Oskar Back gaf vonk
aan het muziekleven
HMSSL™
E2ERSS3
Morgen: slag om
kunstschatten
bij 1 pak Castella Actief Wit met waardebon
door Zeeland
Vwolvirtuozen m de dop kan con^ctmau
Pedagoog hield Holland Festival een dag op
Dinsdag 23 juni 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 6
l T7. .77 l Ambtelijke tv
niet indelen
Sonja bij Dorus
Tour in de ether J
iTlllllllllllllllllllirilllllllllilllllllliltllllllllllllllllllllllllllllllllliliil
vandaag j
Wimbledon in de radio
ZANGERSPORTRETTEN
Morgen de eerste:
Joseph Schmidt
[in het Kortl
KOSTBARE RUBENS
TWEEDE FRANSE NET
ZONDER RECLAME
DE acteur Ferd. Sterneberg van
toneelgroep Ensemble is door de
N.T.S. aangezocht om zich te
willen belasten met de functie
van contactman tussen toneel en tele
visie. De heer Sterneberg heeft na over
leg met zijn directie in principe toege
zegd en het zal van de besprekingen
die thans gaande zijn tussen N.T.S. en
Ensemble, afhangen of de zolang ver
beide coördinator ten tonele zal ver
schijnen of niet.
Niet voor niets heeft men het oog op
deze bijna zestigjarige acteur laten
vallen, want tijdens zijn veertigjarige
toneelloopbaan heeft hij een zeer be
langrijke rol gespeeld in de sociaal-
organisatorische sector van ons toneel
leven, zodat hij voor de voornaamste
taak als contactman, namelijk het tot
stand brengen van een betere ver
standhouding tussen toneel en televisie
de aangewezen persoon is.
Denken in scholen
Maar toch schijnt het ineens moeilijk
te zijn voor de N.T.S. om een beslissing
te nemen. En de oorzaak daarvan moet
gezocht worden in de ambtelijke geest,
die in Bussum de overhand heeft, waar
men meer en meer denkt in loonscha
len, klassen en een stortvloed van regle
menten dan dit alles over het hoofd
ziende de juiste man op de juiste plaats
te zetten. ~-
De heer Sterneberg schijnt moeilijk
in te delen te zijn, zijn eventuele posi
tie is uniek, valt dus buiten het be
kende kader, vandaar de besprekingen
die nu al maanden slepen.
CONJA OOSTERMAN zal optreden
in de 250 voorstellingen, die
Dorus en de zijnen in heel Neder- s
land gaan geven. Dit is het gevolg
van haar grote succes in de laatste
twee televisie-uitzendingen van St.
Germain des Prés. Het duurt tot
volgend jaar september voordat de
kijkers iets van hun gezamenlijke j=
optreden te zien krijgen. Dan §j
brengt Manders als afsluiting van
zijn toemee een show van twee en s
een half uur op de televisie.
Vandaag wfjdt de radio een
eerste uitzending aan de Tour
de France. Jan Cottaar geeft via
Hilversum I (19.25 u) een voor
beschouwing. Alle uitzendingen
van de Tour de France komen
tot stand in samenwerking van
Avro, Vara en Wereldomroep.
T/ANDAAG speelt voor de eerste
keer het Jeugdstrijkorkest voor
de radio. Om half zeven via Hil
versum 1in de KRO-rubriek Wig
wam.
Vier kinderen van de Hilversumse
familie Hoogeveen spelen in dat or
kesttwee ervan treden vanavond als
solist op: Ronald en Albert. De tien
jarige Ronald speelt de vioolpartij
uit een vioolconcert van Vivaldi en
zijn broer Albert solieert in een
stuk van Bach.
Ze staan hier op de fotosamen
met hun leermeester en orkestlei-
der Oswald Kuhn
Kuhn ivilde het jeugdorkest ook op
de televisie brengenmaar twee om-
roepen wezen zijn voorstel af omdat
de kijkers zich misschien zouden kun-
nen ergeren aan zulke jonge musici i
op hun avondlijke beeldbuis
7pak
Tijdelijk
cjtsrai* w"*545
voor slee
televisie
DE radioreportages van tenniskam
pioenschappen van Wimbledon
zijn vandaag in de rubriek Echo (Hil
versum I, 19.10 u), donderdag in de
pauze van het Holland Festivalconcert
(Hilversum II, 21.20 u), vrijdag in een
speciale uitzending (Hilversum I, 18.45
u), zaterdag in de rubriek Echo (Hil
versum I, 19.10 u) en tenslotte in Tus
sen start en finish (Hilversum II om
22 uur).
kritisch
bekeken 1
DINSDAG In het tv-programma
van vanavond ziet u als hoofdschotel
de speelfilm S.O.S. Kind vermist
(21.00).
