Bus boort zich woning
binnen
HENNI CONTRA „HENRI"
Een halve eeuw'geleden
stierf dr. J. C. de Man
VIJFENTWINTIG PASSAGIERS MET DE DEUR IN HUIS
Kantonrechter gaat zelf kijken
Uamea-Celei CU
Feike Asma naar
Kamperland
„Viola" te Goes
Herv, en geref. jongelui bespraken
politieke vraagstukken
Zeeuwsch Dagblad
Pro Rege
Jarig
d.e.l. verricht zeer
belangrijk Merk
Goede turnuit voering
in Westkapelle
Drie meter
Charme voor Uw handen
ALVORENS TE BESLISSEN
R E S A - HILVERSUM
AANRIJDING TE
BERGEN OP ZOOM
A.R. kiesvereniging
tegen anexatie
Kistdam verdwijnt
Panische schrik
Oorzaak
schoondochter aan
dood ontsnapt
Twee woningen voor
onderwij zers
Zeeuwse deelname aan
AVRO-jeugdradiodag
Bekende Middelburgse arts
wónöelmqen öoor öe zeeuwse historie
Langs bloeiende
boomgaarden
Politiek forum in Kapelle
Zaterdag 18 april 1959
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 3
Protestants-Christelijk
^IJ HEBBEN ALTIJD een goede
herinnering aan de vergaderingen,
die de Nationale Militaire Vereniging
„Pro Rege" voor de oorlog hield.
,,Pro Rege" was opgericht in een tijd
van militair verval, in 1918 en heelt
haar werk gedaan in een tijd, waarin
al wat militair was. moest lijden onder
minachting en achterstelling. In die
tijd was er een ruime groep mannen
in het leger en waren er gelukkig in
alle provincies honderden, die zich er
achter stelden om het „Pro Rege" in
het leger te laten horen.
Dat „Pro Rege" had immers een dub
bele betekenis. Het betekende, dat men
trouw was aan de Koning(in). Maar
het betekende ook, dat men trouw
wilde zijn aan Koning Jezus, Wiens
naam men zich het leger niet wilde
schamen.
Zo werd de organisatie „Pro Rege"
met recht een nationale militaire ver
eniging, welker vergaderingen altijd
het kenmerk droegen van Christen
zin, toewijding en enthousiasme.
Naast >,Pro Rege" stond een andere
vereniging, van veel lagere leeftijd..
We bedoelen de Nederlandsche Mili
tairen Bond. Deze was in 1874 gesticht
als nabloeier van het Réveil. Christen
mannen hadden zich daarin opgemaakt,
om iets te doen voor de soldaat. In de
tijd. dat deze vereniging gesticht werd,
was deze ook niet bepaald in ere. Alge.
rnene dienstplicht kende men nog niet
De soldaat was een zeer ondergeschik
te in die tijd, toen het kenmerk van
de militair béhalve zijn martiale snor
ren althans in veler oog was het vloe
ken en het drinken.
Maar er waren ook anderen. Er wa
ren er onder die soldaten, die hunker
den naar de huiselijkheid en gezellig
heid, die de kazerne hun niet kon
bieden. De Ned. Militairen Bond be
doelde nu, deze militairen een tehuis
te bieden, waarin zij hun vrije tijd
konden doorbrengen en waarin zij af.
wisseling en ontspanning konden vin
den in een Christelijke sleer.
Zo zijn de tehuizen voor militairen
ontstaan, die nu meer dan tachtig
jaar gezegend werk in en voor het le
ger en voor hen, die daarin zijn opge
nomen, hebben gedaan. De „vader" van
het militairen-tehuis was, ook toen
later de dienstplicht algemeen werd, bij
vele oud-soldaten in herinnering als de
man, met wie ze hun moeilijkheden
konden bespreken en in wiens huis,
waar zij met andere soldaten en ook
wel met onderofficieren en zelfs offi
cieren kwamen, een geest heerste, die
hen het Evangelie leerde liefhebben of
die de Christelijke sfeer van thuis
verving.
iVA DE OORLOG zijn de beide orga
nisaties samengevoegd tot de Ko
ninklijke (want dat erepredicaat ken
de onze Vorstin de organisatie toe)
Ned. Militaire Bond Pro Rege.
Het grote werk, dat voor de oorlog
werd gedaan, werd nog uitgebreid, ver
breed en verdiept.
Leger en vloot vroegen meer aan
dacht, bonden meer jonge mensen voor
twee jaar aan een heel aantal leger
plaatsen en garnizoenen, die over het
land werden verspreid en ook geves
tigd op plaatsen, waar alleen de natuur
ontspanning zou kunnen bieden. Dat
bracht de noodzaak, het aantal tehui
zen uit te breiden tot meer dan vijf
tig.
Maar dit werden dan ook werkelijk
tehnizen. Smaakvol gebouwd en inge
richt, met een lees- en studie- en ont
spanningszaal en een bibliotheek plus
de inventaris daarvan, met een
spreekkamer voor de veldprediker,
werden het veel meer militaire centra,
waarin echter één ding bleef gehand
haafd: de Christelijke sfeer, die ieder
militair welkom deed zijn, zonder dat
hij een opzettelijk object werd van
evangelisatie, maar die hem toch met
dat Evangelie in aanraking bracht.
