14it Ijet leven her kerken ROND DE HERDENKINGVAN CALVIJN Het machtig Reimerswaal ,ZE ZOEKEN ME", MEENTVERBOLGEN INGENIEUR Jeanne Demessieux geeft orgel¬concert in N. Kerk Middelburg w&nöeLinqen öoor be zeeuwse histoRie Nieuwvliet gaatmeewerken aanafbouwplan De artistieke gedachten van100 schilders en beeldhouwers Kantongerechtte Ter neuzen ZEEUWSE GEREF.PREDIKANTENBIJEEN „VlieguR"1 vloog uit Kraaien bliezen 'm ^ ^ UITSLAGEN ZOMER-AVONDVOETBAL Uitslagen Zeeuwsejuniorencompetitie Wereldvermaard Frans organiste Te Bazel en Genève Persoonlijkheid Calvijn en Luther Woensdag 3 juni 1959 ZEEUWSCH DAGBLAD Pas Van ome correspondent TERNEUZEN. — Voor het kantongerecht te Terneuzen stond dinsdag J. P.van D.. landbouwer te Groede terecht.Hij had op 24 maart rijdende met zijnpersonenauto, toen hij een voor hem rijdende motor wilde passeren, zo krachtig moeten remmen dat hij eerst tegeneen boom was gereden, in de zachteberm en daarna in een sloot belandde.Van D. hield vol dat de moior plotseling naar links was gekomen. Toen hijter hoogte van de motorrijder was. haddeze ook willen inhalen. De motorrijderP. van K. en diens broer, als duozit-ter, gaven echter een andere verklaring. Van K. had na zich overtuigd tehebben dat er geen tegenliggend verkeer kwam, ,,ja" tegen zijn broer geroepen, die daarop zijn hand had uitgestoken. Ook was er op dat momentgeen auto achter hen geweest. Van D.die met grote snelheid reed had de uitgestoken hand niet gezien. Voor het ingevaar brengen van het verkeer eistemr. Lebret ƒ 35 of 7 dagen. Uitspraak20 gulden, subs. 4 dagen. Ingenieur K. D. te Terneuzen reed op23 april met zijn auto op het eind vande Creynsenstraat te Axel en h. 1 nietgeheel rechts gehouden. Hij gaf toe eenweinig naar links te zijn gaan rijdenomdat hij dan, daar het mistig was. gevochten te hebben, werden opgelegd.Deze zaak was reeds' eerder voor hetkantongerecht geweest, maar v. S. hieldtoen vol dat hij wel gevochten had maarniet dronken zou zijn geweest. De verbalisant R. C. O. gaf echter een andere lezing van dit geval. Samen meteen collega op ronde zijnde had hij v.S. en O., waarmede het gevecht werdgeleverd, zien waggelen en wartaal horen uitslaan. Van S. was in de politieauto mee naar het bureau genomen.Daar zij de handen aan hem vol hadden, hadden zij O. laten lopen. Ook alomdat zij vreesden dat anders het ge-' vecht in de auto zou worden voortgezet.Ik was wat overstuur, daarom heb ikzeker gevochten, aldus v. S. Met dewaarschuwing dat als dit een twcdemaal gebeurt v. S. direct naar tiethuis van bewaring gestuurd zal worden,eiste mr. Lebret voor het vechten ƒ 25of 5 d., en voor de openbare dronkenschap ƒ 20 of 4 d. Dé uitspraak luiddeƒ 10 of 2 dagen en om hem het cafébezoek af te leren, voor dronkenschapƒ 30 of 6 dagen. Op vijf maart reed de scheepsbouwerA. de K. te Hontenisse met zijn autoover de President Rooseveltlaan aldaaren gaf, komende aan de Hulsterweg,geen voorrang aan het verkeer vanrechts, waardoor een vrachtauto doorkrachtig remmen een botsing wist tevoorkomen. De K. die reeds eerder voordeze zaak was voor geweest, hield voldat hij niets gedaan had wat het verkeer in gevaar had gebracht. De verbalisant, de wachtmeester van de rijkspolitie 1- J. E. te Kloosterzande, verklaarde, dat De K. door geheel rechts beter het verkeer zou kunnen zien. Door, over het rijwielpad uit te wijken deeen politieauto ingehaald was D„ ge- vrachtwagen had willen laten doorgaan,stopt zijnde, volgens hem onbehoorlijk Hij éad hier moeten stoppen. De offi-door een der agenten toegesproken. D. cier had daar ter plaatse de situatiewas van mening dat het hier geen ge- eens opgenomen en achtte het tenlaste maar dat hij ge woon verbaal gold,zocht werd. Enige tijd daarvoor hadden de agenten, toen hun wagen zowat naast deauto van D reed. een achter hen rijdende auto sterk horen' remmen, maarzij hadden niets gezien. Ze waren de wagen van D. gaan volgen. D. las eenschrijven voor dat hij aan de K.N.A.C.had gericht. Om de verbalisant te horen en mogelijk licht in deze duisterezaak te brengen, werd