Hem is het
ernst met
de humor
KLEIN MAAR FIJN
BEGINNEN ZEGT
DE AMERIKAAN
Badings' Salto Mortale:
meesterlijk maar monotoon
programma's
Kijkmaan over de kim
Zaterdag 20 juni 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 7
Tom „Dorus Mdndcrs^
rijn succes en zijn
voorlopig - afscheid
radio
IN HET KORT
televisie"]
radio
W1
vandaag
E*
,ny.
HB
kritisch
bekaken
Urr muzikaal oogpunt beschouwd, is
Henk Badings' televisieopera Salto
Mortale een meesterwerk, dat onge
twijfeld grote perspectieven opent voor
de toekomstige elektronische klanken
wereld.
Dankzij een voorbeeldig teamwork
tussen componist, regisseur, acteurs,
vocalisten en niet te vergeten de
geluidstechnici achter de schermen, is
een werk tot stand gekomen, dat de
grote veelzijdigheid van de componist
naar voren brengt.
Toch ontkomt men bij het zien en
luisteren naar deze opera niet aan de
indruk, dat een zekere monotonie in
deze klankenwereld is waar te nemen,
in het bijzonder waar het het gebruik
van de menselijke stem betreft.
Het karakter van de stem is slechts
ten dele door de componist gewijzigd,
hetgeen juist tegen de voortreffelijke
en suggestieve achtergrond van het
overige klankbeeld Iets karikaturaals
geeft.
Niettemin kan men de grootste be-
wondering hebben voor de geslaagde
play-back, een bijzonder moeilijke op
gave voor de acteurs en actrices.
Het werk in zijn geheel vormt een
veelbelovende bijdrage van de Neder
landse Televisie Stichting voor de
(Advertentie)
DORUS en gijn Saint Germain des
Prés gaan morgenavond voor
lange tijd afscheid nemen van
tv-kijkend Nederland. En daar-
mee verdwijnt dan tevens één van de beste
vaste amusementsprogramma's van alle
twaalf Eurovisielanden.
ZONDAG 21 JUNI
HILVERSUM I 402 m
ochtend
NCRV: 8.00 Nws en weerber; 8.15 Ge
wijde muz; 8.30 Morgenwijding; 9.15 Or
gelconcert. KRO: 9.30 Nws; 9.45 Gram;
9.55 Plechtige Hoogmis; 11.30 Gram; 11.55
Viool en piano.
middag
12.15 Apologie; 12.35 Instr.octet; 12.55
Gram; 13.00 Nws; 13.05 De hand aan de
ploeg, caus; 13.10 De Wanders hoorsp;
13.30 Gram; 13.45 Boekbespr; 14.00 Hol
land Festival 1959: Tristan und- Isolde,
-operav 15.50 Gram; 16.00 Idem; 16.10
Sport; 16.30 Vespers; IKOR; 17.00 Jeugd
dienst.
avond
18.00 Het geladen schip, causerieën;
18.30 De Kerk aan het werk caus; 18.40
Bijbelvertellinigen; NCRV: 19.00 Kerke
lijk nws; 19.05 Verz progr; 19.30 Het evan
gelie van Johannes, caus. KRO: 19.45 Nws;
20.00 Gram; 20.20 Cabaret; 20.50 Gram;
21.20 U bent toch ook van de partij? caus;
21.30 De werkers van het elfde uur, hoor
sp; 22.20 Lichte muz; 22.40 Gram; 22.45
Avondgebed en lit kal; 23.00 Nws; 23.15
Limburgs symphonie ork; 23.5024.00
Gram.
HILVERSUM II 298 m
ochtend
VARA: 8.00 Nws en postduivenber; 8.18
Gevar progr; 9.45 Geestelijk leven, caus.