De Katholieke Militaire Tehuizen
(ook een vijftigtal) zijn pas veel later
ontstaan. En de drie humanistische mi
litaire tehuizen dateren pas van de al
lerlaatste jaren.
W/AAROM WE hierover schrijven?
Omdat er een financieel vraag
stuk aan de orde is.
ST. JANSTEEN „De eerste
gast". Zo noemde de oude me
vrouw Adam toen ze later op de
dag wat van de schrik was be
komen. de autobus die het huis
was binnen gekomen. Ze ver
wachtte gisteren heel wat gas
ten. Ze had zich extra keurig
uitgedost wantmevrouw
Adam vierde gisteren haar 71ste
verjaardag.
Ook de 80-jarige heer P.
Adam, nam de zaak lakoniek op,
toen hij 's middags van de schrik
was bekomen. „Och", zei hij,
„van dat huis is het niet zo erg,
.ik had het vorige week toch
juist aan mijn zoon gegeven.
MIDDELBURG. In het Schutters
hof is gisteravond een bijeenkomst ge
houden van het algemeen sociaalfonds
D.E.L. (van het C.N.V.). De heer A.
Jeras, tweede voorzitter, sprak een ope
ningswoord, waarna mej. J. Sidre, maat
schappelijk werkster van het fonds in
Zuid-Holland. Westelijk Noord'brabant en
Zeeland een causerie hield over haar
werk.
Tot mei 1957 was D.E.L. een fonds dat
zich bezig hield met de bestrijding van
t.b.c., daarna is het een algemeen so
ciaal fonds geworden t.b,v. de volksge
zondheid.
Mej. Sidre deelde mere dat zij per
week zestig gevallen te behandelen krijgt.
De beste hulp is gelegen, merkte zij op,
in persoonlijke gesprekken.
Voorts werd op deze avond door „De
Jonge Spelers" uit Vlissingen met veel
succes het spel: „Twee meisjes zeg
gen neen" opgevoerd.
ST. JANSTEEN, vrijdagmorgen tien over half negen'
Chauffeur A. Sijs, op de bus van de Zeeuwsch Vlaamse Tram
wegmaatschappij die de dienst Terneuzen-Hulst onderhoudt,
weet in één bliksemend moment, dat er geen terug meer is.
Onafwendbaar nadert de hoek van het huis. Zijn wagen is
niet meer te stoppen. Er volgt een machtige schok
Een bombardement van steen en gruis teistert de autobus.
Een lawine van lawaai stort zich over hem.
DIT IS AAN DE ENE KANT VAN DE MUUR. AAN DE
ANDERE KANT
WESTKAPELLE. De adspiranten
van de turnvereniging „Hygiea" heb
ben een buitengewoon goed geslaagde
uitvoering gegeven. De voorzitter, de
heer T. Theune opende de avond en
herinnerde er aan. dat de adspiranten-
turnvereniging vijf jaar heeft bestaan.
Mej. Nel Frits, die sedert enige tijd als
leidster optreedt, mocht bloemen in ont
vangst nemen, haar aangeboden door
Jopie Huybregtse. De leidsters Mientje
Huybregtse, Katie Verhage en de lei
ders J. Cijsouw en K. Pauwelse ontvin
gen ieder een geschenk. Op vlotte wijze
werden de diverse turnnummers afge
werkt. Er was veel variatie en bewon
derenswaardig was het elan van de jon
gens en meisjes.
Het slotnummer, een boerendans in
klederdracht, gebracht door vijf paar
tjes, viel buitengewoon in de smaak.
De tachtigjarige heer P
Adam zit in een kamer, naast
het woonvertrek, dat vlak ach
ter de voordeur is gebouwd.
Plotseling siddert het hele
huis. Mevrouw Adam komt uit
de keuken snellen. Krakend en
rommelend wordt de hoek van
het huis ineengedrukt. Er klinkt
een hevig gillen.
,,De oorlog is uitgebroken.
Niemand heeft ons gewaar
schuwd. We zijn reddeloos.
flitst het door Adams gedach
ten.
Op dat moment wringt zich,
als een monster uit een andere
wereld, een gevaarte de huis
kamer binnen. Drie meter
boort zich de autobus de woon
kamer binnen. Het meubilair
wordt totaal vernield.
Bloed vloeit in de autobus.
Kinderen huilen onbedaarlijk
of bekijken, met grote ogen vol
ellende hun bloedende handen.
Van een onzer verslaggevers.
THOLEN. De beklaagde, die
niet zo best ter been is, zat er onge
ïnteresseerd bij; de kantonrechter
werd er een beetje kort-af van; de
raadsman ergerde zich blauw en de
getuige dacht er kennelijk het zijne
van. In de ruimte voor het publiek
stonden de getuigen a decharge
rustig mee te luisteren, alsof ze
straks niet onbevooroordeeld moes
ten vertellen over de toedracht
De „Henri" was op 14 november aan
de gTond gelopen en tegen de dijk gezet,
nadat een aanvaring met de „Rijn en
Schelde V" was ontstaan.
