EEN MAN,
MACHINES
DIE MET
GOOCHELT
De martelgangwerd een flinke vaart
Van
naar
hout
staal
Geen voorbedachte rade]
maar schot na twist
bij
HET MIDDELPUNT
KAPPIE en de Kletzkische vlam I
esruxrkr""™ "üm
VERDACHTE VAN MOORD TE AXEL
Moskou: Kroesjtsjef
is kerngezond!
Jack
Dunkiey
Kecruut IVWcim om was als hb"' verklaarde.n zd- Kroesjt-:2ijn vrouw verlovings- en trouwring af
oefening
j Zweefvliegtuig maakte
noodlanding
I it de kerken
Maandag 27 april 1959
ZEEUW SOI DAGBLAD
Pag. 2
De man en de machine. Links de heer
J. Schröfer. rechts de machinedie de
mogelijkheden ran negen machines in zich
bergt.
Van een onier redacteuren
JOHANNES Schröfer (53) is behalve directeur van De Cirkel
N.V. een merkwaardig man Altijd geweest trouwens. Ware
dat niet zo, dan zou lang voor de oorlog toen hij ging trouwen
zijn huis niet zijn ingericht met zelf gemaakte stalen meubelen. En
dan zou De Cirkel te Zwanenburg, precies tussen Amsterdam en
Haarlem in. niet een bijzonder modern bedrijf zijn met vijfhon
derd man personeel op 16.000 vierkante meter grond.
Zijn werk is zijn hobby en omgekeerd, maar wat hij tot stand heeft ge
bracht vindt hij zelf niet zo erg indrukwekkend, zegt hij. In tegenspraak
daarmee vertelt een gedenksteen ergens in het bedrijf: „Van De Cirkel aan
zijn middelpunt." Het hele personeel dat die steen schonk bij het begin van
de grote vlucht daar bij de Haarlemmer Ringvaart, zal het dan toch wel
beter hebben geweten.
De jongeman Scröfer had een va
der. een grootvader en een overgroot
vader die allemaal ..in het hout" had
den gezeten. Hij niet. Zijn hart trok
naar stalen meubelen, waarmee in
die tijd alleen Gispen nog maar voor
zichtig experimenteerde.
Kijk. zegt hij, hier heb ik nog hel
eerste stalen frame dat ik helemaal
met de hand heb gemaakt. Tot 1934
bleef het een hobby, toen zij wij
samen met wat nu de N.V. Weduwe
J. A'nrend is heel kleintjes in Am
sterdam begonnen. De eerste vier. vijf
jaren waren een martelgang, met li
ters transpiratie na iedere inspiratie.
De tijd was slecht, de markt niet bijs
ter willig. Het heeft wel tien jaar ge
duurd voordat de eerste honderddui
zend stoelen de deur uit waren.
150.000 stoelen
Moet u nu eens gaan kijken in Zwa
nenburg. Een expeditieperron waar
zeven wagens tegelijk geladen kun
nen worden. Ieder jaar een 150.000
stoelen. Bovendien: stalen tafels,
wandrekken, archiefkasten, tekenta
fels, artikelen voor intern transport,
meubels voor het moderne interieur.
Dat alles wordt van begin tot eind
geproduceerd in drie productiestraten
voor staalplaat, buis en hout, in een
fabriek waarvan alles wat staal is in
eigen bedrijf werd gemaakt.
Directeur Schröfer zou zeggen:
..Wat we niet kunnen krijgen ma
ken we zelf". Intussen voert hij zijn
bezoeker langs een complete lak-
straat, langs vernuftige machines,
waarvan Amerikanen zeiden: Neen.
die maken we niet. Inderdaad, hij is
een merkwaardig man, mei bijvoor
beeld een voorliefde voor oude persen.
Ik heb er destijds een heel dek-
schuitje vol van gekocht, zonder dat
ik precies wist wat ik er mee zou
gaan doen.
king afzonderlijk is geen vondst, wel
de combinatie van alle negen in één
machine!
Vondsten en ideeën, ziedaar waar
schijnlijk de sleutel die op het slot
Succes past. In de oorlog, vertelt
Schröfer. had ik gelukkig het gevoel
dat het daarna wel niet zo gemakke
lijk zou zijn aan nalf-fabrikaten te ko
men. V/el. we zijn primitieve persen
gaan bouwen, waardoor we na de be
vrijding vrij gauw op de markt kon
den verschijnen.
