Zij braken door
de barrière
EREGALERIJ
De vrouwelijke professor
Studerende vrouw bespot
maar ook bewonderd
Vrouwenstudie lang bestreden
Engeland en West-Duitsland
ontwerpen gezamenlijk tank
Anna Maria van Schurman
Taaie strijd van
250 jaar geleden
mï
Van colleges achter tralies
tot vrouwelijke professor
Vervaardiging in
Verenigde Staten
SNEL EN STERK
Amerikaans visum
makkelijker te krijgen
Zaterdag 16 mei 1959
ZEEUW SCH DAGBLAD
Pag. II
BLAUWKOUSEN
NU de tijd voor de
eindexamens zo
langzamerhand weer
aanbreekt, staat menig
jong meisje dat ver-
der wil studeren, in
jgS, haar verbeelding reeds
(töflj met één been in de
collegezalen van de
universiteit. Dat zij
daar in september wellicht
met twee benen vlot naar
binnen kan stappen, is een
voorrecht door moedige
pioniersters voor haar be
vochten.
Er is heel wat strijd te
gen wonderlijke vooroorde
len aan te pas gekomen,
vóór de vrouw in ons land
hoger onderwijs kon vol
gen.
De eerste vrouw die in
ons land colleges bijwoonde
was Anna Maria van Schur-
man. Er was echter geen
sprake van, dat zij zo maar
tussen de mannelijke stu
denten plaats mocht nemen,
zoals nu elke studente in
ons land zonder bezwaar
kan doen. Zij mocht luiste
ren maar vooral niet ge
zien worden, zodat zij ach
ter kijkgaten in een apart
kamertje naast de college
zaal werd gezet!
Deze ,,loge grillée" voor
de eerste vrouw die in Ne
derland de poort van de
universiteit binnenging,
werd in de oude Dom te
Utrecht ingericht, waar toen
de colleges van de Utrecht-
sche Hoogeschool werden
gehouden.
/^EZETEN voor een plank
T met gaten die in de
muur was gemetseld, mocht
deze zeer intelligente jonge
vrouw, die door vader Cats
het licht van haar eeuw
werd genoemd, als achter
tralies na veel strijd einde
lijk meeluisteren naar wat
aan de mannen, tot en met
de maar heel matig be
gaafden, werd onderwezen.
Dat was in 1636, maar
het zou nog bijna twee en
een halve eeuw duren, voor
een vrouw de kans kreeg
aan een Nederlandse uni
versiteit gewoon zonder tra
lies colleges bij te wonen
en ook examens te doen.
Tachtig jaar geleden, op
8 maart 1879. promoveerde
Aletta Henriette Jacobs aan
de Rijksuniversiteit te Gro
ningen.
Deze eerste Nederlandse
doctor feminini generis"
was de eerste vrouwelijke
.arts binnen onze grenzen.
Nu zijn er in ons land
vele vrouwelijke profes
soren en circa zesduizend
vrouwelijke studenten zijn
er bij de Nederlandse uni
versiteiten ingeschreven In
vergelijking met die twee
door Rita Beukman
honderdvijftig jaar tussen
Anna Maria achter tralies
en Aletta, is de vooruit
gang wat de vrouwenstudie
aangaat de laatste tac'.itig
jaar dus relatief groot ge
weest.
7 OOROORDELEN belet-
V ten het jonge meisje niet
meer de universiteiten bin
nen te stappen en vrouwen
werden reeds voor alle fa
culteiten ingeschreven.
Vrouwen studeren voor
arts en tandarts, voor ju
rist, socioloog en psycho
loog, maar ook voor eco
nomist of ingenieur en nie
mand vindt dat meer
vreemd.
De jongsten onder hen
kennen zelfs niet eens de
betekenis van het woord
blauwkous meer, de eerste
vrouwen in de collegezalen
zo vleiend toegevoegd door
de mannelijke mede-stu
denten.
Dat de vrouwen allesbe-
K?s
halve vriendelijk werden
behandeld op de universi
teiten en hogescholen, is
na Aletta Jacobs niet eens
slechts een kwestie van en
kele jaren geweest.
MEN bleef lang heel wat
hebben tegen de leden
van de zwakke sexe, die
zo vermetel waren „net
als een man" te willen
studeren. Prof. M. J. C.