Dat gebeurde in het zo langzamerhand
berucht geworden vaarwater „De Witte
Tonnen Vlije", bij Stavenisse. Wie was
daar nu wel schuldig aan?
Beklaagde F. de R., schipper van de
„Rijn en Schelde V" werd bijgestaan door
rat. Henni, die zich namens zijn cliënt
figuurlijk in allerlei bochten wrong, om
de schuld op de schipper van de „Henri"
te schuiven.
De „Rijn en Schelde V" voer op 14
november 1958 de Witte Tonnen Vlije
binnen, aan stuurboordzijde. De „Henri"
kwam van de andere kant en hield bak
boord. Ongeveer 200 meter van de „Rijn
en Schelde V" vandaan, koos de „Henri"
plotseling stuurboord. De „Rjjn en
Schelde V" beantwoordde deze manoeu
vre met een fikse draai aan het stuurrad
naar stuurboord, gepaard met het terug
slaan van de motor. Doch de aanvaring
was niet meer te voorkomen.
De getuigen waren het er niet over
eens, wat de „Henri" had moeten doen.
De een hield het bij stuurboord aanhou
den, de ander zou meer heil hebben ge
zien in een zwaai naar bakboord, waar
door de beide schepen a'an nog juist
langs elkaar heen zouden zijn gegaan.
Opperwachtmeester Bout, die het proces
verbaal had opgemaakt, -hield het er bij,
dat er vele mogelijkheden waren. Het
stond voor hem vast, dat de schuld bij
de „Rijn en Schelde V" lag. Toen mr.
Henni van enkele dingen het naadje van
de kous wilde weten, onstond tussen
beide heren een woordenstrijd, die ten
slotte door de kantonrechter, mr. W. E.
van Vloten, werd afgebroken, omdat hij
in een dergelijke discussie geen heil zag.
De getuigen a recharge, die mr. Henni
De Christelijke militairen-tehuizen VOor de groene tafel bracht, konden zich
zijn lange tijd uitsluitend uit eigen
beurs betaald, door middel van contri
buties, collecten en giften. Dat is
prachtig. Later zijn er enkele subsi
dies bijgekomen, met name van ge
meenten, waarin de kazernes gelegen
waren. Maar na de oorlog is het sub-
sidievraagstuk meer algemeen gewor
den. Ook het rijk en de meeste provin
cies gingen bijdragen. En van de 1000
Nederlandse gemeenten zijn er een 700,
die eveneens een subsidie geven, soms
van een vast bedrag, vaak van een paar
cent per inwoner. I
Men mcne niet, dat uit deze subsidies
dat werk betaald wordt. Meer dan twee subsidieregeling nog niet heeft ge-
derde van de anderhalf miljoen gul- bracht 'n overeenstemming met de
niet meer helemaal verenigen, met wat
de politie had genoteerd na het verhoor.
De Belgische hulpsman Josef de Bolster,
die zich door geen vragen van de wijs
liet brengen en rustig zijn Vlaamse ant
woorden gaf, had als commentaar op de
politieverklaring slechts een „nou merci
hoor.
Getuige W. H. van Rijn uit Rotterdam,
Advertentie
die, zoals hij vertelde naar aanleiding van
de vraag van de kantonrechter, of hij al
lang voer, „al op het water was, toen hij
de luiers nog aan had", bevestigde het
standpunt van de andere bemannings
leden van de „Rijn en Schelde V" dat de
schuld uitsluitend bij de „Henri" moest
worden gezocht, maar kon van de ge
beurtenissen na de aanvaring niet veel
vertellen, omdat hij „toen lag te zwem
men". Door de schok was de varensgast
overboord geslagen.
De kantonrechter, de officier van jus
titie, mr. T. Lebret, de verbalisant en de
verdediger, zullen, voor ze verder over
de zaak praten, in de Witte Tonnen Vlije
gaan kijken, als er precies hetzelfde tij
is. Op de volgende Thoolse zitting van
het kantongerecht van Zierikzee zal de
schuldvraag weer In behandeling worden
genomen.
Advertentie
Eerst nog even een prospectus aanvragen
bij de bekende schriftelijke Cursus
Praktijkdipl. Boekh. Fr. D. en Eng. M.B.A.
BERGEN OP ZOOM. Op het kruis
punt Antwerpsestraatweg—Glasisstraat te
Bergen op Zoom had een aanrijding plaats
tussen een auto, bestuurd door J. P. uit
Rilland-Bath en een bestelauto, bestuurd
door J. K. uit Bergen op Zoom. De aan
rijding ontstond doordat P. zijn auto
stopte om enkele wielrijders de weg te
laten oversteken. K. die achter P. volgde,
merkte dit te laat op en reed tegen de
achtedkant van de auto van P. aan. Bei
de wagens liepen schade op, doch nie
mand werd gewond.
den, die „Pro Rege" per jaar moet uit
geven, wordt opgebracht door particu
liere bijdragen.