de zaak aangehouden tot 7 juli. Eveneens tot 7 juli werd aangehouden de zaak tegen E. A. van E., landbouwer te Hulst. Op 19 maart had hijop de Tivoliweg gereden met een tractor met aanhangwagen. Deze laatstewas niet voorzien van de vereiste lengte-driehoeken. Bij een kruising, toen hijlinks af wilde slaan, had hij geen voorrang verleend aan het achterop komende verkeer. De officier eiste voor heteerste feit ƒ 10 of 2 d. en voor hettweede ƒ 40 of 8d. „ONRECHTVAARDIG" C. E. van S., los arbeider te Terneuzen, vond het onrechtvaardig van hetrijk om hem zijn loon te ontfutselen,dit nadat hij de geëiste boeten gehoord had, die hem wegens het op 31 januari rAn:74Vn n.on straat dronken te ziin ceweest en . gemeente Gadzand op straat dronken te zijn geweest «m heeft aanbesteed de aanleg van een rio- — lering. Het project komt te liggen in de Badhuisweg en zal worden uitgevoerdonder visie van de Rijksdienst voorwerkgelegenheid. Laagste inschrijver was P. Mollet uitHoofdplaat voor ƒ 15710; hoogste was L.J. Dekker uit Vlissingen voor ƒ 17500. gelegde bewezen. Gezien de ernst vanhet feit luidde de eis ƒ 50 of 10 d. Dekantonrechter maakte er ƒ 30 of 6 dagen van. Kleuteronderwijs Terneuzen TERNEUZEN. — Op de jaarvergadering van de Stichting Openbaar kleuteronderwijs, die gehouden werd in de kleuterschool in de Oranjestraat, vroeg deheer M. J, Renaud vrijwillige bijdragenvoor de kas, omdat dit de schoolgaandekinderen ten goede zou komen. De voorzitter, de heer M, L. van Vugt zegde toe,dat in de eerstvolgende bestuursvergadering dit voorstel zal worden behandeld.Mevrouw Mink werd gekozen als lid vande kascommissie, in plaats van de aftredende heer A. Kolijn. De bestuursledenF. D. Hamelink en C. D. Udo werdenherkozen. Na de pauze voerden de kinderen, diede schooi weldra zullen verlaten, liedjesen dansjes uit, onder leiding van hethoofd mej. M. de Ruiter, mevrouw A.Dees van Oppen en- mej. A. Geene. Dekinderen waren verkleed als elfjes enkabouters. Riolering aanbesteed Van een onzer verslaggevers MIDDELBURG. — Een aantal Zeeuwse gereformeerde predikanten kwam gisteren in de Hofpleinkerk in Middelburgin conferentie bijeen. In de morgenvergadering, welke onder leiding stond van ds. S. V. Wouwe,sprak de heer J. Suurmond, reclasse-ringsambtenaar, over ,,Zakkenrollendoor Johan Klein". In een historischoverzicht liet de heer Suurmond duidelijk uitkomen, dat in korte tijd een sterke accentsverschuiving plaatsvond.Waar vroeger de daad in de beoordeling de nadruk ontving, staat nu veelmeer de dader in het centrum van deaandacht. Volgens spreker zijn vier aspectenaanwijsbaar in het reclasseringswerk:Het gesprek met de mens die dreigt teontsporen (preventief werk), het bezoek in het huis van bewaring, voorlichting en advies aan de rechter, hulp ensteun aan de delinquent in samenwerking met vrijwillige krachten. Ter illustratie diende een uitvoerigverhaal over een gefingeerde figuur Johan Klein, de zakkenroller. In een levendige discussie vond spreker meermalen de gelegenheid warme belangstellingte wekken voor de mens in nood, diedoor allerlei faktoren buiten de aandachtvan de kerk zijn geraakt en nog geraken. Ds. J. Vlaardingerbroek voerde in demiddagvergadering he't woord. Hij wijdde een uitvoerige kritische beschouwingaan het boek van prof. ds. .J Lever„Creatie en evolutie". Dit boek brengtvele oude vragen weer in discussie,biedt nauwelijks duidelijke oplossingen,maar werpt eerder geheel nieuwe problemen op. Centraal blijft de verhoudingopenbaring en natuurwetenschap. Eenuitvoerige bespreking volgde op dezecauserie. • Met 121 oude duiven nam de p.v.