We werken nu aan een vierde
op de tafelbladen aanbrengt. Dat^ is
veel goedkoper dan andere proeéde's.
maar aan het systeem zelf hebben we
drie jaar gewerkt. Alles wat nu nog
met de hand gebeurt is over een jaar
geautomatiseerd.
Nieuwe vormen
Ideeën. De Cirkel heeft
plaats ingeruimd aan de
een grote
industriële
vormgeving. „Iedereen kluift aan het
massa-artikel stalen stoel. Wij hebben
nieuwe vormen gebracht, óók om van
de concurrentie af te komen. In Ne
derland is het model immers nog al
tijd veel te weinig beschermd. Daar
om hebben Friso Kramer en W. Riet
veld ontwerpen met frames van ge
perst plaatstaal gemaakt. Zonder
chroom, zonder buis, want die gaan
steeds meer verdwijnen. Zij zijn sier
lijk. sterk en apart en een primitief
ingericht bedrijf blijft daar wel vanaf."
Geen wonder dat deze fabrikant
zegt: Succes is een samenspel tussen
mensen, gebouwen, machines en idee-
en. Eigenlijk alleen maar hard wer
ken, want als je fabrikant wil zijn
moet je niet kunnen ophouden.
Ik zou De Cirkel wel graag wil
len laten zoals zij nu is, maar ik weet
nu al dat het me niet zal lukken. Ik
ben een gedrevene, en daarvan wil je
wel eens moe worden. Toch is de
geest waarin we leven ook belangrijk,
meer dan de stoelen waarop wij zit
ten. Zodoende ben ik een verwoede
congresganger geworden. Achteraf be
keken is mijn werk altijd dermate
mijn hobby geweest, dat ik nu voel
dat ik wel eens te weinig andere din
gen heb gedaan.
En de bussen stoppen
De ..gedrevene" doorkruist in snel
tempo het magazijn, waar nijvere han
den onafzienbare rijen en stapels pro-
dukten hebben klaar gezet. Het zijn
half-fabrikaten, die pas voltooid zul
len worden naar gelang de verkoop
orders van Ahrend binnen komen.
In 1945 kocht dezelfde man vijf hec
tare grond in wat toen algemeen „De
rothoek" van de Haarlemmermeer,
werd genoemd. Iedereen schudde het
hoofd. Wie gaat daar nu beginnen? Er
was nauwelijks een toegangsweg.
Schröfer wist wat hij deed en zet
te door. In dezelfde hoek van de Meer
nestelen zich steeds meer industrie-
en, maar nu moet de grond zeventien
gulden per vierkante meter opbrengen
toen kostte hij haast niets. „Amster
dam, dat nooit veel in ons heeft ge
zien, laat nu de autobussen uit de
hoofdstad voor de deur stoppen."
Samen met Ahrend is „De Cir-
kei" in weinig jaren groot geworden.
De martelgang werd een flinke vaart.
En de „gedrevene" gaat onverdrotens
voort, omdat hij het niet kan laten....
1 De heer C. Boekei, directeur van een
rondvaartrederij in Amsterdam, is be-'
noemd tot ridder in de ord-e van Oran
je Nassau. De bibliotheek van duizend
boeken, die hij cadeau kreeg van een
'huldigingscomité, heeft hij overgeóra-i
gen aan het opleidingsschip voor de
binnenvaart, de Koningin Wilhelmina.
164
ALEXAS liet zijn vader praten.
Zacht en overtuigend boorde
hij verder: „Ze geven nu zelfs
in fort Phasael toe, dat ze de bui
tenmuur niet langer kunnen hou
den. In de straten van de smeden
en kleermakers zijn de meeste win
kels al gesloten. Al die mensen zijn
al naar de bovenstad verhuisd.
Wees verstandig. Laat de ovens
uitgaan en trek bij mij in." Ephraïm
was bij hem komen staan en ging
tegen zijn broer te keer. „Wij hou
den de nieuwe stad", schreeuwde
hij, bevend van verontwaardiging.
„Men moest je aangeven in fort
Phazael, Je bent nog erger dan
dat „geelgezicht"
Het „geelgezicht" was een pro
feet, die ook nu de Makkabilieden
nog hoonde en onderwerping aan
ried. Alexas lachte zijn noodlottig
lachje. ,,Ik wilde", zeide hij „dat
ik over de kracht en de woorden
van het geelgezicht beschikte."