Naber zei altijd bij het be
treden van de collegezalen
„goedemorgen heren", ook
al bevonden zich reeds heel
wat dames onder zijn ge
hoor.
Toen op een dag alleen die
vrouwen nog maar in de
banken 'ïadden plaats geno
men kwam de professor
binnen, zag niets als bloe-
ses en rokken en zei: ik
zie dat er niemand aanwe
zig is, dus ga ik maar
weer!
De weetgierige dames die
voor hem gewoon niet be
stonden, al behoorden de
vrouwelijke studenten toen
meestal tot de beste leer
lingen, liet hij aan hun lot
over zonder wetenschap.
FAUIZENDEN mannelijke
•L' studenten luisteren nu
dagelijks aandachtig naar
vrouwelijke hoogleraren in
onze universiteiten. Wat er
allemaal bij kwam kijken
voor het zover was, treft
u, tot en met de eregalerij
van academisch gevormde
vrouwen die nu bijzondere
posities bekleden in ons
land verder op deze pagi
na aan.
BIJNA drie en een halve eeuw
geleden liep elke ochtend zo
dra de studenten de hogeschool
al waren binnengegaan, in Utrecht
een mooie, jonge vrouw van de Voe-
tiussteeg naar de oude Dom, om er
colleges bij te wonen.
Zij werd steeds door een dienst
meisje naar het auditorium ge
bracht, want alleen die enkele stap
pen af te leggen zou hoogst onwel-
voegelijk zijn voor een jonge maagd.
Zedig hield zij de ogen neergesla
gen maar hoe onopvallend zij zich
ook voortbewoog, vele voorbijgan
gers bleven stil staan om haar na
te wijzen.
„Daar is zij nu die Anna van
Schurman, je weet wel die vrouw
die colleges volgt!"
Nu fietst door diezelfde straten bijna
dagelijks een prinses naar de univer
siteit. Dat is prinses Irene die alleen
of met een vriendinnetje naar college
gaat en niemand let daar bijna nog
op in Utrecht.
Het wonder van haar eeuw werd
Anna Maria van Schurman genoemd,
de eerste vrouw die in ons land col
leges bijwoonde. Geleerden uit heel
Europa brachten haar hulde om haar
kennis en met velen van hen corres
pondeerde zij in het Latijn of Erans.
Twaalf vreemde talen beheerste deze
eerste Nederlandse verdedigster van
gelijke vrouwenrechten. Naast Latijn
en Grieks behoorden daar onderande-
re ook Hebreeuws, Syrisch, Arabisch
en Aethiopisch toe.
Balzac prees haar perfecte Frans.
Richelieu schreef haar een brief om
haar te complimenteren als geleerde.
Niet alleen door haar kennis werd
zij door heel Eurqpa beroemd, ook
als kunstenares maakte zij naam. Zij
schilderde, beeldhouwde en graveerde
heel verdienstelijk, waarvan menig
voorbeeld de eeuwen heeft getrotseerd.
Bezienswaardigheid
Deze eerste Nederlandse blauwkous
was ook mooi en beminnelijk, boven-
dien bijzonder bescheiden. In de Natio-1
nal Gallery te Londen hangt een i
charmant portretje van haar door Jan
Lievens geschilderd en Gerard Dou
heeft eveneens een portretstudie.
waarvoor zij poseerde, nagelaten.
Vreemde vorstinnen kwamen naar
Utrecht om met haar kennis te ma-
ken. Voor hen was Utrecht bezoeken
zonder Anna van Schurman ontmoet
te hebben, hetzelfde als in Parijs ge
weest te zijn, zonder de koning te heb
ben gezien.
Catharina van Zweden en Anna van'
Oostenrijk, koningin van Frankrijk,
stelden er prijs op niet haar een
briefwisseling te onderhouden. Door
haar werden enige Nederlandse ge
leerden, zoals bijvoorbeeld van Bever
wij ck, een bekende geneesheer uit die;
tijd, voor de emancipatie van del
vrouw gewonnen, zij dat dan nog in
zeer lichte graad.