VPRO: 10.00 V d jeugd. IKOR: 10.30 Re
monstrantse kerkd; 11.30 Vragenbeantw.
middag
AVRO: 12.00 Gram; 12.30 Sportspiegel;
12.35 Gram (verv); 13.00 Nws en S.O.S.;
13.07 De toestand in de wereld, caus;
13.17 Meded of gram; 13.20 Gevar progr
v d sold; 14.00 Holl Festival 1959: Kamer-
ork en soliste; 15.10 Tertulia bij Anita en
Juanita, gespr; 15.30 Instr kwint; 16.00
Dansmuz; 16.30 Sportrevue. VPRO: 17,00
Gesprekken met luisteraars; 17.15 Neder
land sinds 1945, caus. VARA: 17.30 V d
jeugd; 17.50 Nws, sportuitsl en sport-
journ.
avond
18.30 Amus muz; 19.00 Reisbeschr;
19.30 Studentencabaret; AVRO: 20.00 Nws;
20.05 Promenade ork., koor en sol; 20.45
Inspecteur Vlijmscherp ondervraagt, hoor
sp: 21.25 Herinneringen aan Louis Da
vids; 22.15 Act; 22.30 Gram; 23.00 Nws;
23.15—24.00 Gram.
20.45 Orgelspel; 21.00 Cabaret; 21.15 Act;
21.30 Het Omroep ork en soliste; 22.15
Vierkante cirkels caus; 22.30 Gevar muz;
23.00 Nws; 23.15 vBeursber v New York;
23.17—24.00 Gram.
TELEVISIE
Stappersboef
middag
VARA: 17.00 V d kind.
„Zo'n uitge
sproken tv-ta-
lent hadden we
in heel Europa
niet verwacht",
luidden de
perscommenta
ren van Skan-
dinavië tot Ita
lië na Manders'
eerste Eurovi
sie-optreden in
Tom Manders heeft in de tientallen televisie
shows te veel artiesten om zich heen verzameld
om ze allen hier de revue te kunnen laten
passeren. Ondenkbaar is echter, dat meneer
Cor Steyn met zqn hammondorgel zou ontbreken.
Ab Kok en Sascha Denisent zorgden vaak voor
de Franse sfeer.
radio
vandaag
avond
VARA- 20.00 Mensen en meningen in
het voorbijgaan; 20.45 Afscheid van Si.
Germain des Prés. Gezamenlijk progr. v.
AVRO, KRO, VARA en VPRO; 22,00
Sport in beeld.
MAANDAG 22 JUNI
HILVERSUM I 402 m
ochtend
NCRV: 7.00 Nws; 7.13 Gram; 7.50 Een
woord voor de dag; 8.00 Nws; 8.15 Sport-
uitsl* 8.25 Gewijde muz; 9.00 V d zie
ken- 9i0 Gram; 9.35 Waterst; 9.40 V d
vrouw; 10.15 Theologische etherleergang;
11.00 Gram; 11.20 Voordr; 11.40 Gram;
middag
12.00 Piano-recital; 12.25 Voor boer en
tuinder; 12.30 Land en tumb meded.
12.33 Lichte muz; 12.53 Gram en act,
13.00 Nws; 13.15 Amus muz; 13.4a Gram,
14.05 Schoolradio; 14.35 Gram; 14.55 Ka-
mermuz; 15.15 Gram; 16.00 Bijbellezing;
16.30 Kamermuz; 17.00 V d kleuters;
ber: 17.45 Regeringsuitz De Paoease
17.15 V d jeugd; 17.30 Gram; 17.40 Beurs-
vrouw.
avond
18.00 'brgelspel; 18.30 Vocaal ens; 19.00
Nws en weerber; 19.10 Orgelconcert;
19.30 Radiokrant; 19.55 Gram; 22.00 Idem;
20.30 Jeugdconc; 21.10 Muz discussie;
22.00 Pari comm; 22.15 Lichte muz; 22.45
Avondoverdenking; 23.00 Nws en SOS-
ber; 23.15—24.00 Gram.