In het voorprogramma o.a. een do
cumentaire over kangeroes.
Vlaanderen geeft een Perry Como-
show (20.15) en het tv-spel Welke dok
ter opereerde die nacht? (21.00).
Op België Frans: Le mouchoir rouge,
een stuk van Jean-Louis Curtis (20.35).
Een bijzondere lekkernij biedt de
Duitse televisie vanavond haar' film
vrienden en wel de oude, doch beroem
de Fritz Lang-film, getiteld: ,,M", met
o.m. Peter Lorre en Gustav Gründgens
(21.00).
radio
VAKANTIECLUB
,.T"\E Vara introduceerde gistermiddag
XJ de eerste aflevering van een
nieuwe jeugdrubriek: de Vakantieclub.
De rubriek bleek een aantrekkelijke
aanwinst te zijn.
De grootste verrassing was de ver
schijning van de bekende atleet Henk
Visser, die kersvers uit Californië
terug, naar de studio was gehaald om
interessante dingen te vertellen over
zijn studie aan het Bakersfieldcollege.
Er volgen nog twee van deze uit
zendingen.
T"\E komende maanden gaat de
K.R.O. de kijkers vergasten op
een aantal televisieportretten van
overleden grote zangers en morgen
avond i3 de populaire radiotenor uit
de dertiger jaren Joseph Schmidt
als eerste aan de beurt.
„Ik ben met Schmidt begonnen", ver-
vandaag
DINSDAG In de Wigwam van
vanavond maakt het Hilversumse
Jeugdstrijkorkest zijn radiodebuut
(18.30, Hilv. 1).
Voor lichte muziek in de vooravond:
Hilversum 2, o.a. met De Zaaiers
(18.30, Hilv. 1).
Hilversum 1 draait lichte plaatjes
van 19.35 af; om 20.05 neemt de andere
zender dat over met Popularis; en aan
sluitend hoort u het luisterspel Vincenzo
Bellim ((20.50).
Een eerste uitvoering in Neder
land van de in 1930 door Bela Bartok
gecomponeerde Cantate Prof ana voor
gemengd koor, tenorsolo en bariton
solo heeft vanavond om 20.15 (Hilv.
1) plaats.
De vermaarde sopraan Victoria de
los Angeles kunt u beluisteren in
haar vertolking van de Marguerite-
partij in Gounods Faust, om 19.00
(over Hilversum 2 in het program
ma Zwerftochten door operaland.
WOENSDAG 24 JUNI
RADIO
FRED BREDSCHNEYDER
'telt de filmexpert annex criticus
Fred Bredschneyder, „omdat ik deze
portretten zoveel mogelijk wil koppelen
aan een bepaalde aktualiteit. Binnen
kort gaat hier een verfilmde biografie
van hem in première, getiteld Ein Lied
geht um die Welt, in september presen
teer ik Jacques Urlus ter gelegenheid
van de eerste langspeelplaat die van
hem verschijnt en de 27e november
is Benjamin Gigli aan de beurt omdat
het drie dagen later zijn sterfdag is".
Alles vernietigd
„Het was een grote teleurstelling
voor me dat alle pogingen om stukken
film van Joseph Schmidt op a'e kop te
tikken op niets uitliepen. Het blijkt dat
de nazi's alles over deze Joodse zan
ger hebben verbrand cn ook mijn na
sporingen in Oostenrijk bleven zonder
resultaat. Een paar fragmenten heb ik
eindelijk bemachtigd en die zal ik van
avond d'an ook laten zien, vervolgt hij
en voegt er aan toe: En dan zul je na
tuurlijk zien dat ik van verschillende
kijkers een filmbandje krijg toege
stuurd, want ik ben ervan overtuigd
dat er nog voldoende is in particulier
bezit".