Voor de inwijding van de Utrecht-
sche Hoogeschool ih 1636 schreef zij1
een Latijnse feestzang, die zoveel be
wondering oogstte dat deze de voor
naamste aanleiding werd om haar ein
delijk toestemming te geven colleges
bij te wonen, al was dat dan door
kijkgaten.
Zij was met Descartes bevriend en
Cats en Huygens maakten vele lof
dichten op deze vrouw die als de ster
van Utrecht, tweede Pallas, Illustre
Scavante en Learned Maid in heel Eu
ropa werd bewonderd.
Mannelijke logica
In 1638 schreef zij een Latijnse ver
handeling over het recht van de vrouw
om zich op wetenschap toe te leggen.
Die werd in het Frans, Italiaans,
Duits en Zweeds vertaald.
In die tijd kwam men zelfs niet
eens op het idee, dat ook een vrouw
het recht zou hebben te studeren.
Vrouwen die ambities m die richting
hadden werd eenvoudig verweten, dat
zij streefden naar ijdele roem. Dc
gronden waarop men vrouwen het
recht op wetenschappelijke vorming
ontzegde, waren bijzonder fraaie
staaltjes van mannelijke logica!
Argumenten als waarom zouden de
vrouwen zich geestelijk moeten ontwik
kelen, aan hen werden immers toch
geen colleges gegeven en op de hoge
scholen werden zij niet toegelaten of
wat had de studie voor zin voor de
vrouw, want zij werd immers toch
niet tot openbare, politieke, geestelijke
of academische ambten bevorderd, be
hoorden daar onderandere toe.
Beminnelijk strijden
Dat zij eerst de kans zou moeten
krijgen evenals de man behoorlijk on
derwijs te volgen om daarvoor ge
schikt te zijn, werd niet eens begrepen.
Het is ontroerend te lezen hoe Anna
Maria van Schurman al die vooroor
delen tegen de studerende vrouw
trachtte te bestrijden.
Twee en een halve eeuw voor de
eerste vrouw aan een Nederlandse
universiteit af kon studeren probeerde
zij duidelijk te maken, dat ook aan
de vrouw van nature de vermogens
tot kunsten en wetenschappen waren
gegeven en dat zij evengoed als de
man. het verlangen had die te ont
wikkelen.
Haar verweer tegen de degradatie
van de vróuw was echter nooit fel
agressief, maar intelligent en bemin
nelijk. Zij was nederig en onttrok zich
ook niet aan hetgeen men in die tijd
vooral de plichten van de vrouw noem
de. Toen haar moeder overleden was
nam zij de leiding van het huishouden
op zich en twintig jaar lang verpleeg
de zij twee gebrekkige tantes met veel
toewijding. Ondanks die tijdrovende
bezigheden bleef zij zich aan haar stu
dies wijden met verbluffend succes
zodat zij in kennis vele mannelijke ge
leerden uit haar tijd overtrof.
Wm
TOEN het Sappemeerse
meisje Aletta Jacobs net
als haar broer voor dokter
wilde' studeren, vond iedereen
dat volkomen onmogelijk. Om
toch iets om handen te hebben
ging zij een opleiding voor
costuumnaaister volgen, dat was
ten minste voegzaam voor een
vrouw vond men.
Met veel moeite kreeg zij het daar
na voor elkaar apothekersleerling te
worden.
Zij kwam tot de ontdekking dat er
in ons land eigenlijk geen enkel wet
tig beletsel was tegen universitaire
vrouwenstudie. Het was zeer onwel-
voegelijk voor een vrouw om colleges
te bezoeken en dit was zo'n ingewor
telde opvatting, dat geen enkel jong
meisje het al die eeuwen in haar
hoofd haalde, naar de universiteit te
gaan.
Met medewerking van minister
Thorbecke ging Aletta op 20 april
1871 in Groningen studeren. In 1879
Op velerlei gebied bekleden vrou
wen die in ons land aan de universi
teiten of hogescholen studeerden, nu-
belangrijke functies. In de ere-galerij
die in Utrecht op de tentoonstelling
vrouwenstudie, door mevr. dr. J. G.
van Cittert-Eymers en haar staf in
het universiteitsmuseum ingericht,
voor die vrouwen werd ingeruimd,
treft men onder andere onze eerste
vrouwelijke minister aan.