Nu willen wij geenszins bepleiten,
dat dit moet veranderen. Integendeel.
Ook het hoofdbestuur van „Pro Rege"
staat op dat standpunt dat dit zo moet
blijven. Zelfs in die verhouding. En
wij weten, dat velen hun bijdrage voor
dit werk niet graag zouden schrappen,
Oud-militairen, die zelf van de zegen
van de tehuizen genoten, ouders van
richtlijn, die hiervoor door een inter
provinciaal orgaan is gegeven. En ver
der, dat er van de 101 gemeenten in
onze provincie nog altijd 33 zijn, die
generlei subsidie geven, al is het mo
gelijk, dat een aantal ervan wel een
subsidie geven aan een RK militair te
huis.
Maar dit laatste is niet juist.
De oproep tot de militaire dienst
geldt alle jonge mannen, uit alle pro
vincies en gemeenten. Dat zij ook gees-
Oost- en West-Souburg
SOUBURG. De a.r. kiesvereniging
die onder voorzitterschap van de heer
W. Huson vergaderde, heeft zich uit
voerig beziggehouden met de princi
piële zijde van annexatie.
De heer M. A. van der Putte hield
een referaat over deze materie, waar
in hii achtereenvolgens de centralisatie
en de decentralisatie besprak. Spreker
merkte op. dat door de eeuwen ge
groeide gemeenschappen niet zonder
meer mogen worden opgeheven. Gelet
moet worden op de mening van die
gemeenschap, dus op de burgers. Van
groot belang is ook het antwoord op de
vraag of opheffing van bestaande ge
meenschappen wel dringend noodzake
lijk is, m.a.w. of behoefte bestaat aan
de opheffing van die gemeenschappen.
Samenwerking moet echter steeds
boven samenvoeging gaan. Zeer scherp
veroordeelde spr. een annexatie, die
alleen steunt op financiële voordelen
of. omdat rondom een grote gemeente
kleine gemeenten liggen, waarvan veel
ingezetenen in de grote gemeente
werkzaam zijn.
Op dit referaat volgde een geani
meerde gedachtenwisseling, waaruit
bleek dat men zich zal verzetten tegen
annexatie van Souburg door Vlis
singen.
Ten slotte werd een nabeschouwing
over de verkiezingsuitslag gegeven.
soldaten, wier zonen in dienst zijn of te''-ike en culturele verzorging en ont-
geweest zijn en die daardoor de waar-i s"anning krijgen, is daarom een alge-
de van de tehuizen leerden kennen. mene zaak. Naast de bijdragen door,
willen graag een
offer ervoor bren- "articulieren mag de gemeentelijke, BRUINjgSE De kistdam, de be-
gen. En ook vele anderen met hart voor de provinciale overheid stellig schoeiing van planken en klei, die na de
onze jongens" een biidrage geven voor dit doel. al ramp van. 1 februari 1953 op de haven te
Toch heeft Prn Re«-e" meer celd was hPt alleen maar om daardoor goed Bruinisse werd geplaatst ter beveiliging
loen neett ..rro neee meer geld t van de daarachter gelegen huizen, waar-
nodig. Om nóg meer in en voor de te- maten, dat toeli ook iele partirulie- van wer(j betwijfeld of de muren een
huizen fe kunnen doen. En a! ware hef mef bijdragen. tweede druk van het water als in de
maar om de fe la re vergoedingen aan Waf '1i,> "«"HcHere biidragen aan- rampnacht zouden doorstaan, heeft zijn
maar. om ne te lage vergoedingen aan mag men inZee,and dienst gedaan. De zwakke plaats in de
de beheerders der tehuizen op een ne'l zeewering, die de haven van Bruinisse
te brengen, daf iets meer in overeen- ™'"n ar*'e van ra Feee verwachten. vorm(je js nu deze haven bijna is dichi-
«t.mminr i„ m-t bon o-evraao-,1 r'aat men on die actie een antwoord gespoten, en nu voor de haven de Delta-
wordt gevraagd betekenissen dfe werken worden uitgevoerd, voldoende-
woruc- i - versterkt. Al is de dijk nog niet klaar,
TV7AAP UT Vil .-11 o; opzichten uitdruk- VQÓr wateroverlast wordt niet meer ge-
A A R IV L NL op willen wijzen. we aa„ de woorden „Pro Rege hech- yreesd. Men is begonnen de kistdam af-
Dit, dat de provincie Zeeland zijn ten. te breken.
Een man kreunt. Iemand zoekt
angstig naar een uitgang en
kruipt uit het voertuig. Vol ont
zetting bekijkt hij de ravage.
Geen mens weet, hoeveel
passagiers de autobus precies
vervoerde. Er zijn er in pani
sche schrik weggehold. Onge
veer 25 mensen hebben de
schrik van hun leven gehad.
Een groot aantal schoolkin
deren bevindt zich onder hen.
In het ziekenhuis worden de
slachtoffers verbonden en bijna
allen kunnen huis- of school-
waarts gaan. Er is niemand ge
dood. De ernstigste blessures
bestaan uit een kaakfraktuur
en een sleutelbeenbreuk.