HILVERSUM II 298 m
ochtend
AVRO: 7.00 Nws; 7.10 Gym; 7.20 Gram;
18.00 Nws; 8.15 Pianospel;8.30 Gram; 9.00
Gym; 9.10 De groenteman; 9.15 Gram;
9.40 Morgenwijding; 10.00 Gram; 11.00
Kamerork en solist; 11.45 Voordr.
middag
12.00 Lichte muz; 12.30 Land- en tuinb
meded; 12.33 V h platteland: 12.34 Lich
te muz; 13.00 Nws; 13.15 Meded of gram;
13.20 Lichte muz; 13.55 Beursber; 14.00
Lichte muz; 14.15 V d vrouw; 14.45 Viool
en piano; 15.15 Voordr; 15.30 Strijkkwar
tet; 15.55 Gram; 16.50 Kinderkoor; 17.10
Gram; 17.50 Mil comm.
avond
18.00 Nws; 18.15 Regeringsuitz Uitz v d
Pacifistisch Socialistische Partij; 18.25
Amateursprogr; 18.50 Openbaar Kunstbe
zit caus; 19.00 Muz caus; 19,25 Instr
kwint; 19.45 V d jeugd; 20,00 Nws; 20.05
lichte muz; 20.30 Criminele causerieën:
ZATERDAG. De Hilversumse zen
ders wedijveren met elkaar in lichte
muziek, die met zomers gemak groten
deels wordt geleverd van de zwarte
schijf.
Voor de vroege uren: op Hilversum
2 operettemuziek 1-8.20), en Cor Steyn's
Hammond-trio (18.45).
Midden op de
avond verdient
vooral Hilversum 1
de aandacht, voor
het liedjespro-
gramma Boordje y
los (20.40), en re- Af. tWV W,
cente opnamen van jjf Nv.
het bakvis-komeet- Jr /C \l h 'II
je Conny Fro-
boess (21.10). Aan- f V^ilSÖjXÉJ
sluitend: Hits aan
de spits, op Hil- j?
versum 2 (21.30). -BOOftOJÉLOf
Het middagconcert door het Radio
Filharmonisch Orkest wordt geleid
door Willem v. Otterloo, die om 15.25
(Hilv. 2) het programma opent met
Berlioz' Ouverture Le Carnaval
romain, en vervolgens Brahms' vier
de symfonie uitvoert.
Voor de serieuze muziekliefheb
ber biedt het avondprogramma in
het binnenland om 19.45 (Hilv. 1)
weer de rubriek Populaire Klassie
ken, waarin u kunt luisteren naar de
violisten Rie Bresser, Henk Brouwer
en Foppe Bakker, die tezamen met
het Omroeporkest o.l.v. Roelof Krol
Vivaldi's Concert voor drie violen
en strijkers in F uitvoeren.
Een kamermuziekconcert door het
Virtuoso-Ensemble, met werken van
Haydn en Mozart, wordt om 22.25
uitgezonden oner Engelands derde
programma (194 en 464 m).
r -
radio
morgen
ZONDAG Voor de radioluisteraars
is er deze avond ruime keus. Dr. Van
Egeraat vertelt over Wenen (19.00) oj
Hilversum 2, dat verder de avond be
gint met het orkest Paul Godwin, en het
gerenommeerde Haagse Studentenca
baret.
Van 20.05 af op deze zender operette
muziek van Offenbach, de eerste af
levering van het hoorspel Inspecteur
Vlijmscherp ondervraagt, en een pro
gramma over de hedjes van Louis
Davids.
Hilversum 1: Helmut Zacharias
(20.00), Wegwijs (20.20), en het ver
volg van De werkers van het elfde uur
(21 30).
Het middagprogramma staat in
het teken van het Holland Festival
1959.
Van de opname van de première
van Wagners opera Tristan und
Isolde, die maandagavond in Den
Haag plaats had, kunt u om 14.00
over Hilversum 1 het derde en laat
ste bedrijf beluisteren.
Over de andere zender voert het
Nederlands Kamerorkest o.l.v. Szy-
mon Goldberg werken van Haydn
uit. Na de 39ste symfonie, treedt als
soliste op Janny van Wering, in het
Concert voor klavecimbel en orkest
in D (Hilv. 2: 14.20).
In het avondprogramma is er om
20.50 (Hilv. 1) een grammofoon-
platenconcert voor de Bel Canto
liefhebbers. Het Weens Filharmo
nisch Orkest met solisten (o.a. Eli
sabeth Schwarzkopf en Irmgard
Seefried) o.l.v. Herbert von Karajan
voeren fragmenten uit te Nozze di
Figaro van Mozart uit.
zijn mondharmonicaparodie op
zaterdagavond 6 juni. Het gevolg
is, dat hij overstroomd wordt met
aanbiedingen voor contracten.
Manders blijft daar heel nuch
ter onder en zegt: „Eerst 250 da
gen door heel Nederland op
tournee. Zaterdagsmiddags heb
ik dan nog net tijd om 30 radio
uitzendingen op te nemen. En
daarna zullen we dan wel verder
zien!"
Niet kolderiek
DORUS zit tegenover ons, op een
terrasje aan het Rembrandtsplein,
en houdt met één oog de gaande
en komende man in de gaten die
uit zijn „tent" Saint Germain des
Prés komen.
Nu is hij Tom Manders, maar zo
even heeft hij als Dorus binnen zijn
eerste nummer ten beste gegeven. Een
sappige conférence, waarbij een def
tig uitziend heer stevig op de hak
werd genomen.
Om de haverklap steekt Tom zijn
hand omhoog om voorbijgangers te
groeten; het lijkt wel of heel Amster
dam hem kent. Dorus-privé is hele
maal geen kolderiek mannetje, maar
een bescheiden, gevoelig en bedacht
zaam man, wie het ernst is met de
humor.
Als 'n aannemer
JAT de t.v. betreft heb ik op
dracht gekregen een plezierig
ontspanningsprogramma te produ
ceren, zonder pretentie»," steekt
Manders van wal, „en daar heb ik
mijn schonders onder gezet zoals een
bouwvakker zijn vingers aflikt bij een
héle fijne grote klus."
Inderdaad heeft Mander» veel weg
van een aannemer. Zijn fors postuur
is er naar, maar méér nog zijn ver-
mogien om een groot werk te over
zien, en er net zo lang aan te bou
wen tot vorm en inhoud helemaal
naar zijn zin zijn.
„Mijn klus was dus om iedere
maand met een vast omlijnd schema
bij Gijs Stappershoef aan te komen,
en samen met hem een keus van
vaste medewerkers, muziek, filmin
lassen en geluidseffecten te maken.
Vergeet daarbij de rekwisieten en
costuums niet", voegt hij eraan toe,
„want die doen je vaak de das om."
drie keer heen en weer rijden naar
Blaricum (want hij wil beslist geen uit
huizig vader en echtgenoot worden);
en dan nog iedere avond tot één
uur 's nachts weer present op het
Rembrandtsplein!
„En bij ons in de studio", ver
volgt de cameraman, „zijn hij en
Gijs de enigen die uit die heksenke
tel zoals je hun produktie gerust
kunt noemen wijs kunnen worden,"
Ineenst ha bink...!
DE BELICHTING i» Ingewikkeld
overal staan jongens die op een
teken het ene knopje uit moeten
doen en het andere aan. De hengels
waar de microfoons aan bungelen kun
nen niet alle hoeken bereiken, zodat er
■weer extra vaste microfoons verdekt
moeten worden opgesteld. En als u
weet wat voor toer het is om al die
geluidsopnamen en -effecten precies
op de tiende seconde nauwkeurig te
starten dan zou..
„Ha bink!" zegt opeens Tom, met
het accent van Dorus, en slaat de
camerajongen stevig op de schouder,
„heb jij een snipperdag bij de NTS
genomen om mij tussendoor nog
effe te kunnen zien? Fijne meneer
ben je, en de kijkers maar betalen....!"
De terrasbezoekers schieten in de
lach: ze hebben Dorus herkend. Maar
hij wacht er zich wel voor, om in
zijn eigen tijd de pias te gaan uithan
gen.