Minister dr. Marga Klompé stu
deerde in Utrecht wis- en natuur
kunde. In 1945 werd zij' lid van de
Tweede Kamer. Zij maakte deel uit
van de Nederlandse delegatie naar
de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties van 1947 tot 1952.
In 1956 veroverde zij de eerste minis
tersteek voor de Nederlandse vrouw
als minister van Maatschappelijk
Werk.
O Mevrouw mr. A. Teilegen,, vele
jaren presidente van de in 1918
opgerichte Vereniging van Vrouwen
met Academische Opleiding stu
deerde rechten in Utrecht en is
sinds 1946 Directeur van het Kabinet
der Koningin.
Dr. Anna de Waal, die onderandere
Ietteren en wijsbegeerte studeerde,
werd onze eerste vrouwelijke staats
secretaris. r"
Mevrouw dr. J. W. van den Blink-
Rolder is de eerste vrouwelijke voor
zitter van de Kon. Nederlandse
Mij. tot Bevordering der Genees
kunst.
Dr. M. A. M. Klompé
Dr. Joh. W. van den Blink.
,Oude vrijster'
Alleen de grootste geesten konden
dat waarderen, bij de mannelijke mid
delmaat wekte het afgunst op.
Of een man werkelijk een hoogstaan
de persoonlijkheid is valt nu eenmaal
slechts af te leiden uit de waardering,
die hij voor een intelligente vrouw kan
opbrengen.
De charmante en geleerde Anna
Maria van Schurman had haar vader
beloofd ongehuwd te blijven om zich
aan de wetenschap te kunnen wijden,
hoewel vele vooraanstaande mannen
haar het hof maakten.
Een echte oude vrijster in hare le-
Anna Maria van Schurman
lijkheid, die een dweepster werd,
schreef Jacobus van Scheltema niette
min een eeuw na haar dood over haar.
Anderhalve eeuw voor Mary Woll-
stonecraft meer aandacht voor de
emancipatie van de vrouw wist te
winnen, probeerde deze Utrechtse
gezondere ideeën over vrouwenstudie
ingang' te doen vinden.
Geen kleinigheid in een tijd waarin
men algemeen van mening was, dat
spinnen en het hanteren van de bor
duurnaald voor de vrouw voldoende
was en beroemde theologen beweer
den, dat de vrouw onmogelijk, evenals
de man, naar het evenbeeld van God
geschapen zou kunnen zijn!
So Wijven gaen in het Raedhuys
trecken,
Gaen dra di Raedsüên met haer
gecken.
Van de Juristen Vereniging werd
mevrouw D. Hazewinkel-Suringa de
eerste vrouwelijke voorzitter.
Mevrouw A. Ribbius Pelletier die
rechten studeerde, Werd in 1958 lid
van de Raad van State.
Met een vrouwelijke minister aan het
lioofd is deze erelijst na goed een hal
ve eeuw vrouwenstudie in ons land
geen slecht resultaat.
promoveerde zij daar in de genees
kunde en vestigde zich later in Am
sterdam als arts. Acht jaar na Alet
ta beëindigde de tweede vrouw haar
medische studie aan een Nederlandse
universiteit.
Ziek door niets doen
Dat was Catharine van Tussenbroek,
die in Utrecht studeerde. Zij heeft het
vrouwenvraagstuk vooral van de me
dische kant benaderd. Bij vele vrou
welijke patiënten trof zij in haar prak
tijk een fysieke slapheid aan, louter
veroorzaakt door het doelloos rond
hangen, waartoe het jonge meisje toen
gedwongen werd omdat het haar niet
werd toegestaan te werken of te stu
deren.
Deze tweede vrouwelijke Nederland
se arts heeft er steeds met klem op
gewezen, dat het de jonge vrouwen
meer levensenergie zou geven, als zij
ook een taak in de maatschappij zou
den mogen vervullen, inplaats van al
leen maar op een huwelijk te moeten
wachten.
In andere landen
Nederland lag internationaal bezien
echter wat de vrouwenstudie aangaat
in die tijd beslist niet zo erg ver ach
ter. Elisabeth Blackwell, die in Ame
rika in 1849 promoveerde, dertig jaar
voor in ons land een vrouw daartoe
de kans kreeg, was de eerste vrouwe
lijke dokter ter wereld. Zij werd ech
ter nauwelijks in staat gesteld prak
tijk uit te oefenen. Als leerling-ver
pleegster ging zij in Parijs werken.