De heer Sijs is er met enkele
aangezichtswonden afgekomen;
zijn gezicht was wit van het
glasgruis.
De oorzaak van de verkeerde
manoeuvre van de buschauf
feur is nog niet bekend, maar
men vermoedt, dat de heer Sijs
is geschrokken van een vee
wagen, die plotseling uit een
straat kwam rijden.
De autobus is van vervoers
middel steunpilaar geworden.
Het hoekhuis rust op de wagen.
Als men deze steun weghaalt,
zal naar alle waarschijnlijk
heid de bovenverdieping van
het huis naar beneden komen.
Voor de Z.V.T. haar eigendom
terug kan krijgen, zal een deel
van het hoekhuis moeten wor
den afgebroken. Ook zullen be
langrijke ondersteuningen moe
ten worden aangebracht.
ST. JANSTEEN De schoon
dochter van de heer Adam is
aan een een wisse dood ont
snapt, doordat ze naar het zie
kenhuis moest worden ge
bracht. Tot op donderdagavond,
de avond voor de Z.V.T.-bus de
huiskamer binnendaverde, had
zij ziek gelegen op bed in deze
kamer. Donderdagavond werd
zij naar het ziekenhuis in Hulst
gebracht
Plannen voor schoolbouw
te St. Maartensdijk
ST. MAARTENSDIJK. In de leden-
vergadering van de school met de Bijbel
werd besloten verder te gaan met de
plannen voor de bouw van een nieuwe
school en een woning voor het hoofd
der school. De stichting, waarvan de
school tot op heden uit ging, werd om
gezet in een vereniging. Het bestuur be
staat uit de leden van het bestuur der
opgeheven stichting. Ds. v. d. Haar werd
benoemd tot ere-voorzitter.
KAPELLE. In een gisteravond ge
houden ledenvergadering van de chr.
nat. school, is 'besloten tot de bouw van
twee woningen voor het personeel der
school aan de Van der Biltlaan hoek toe
gangsweg naar de kleuterschool.
Met de bouw zal zo spoedig mogelijk
worden begonnen.
KAMPERLAND. Naar wij vernemen
zal op initiatief van de Stichting Orgel
centrum de bekende organist Feike Asma
een concert geven op het nieuwe orgel
van de gereformeerde kerk te Kamper
land. Het concert vindt plaats op dins
dagavond 19 mei a.s. (derde Pinksterdag).
Van onze adverteerders
GOES. Onder de naam „Viola" is
gistermiddag door de firma Joh. de
Witte een nieuwe zaak geopend in de
Lange Vorststraat (naast het Interlock-
huis). Het is een speciaalzaak voor kou
sen geworden. Op overzichtelijke wijze
zijn de vele variaties van damesnijlon-
kousen en ook herensokken, alsmede
jongens- en meisjeskousen uitgestald in
deze hypermoderne winkel. Het is wer
kelijk uniek te zien hoe groot de col
lectie is op dit gebied. Het geheel ziet
er, zowel buiten als binnen, zeer fleu
rig en het pand betekent ongetwijfeld
een aanwinst voor de Lange Vorststraat.
MIDDELBURG. Voor het eerst in
de geschiedenis van de Nederlandse
radio-om roep zal gedurende een gehele
dag de microfoon in handen van de
Nederlandse jeugd worden gegeven. De
datum is vastgesteld op dinsdag 19
mei a.s.
Voor het schiften en het tot een har
monisch geheel samenvoegen van alle
inzendingen zorgt een speciaal voor de
radio-jeugddag geformeerde programma
staf, die bestaat uit dertien jonge men
sen, onder wie Jan de Wilde uit Mid
delburg.
Naar aanleiding van de oproep tot jong
Nederland kwamen ruim 200 ideeën, sug-
sgèties en teksten voor de jeugddag bin
nen. Bovendien gaven circa 100 jongelui
te kennep als tekstlezer, omroeper of
reporter aan de jeugddag te willen mee
werken. Deze aantallen scheppen de
mogelijkheid een scherpe selectie toe te
passen.
door L. van Wallenburg
Ruim een halve eeuw geleden op 2 januari 1909 overleed
de Middelburgse dokter Jan Cornelis de Man. Daar hij geboren
werd op 20 september 1818, zien we dus, dat hij ruim 90 jaar oud
is geworden. De laatste jaren bereiken de mensen in het algemeen
een hogere leeftijd dan vroeger, maar in de tijd van dr. De Man
liepen er niet veel 90-jarigen rond. Hij is geboren in Middelburg,
waar zijn vader dokter was en heeft, op enkele studiejaren aan de
universiteit na, heel zijn lange leven in zijn geboorteplaats doorge
bracht.
De jonge Jan Cornelis had een bij-
zonder goed verstand. Dat bleek al op
de lagere school, waar hij een prijs, in
de wacht sleepte, maar vooral op de
Latijnse school. Daar hield hij een paar
keer een redevoering in het Latijn
waarvoor altijd de beste leerlingen wer
den gekozen en werd hij telkenmale
cum laude bevorderd. Hij was nog nau
welijks 18 jaar. toen hij zijn eindexamen
aflegde. Ook de studie in de medicij
nen aan de Leidse universiteit verliep
vlot. Na drie jaar deed hij candidaats-
examen en twee jaar later promoveer
de hij tot doctor in de geneeskunde.