Nachum Ben Nachum schudde
zijn hoofd en streelde zijn jong
ste zoon over het dikke, pik-zwar-
te haar, maar tegelijkertijd over
woog hij de woorden van zijn
schrandere oudste zoon. Inderdaad
hoorde men telkens weer de ge
lijkmatige stoten van de harde Ju
lius. Ook het feit, dat vele bewo
ners van de nieuwe stad in de bo
venstad een veilige wijkplaats
zochten was juist. Nachum had dit
met zijn eigen ogen gezien en er
moest heel wat gebeuren als de
„Wrekers van Israël" zoiets toelie
ten. Ze waren nu heer en meester
in de stad en heel streng. Te
streng zelfs naar het oordeel van
Nachum Ben Nachum, maar dat
zeide hij niet hardop. De Makka
bilieden hadden scherpe ooren en
Nachum Ben Nachum had dikwijls
moeten aanzien, dat zij kennissen
van hem geachte burgers, die
wat onvoorzichtig waren geweest
in hun uitlatingen gevangen had
den genomen en naar fort Pha
sael gebracht of zelfs tegen de
muur gezet en ter dood gebracht
hadden.
Nachum wendde zich tot dr.
Nittia: „Mijn zoon Alexas raadt
mij aan naar de bovenstad te ver
huizen en mijn zoon Ephraïm ver
klaart, dat wij de benedenstad wel
kunnen houden. Wat zuilen wij nu
doen, doctor?" De magere doctor
richtte zijn fanatieke ogen op hem.
„De hele wereld is vol valstrikken
en gevaren", zei hij',,en alleen in
de tempel is men veilig."
Deze dag nam Nachum, de glas
blazer, nog geen besluit. De volgen
de dag trok hij zijn oude werkpak
aan. Hij had dat sinds vele jaren
niet meer aangehad, doch er zich
toe beperkt met de klanten te on
derhandelen. Nu haalde hij zijn
oude werkpak voor de dag, trok
het aan en hurkte weer voor de
oven. Zijn zonen en knechten ston
den om hem heen. Op de ouderwet
se manier, die zijn zoon Alexas
op de werkplaats al lang afge
schaft had, nam hij met zijn schep
het dunne, vloeibare gesmolten
Beluszand uit de oven, knapte het
5tuk, dat hij vormen wilde, met
een tang af en vormde een mooie,
ronde beker met zijn handen.
Daarna gaf hij opdracht het vuur
in de grote eivormige oven, die
zovele eeuwen achter elkaar ge
brand had, te doven. Hij keek naar
het uitgaan en sprak het gebed,
dat bij het vernemen van een
doodsbericht wordt gesproken. „Ge
prezen zijt gij, Jahve, rechtvaar
dige rechter." Daarop begaf hij
zich met zijn vrouw, zonen, knech
ten, lijfeigenen, paarden, ezels en
zijn hele have naar het huis van
zijn zoon Alexas in de bovenstad.
„Wie zich in gevaar begeeft", zei
hij „komt daar in om. Wie te lang
wacht, van hem trekt Jahve zijn
hand af. Als je plaats voor ons
hebt, zullen we in je huis wonen
tot de Romeinen weg zijn."
De ogen van Alexas, de glasbla
zer verloren hun zorgelijke uit
drukking. Sinds jaren zag hij er
voor de eerste maai weer fris en
gezond uit en zo leek hij sprekend
op zijn vader. Eerbiedig trad hij
drie schreden terug, bracht de
hand naar het voorhoofd en zei,
diep buigend: „De besluiten van
mijn vader zijn ook mijn besluiten.
Mijn nederig huis is gelukkig als
mijn vader het betreedt."
Drie dagen daarna namen de
Romeinen de buitenmüur. Ze
plunderden de nieuwe stad, ver
woestten de winkels en werkplaat
sen der kleermakers. smeden,
schrijnwerkers, pottenbakkers en
de fabriek van Nachum, de glas
blazer. Ze maakten de hele wijk
met de grond gelijk om wallen
op te kunnen werpen en machines
tegen de tweede muur te kunnen
laten aanrukken.
Nachum Ben Nachum, de glas
blazer, streek langs zijn dichte,
vierkante zwarte baard waar nu
een paar grijze haren in zaten,
wiegelde zijn hoofd en zei: „Als
de Romeinen weg zijn, zullen we
een grotere oven bouwen."
Als hij alleen was, werden zijn
gedachten somber, zag men dat
hij grote zorgen had en leek hij
op zijn zoon Alexas. „Ach en wee",
dacht hij. „Nachums glasfabriek
was sedert honderd jaren de bes
te in Israël. De geleerde heren
hebben mij toegestaan de baard,
die Jahve zo lang maakte, korter
te dragen, zodat hij niet ge
schroeid zou worden door de
gloed. Dr. Nittai heeft geleefd
van Nachums glasfabriek. Waar
is Nachums glasfabriek nu? Mis
schien zijn de Makkabilieden dap
per en godvruchtig, maar Jahves
zegen kan niet op een onderne
ming rusten, waarbij Nachums
glasfabriek te gronde gaat. Men
moet onderhandelen. Mijn zoon
Alexas heeft dat altijd gezegd.