Later hebben de Amerikaanse vrou
wen er gezamenlijk voor gezorgd, dat
zij een eigen ziekenhuis kon openen.
De eerste Europese vrouwelijke stu
dent trof men in Zwitserland aan,
waar de vrouwen nu nog voor stem
recht moeten vechten! Die eerste
Europese studente was een Russin,
ö'ie in 1861 in Zürich ging studeren,
ook al medicijnen. De geneeskunde
werd door de eerste studerende vrou
wen vooral als studierichting gekozen.
Het was een opleiding die het best
paste bij hun sociale belangstelling.
Ook andere faculteiten
De eerste vrouwelijke ingenieur in
ons land was mejuffrouw ir. M. E.
Bes, die in 1904 in Delft haar studie
voltooide. De eerste vrouwelijke eco
noom mejuffrouw S. F. A. Prins, die
in 1921 haar doctoraal examen deed.
In 1924 had Nederland de eerste
vrouwelijke psycholoog. Het is mej.
J. C. Verhoeven, die toen in Gronin
gen afstudeerde. De eerste Nederland
se vrouwelijke doctor in de sociologie
is dr. Hilda Verwey Jonker, nu kroon-
lid van de Sociaal Economische Raad.
In het begin van de twintigste eeuw
waren er hier nog geen honderd vrou
welijke studenten. Nu vormen de meis
jes meer dan een vijfde van het to
taal aantal studerenden aan universi
teiten of hogescholen in ons land.
Plato twyfelde er aan of men
de vrouwen tot de redelyke
dan wel de redeloze schepselen
moest rekenen, Aristoteles noemt
hen zonder meer misgeboorten in de
schepping en bij Euripides zijn de
schimpscheuten op vrouwen niet
van de lucht. Lastinea en Axiothea,
die lessen van Plato wilden bijwo
nen, moesten daarvoor mannenkle
ren aantrekken.
Eerste vrouwenbeweging
De eerste „vrouwenbeweging"
was het gebaar van Eva, toen
zij de hand uitstak naar de vrucht
van de ,,boom van erkentnis", stel
de Ellen Key vast* toen men er
eindelijk eens over wilde gaan den-
DE eerste vrouwelijke professor
in ons land was mejuffrouw dr.
Johanna Westerdijk. Haar be
noeming in 1917 tot buitenge
woon hoogleraar aan de Rijks Uni
versiteit in Utrecht was een evene
ment in de vrouwenwereld.
Vijf van haar leerlingen, waaronder
drie vrouwen zijn ook hoogleraar ge
worden. Daartoe behoorde professor
dr. L. C. P. Kerling, haar opvolgster
voor het onderwijs in de ziektekun
de der planten.
Twee jaar na de benoeming van
de eerste vrouwelijke hoogleraar te
Utrecht kreeg ook Groningen eenj
vrouwelijke professor. Het was mejuf-j
frouw dr. J. Tammes die daar als;
buitengewoon hoogleraar genetica ging.
doceren. Op het gebied van de ver
edeling van vlas deed zij veel onder-
zoekingen. Het vlas dat zij voor het
nemen van proeven kweekte, spinde!
zij in haar vrije .tijd zelf om er kle
ren van te makeff.
Drie en twintig vrouwelijke hoogle-1
raren heeft Nederland nu.
Delft heeft bijvoorbeeld een vrou-1
welijke buitengewoon hoogleraar in de
theoretische scheikunde. Dat is mej. A.
Advertentie
Oriane de B: kousen die f-a-n-g-e-r (even: alléén >n de Bijenkorf
E. Korvezee, die in 1954 als zodanig
werd benoemd.
In Amsterdam aan de Gqmeente
Universiteit doceert de vrouwelijke
professor C. H. E. Haspels archeolo
gie en kunstgeschiedenis der oudheid.
Mej. C. J. de Vogel is gewoon hoog
leraar in de wijsbegeerte te Utrecht.