Een half jaar later promoveerde hij in
de verloskunde. Daarna maakte hij
een reis naar Parijs en Wenen. Het
was niet zomaar een plezierreisje, doch
bedoeld voor verdere studie. In Wenen
studeerde hij oogheelkunde. Terug in
het vaderland, behaalde hij nog de
graad van chirurgisch doctor.
Op 24-jarige leeftijd was hij klaar om
in de practijk te gaan (1842). Waar zal
dat zijn? Het plan om zich te Amers
foort te vestigen mislukt. Daarom keert
hij terug naar Middelburg om zijn va
der te helpen. Deze was al geruime
tijd ziek en de jonge Dr. de Man zal
proberen hier voldoende cliënten te vin
den. Zo voorspoedig gaat dat niet. Er
zijn dokters genoeg in Middelburg,
vooral ook doordat hier een geneeskun
dige school gevestigd was. Zijn vader
gaf hier les, hij werd zelf later ook
als lector aan deze school aangesteld
Het aantal patiënten dat hem consul
teert wordt steeds groter en al gauw
heeft hij over klandizie niet te klagen,
hij krijgt in de Zeeuwse hoofdstad een
drukke practijk.
Na zijn huwelijk met de Kloetingse
domineesdochter Neeltje Elisabeth Ka
merman (1849) gaat hij in de St. Pie
terstraat wonen. Verhuisd is hij nooit,
daar is hij ook gestorven.
STUDIE
Met zijn werk als dokter houdt ech
ter zijn bedrijvigheid niet op. Daarvoor
is hij te vitaal, te rusteloos. Zijn scherp
zinnigheid, zijn zucht tot onderzoek ge
ven als resultaat een flink aantal boe,-
ken en geschriften. Het spreekt haast
vanzelf dat zijn studie en onderzoekin
gen zich in de eerste plaats bezig hou
den met de geneeskunde. Hij komt
meermalen tot uitspraken die nieuw
klinken en in strijd zijn met de gang
bare mening. En in vele gevallen heeft
hij gelijk. Tot het laatst van zijn le
ven heeft hij gestudeerd in de vakwe-
Coca-cola contra P.T.T.
SAS VAN GENT. Toen een bestel
wagen van de Coco-Cola de geparkeerde
P.T.T.-bestelauto aan de Westkade wilde
passeoren, om vóór deze wagen te gaan
parkeren, trokde P.T.T.-auto juist op.
De Cola-Cola-chauffeur had op deze ma
noeuvre niet gerekend, waardoor een
aanrijding ontstond. Lichte schade aan
beide voertuigen was het gevolg.
Auto was te breed
SAS VAN GENT. Toen in de Zuid-
straat twee vrachtauto's stonden gepar
keerd, een aan beide zijden, meende mej.
M. E. D. uit Gent, dat zij hier nog wel
met haar personenauto tussendoor kon
rijden. Zij schatte de breedte evenwel
verkeerd, waardoor zij in botsing met
één der vrachtauto's kwam. Materiële
schade aan haar voertuig was het gevolg.
Fiets dubbelgevouwen
SAS VAN GEN. Aan de Westkade,
vlak bij de Belgische grens, had mej.
E. H. uit Z. haar fiets tegen een gevel
geplaatst, toen een tankauto, bestuurd
door de heer H. A. D. uit Kortrijk langs
zou komen. De bestuurder moest op dit
zeer nauwe weggedeelte teveel naar
rechts uitwijken, waardoor hij het rijwiel
raakte en als 'n harmonica ineen drukte.
Volière op Molenberg
SAS VAN GENT. De gemeentelijke
plantsoendienst heeft ook dit jaar kos
ten noch moeiten gespaard, om de Mo
lenberg tot een prachtig stukje natuur
schoon midden in Sas van Gent om te
toveren. Om het geheel nog meer luister
bij te zetten is ook door de Sasse Ka
narievrienden een prachtige volière ge
schonken, met welke opbouw men thans
druk doende is.
De jaarlijkse declamatiewedstrijd
voor middelbare scholieren, die in
Vlissingen werd gehouden, mocht
zich in grote belangstelling ver
heugen. Een van de gelukkigen,
die een eerste prijs won, was Bea
Laport, leerlinge van het chr. ly
ceum te Goes, die met haar vrien
dinnen na afloop nog eens de door
haar geleverde bijdrage las.
De door de leden van de Hervormde
Dameszendingskrans „Indonesië" te St.-
Annaland gehouden lijstcollecte ten bate
van de Simavi heeft f 544,45 opgebracht.
(In het jaar 1958 was de opbrengst van
deze lijstcollecte te St.-Annaland f680,20.)
De te Sint-Annaland gehouden col
lecte ten bate van het Studiefonds van
de Gereformeerde Bond bracht f 279,10 op.