Men moet onderhandelen. Maar
zoiets mag men helaas niet hard
op zeggen, anders brengen ze je
naar fort Phazael."
(Wordt vervolgd)
Eigen nieuwsdienst
SiiiiiiniHiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiniiiiii1
De gerechtelijke politie in Brussel.
neemt inmiddels op grond van diverse !ü|llllllllllllll!llll)lllllllllllllllllllll
feiten aan, dat de man al geruime tijd
met het plan heeft rondgelopen zich g
van zijn bijna doofstomme echtgenote
te ontdoen.
BRUSSEL. Xavier de B., de
Brusselse huisknecht die in de nacht
van vrijdag op zaterdag na een be
klemmend verhoor bekende zijn 39-
jarige vrouw Julia de B.-Schietse tei
Later wist hij hei heel precies. Zij (hebben doodgeschoten en verbrand,, Volgens het verhaal van de verdachtej
werden omgebouwd tot machines die probeert zijn verklaring nu zo te draai-1 heeft hij na een hooglopende ruzie in de,
voor deze nieuwe tak van bedrijf nog en ja(. hem geen moord met voorbe-auto de revolver gegrepen, die hij sindsl.g
niet n de handel waren. Zelfs een dachte rade te ]ast kan worden gelegd, het verzet altijd bij zich droeg en daar-
oshak en het car-, mee Julia met een schot onder het oor,=
oude Ford-versnellingsbak en het car
dan van een achteras zijn er aan te
pas gekomen.
Zelf gehouMfl
Wilt verderop langs dezelfde produc
tielijn staan machines, ook weer zelf
gebouwd met een soort eigen pneuma
tische hersens. In één gang laten zij
een staalplaat negen verschillende be
werkingen ondergaan. Iedere bewer-
produktielijn. een voor kunststoffen.
De twist ontstond omdat hij zijn vrouw I
tijdens een tochtje naar Zeeuwsch-!
Vlaanderen voor de voeten gooide, dat
haar moeder tweespalt in het gezin ver-
oorzaakle. Met de rechterarm moet hij
naar zijn zeggen de vrouw hebben beet- g
MOSKOU (Reuter) - De berichtenjgepakt om haar het dodelijke schot te
in sommige Westduitse bladen over geven. Daarna heeft De B. zijn auto tot- al
Kroesjtsjefs gezondheid, die veel te staan gebracht en het lijk er uit ge-
wensen zou overlaten, zijn heftig te- s^ept. het met benzine uit z<m reserve-
gengesproken door officiële Russische: tank overgoten en in brand gestoken.
7UIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
WELDOORDACHT
Van een oüde lcmpenpers hebben we *c"®.
een machine gemaakt, die verschillen- wooldvoeraeis'
dc lagen Melaroinekunststof direct Premier Kroesjtsjef geniet een vol-
maakte gezondheid, die een ieder hem Voor zijn vlucht terug naar Blaasveld.
benijden kan. Wij zouden wensen datiwaar zijn ouders wonen en waar hij zich
j-v I iedereen in de gehele wereld zo gezond'een alibi wilde verschaffen, heeft de man
|<ihllllUlllllllillillliiiiiHiii|||||||iiii||iiiiiiiiiiiiniiiiiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiiiii|iiiiiii(iiiii|||Hiiiiiniiii||iiiiiiniii||||||||||iiiiii|||||||||minmm
sjef is sinds 27 maart 'met vakantie genomen en ondenveg heeft hi.i de be-
aan de Krim. maar volgens Russische bloede autoplaid en de revolver weg-
berichten zal hij in ieder geval de 1 mei- gegooid.
demonstraties in Moskou bijwonen. Vandaag zal het verhoor van de ver-
i dachte worden voortgezet.
VUGHT 'ANP). De negentienjarige
recruut H. T A. van Emmerik uit
Schalkwijk is overlea'en aan inwendige
kneuzingen na een ongeluk bij het hand-
granaat-werpen. De iongen was gelegerd
ino'e Frederik Hendrikkazerne teVught.
Hij was ingedeeld bij het Garderegiment
Grenadiers.