„O.W.T.B." te Kapelle deel aan een wedvlucht uit St. Chixlain, afstand 116 km.De uitslag was: 1—12—15 J. C. Nijsse;2—3—6—8—11 G. Feleus; 4 A. v. Driel;5 M. J. Nelisse; 7 J. de Schipper; 9 J. op't Hof; 10 Gebr. van Stel; 13 M. Pieterse;14 B. Vuyk. • Door de watersportvereniging „DeSchelde" uit Bergen op Zoom zal op zaterdag 6 juni a.s. een gezamenlijke zeiltocht worden gemaakt naar Zierikzee. • Tót onderwijzeres aan de OpenbareLagere School te Oostburg werd benoemdonze dorpsgenote mej. L. J. van der Have, die vorige week aan de Rijkskweekschool te Middelburg slaagde voor deActe L.O. 0 In verband met 't feit, dat het ziekteverlof van burgemeester Laurense vanOosterland weer met een maand is verlengd, tot op 1 juli aanstaande, en datals waarnemend burgemeester thans optreedt de heer M. J. Zeijler, is tot derdewethouder benoemd de heer A. Stoutjes-dijk (CH). TERNEUZEN. — Dank zij de bekwameleiding van mevrouw J. Verlinde—Maandag, maakten een veertigtal dames van dereisvereniging „Vlieguit" een geslaagdereis naar een levensmiddelenfabriek teZaandam. Op de heenweg werd te Bredaen te Amsterdam gepauzeerd. Na het bezichtigen van de fabrieken, waarbij aanalle dames een pakket werd aangeboden,was het op de terugtocht dat te Bergenop Zoom werd uitgestapt. Terug in Terneuzen was mevr. Dooms—de Bock detolk van alle reizigers, toen zij mevrouwVerlinde dankte voor de prettige wijzewaarp deze de reis had geleid. Hond beet konijnen dood TERNEUZEN. — Een onbekende hondheeft op het erf van de landbouwerW. zeven konijnen dood gebeten. De politie stelt een onderzoek naar de daderin. Meisje kreeg hersenschudding TERNEUZEN.®— De tienjarige C. deJ. kwam zaterdagmiddag omstreeks 6 uurmet haar fiets in botsing' met een personenauto bestuurd door F. M. de B. Hetongeluk gebeurde op de kruising VanSteenberghelaan-Emmalaan. Het meisjeliep een lichte hersenschudding op. Autoen fiets werden beschadigd. ■ Van onze correspondent. NOORDGOUW E. — Het is eenbeetje triest om te vertollen, mnnrhet is toch echt waar. In Noordgou-tvt bliezen vijf jonge kraaien dekraaienmars. De beestjes kwamen uiteen schoorsteen van een van de bejaardenwoningen „De Pottere Huisjestoen op verzoek van de bewoners de schoorstenen eens werdenschoongemaakt. Dat. was echt nietoverbodig, gezien die kraaien. Maarjammer is het wel, van die beestjes. EERSTE GROTE AVONDMULOVERENIGING Van een onzer verslaggevers MIDDELBURG. — Voor het eerst heeftde Middelburgse ULO-vereniging eenuitvoering gegeven in het Schuttershof.De vereniging, die vijf jaar bestaat, heeftde grote stap nooit aangedurfd en zichaltijd verdienstelijk gemaakt in kleinerverband. Nu er een lustrum op komst is,trok het bestuur echter de stoute schoenen aan. Het moet gezegd, de vereniging is erin geslaagd voor naar leden iets te brengen dat de goedkeuring van de, helaasniet geheel gevulde, zaal kon wegdragen.Er werd deze avond een bijzonder vlotstuk opgevoerd, n.l. „Een vrouw en eenklip" van Joop Maarleveld. De keuzevan dit stuk was gelukkig, al was detekst af en toe misschien voor sommigespelers wet wat zwaar. Dit zeemansverhaal, dat zich aan een rivier afspeelt,vond zijn hoogtepunt in de figuur vanColumbus, eenalleraardigst mannetje datzes jaar bezig is een kano te bouwen endat op een gegeven ogenblik hopeloosverliefd raakt. Het stuit heeft nu nieteens een happy-end, want de arme tobber blijft in het laatste bedrijf weer helemaal alleen achter, timmerend aan zijnkano. Het was Cor Smolders die uitstekend deze Columbus gestalte wist te geven, door zijn vaardige wijze van spelen,waardoor de vele komische gedeelten zeergoed uitkwamen. Een andere opmerkelijk goede figuurwas de sombere bootsman. Deze wist zichdoor een enkel somber geuite opmerkingeen eigen plaats op het toneei te veroveren. Rudi Rooze legde veel eer meein. Van de andere spelers moet in elkgeval ook Ewold van Berge als de nietsnut Freddy genoemd worden. Zijn geaffecteerde maniertjes en hoogdravende Rayon Goes. Typo's—De Zon 2—0; CombNS—Inter Scaldis 7—3; Gein werken—VVZB 0—0; DAF Sportclub—Haringman 2—4.Rayon Hulst. Clitex—TCH 13—1; Van Eer- denbrugh—PTT 9—2. Rayon Middelburg. Combinatie—Blauw Wit 1—1; Broek Boys—Kraaien 5—2; Pingelaars—Blauw Wit 0—6. Rayon Vlissingen. Afdeling I. PZEM—Coal 52 I 1—2; PVS I—MWK I 1—1; Gebrv d Berg I—VAW I 3—0. Afdeling II. Gebr v d Berg II—VAW II5-2; VAW III—BW I 0—1; MWK II—PVSII 3—4. Rayon Terneuzen. Scheepswerf—De Hoop3—3; HKC—Spadella 0—2. Rayon Sas van Gent. ONA—SAS 2—2.Rayon Zierikzee. Kon