MIDDELBURG. De boom
gaarden van Zeeland staan dit
jaar enkele weken eerder in
bloei dan het vorig seizoen. In
het aanstaande weekend zullen
vroege pruimen, vroege peren en
vroege kersen in volle pracht te
zien zijn. Men verwacht voor
het weekend van 25 op 26 april
de latere soorten van deze
vruchtbomen te kunnen zien in
volle bloei, terwijl het eerste
weekend van mei ook de appel
bomen zullen bloeien, naar men
vermoedt.
De bloeiende boomgaarden zijn
voornamelijk in de westhoek van
Schouwen en in de fruitteeltge
bieden van Zuid-Beveland te
zien. In samenwerking met een
oliemaatschappij heeft de pro
vinciale vereniging voor Vreem
delingenverkeer dit jaar een
aantal richtingsborden uitgezet,
die de mooiste routes aangeven.
KAPELLE. Als het waar is dat de
jeugd van deze tyd weinig of geen be
langstelling heeft voor de politiek dan
geldt dat toch zeker niet voor de jeugd
van Kapelle. Integendeel, deze heeft don
derdagavond getoond hiervoor zeer grote
belangstelling te hebben. Dat bleek in
de eerste plaats uit de zeer grote op
komst naar de door de Herv. Jeugdraad
en Geref. Jcugdcentrale belegde politieke
forumavond. Dat bleek ook uit het feit,
dat er niet minder dan 56 verschillende
vragen waren gesteld.
Vrie politieke deskundigen hebben over
deze vragen hun licht laten schijnen.
Het war ende heren C. F. v. d. Peyl uit
Kloetinge C.H.U.), J. Balkenende Sr.,
Biezelinge (A.R.), A. Schipper, Kruinin-
gen (P. v. d. A.) en A. J. Blok. Kloetin
ge (V.V.D.).
Op openhartige en dikwijls ook wel
felle wijze is daar gesproken over de
politieke vragen van deze tijd en af en
toe mengden de jongeren zich in deze
discussie met een openhartigheid, die
goed deed.
Het is dan ook een zeer geslaagde
avond geworden. De leiding berustte bij i
Ds. E. P. J. Jebbink, Herv. predikant in
Kapelle.
Een van de eerste vragen die het
forum te behandelen kreeg had al te
maken met de taak van de kerk ten
opzichte van de politiek. Alle forum
leden spraken als hun mening uit dat
het zo erg jammer is, dat de Pro
testantse kerken dikwijls zo afzijdig
staan ten opzichte van het politieke
leven. Voor de geestelijke leiders van
de kerken ligt hier zeker een grote
taak, zo waren allen van mening.
Ons land wordt christelijk geregeerd
wanneer er een regering is die rekening
houdt met het Woord van God, zo was
de mening van de heer Balkenende.
Burgemeester Schipper stelde daar ech
ter tegenover dat dit gebeurt wanneer
een land progressief (vooruitstrevend)
wordt geregeerd. Is de P. v. d. A. on
christelijk? was een andere vraag waar
op de heer v. d. Peijl antwoordde, dat
een partij christelijk is wanneer ze uit
gaat van het standpunt, dat Gods Woord
richtsnoer en toetssteen moet zijn van
alle handelen. Hij was van mening dat
dit zeker niet bij alle beslissingen in
de P. v. d. A. gezegd kan worden.
Hierop antwoordde de heer Schipper
dat het toch wel hoog tijd wordt dat er
eens wordt opgehouden met te praten
over christelijk of niet-christelyk in de
politiek. Het gaat in deze tijd om voor
uitstrevend zijn of conservatief zijn en
h(j vond het zo bijzonder jammer dat
het conservatieve element in ons volk zo
sterk naar voren gaat komen, want vol
gens zijn gedachtengang kan conserva
tisme en Christen zyn niet samengaan.
De heer Balkenende antwoordde hier
op met vele voorbeelden, welke over
duidelijk aantoonden, dat C.H.U. en A.R.
beslist niet conservatief zijn, en de heer
v. d. Peyl vroeg de heer Schipper hoe
hij er aan komt te zeggen dat deze par
tijen conservatief zijn. Hierop antwoord
de deze dat dit niet in haar algemeen-
tenschap en gezocht naar het verband
der dingen. Aan bovennatuurlijke zaken
gelooft hij niet, de goddelijke openba
ring in de Bijbel noemt hij slechts men
senwerk. Met Dr. V. d. Broecke bestu
deert hij de cholera-epidemie van 1849.
In hun werk hierover schrijven ze dat
deze ziekte door besmetting wordt over
gebracht, een mening die door vele me
dici ontkend wordt.
De heersende opvatting dat bij het
eten van garnalen vergiftigingsver
schijnselen optreden, bestrijdt hij. Er
bestaat geen garnalenvergift, zegt hij.
Waar wel vergiftiging voorkomt? Hij
heeft het onderzocht: een vijfde deel
van het regenwater in de grote huizen
te Middelburg is loodhoudend en daar
door ontstaat loodvergiftiging. Goede
propaganda voor de duinwater leiding!