HILVERSUM I 402 m
ochtend
NCRV: 7.00 Nws; 7.13 Gram; 7.50 Een
woord v d dag; 8.00 Nws; 8.15 Gewijde
muz; 9.00 V d zieken; 9.30 Gram; 9.35
Waterst; 9.40 V d vrouw: 10.15 Gram;
10.30 Morgendienst; 11.00 Gram; 11.30 Or
gelspel.
middag
12.00 Piano-recital; 12.30 Land- en tuin
bouw meded; 12.33 Kamerork en solist;
12.37 Kerkdienst; 13.00 Nws; 13.15 Met
PIT op pad, caus; 13.20 Lichte muz;
13.50 Gram; 15.30 Oude muz; 16.00 V d
jeugd; 17.20 Amus muz; 17.40 Beursber;
17.45 Spectrum v h Chr Organisatie- en
Verenigingsleven, caus.
avond
18.00 Gram; 18.15 Boekbespr; 18.30
RVU: Enkele stromingen in de Japanse
cultuurgeschiedenis; 19.00 Nws en weer-
ber; 19.10 Koorzang; 19.30 Radiokrant;
19.55 Gram; 20.00 Lichte muz; 20.20 Ka-
mermuz; 21.00 De St Laurens zeeweg-dij
ken. dammen en dollars, klankb; 21.30
Muz luisterwedstrijd; 22.00 Dagboek uit de
wildernis, rep; 22.15 Promenade ork en
solist; 22.45 Avondoverdenking; 23.00 Nws
en SOS-ber; 23.15 Sportuitsl; 23.20—24.00
Platennieuws.
HILVERSUM II 298 m
ochtend
VARA: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram;
8.00 Nws; 8.18 Gram; 9.05 Gym v d
vrouw; 9.15 Gram. VPRO: 10.00 School
radio. VARA: 10.20 V d vrouw; 11.00
RVUWilliam Shakespeare, de grote on
bekende; 11.30 Gram.
middag
12.00 Lichte muz; 12.30 Land- en tuinb
meded; 12.33 V h platteland; 12.30 Ham
mondorgelspel; 13.00 Nws; 13.15 Dansmuz;
13.50 In de wolken, rep; 14.00 Gram;
14.30 Muz caus; 15.00 V d jeugd; 17.00
Vacantietips; 17.50 Regeringsuitz; wat be
tekent sociografie voor Suriname.
avond
18.00 Nws en comm; 18.20 Lichte muz;
18.50 Act; 19.00 V d kind; 19.10 Het ka
binet der houthakkers, toespr; 19.25 Vara-
varia en gram. VPRO: 19.30 V d ieugd.
VARA: 20.00 Nws: 20.05 Tour de France;
20.15 Metropole ork en soliste; 20,45 De
wonderschoenen v Henk Tiepelmans, hoor
spel; 22.00 Lichte muz; 22.20 De weg
naar volwassenheid, caus; 22.35 Strijkork
en solist; 23.00 Nws; 23.15 Gram; 23.30
Orgelspel; 23.50—24.00 Soc. nws in Espe
ranto.
LONDEN Drie zeer belang
rijke kunstcollecties komen mor
gen bij het Londense veilinghuis
Sotheby in openbare verkoop. Het
zijn: een gedeelte van de verza
meling van wijlen de hertog van
Westminster, 89 schilderijen uit
de collectie van de hertog van
Windsor en de Nederlandse col
lectie-Del Monte.
Deze laatste verzameling is jarenlang
in bruikleen geëxposeerd geweest in het
stedelijk museum van Gouda. Vorig jaar
heeft de eigenaar de schilderijen terug
gevraagd om ze te laten veilen. De
collectie-Del Monte die in veiling komt.
omvat 43 schilderijen, waaronder wer
ken van Goya, de Breughels, Salomon
Ruysdael, Van Dyck en El Greco.
Voorts zijn er enige kostbare Vlaamse
primitieven in deze verzameling.
In de Windsor-collectie zijn o.a. wer
ken van Albert Cuyp, Jan van Goyen en
Joseph Verbet. (ll
Het belangrijkste en vermoedelijk
kostbaarste kunstwerk op de veiling is
Rubens' altaarstuk De aanbidding der
wijzen, het enige altaarstuk van de
Vlaamse schilder, dat nog in particulier
bezit is.