De jongste in de rij van de huidi
ge vrouwelijke professoren in ons land
is wat de benoeming aangaat mejuf
frouw dr. Johanna Clementina Hudig
die op 27 april van dit jaar haar
ambt aanvaardde als buitengewoon
hoogleraar in de faculteit der rechts
geleerdheid aan de rijksuniversiteit te
Utrecht, om onderwijs in het kinder
recht cn de kinderbescherming te ge
ven.
Professor Hudig is de eerste vrou
welijke kinderrechter in ons land. Zij
werd als eerste vrouwelijke rechter
van Nederland in 1947 in Rotterdam
geïnstalleerd.
ken, dat misschien ook de vrouw
wel enig recht op ontwikkeling zou
hebben.
Voor; dat gebaar moest zij als
straf aan de wil van de man
onderworpen zijn en hoeveel erger
zou haar dochters dan de we
tenschap bekomen, zo oordeelde men
tot diep in de vorige eeuw!
Horen en zwijgen
„Der Mannen ampt Is het lee-
ren, dat van de Wijven te liooren".
„'t Betaemt de Mannen te spreken
en te regeren, de Vrouwen te zwij
gen en te dienen."
Deze uitspraken uit de zeventien
de eeuw laten niets aan duidelijk
heid over, hoe men tegenover vrou
wenstudie stond.
Zo heel veel was in die opvattin
gen nog niet veranderd tot in het
begin van onze eeuw.
Liever niemand
0 Toen prof. dr. H. W. Bakhuis in
1904 moest vaststellen dat 14
pet. van de dat jaar ingeschreven
studenten aan de Amsterdamse uni
versiteit vrouwen waren. merkte
hij op dat dit hoge getal wees op
„zeer ernstige storingen ill de na
tuurlijke toestand onzer maatschap
pij!
Grote moeilijkheden moesten ook
worden overwonnen, vóór de acade
mica als werkende vrouw werd ge
accepteerd.
Toen in 1887 voor mej. Schilt-
liuis een plaats werd aangevraagd
ais conservator van het zoölogisch
laboratorium te Utrecht, stelden de
curatoren vast dat de aanstelling
van een vrouw „niet voegzaam" zou
zijn.
Men verzocht de minister, de be
trekking onvervuld te laten, tot er
een geschikte mannelijke kracht
was gevonden.
Gekken
Het bestuur van het Tandheel
kundig Genootschap achtte het
in het belang van de tandheelkundi
ge stand dat vrouwen buiten die in
stelling werden gehouden, toen de
vorige eeuw de eerste vrouwelijke
tandartsen daarvan lid wilden wor
den. Nu heeft de Koninklijke Neder
landse Maatschappij tot Bevordering
der Geneeskunst een vrouwelijke
voorzitter
So Wijven gaen in het Raedhuys
trecken.
Gaen dra di Raedsliên met haer
gecken.
Dat stond poëtiscii onder spot
prenten die werden verspreid, toen
de eerste vrouwen met academische
opleiding zo vermetel waren zich
met de politiek te gaan bemoeien.
Aan wiens gedrag heeft het nu
eigenlijk gelegen, dat vrouwen
waar mannen studeerden of werkten
niet gezien mochten worden?
Equal Pay
Dat een vrouw voor haar presta
ties als zij haar studie in de
praktijk ging: brengen ook nog be
taald wilde worden, zag men in de
tijd van de eerste vrouwelijke stu
denten en afgestudeerden helemaal
als een absurde eis.
Een patiënt van de eerste vrou
welijke arts, Aletta Jacobs, schreef
toen men onti'ekte dat de rekening
even hoog was als wanneer men
een mannelijke dokter zou hebben
bezocht:
Hoe komt die vrouw op dat
denkbeeld.
Niemand denkt er toch over vrou
wenarbeid even hoog als werk van
mannen te betalen!
Aletta Jacobs
Van onze correspondent
LONDEN. Engeland en West-
Duitsland gaan samen een tank ont
werpen die door andere Europese lan
den kan worden overgenomen en in
de Verenigde Staten kan worden ver
vaardigd. Dit opzienbarende nieuws is
vrijdag in Londen bekend gemaakt
door de Westduitse minister van de
fensie Franz Josef Strauss, die de af
gelopen dagen besprekingen met de
Britse regering heeft gevoerd over de
fensieaangelegenheden.
