper te Bedum. NIEUW
DORP: herv. 10 en 2.30 ds Zoodsma: geref.
10 en 2.30 ds Goedendorp, geref. gem. 9.30.
2 en 5 30 leesd. NISSE: herv. 9.30 en 2 ds
Don, geref. gem. 9,30, 2 en 5.30 leed. RIL
LAND-BATH: herv. 10 en 2.30 ds den Engel
se: geref. 10 en 2.30 ds Pontier, geref. gem.
9.30. 2 en 6 leesd. vrij evang. 10 en 2.30 ds
Enter te Zeist. WAARDE: herv. 9.30 en 2 ds
Huizing, geref. gem. 9.30, 2 en 6 leesd. WE-
MELDINGE: herv. 10 en 2.30 ds Slik. geref.
10 en 2.30 ds Starrenburg te Kantens, vrij
Verduin. SLUIS: herv. 9.30 ds Balk. SLUIS
KIL: herv. 10 ds Cupedo. 2.30 vic. den
Blaauwen. ST. ANNA TER MUIDEN: herv.
11 ds Balk. TERNEUZEN: herv. Noordstr. 10
ds. Schol ten 3 dhr Heyboer, Kerkhofl. 10
vicaris Post, geref. 10 en 3.30 ds van Houte,
Ulrum. geref (vrgem.) 10 en 3 ds Smit, oud
geref. 9.30, 2 en 6 leesd. geref. gem. (Vloos-
wijkstr.) 9.30 en 6 ds Aangeenbrug, 2 leesd,
Pro Rege 10 en 3 leesd., 1. des h. 10 en 7.30
lt Oudshoorn; WATERLANDKERKJE: herv.
10 dhr van Kranenburg, TJZENDIJKE: herv.
9.30 wika Wasterval, ZAAMSLAG: herv. 9.30
ds Becht. 2.30 vic. Post, geref. 9.30 en 2.30
geref. (vrijgem.) 9.30 en 2.30 ds Knoop, chr.
geref. 9.30 en 2.30 ds Zwier. ZOUTESPUI:
9 ds de Feyter, 2.30 ds van Leeuewen, geref.
(vrijgem.): 10 en 2.30 ds van der Jagt. ZUID-
ZANDE: herv. 7 ds Hugo van Dalen.
het gehele land duurden ook na Mtin- i vallige „vermaning". Dat kerkje moet dan Kerkg&boUlV
sters val nog wel even voort, maar het dienen voor de gewone samenkomsten.
anabaptisme stond op een keerpunt. maar ook als museum van doopsgezind architectenbureau heeft een bii-'
Het wederdoDerscongres te Bocholt verleden en heden. Vooral uit Amerika zon(3er aardig project ontworpen en zal
K ongetwijfeld een sieraad en' aanwinst
die zijn leven verder in dienst gesteld
heeft van de opbouw en de samenbinding
van doperse gemeenten. Daarmee was de
keus gevallen op zedelijke wedergeboorte
in plaats van op extatische verwachting
van het Godsrijk-nu.
Voordat hij in 1536 uit de Roomse
kerk trad had Menno een diepe wor
steling doorgemaakt. In zijn omgeving
had hij het vroegre anabaptisme ont
moet en ten slotte aanvaardde hij de
beginselen van boete, volwassen doop,
avondmaal-als-gedachtenisviering.
Bleef hij aanvankelijk pastoor; die
evangelische geluiden deed horen, de
woelingen der wederdopers dwongen
hem openlijk op te treden en de door
nlaatsje tussen Bolsward en de Afsluit-1 beteken'en voor de dorpsgemeenschap
dijk en men wi) hun toch meer bieden van Anna Jacobapolder. En zeker voor
de gereformeerde bevolkingsgroep. Voor
clan hetl9de-eeuwse monument. Vandaar
ook dat er een Amerikaan zit in het voor
lopige comité, waarvan verder deel uit
maken vertegenwoordigers van de Alg.
Doopsgezinde Sociëteit, de Friese doops
gezinde sociëteit en de plaatselijke ge
meente.
De hele wereldwijde en onderling soms
verschillende doopsgezinde gemeenschap
wordt zo bij de bouw van een niet eens
zo groot kerkje betrokken, ter nagedach
het nieuwe complex zal een parkeer
terrein worden aangelegd. De hoofdin
gang, onder de toren, komt aan de lin
kerzijde van het kerkgebouw, dus niet
aan de voorkant. Een bijzonderheid is
nog, dat de toren los staat van de kerk.
Wel is een flexibele verbinding, zoals
dat heet, tot stand gebracht. Dit met
het oog op eventuele verzakkingen. In
tenis van de bescheiden man, die ver-kerkzaal vinden wij natuurlijk een
strooide en misleide schapen verenigd j liturgisch centrum met een vaste avond-
achterliet, toen hij vier eeuwen geleden maalstafel en een open en moderne
stierf. 'preekstoel, die niet geheel in het mid-
Zuidzande, J. W. Beck, Zuidzande, tel.
508. Oostburg. Biervliet en IJzendijke
Chr. Kalkman, Biervliet 345.
Middelburg Hummelen. Markt 69. tel.
2134. Vlissingen J. H. Tan Meijer. Sip:
gel 60, tel. 2025. Goes Lapor't, Grote
Markt 10. tel. 2529. Terneuzen Hamann.
Noordstraat 69. tel. 2060.
Zuid Beveland A. A. Elzerman. Goes
tel. 2233, M. Gaakeer, Overzande. tel.
01195-283. Oost Zeeuwsch Vlaanderen J„
F. de Haas. Axelsestr. 49. Zaansleg, tcL
01153-366. Biervliet en IJzendijke H. 4,
M. v. d. Vijver, tel. 232, Biervliet. Oi«
rig West Zeeuws Vlaanderen. W. Kim
senberg, tel. 225, Sluis.