Het wordt morgen voor de derde
keer verkocht. Rubens heeft het geschil
derd voor de kapel van de witte zus
ters te Leuven. Op 9 maart 1634 werd
zijn honorarium er voor uitbetaald: 920
gulden. In 1783, na de opheffing van het
klooster, werd het schilderij voor de
eerste keer verkocht; de tweede keer
in 1806. Ene lord Grosvenor werd er
toen eigenaar van voor 840 pond.
Naar schatting is het altaarstuk nu
ten minste anderhalf miljoen gulden
waard.
Zoals wij hebben bericht is er rondom
deze veiling enig rumoer ontstaan, om
dat de Engelse kunstkringen vrezen dat
er opnieuw vele belangrijke kuntwerken
naar Amerika zullen worden verkocht.
De Nederlanders hebben hetzelfde te
vrezen. De collectie-Del Monte zal men
in ons land wel nooit meer terug zien.
r-v KONINKLIJKE
NIJMEGEN-BRUSSEL
v De fabriek met 225 jaar ervaring.
TELEVISIE
17.10—
middag
NTS: 17.00 Jeugdjourn. AVRO:
17.40 V d kind.
avond
NTS: 20.00 Journ en weeroverz. KRO-
20.20 Gastenboek; 20.40 Gevar progr; 21.10
Filmfragm: 21.30 Morgen vertrekt 'r een
betere trein, TV-spel. Daarna: Epiloog.
Dit fraaie portret toont de grote vioolpedagoog Oskar Back in zijn wer
kelijke verschijning: intelligent, mild en wijs. Sweelinck is de geschiedenis
ingegaan als de organistenmaker, Back maakt goede kans geboekstaafd
te worden als de maker van de Nederlandse violisten.
door Han Lammers
AMSTERDAM Toen de
vioolleraar Oskar Back in 1919
zich in Amsterdam vestigde, kab
belde het Nederlandse muziek
leven gezapig voort in de bed
ding, die het al sinds jaren had
uitgesleten. De musici waren de
gelijke vaklieden, de bekwaam-
sten onder de violisten brachten
het tot betrouwbare concert
meesters, maar de vonk, die in
het buitenland de impulsen gaf
tot ongeëvenaarde virtuositeit,
ontbrak.
Een jongmens dat een muzikanten-
carrière ambieerde, moest eerst het uit
gestippelde leerplan van leesplank en
telraam afwerken. Als dan ook de bur
gerschool met succes was doorlopen
kwam het conservatorium aan de beurt-
Menig wonderkind werd door dit systeem
gedoemd zich tevreden te stellen met
het keurige, maar niet verblindende
niveau van de ensemble-musicus.
Het Nederlandse publiek moest, als het
zich wilde vergapen, bij de buitenlanders
terecht. Oskar Back, de thans tachtig
jarige vioolpedagoog voor wiens huldi
gingsconcert zaterdagavond vrijwel alles
wat in Nederland muziek maakt het
Holland Festival liet voor wat het was
en naar het Concertgebouw toog, is
degene geweest die voor de Hollanders
de barrière tussen degelijk musiceren en
virtuozendom heeft doorbroken.
Jong geleerd
Zelf was hij als vijfjarige jongen met
zijn eerste vioollessen begonnen. Zijn
vader, een Weens violist, bracht hem de
eerste beginselen bij. Daarna bezocht hij
het conservatorium en als zeventien
jarige toog hij naar Brussel om daar bij
de beroemde Isaï zijn opleiding af te
ronden. Isaï's taak werd na korte tijd
overgedragen aan de Engelsman Thom
son, een reislustig heer, die zijn leer
lingen soms voor maanden in de steek
liet. In die tijd verving Oskar Back hem-
Hij was toen negentien. Het bleek dat hij
een ongeëvenaard talent voor de peda
gogie bezat en hij besloot zich daarop
geheel toe te leggen.
De eerste die hem voorgoed ervan
overtuigde dat een violist, wil hij later
tot topprestaties in staat zijn, zeer jong
moet beginnen was het Australische
meisje Alma Moodi.
Back kreeg haar als leerlinge toen zij
negen jaar was en op haar twaalfde gaf
zij haar eerste concert. Door zijn lessen
aan deze jeugdige virtuose leerde hij hoe
de muzikale capaciteiten van de jonge
kinderen te ontwikkelen.
„Eigenlijk zijn alle groten van het
concertpodium wonderkinderen geweest",
is zijn slotsom.
Geen idee
Oskar Back heeft er eigenlijk geen
idee van hoeveel leerlingen er door zijn
handen zijn gegaan.