Ook maakt hij studie van de statis
tiek der sterftegevallen. Gedurende de
laatste tijd van zijn practijk nemen de
ziekten in Middelburg af. Volgens hem
verminderen de pokken door het inen
ten met vaccine, neemt de koorts af
door het slikken van kinine.
Verder verzorgt hij „Levensberichten
van Zeeuwse medici", bijeengebracht
door wijlen Dr. A. A. Fokker, door
hem hier en daar bijgewerkt.
Dr. Fokker was zijn collega in Mid
delburg en tevens inspecteur van het
geneeskundig staatstoezicht. Bij zijn
dood werd Dr. de Man benoemd als
zijn opvolger, maar in verband met zijn
uitgebreio'e practijk bedankte hij.
Ook heeft Dr. de Man een beschrij
ving gegeven van ,,De geneeskundige
school te Middelburg, haar lectoren en
leerlingen".
Deze studies staan in verband met
zijn werk, liggen alle meer of minder
op medisch terrein. Dit is ook nog
enigszins het geval met het onderzoek
naar de schedels, die gevonden zijn op
het strand te Domburg. Hij geeft hier
van een beschrijving en komt tot de
conclusie dat de eerste bewoners van
Zeeland langhoofdig waren. Ook be
schrijft hij in „Twaalf schedels van
Reimerswaal" de doodshoofden die daar
in het verdronken land van Zuid-Beve
land gevonden werden. Eveneens in de
Schelde opgeviste beenderen van de
mammouth en een uitgestorven rund,
elandshoorn en andere beenderen.
Enkele andere studies hebben echter
niets met geneeskunde te maken. Zeer
uitvoerig heeft hij de vluchtbergen in
Zeeland bestudeerd. Zijn opvatting hier
over is: het zijn werkelijk hoogten,
waarop de vroegere bewoners bij hoge
vloed veiligheid zochten. Tegenwoordig
hebben sommige oudheidkundigen een
andere mening, binnenkort schrijf ik
hierover een paar artikelen.
Hij heeft ook geschreven over de
„Grote Markt te Middelburg" en zijn
bedenkingen neergeschreven tegen een
burcht als begin van de stad Middel
burg, ook Domburgs eerste bouwsel is
geen burcht.
Als Koningin-regentes Emma en
prinses Wilhelmina in de zomer van
1894 een bezoek brengen aan Middel
burg, worden ze gehuldigd door meis
jes, die gekleed zijn in de verschillen
de Zeeuwse klederdrachten. Aan de vor
stinnen wordt een boek aangeboden met
afbeeldingen van de diverse costuums.
Dr. De Man geeft van de kledingstuk
ken een beschrijving. Het jaar tevoren
was hij benoemd tot Ridder in de Orde
van de Ned. Leeuw.
Op 77-jarige leeftijd (1895) wordt hij
benoemd tot Voorzitter van het Zeeuws
Genootschap der Wetenschappen, waar
van hij juist 50 jaar lid was. Nog vijf
jaar heeft hij de voorzittershamer in
handen gehad. Aan het museum heeft
hij heel wat oudheden afgestaan. Door
zijn practijk als dokter kwam hij bij
veel mensen en in allerlei huizen en als
hij wat op de kop kon tikken, liet hij
het niet na. Niet voor zichzelf, maar
voor het museum. De zonnewijzer, vo
gelnestjes, beenderen, aardewerk, het
nagemaakte schavot zijn van hem af
komstig. Ook heeft hij de stoot gege
ven tot het inrichten van de ouderwet
se Zeeuwse kamer.
Zijn dochter Marie heeft zich als pen
ningkundige verdienstelijk gemaakt voor
het museum. Zijn andere dochter An
toinette heeft zich meer op philantro-
pisch gebied bewogen. Beiden hebben
haar vader gedurende zijn laatste le
vensjaren uitstekend verzorgd. Zijn zoon
Jan is dokter in Yerseke geworden.
Goede avond van P.I.T.
MIDDELBURG. In het Schuttershof
heeft het Prot. Interkerkelijk Thuisfront
een culturele avond gegeven, die op bij
zonder hoog peil stond. Mevr. Nel Oos
terhout uit Amsterdam gaf op onnavolg
bare wijze een opvoering van het solo
toneelspel „De krijtkring", waarvan het
publiek, dat zeer aandachtig luisterde,
buitengewoon heeft genoten. Vooral de
wijze, waarop mevr. Oosthout het ka
rakter wist uit te beelden, getuigde van
grote gaven.
heid gezegd kan worden, maar dat de
conservatieve stromingen toch terrein
winnen.
Heeft de gemeenteraad nog wel recht
van bestaan, was een andere vraag, waar
op de heer Blok zei, dat dit zeker wel
het geval is, maar waarop wethouder
Balkenende van Kapelle moest zeggen,
dat hij daar wel eens aan twijfelt. Hij
zag het als een groot bezwaar, dat dé
autonomie van de gemeenten zo wordt
beperkt. Over samenvoeging van ge»
meenten toonde men zich niet entho»
siast.