Het project voor een Brits-Duitse tank
is. pas twee dagen geleden geboren, zei
■Strauss op een persconferentie.
Deskundigen van de twee landen zullen
samen de vereisten uitwerken waar de
nieuwe tank aan moet voldoen. Tenmin
ste een. misschien zelfs twee prototypen
zullen door West Duitsland en Engeland
worden beproefd, om vast te stellen welke
in zuiver militair opzicht de beste is.
De bedoeling van het project is dat de
onderdelen van de tank door verscheide
ne Europese landen vervaardigd kun
nen worden. Daardoor zal de militaire
samenwerking nog intensiever kunnen
worden.
Minister Strauss deelde mee dat be
halve de twee betrokken landen ook
Sndere leden van het westelijke bond
genootschap lcunhen deelnemen aan de
vervaardiging van de nieuwe tank. Dat
slaat ook op Frankrijk, dat eveneens een
tank aan het ontwerpen is.
Engeland en de bondsrepubliek ziin
tot de slotsom gekomen dat het nood
zakelijk it een gemeenschappelijke tank
te maken voor de eerstvolgende zes tot
acht jaar. Op het ogenblik gaat er veel
inspanning verloren bij de bewapenings-
produklie in de Europese landen als ge
volg Van gebrek aan coördinatie, aldus
Strauss. Hel is in de Navo niet mogelijk
opdracht te geven van het in gebruik
nemen door alle leden van een stan
daard type tank.
Bij de Brits-Duitse tank zal volgens de
Westduitse minister van defensie vooral
gelet worden op vuurkracht, sterkte van
de bepantsering cn snelheid. Prototypen
zullen worden beoordeeld ongeacht
nationale vooroordelen en gevoelens.
Tot nu toe heeft West Duitsland in
Engeland bestellingen geplaatst voor mi
litaire uitrusting en materiaal voor een
waarde van 47.5 miljoen pond. Er zijn
besprekingen gaande over leveranties ter
waarde van nog eens 20 miljoen pond.
Aflevering zal binnen de komende twaalf
maanden geschieden, verklaarde minister
Strauss. Hij deelde nog mee dat de Ver
enigde Staten zich vooral concentreren op
de ontwikkeling van hun programma's
voor raketten, o.a, van het intercontinen
tale type.
De Westduitse minister toonde zich
redelijk tevreden over de voortgang die
er in zijn land wordt gemaakt bij de be
wapening en de opbouw van dé strijd
krachten. Het leger is iets op de plan
nen vooruit, zei hij, maar bi] de lucht
macht is men wat achter, voornamelijk
als gevolg van het gebrek aan bases,
In het communiqué over de besprekin
gen van Strauss met zijn Britse ambtge
noot Duncan Sandys wordt er de nadruk
op gelegd, dat de twee landen niet alleen
zullen samenwerken bij het ontwerpen
van een gemeenschappelijke tank, maar
ook van verschillende soorten militaire
voertuigen waar eveneens een standaard
type van kan worden geproduceerd.
De twee landen gaan voorts o.a samen
werken bij de ontwikkeling van anti-
tankraketten, onderzeeërs.
WASHINGTON (A.P.h Het Ameri
kaanse ministerie van buitenlandse zaken
heeft de voorwaarden tot het verkrijgen
van een Amerikaanse visum lichter ge
maakt. Het aanvraagformulier is veel
korter geworden en het zal niet meer
nodig zijn vingerafdrukken te laten
nemen.
De enigen die op moeilijkheden kunnen
stuiten zijn zij, „wier politiek verleden
aanleiding geeft tot de veronderstelling
dat hun aanwezigheid in de Verenigde
Staten schadelijk zou kunnen zijn voor de
veiligheid van de staat".
Het ministerie geeft reizigers naar
Amerika de raad het visum geruime tijd
van te voren aan te vragen, maar voegt,
eraan toe dat als iemand eenmaal voet
aan wal in Amerika heeft gezet, niemand
hem verder naar pas of visum zal vragen
Als men zich bijvoorbeeld als buitenlan
der in een hotel laat inschrijven, belv ft
men geen enkel identiteitsbewijs te tonen.
1