Nog éven blijft hij in zijn rol:
„Ober, een rondje voor het terras!"
roept hij naar binnen. En tot drie
paartjes; „Maar dan moeten jullie stil
zijn, want ik zit met de pers te pra
ten."
EN ogenblik later Is hij weer vol
komen in het gesprek verdiept.
Dat is typisch Tom Manders. In
één man verenigd; de keiharde oer
degelijke werker, en de joviale jongen,
die ineens zijn vrolijke invallen hun
gang kan laten gaan.
Het zijn in hem geen tegen'
stellingen. Het zijn kanten van
één warme, kwikzilverachtig
levendige persoonlijkheid.
En dat heeft wel iets te maken
met het geheim van dat doodge-
E
televisie
„Effe"
^EN slanke Surinamer komt het
terras op, en fluistert Tom iets
in 't oor. „Effe optreden", roept
hij ons toe, „om precies te zijn twaalf
minuten", e<n met een soort zeemans
pas beent hij zijn cabaret binnen.
,,Dat is nou de fijnste artiest om
mee te werken", zegt een stem naast
ons, en we herkennen een van de
cameramensen van de NTS. die vrij
wel alle drie seizoenen bij de produk
tie van Een avond in Saint Germain
des Prés betrokken was.
„Gijs Stappershoef, de regisseur,
en Tom Manders weten precies wat
ze willen. Je verknoeit je tijd nooit,
want alles is van minuut tot minuut
uitgestippeld, en die twee vullen el
kaar zó goed aan dat er eenvoudig
nooit iets mis kan gaan tijdens de uit
zending.
Niet voor de poes
PIE blonde jongeman zegt het met over-
tuiging, en voor we de kans krygen
item iets te vragen, vervolgt hy: „Maar
W'e begrijpen geen van allen hoe een
mens zo'n leven kan volhouden, geestelijk
en lichamelijk."
Tom Mandérs' dagindeling is inder
daad niet voor de poes. Overdag voor
radio of televisie repeteren; nieuwe
nummers voor zijn cabaret instuderen;
ZATERDAG Philippine Aeckerlin,
Herbert Joeks, Bueno de Mesquita en
de Fouryo's zij enkele van de arties
ten die vanavond voor de camera's ko
men in Dick van Bommel'8 Scherzo
(21.00).
Het wordt een show in vakantiesfeer,
waarin 't-autootje" van de Rotterdam
se Three Jacquets nog een keertje komt
voorrijden.
Vooraf 20 minuten impressies van
Londen en New York, en kleinkunst
door Georgette Hagedoorn en haar zoon
Jules Royaards.
Vlaanderen neemt een Oostenrijks
programma over: de Lou van Burg
show Jede Sekunde ein Schilling
(20.20).
Quizmaster Kulenkampff is met
vakantie, en ook de Duitse t.v. profi
teert nu van de gelegenheid, Jede Se
kunde ein Schilling, waarin onze land
genoot Lou van Burg optreedt als spel
leider, over te nemen van Oosten
rijk (20.30).
televisie
morgen
ZONDAG Dorus neemt afscheid
van de kijkers met een bloemlezing
van de uitzendingen van Saint Germain
des Prés in het afgelopen seizoen
120.45).
Op de Vlaamse t.v.: Avonturen van
de Texas Rangers (20.00), het variété
programma Melodieën van Hans Flo
wer (20.25), en een oude filmklucht
(21.25).
Het zondagprogramma van de
Duitse televisie is rijk aan variatie.
Er is praktisch onondêrbroken uitzen
ding van 's morgens 10.45 tot 's avonds
22.30 uur. Hoogtepunten uit het pro
gramma zijn: Handbalwereldkampioen
schappen om 10.45 (uit Wenen), een
film over de beroemde Texas Rangers
(14.30), atletiekwedstrijden om 16.00 en
ten slotte om 20.05 een blijspel van
Calderon de la Barca, getiteld Dame
Kobold.
wone mannetje Dorus, dat toch
zoveel Nederlandse harten ver
overen kon.
ongestoord genieten
met een portable
van ASRA
«4010 GRAMMOTOON TELEVISIE
KAREI DOORMANSTRAAT II].tl?