De oefenhandgranaat was de jongen
donderdag, terwijl de velligheidspin al j
was verwijderd, uil de handen gevallen i
en ontplofte in dezelfde plas water, waar I
hij met een andere soldaat in was ge
sprongen om dekking te zoeken.
Beiden marcheerden gewoon mee te
rug naar de kazerne. De militaire arts
stuurde ze daar naar bed. Later liet hij
soldaat Van Emmerik naar het hospi
taal overbrengen. Daar is hij de volgen
de dag overleden. Ook bij de andere
soldaat zijn nu inwendige kneuzingen
geconstateerd'.
MET GEZIN NAAR LONDEN
Tsjechische diplomaat
vraagt asiel
Van onze correspondent
LONDEN. Een Tsjechische diplo-
imaat. die het laatst een post heeft be-
i kleed te Teheran en op weg was naar
Moskou, heeft zich op het Parijse vlieg-
veld bedacht. In plaats van met vrouw
en twee kinderen door te vliegen naar
ide Russische hoofdstad, stapte hij over
in een vliegtuig naar Londen.
I Hij hoopt in Engeland politiek asiel
;te verkrijgen. Voorlopig heeft men hem
leen vergunning gegeven om twee
'maanden in Engeland te blijven. Zijn
zaak wordt onderzocht.
UTRECHT CANPi Een zweefvlieg
tuig van de Delftse Aeroclub. de Goe-
vier ph 181, heeft zaterdagmiddag een
geslaagde noodlanding gemaakt op het
Kanaleneiland in Utrecht.
De Goevier werd door een Tiger van
Teriet naar Ypenburg getrokken. Door
een lichte motorstoring de motor
J „hikte" even gaf de Tiger een ruk
aan de sleepkabel, die toen brak.
De bestuurder van de Goevier, de
23-jarige Nijmeegse student A, Mustert,
zag kans zijn toestel praktisch onbescha
digd aan de grond te zetten.
48. Nadat Graaf Bandelos hem de
werking van het verraderlijke hemel
bed had gedemonstreerd, maakte vorst
Kletzky toch enige bezwaren tegen het
gebruik van de logeerkamer.
„Het is niet, dat wij u niet vertrou-
|wen, Bandelos... begrijp me goed!"
legde hij uit. „Wij vertrouwen ten vol
le op uw belofte. Maar... een ongeluk
I schuilt soms in een klein hoekje, niet-
jwaar? Uw harnas daarnet werkte im
mers ook niet zo goed...!"
Ook de bemanning van de Kraak
voelde weinig meer voor een logeer
partij ten huize van de graaf.
„W-wat... hoe... eh... Is er ook iets
bijzonders met onze kamer?" wilde de
meester weten. „Ik eh, interesseer
me nogal voor techniek, weet u..."
De Graaf knipte met zijn vingers.
I „Ah... uw logeervertrek is een Won
der van Techniek!" riep hij uit. ..Daar
kunt uw hart aan ophal-n, als ge
een liefhebber zijt! Dat is het aardige
van dit huis... er is geen kamer de
zelfde. Die van u bijvoorbeeld, kan door
middel van sluizen, langzaam onder
water worden gezet. Als zeelieden
zoudt ge u daar best thuisvoelen, ver
onderstel ik."
„Kr-krakende Kr-krukassen... hoor je
d-dat. Tjeerd?" stamelde de meester
Bij de Noordnederlandse scheepswer
ven in Groningen is te water gelaten
het m.s. Hibiscus. Het wordt gebouwd
voor rekening van de Stoomvaartmaat
schappij Hillegersberg te Amsterdam.
De Hibiscus meet ongeveer duizend ton.
Ned. Herv. kerk
Bedankt voor Wtjk bij Heusden, T. Lan-
gerak te Vinkeveen.
Gereformeerde kerken
Beroepen te Oude-Pekela, ds. F. J. v. d.
Wal te Erica, die niet voor Nieuwer-Peke-
Ja werd beroepen.
Uitstel van beslissing: Ds K. Sierink
te Oosternijkerk, Fr., die een beroep ont
ving naar Rocky Moutain, Alberta, Cana-
na. heeft uitstel van beslissing gevraagd
i.v.m. een reis als geestelijk verzorger van
emigranten op de „Grote Beer" van 27
april tot 6 juli.
Geref. kerken (vrijgemaakt)
Beroepen te Zwagerveen-Zwaagwesl-
einde, A. Geelhoed, kandidaat te Hoek
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Beroepbaarstelling: De classis Gronin
gen heeft praep. geëxamineerd en beroep
baar verklaard de heren J. M. Smelik