„Het moeten er duizenden zijn ge
weest", peinst hij.
Tot die duizenden behoren Herman
Krebbers, Theo Olof, Willem Noske en
Jean-Louis Stuurop- Toen Stuurop nog
op de lagere school zat kreeg Oskar Back
het van zijn hoofdonderwijzer gedaan dat
Jean-Louis iedere ochtend drie lesuren
mocht verzuimen om die tijd aan viool
studies te kunnen besteden.
Ook Olof en Krebbers volgden een
weinig orthodox leerplan om aan de
eisen van hun meester te kunn^n vol
doen.
„En het zijn toch ontwikkelde mensen
geworden. Olof kan zelfs heel goed
schrijven", zegt de grijze virtuozenvader.
Zijn ogen lachen onder de hoog opge
trokken wenkbrauwen en met een be
dachtzaam gebaar bergt hij een eigen
zinnige lok op achter zijn linkeroor.
Joodse superioriteit
Even later verdiept hij zich in de
vraag waarom het juist altijd het Joodse
volk is geweest dat zoveel voortreffelijke
violisten heeft opgeleverd.
Hij telt ze: Milstein, Oistrach, Stern,
Menuhin.
„Misschien is het", zegt hij voorover
buigend, „omdat de Joden altijd zo ver
volgd zijn, ze nergens bijna een voet aan
de grond kregen en hen maar weinig
anders overbleef dan muziek maken. En
een viool neem je nu eenmaal altijd ge
makkelijk met je mee. Ja, gek is zo iets.
Want neem het laatste Koningin Eiisa-
bethconcours in België: zeven van de
twaalf gelauwerden waren Joden".
Geen beste violen
„Er is een malheur", zegt hij plotseling
„In Holland zijn geen eersteklas violen
meer. Die zitten allemaal in Amerika.
T"\E Franse televisie zal in 1960 een
tweede programma gaan uit
zenden zonder echter reclame in te
voeren. Dat heeft de algemene
directeur Chavanon medegedeeld.
De Rode-Kruiscollecte in a'e kring
Souburg bracht op ƒ2018,08, namelijk
1382,56 in Souburg, 420,25 in Nw. en
St. Joosland en ƒ215,25 in Ritthem.
Bij de zomeravondvoetbalwedstrij
den te Terneuzen was de uitslag voor de
kamp tussen Mistrappers en PZEM:
4—3.
De OH-Kiesvereniging van Wol-
faartsdijk maakte vorige week de jaar
lijkse familiereis met haar leden onder
leiding van de heer D. Vleugel jr. De
Aalsmeerse bloemenveiling, Schiphol en
het Zuiderzeestrand waren het doel van
de tocht, waarna op d'e Loosdrechtse
plassen nog een rondvaart werd gemaakt.
#'De dameszendingskrans „Indonesia" te
Sint Annaland hoopt donderdag a.s. een
verkoping te houden in het Hervormd
Verenigingsgebouw. De netto opbrengst
zal bestemd worden voor de kerkvoogdij,
die momenteel, ten behoeve van de uit
breiding van de Ned. Herv. kerk voor
grote uitgaven staat.
De leerlingen van de hoogste klassen
der Openbare Lagere School te WEST-
KAPELLE zijn op reis gegaan, en wel
naar Den Haag, waar ook Scheveningen
werd bezocht, Wassenaar en het West-
land.
Al mijn leerlingen, zelfs de grootsten,
spelen op instrumenten die eigenlijk
inferieur voor .hen zijn- Milstein en
Stern, ja, die hebben kanonnen van
violen. En als je daar als jonge Neder
lander tegenop moet, dan valt dat niet
mee- En dan nog iets: in Nederland staat
de kritiek nogal onwelwillend tegenover
jong talent- Dat is ook een handicap."
Als ik zijn studio op een binnenplaats
aan de Jacob Obrechtstraat in Amster
dam verlaat komt me een klein meisje
tegen met zwarte vlechten, een viool-
koffertje in de hand. Zij is op weg naar
haar grijze meester, die ter wille van
haar nog dag in dag uit zijn viool han
teert: „Ik moet voor die kinderen altijd
dertig jaar in de muziekliteratuur voor
uit denken. Ik moet ze toch zeker ee*
repertoire meegeven, waarmee ze voon»
lopig toe kunnen?"