ROTTERDAM CENTRUM
TEL 118420
Van een onzer redacteuren
IN JAPAN kwam onlangs een televisietoren gereed die 333
meter hoog is. Een reus in vergelijking met de Eiffeltoren.
Die reus kost maar liefst 2,8 miljard Yen (bijna dertig mil
joen gulden). Het is niet de enige zeer hoge en zeer dure televi
sie-toren. Er zijn er al vrij veel. Wanneer wij de kosten van al die
dure reuzentorens optellen komen wij zonder twijfel ver heen
over de kosten van een televisiekunstmaan. Over de kosten van
de vele honderden televisie-zenders, de steunzenders inbegrepen,
zwijgen wij dan nog.
mededinging naar de operaprijs van de
stad Salzburg. Jan Masseus
kritisch
beluisterd J
1
TAE televisietorens worden steeds
hoger en het aantal zenders
wordt voortdurend groter omdat te
levisieuitzendingen onder normale
weersomstandigheden niet verder
reiken dan de horizon. Met radio
golven is dat anders. Die worden
teruggekaatst op ongeveer 100 kilo
meter boven de aarde door de io-
nosfeer. Televisiegolven doen dat
niet. Die dringen door die laag|
heen en verdwijnen in de wereld-!
Dit kleine apparaatje, waarmee uit
radioactieve stoffen direct electriciteit
wordt gewonnen, is de voorloper van
de latere miniatuur-centrales die de
stroom moeten leveren, jaren achtereen,
voor televisie-kunstmanen.
ruimte.
Wie dus m,et televisieuitzendingen
verder wil komen dan het ooi reikt
moet een zendmast oprichten. Wil men
het te bestrijken gebied uitbreiden dan
moet men de zendmast verhogen.
Ileel duur
Zeer hoge televisiemasten die tot
enige honderden meters boven de zee
spiegel reiken hebben eigenlijk alleen
zin voor gebieden waarin verscheide
ne vrij dicht bij elkaar gelegen grote
steden enige miljoenen mensen wonen.
Voor het bestrijken van grote landen
met een gespreide bevolking is een net
van enige honderden televisiezenders
en steunzenders nodig. Probeer maar
niet uit te rekenen hoeveel zo'n zen
dernet wel kost. U zoudt van de uit
komst schrikken. Vandaar dan ook dat
de televisie in de Verenigde Staten
het niet zonder de inkomsten van re
clame kan stellen.
Denken we nog even terug aan het
rekensommetje van D. M. Culler van
de Amerikaanse telegraafmaatschap-
p(j I.T.T. Elke twee jaar 100 tot 30Ö
miljoen dollar voor wereldomvattende
televisieuitzendingen met behulp van
drie kunstmanen. Met een capaciteit
van verscheidene tientallen kanalen,
wel te verstaan, dus voor een een
heidsprogramma behoeft u niet bang
te zijn. Aan de andere kant zal er in
een televisie-kunstmaan beslist geen
plaats zijn voor het Nederlandse zuilen
stelsel. Wil Nederland dat met alle ge
weld houden dan zal het daarmee bui
ten het planetaire televisieverkeer
moeten blijven laag bij de grond,
om zo te zeggen.
Klein aantal
Hoe zal zo'n televisiekunstmaan wer
ken? Uiteraard als een zend- en ont-
vanginstallatie. Televisiezenders op
aarde zullen gericht worden op de
kunstmaan. De kunstmaan vangt die
uitzendingen op en zendt ze naar de
aarde terug. De kunstmaan staat ho
ger boven de aarde dan wij ooit met
onze zendtorens kunnen komen. Om
dat elk van de drie kunstmanen een
derde deel van de oppervlakte van de
aarde zal bestrijken kan men voor de
Mondovisie met een zeer klein aantal
krachtige straalzenders volstaan. De
overige bestaande zenders blijven dan
geschikt voor regionale uitzendingen.