Zeelandia—Rijkswaterstaat 4—1; PZEM—Zierikzee vet. 1—0;Herverkaveling—CWS 1—1; Prov Waterstaat—Drukkerij L en O 6—1; Kon Zeelandia—Zierikzee vet. 1—0; PZEM—Neptunus 3—3. Groep bx: Oostburg b2—Groede bl7—'1. Groep bxiii: 3—2. Graauw—Hontenisse b2 taal kwamen goed uit zonder overdrevente zijn Een bijzonder vlot rolletje lietWieneke van Doorn als het kittige meisjeSiep zien. Onder de regie van de heer L. vanHecke hebben de Ulo-scholieren latenzien dat ze het Schuttershof „aankunnen"en er een jaarlijks terugkerend festijnvan kunnen maken. Van een onzer verslaggevers MIDDELBURG. — De wereldvermaarde Franse organiste Jeanne Demessieux uit Parijs zal op donderdag 11juni in de Nieuwe Kerk te Middelburgeen concert geven, dat om acht uur zalaanvangen. Het bijzonder afwisselendprogramma bevat klassieke en moderne werken, eigen composities en ten besluite improvisaties over nader op tegeven thema's. Jeanne Demessieux behaalde reedsals elf-jarig meisje met twee eerste prijzen het einddiploma van het conservatorium van Montpellier. Het wonderkinddebuteerde in hetzelfde jaar in Parij-s,waar ze de pianopartij vertolkte van;Widors Pianoconcert voor groot concert,wat een groot succes werd. In 194 tradze voor het eerst in het openbaar op.Dit eerste concert was overweldigend,niet in het minst door de improvisatie,waarmee ze eindigde. Vlak voor hetslotnummer werden haar zeven thema'soverhandigd, die ze op grandioze manier verwerkte tot een magistrale sim-fonie. Advertentie > dealer: : PARFTQ TEL. 01106—227 j; vrtflLLD HEINKENSZAND I MACHINES In dezelfde grote Salie Pleyel gaf zein 1947 een reeks van 12 orgelconcerten, waarin zij het vóórnaamste van deoude en de moderne orgellitteratuur geheel uit het hoofd ten gehore brachtte weten een 1500 bladzijden.... Sedertdien maakte ze talrijke toernees. Jeanne Demessieux heeft een belangrijk oeuvre als componiste op haarnaam staan; een simfonie voor orkest,zes pedaaletudes (gevreesd door elkeorganist om hun moeilijkheid), een tryp-tique. zeven meditaties over de HeiligeGeest, twaalf koralen met preludia enten .slotte een poème voor orgel en orkest. Calvijn werd, 450 jaar geleden,de tiende juli 1509 te Noyon inNoord-Frankrijk geboren. Zijnvrome, roomse moeder, die hem inzijn jeugd reeds ontviel, zal welnooit vermoed hebben, dat dezezoon later één van de grootstekerkhervormers zou worden. Deze weken wordt hij ook in onsland met ere en dankbaarheid herdacht in brede kringen, vooral inde kerken van het Gereformeerdprotestantisme, daar hij in dezekerken een stempel op haar belijden gedrukt heeft. Talrijke boeken,waaronder dissertaties, zijn aandeze grote figuur gewijd, o.a. hetboek van prof. W. F. Dankbaar:Calvijn, zijn weg en werk. Calvijn heeft met zijn Commentaren op de H. Schrift en zijn In- door l. var» Wallenburg Hebt u in Zeeuwsch Dagblad van 22 ajSril het berichtje gelezen,dat het verdronken land van Reimerswaal binnenkort wordt afgegraven voor de aanleg van een paar havendammen van een nieuwehaven te Bergen op Zoom? Er stond een goed ding bij: van alle vondsten in dat gebied moet direct aangifte gedaan worden. Vermoedelijkzal er in de omgeving van de oude stad Reimerswaal wel een en andergevonden worden. Ik ben zelf een paar keer in dit verdronken landvan Zuid-Beveland geweest bij het vroegere dorp Nieuwlande.Scherven in overvloed, delen van menselijke geraamten, de fundamenten van kerk en toren zijn nog duidelijk te zien, bij laag waternatuurlijk. Daarom zal er bij de afgravingen zeker heel wat aan dedag kunnen komen, zeker van de stad Reimerswaal. Examens lassen Terneuzen TERNEUZEN. — Op 25 en 27 me:werden er examens gehouden voor beginners, onder toezicht van het N.V.L.(Nederlandse Vereniging voor Las-tech-iniek). De volgende leerlingen van dcavond technische school te Terneuzenslaagden voor dit examen: autogeenlassen A. Dieleman. J. Dey, D J.Haak, M. Kool. P. Schuitvlot en R. Ver-straeten. Electrisch lassen: P. J. An-driessen, A. P. Boeije, W. R. de Bruijn.J. C. de Bruijne, A. P. van Esbroek.A. F. Ferket, J. Hanssens, A. L. W.Kievit, I. C. Naeye, A. P. Schuitvlot.C. Verheist en J. C. de Witte. Van onze correspondent NIEUWVLIET. — De gemeenteraadvan Nieuwvliet heeft gisteravond besloten medewerking te verlenen aan hetafbouwplan, het zgn. honderd procentplan. In 1955 was hiertoe reeds in principebesloten. Dit houdt voor de gemeente in.dat jaarlijks voor ƒ 3.000.