De energie
Afgezien van de vraag hoe lang het
zal duren eer die drie kunstmanen pre
cies op hun plaats gebracht kunnen
worden is er natuurlijk nog de moei
lijkheid van de opwekking van de ener
gie die in de kunstmanen nodig zal
zijn voor heruitzendingen naar de aar
de. Aan batterijen, hoe zwaar ook,
zal men niets hebben. Die raken spoe
dig uitgeput en aan opnieuw laden
valt natuurlijk niet te denken. Nee,
Allen die vallen
Gisteravond hoorden wij via de
V.P.R.O. Allen die vallen, Samuel
Beckett's knappe hoorspel over een
oude vrouw, die langs een Ierse
landweg loopt om haar oude blinde
man van de trein te halen.
Het spel bood geen amusement,
maar een scherp, dikwijls ontroe.
rend beeld van twee oude mensen,
hun gedachten en hun conversatie.
In uitstekende rollen hoorden wij
Mien van Kerckhoven en Philippe
la Chapelle als de blinde.
B. J. S.
Een reuzentoren, deze zendmast van de
Japanse televisie. Toch is het gebied
dat men ermee kan bestrijken klein.
de energie moet in de kunstmaan zelf
worden opgewekt.
De zonne-energie die in sommige
van de nog ronddraaiende kunstma
nen wordt opgewekt heeft een zeer
miniem vermogen, ten hoogste een
paar milliwatt. De cellen waarmee die
energie wordt verkregen zijn trouwens
heel klein.
Meer mogelijkheden bieden de ther-
mo-elementen, apparaatjes waarin ra
dioactieve straling direct wordt omge
zet in electrische energie. Het thermo
element dat president Eisenhower eni
ge tijd geleden aan het Amerikaanse
volk liet zien kan 140 dagen lang
stroom met een vermogen van vijf
watt leveren. Die krachtbron is dus
enige honderden malen zo stehk als de
zonnebatterijtjes van de kleinste Ame
rikaanse kunstmaan, de Vanguard.
Ook dat thermo-element (het kreeg
al gauw de populaire naam atoombat
terij) levert onvoldoende energie voor
een relaiszender in de wereldruim-
Radiogolven planten zich over zeer
grote afstanden voort. Zij worden namelijk
teruggekaatst door de ionosfeer. Hierdoor
is hel bereik van radiozenders in verge'
lijking met televisiezenders zeer groot.
te. Het is ook maar een eerste model.
Er zullen spoedig betere en sterkere
thermo-elementen komen die een lan
gere levensduur hebben. Tegen die tijd
is men dan ook al weer een stuk ver
der met de rakettentechniek. Dat gaat
tegenwoordig allemaal veel sneller
dan u denkt.
De zend- en ontvangapparaturen, dat
komt er nog bij, worden steeds klei
ner en lichter. U ziet dat hier op dit
gewone ondermaanse, ver beneden de
kunstmanen, al aan de zakradiootjes.
Er zijn al draagbare televisiezender
tjes in gebruik, in de Verenigde Sta
ten dan, die niet veel groter zijn dan
een forse filmcamera.
De eerste televisiekunstmanen zullen
dus heus niet monsterachtig groot en
zwaar behoeven Ce zijn. Ook in dit op
zicht zullen de Amerikanen waarschijn
lijk hun stelregel handhaven. Die
luidt: klein maar fijn' beginnen.
IONOSFEER
Televisiegolven worden niet door de ionosfeer teruggekaatst. Zij dringen er in door
en verdwijnen in de wereldruimte. Dit heeft tot gevolg dat een televisie-uitzending
by normaal weer niet verder reikt dan de horizon, gerekend van de top van de
zendmast. Op deze tekening kunt u zien dat het bereik van een televisiezender maar
weinig groter wordt wanneer de zendmast tweemaal zo hoog wordt gemaakt. De
oplossing is een televisie-kunstmaan. Die kan de golven, die nu in de wereldruimte
verdwijnen, opvangen en naar de aarde terugzenden.