- wordt deelgenomen en dat gedurende dertig jaar De vroede vaderen waren van meningdat het noodzakelijk is, met het oog opde jeugd, dat er een sportterrein komt.B. en W. werden gemachtigd een plandaartoe te maken. Pogingen om grondin der minnen aan te kopen zijn nogzonder resultaat gebleven. Subsidieaanvragen van de prot. en r.k. militaire thuisfronten werden afgewezen. Hetvoorstel de subsidie voor de dienst geestelijke gezondheid in Zeeland van 3 op10 ct per inwoner te brengen. werdaangehouden tot de behandeling van debegroting 1960. evenals het verzoek totsubsidieverlening voor rheumatiekbe-strijding. Het voorstel, op initiatief van Ged.Staten, om de wethouderssalarissen teverhogen, ontlokte enige discussie.. Uiteindelijk staakten de stemmen 2—2,daar de beide wethouders zich onthielden en een raadslid afwezig was. Hetvoorstel is aangehouden. Tijdens de rondvraag deelde de voor-jzitter mede. dat er met de buurge-;meenten IJzendijke, Oostburg en Groede overleg gaande is inzake het komentot het stichten van een gezamenlijke.dienst. Zolang dat nog niet beklonken is, bestaat er een mogelijkheid het huisvuil!van Nieuwvliet op te halen in samenwerking met Groede. 3 Jean Jacus: Petroleum. Een groot schilderij, waarmee de eenzaamheid van de mens in de eeuw van de t machine wordt gedemonstreerd Advertentie 1 PARIJS - Honderd schilders enbeeldhouwers hebben hun artistiekegedachten latengaan over de eeuwvan de machine.Het resultaat daarvan tonen zij op de achtstetentoonstelling van het gezelschap Peintres témoinsde leur temps, voor hetgemak afgekort tot P.T.T. Het onderwerp is aangewezen door het bestuur,waarvan de heer IsisKischka, schilder en winkelier in overhemden teSaint Dénis, de onvermoeibare animator is. Het aantrekkelijke vande P.T.T. is dat zij nietalleen „gevestigde meesters" in hun rijen tellen,maar ook jonge kunstenaars, die iets te vertellenhebben. Opvattingen Het thema van dit jaarleende zich natuurlijk tot velerlei opvattingen. Sommigen zochten het in deherkenbare facetten van demoderne techniek: machines, bulldozers, kranen, eenstuw, een raffinaderij enzo-verder, anderen vondenhun inspiratie in de mensen. die met de eeuw vande machine zijn geconfronteerd. Zo schilderde de jongeschilder Albert Deman„Adieu a Tignes", waarmee hij een bewogen verbeelding gaf van het dorpdat door de bouw van eenstuwdam ten ondergang is dame over de Champs Ely-gpdoemd. Foesjieta schil- sées paradeert. Titel: meccano's en ook eennaaimachine, stofzuiger,strijkijzer en keukengerei.In het midden zit een armelijk gekleed meisje datachteloos een heel kleingriezelig speelgoedrobotjein bedwang houdt. Dame en heer Kees van Dongen deedhet weer anders. Hij penseelde een blauwe, volkomen .ontklede heer methoge hoed, die in gezelschap van een dito gele derde de eeuw van de machine in een zeer grootfiguurstuk, waarop 22 jongens en meisjes met speelgoed staan, treinen, garages, auto's, vliegtuigen, Drip drip drip, Bernard Buffet zocht hetin een „Hommage a JulesVerne", waarvoor hij depijpleidingen van de Shellin Berre schilderde. Volti, de beeldhouwer die bekendis om zijn Maillol-achtige naakten,legde in een kleinesculptuur „De elektrische stoel" eendramatisch facetvan de eeuw der machinevast. Nietige mens Zo zijn er op de tentoonstelling vele boeiende werken. Ook zwakke en nietzo belangrijke natuurlijk,maar de algemene indrukis toch alleszins positief.Onder hen die overtuigenis Jean Jacus een der opvallendste verschijningen,In een sprookjesachtigdecor van een raffinaderijzette hij één nietig, eenzaam mensje neer. Waarmee overigens getoondwordt dat ook in de eeuwvan de machine lang nietalles nieuw is onder dezon. Menselijke eenzaamheid is er altijd geweest. ANDRÉ GLAVIMANS mm —- lYlCC < leende zich natuurlijk tot ges, auio s, vuesiuis™, ui mut suuukiuc, nruM ^ h©cft3"® iininnnnnmT<nm>«mmmr>m¥TmTmmmnmrmmnTnmMfPPmnmfm«Tfrrrrmmnrniin In de 15e eeuw bereikte Reimerswaalhet toppunt van voorspoed en macht.Het was zelfs de derde stad van Zeeland, na Middelburg en Zierikzee alseerste en tweede. „Het machtig Reimerswaal, dat als een flonkersterre bijZeelands steden blonk", heette het toen. De bekende schrijver der Zeeuwseoudhedien, Ermerius, zegt: „In Reimerswaal was weelde, overdaad en zatheidvan brood." Men zong het loflied: Romerswaal, sieraad der steden,Van dit rijk gezegend land, Sla uw ogen naar beneden, Welvaart golft van alle kant. Door de graven begunstigd, ontvinghet telkens weer verschillende privilegiën, zoals vergunning tot het houdenvan twee jaarmarkten en in 1374 stadsrechten. Toen kreeg deze tot dusverreopen nederzetting muren en schansto-rens en werd echt „stad". Meermalenvereerden de graven deze stad met eenbezoek. Soms werden ze er zelfs voorZeeland ingehuldigd. Dit was b.v. in1549 het geval met Filips II, die hiergehuldigd werd als toekomstig Graafvan Zeeland. Niet altijd waren de bewoners dankbaar voor de geschonken gunsten. Welezen ook van opstanden, waarbij zeechter meestal aan 't kortste eind trokken. „Barrevoets en bloothoofds en inhun hemde" moesten ze dan de Graaftegemoet treden als bewijs van vernedering en berouw. Nog boete betalenbovendien. De leden uit het geslacht Kervinckwaren heren van Reimerswaal en Lo-dijke, een kasteel ten westen van destad, waar ze woonden. Eén der voornaamste middelen vanbestaan was de zeinering, ook wei hetdarrinkdelven genoemd. Het gilde derzoutzieders of pannelieden hield zichbezig met het graven van een sooriveen, derrie of darrink genoemd. Wanneer dit veen verbrand werd en de asmet zeewater besprenkeld, leverde het„een schoon en blinkend zout". Wekunnen ons de betekenis van deze bedrijvigheid enigszins voorstellen als weweten, dat het werkterrein „de wildemoer" zich uitstrekte over een oppervlakte van bijna 3000 ha. Maar terwijl de stad zo welvarend is,komen de rampen — de een na de ander. 't Begon in 1450, toen tweederdeder stad, het stadhuis en 32 zoutketendoor brand werden vernield. In 15201was er weer een grote brand, waarbijhet vuur in de houten huizen met rieten daken volop voedsel vond. Veel groter vijand was echter hetwater. Het rampjaar 1530 werd het begin van het einde der stad. 't Is 5 november, later genoemd „SintFelix' kwade zaterdag". Een geweldigestorm breekt los, vergezeld van eenzwaar onweer en hevige stortregens. Dewild-aanrollende golven slaan een gat inde dijk, niet ver van het slot van degraaf van Lodijke. Op die eerste dagis, het gat nog maar 5 voet breed.Maar het woelige water holt het steedsmeer uit en na drie dagen is het 100voet breed en 40 voet diep. De Graaf van Lodijke, tévens Heervan Reimerswaal, werd gewaarschuwd,maar — hij lachte. Volgens de overlevering wilde hij namelijk een nieuwehaven laten gravan van de Schelde naarzijn kasteel. Maar nu kon hij die kosten sparen, nu werkte de zee voor hem,dacht hij. De zee deed echter meerdan hij hoopte. Als zijn ogen opengaan voor het dreigende gevaar is hette laat. Was hij bijtijds op zijn postgeweest, misschien had men de dijkbreuk kunnen verhinderen. 1 Als een schandelijke herinnering van; deze man heet een diepe geul in deI Oosterschelde in later jaren bij deschippers „het gat van Lodijke".| Tot zover de overlevering. We zullen: echter ook een deel van de schuld moe ten toeschrijven aan de onderlingetwist en tweedracht en de onkunde dertoenmalige dijkbesturen, die de dijkenhadden laten verwaarlozen. Hoe het zij, een vruchtbare landstreek werd overstroomd. Achttien dorpen stonden onder water, waarvan sommige voorgoed. Reimerswaal wist zich echter weerte herstellen. Precies 2 jaar later (1532)vernielde een nieuwe watervloed devrucht van veel arbeid, waardoor opnieuw menige polder ten onder ging.Voor veel plaatsen gold het: Zie ik rondom mij henen,Die schone dorpen zijn geheel in zee verdwenen.Geen torenspitsje zelfs aanschouwt mijn oog ervan.Geen muurbrok die het oog nog onderscheiden kan.Noch enig overschot van 't prachtig slot Lodijke!Wie kende in ligging of in rijkdom zijns gelijke?In zee begraven slot, nooit weer heft gij uw top,Nooit uwen toren weer uit deze afgrond op!Gaan we verder met de geschiedenisvan Reimerswaal, dan wordt het rampental steeds groter. Van 1551—1563,dus in 12 jaar tijd werd het zesmaaloverstroomd. De stadsmuur moest tenslotte dienen als zeewering. Was er dan niemand, die hielp?In 1540 bezocht Karei V de stad enliet een plattegrond tekenen. Op zijnlast gaf de landvoogdes verlof om 4jaar lang ƒ 2500 te mogen inhouden vande keizerlijke bede. Maar wat was ditin vergelijking met zo'n grot,e ramp!Veere heeft ook wel eens geholpen.Prins Willem bezocht de plaats, waarbij „de stad zijner genade devoytelijkgerecommandeerd werd". Meestal werdechter het stadsbestuur toegevoegd:„Sij souden haer solve helpen soo sijbest konde." En dan moet je juist zoheel weinig kunnen! Alsof de ellende nog niet groot genoegwas. kwam er nog oorlogsleed bij:de 80-jarige oorlog was immers begonnen. In 1574, bij de belegering van Middelburg, woedde vlak bij Reimerswaaleen zeeslag. De stad werd door de Geuzen ingenomen. Opdat de Spanjaardenzich er later niet zouden nestelen, werdze gedeeltelijk in brand gestoken, ontmanteld en dus teruggebracht tot destaat van dorp. Nu lag ze bloot voorroof en plundering en werd ze 's nachtsherhaaldelijk onveilig gemaakt doorvrijbuiters. Slechts enkele vissers bleven er nogwonen. ... ,'k mg arme vissers dwalen,Waar eertijds feestmuziek klonk in de marmeren zalen.In 1634 is alles voorbij. De straatstenen en de steen van poorten en murenwerden publiek verkocht. De opbrengstruim 90 pond vlaams (ƒ 540) werdpondpondsgewijze onder de schuldeisersverdeeld. Reimerswaal werd prijsgegeven aan de zegevierende vijand: hetwater. De bekende schrijver Stamperiusheeft een boekje over Reimerswaal geschreven. Hi' heeft ook de plaats bezocht, waar eens de stad lag en ze'gtdan, diep onder de indruk van de vergane glorie: Ik zocht eens de oudste stad, die m' in dit oord aanschouwde,Die 't vroege voorgeslacht aan Schelde's zomen bouwde;Helaas, ik zocht vergeefs! Ook de Veerse schrijfster DignateRobbertz heeft enkele jaren geleden eenboek over die geschiedenis van Reimerswaal geschreven. stitutie of Onderricht in de christelijke godsdienst, de Bijbel opheldere en diepgaande wijze voorons verklaard. Bovendien getuigenzijn 1200 later uitgegeven brievenvan bijzondere pastorale zorg enbewogenheid. Aanvankelijk werd hij opgeleidvoor R.K. priester, maar op aandrang van zijn vader, die in conflictkwam met de R.K. geestelijkheid,ging hij rechten studeren, waarin hijde graad van Meester behaalde. Nahet contact met humanisten wierphij zich op de studie van de Bijbel.Hij schreef: Toen ik enige smaak inde ware vroomheid gekregen had,ontvlamde ik in zulk een ijver, omdaarin verder te komen, dat ik deandere studiën weliswaar niet opzijschoof, maar mij, met anderen, vooral verdiepte in de zuivere leer. Na een verblijf te Parijs. Oriéans enStraatsburg, vertoefde Calvijn te Bazelwaar hij in 1536 de eerste uitgave vanzijn Institute verzorgde, met een briefaan Frans I. koning van Frankrijk.Hij betoogde daarin, dat de hervor-mings-gezinden geen oproerkraaiers zijnen drong er bij de koning op aan, bijhet besturen van zijn rijk Gods dienaar te zijn. Hij wil niet strijden tegende kerk van Christus, maar alleen tegen het verval van de zichtbare kerk.Met ketenen toch, gesels, pijnbanken,te vuur en te zwaard, werden de hervormers als schapen, die voor de slachtbank bestemd zijn, tot het uiterste gedreven. Hij besluit zijn brief met eenberoep op de koning, dat zijn troondoor rechtvaardigheid en billijkheid zoubevestigd worden. Tijdens een oponthoud te Genève bezwoer de vurige predikant Farel hemdaar te blijven, het volk te onderwijzen en de gemeente te orgrniseren. TeGenève moest dan het gehele hervor-mings-werk voor de kerk en de burgerlijke samenleving naar de eisen vanGods woord worden ingericht. Naernstig verzet werden echter Calvijnen Farel eerst verbannen en later teruggeroepen. Toen werden vooral rigoureuze maatregelen tegen de kettersgenomen. Berucht is het proces tegende rechtsgeleerde en theoloog Servet,die de leer der drie-eenheid bestreed enop de brandstapel werd gebracht. Indeze eeuw (1903) hebben vereerders vanCalvijn, op de plaats, waar Servet demarteldood stierf, een verzoeningsmonument opgericht met dit opschrift: Wij,eerbiedige en dankbare zonen van Calvijn, onze grote hervormer, maar eendwaling veroordelend, die dé" dwalingwas van zijn eeuw en sterk gehecht aande vrijheid van geweten volgens de ware beginselen van de Hervorming en hetEvangelie, hebben dit verzoeningsmo-nument opgericht, de 27ste oktober 1903. In de spanning- van die dagen en inzijn ijver voor Gods koninkrijk gingdeze grote geestelijke leider meermalente ver. Meen echter niet, dat hij eenharde, dictatoriale figuur was, waarvoor zijn vijanden hem versleten hebben. Hij was een vastberaden type,met een heftig temperament, logischvan aanleg en onverzettelijk in zijnovertuiging, maar met een fijnzinnige,godsdienstige gevoeligheid, als trek ookvan zijn moeder. In zijn brieven getuigt hij meermalen van zijn innerlijke strijd tegen zijn felle geaardheid envan zijn wil, niet om te heersen, maarom te dienen, God en Zijn Rijk, op alle levensterrein. Hij verenigde in zich een scherp verstand en een bewogen gemoed. Ondanks zijn zwakke gezondheid bezat hijeen enorme werkkracht en een fabelachtige kennis. Analyserend ging hij tewerk en trok logisch redenerend zijnconclusies. Hij bedoelde hiermede hethart en het geweten van anderen tetreffen. Hij wist, dat de kennis van Godgeen zaak was van het verstand, maarvan geloof. Hij was een man van gebeden meditatie en van een diep leven metGod, Zijn beredeneerde theologie vormde met zijn godsdienstige innerlijkheidgeen tegenstelling (prof. Dankbaar). Dezekerheid vond hij niet in de mens,maar in Gods openbaring. Het is hemte doen om Gods eer onder de mensen. Zijn blijdschap wordt omsloten doorde ernst, zich naar Gods- wil te voegen. Hij heeft oog voor de natuur ende kunst, vooral voor de muziek. Maaral zijn gevoelens worden beheerst dooreen verstandelijk en bovenal gelovig inzicht. Calvijn en Luther hebben elkaarnooit persoonlijk ontmoet. Dit neemtniet weg, dat zij grote achting voor elkaar hadden. Hun verschil in theologische opvatting betrof vooral de tegenwoordigheid van Christus bij het Avondmaal. Calvijn spreekt van een geestelijke tegenwoordigheid en niet zoals Luther van een materiële, alsof mét, onder en in het brood en de wijn Christus aanwezig is. Veeleer geldt bij Calvijn: Laat ons onze harten opheffen totin den hemel, waar Christus is. DoorZijn Geest maakt Christus ons Zijn lichaam en bloed deelachtig, dit is, watHij voor ons aan het kruis en in deopstanding volbracht heeft. Niettemin was de grootmoedigheid enoecumenische gezindheid van Calvijndermate, dat hij Luther noemde: Devoortreffelijke herder der christelijkekerk, mijn hoogvereerde vader. In eenbrief schreef hij aan Luther: Kon ikmaar naar u toevliegen om, al was hetmaar voor enkele uren, van uw aanwezigheid te genieten. Wat echter op aarde niet gaat, zal spoedig, naar ik hoop,in het Rijk van God mogelijk zijn. DeHeer blijve u tot het einde toe leidenmet Zijn Geest, tot het algemeen welzijn van Zijn kerk. Bij de man van Genève kunnenwij de grote beginselen van deDuitse hervormer terugvinden: hetgezag van de H. Schrift, de rechtvaardiging uit het geloof alleen ende vrijheid van de christenmens.De eenheid tussen deze beide grotemannen is veel groter dan hunverschillen. Ik vond hun verhouding eens aldus getypeerd: Lutherontdekte de diepte van de schriftuurlijke waarheid en Calvijn heefthaar met behoud van de diepteuitgewerkt en toegepast op debreedte van het menselijk leven. O. • De afdeling Serooskerke van deN.C.V.B. hield de maandelijkse vergadering. Ds. J. van Vliet uit Domburg hieldeen referaat over het onderwerp „Dekracht van het gebed".
