EDISONS' WONDERLAMP VOORLOPER VAN
Atoombatterij
0E JOOD ««ROME
f;
KAPPIE en de zeezeef
Maandag 9 februari 1959
ZEEUW SOI DAGBLAD
Pag. 2
Atoomkanon ramt
bus: één dode
Handen en Lippen
EM^lPUROL
Premielening Zuid-Holland
aanzienlijk overtekend
FOTO BOVEN
Van warmie uit electriciteit
tot electriciteit uit warmte
INZET
Geen nut
Moeder en kinderen in
overvol huis verbrand
Twintig jaar
Drie onderzoekers
JACQUES
BLONDEAU
Een eeuw
DE
TINTELS
Jack
Dunkley
Uit de kerken
Ravage na rempech
STUTTGART (U.P.I.) Een 26 me
ter-lang atoomkanon van het Ameri
kaanse leger in Duitsland heeft een
ware ravage aangericht toen het door
een defecte rem een steile heuvel af
schoot.
Bij de botsing die hiervan het re
sultaat was werd een Amerikaanse
soldaat gedood; een Duitse burger
werd gewond toen het 85 ton we
gende gevaarte een Duitse bus ramde.
Ook een tweede atoomkanon in de
zelfde kolonne en een personenwagen
die later op de ruïne inreed werden
vernield.
De schade die door de losgebroken
..Atom Annie" werd aangericht loopt
in de honderdduizenden.
Advertentie
O
ROTTERDAM. Op de 2Va procent
1 premielening 1959 van de provincie Zuid-
Holland is voor een zodanig bedrag inge
schreven, dat bij de toewijzing een aan
zienlijke reductie zal moeten worden toe
gepast.
Het harmonie-gezelschap „Apollo" te
Wissekerke heeft haar uitvoering gege
ven. Nadat enkele nummers gespeeld wa
ren, werd het blijspel „Onder valse vlag"
opgevoerd.
De firma Meulmeester uit Vlissingen
gaf te Vrouwenpolder in samenwerking
DE werking van de kleine atoomgenerator die volgens i S?6? ?*!lliPs eengrote Philips Radio en Te-
n i f 1 «r levisietentoonstelling waar zeer grote be-
Huis in langstelling voor bestond. Mej. J. Ge-
Tv* i I -I i f li «schiere kreeg als 50ste bezoekster een
wasllington gebruikt kail worden om de levensduur van elektrische koffiemolen aangeboden.
werking van de kleine utoomgenerator die
en recente bekendmaking van het Witte
voetstuk de atoomgenerator, die een
kunstmaanzender van stroom kan
voorzien. Om de werking van het
apparaat te demonstreren heeft men
de opgewekte stroom door een snoer
naar een kleine dynamo (midden)
geleid die een propellertje in bewe
ging brengt. Op de achtergrond het
zelfde apparaatje met een doorzichtig
omhulsel. Door het deksel heen ziet
men de straalsgewijze rangschikking
van de kokertjes.
Als de spaken In een
wiel zijn de electrische
stroom vormende kokertjes gerang
schikt om de centraal geplaatste
hoeveelheid radioactief polonium. Dit
kijkje van bovenaf in de Amerikaan
se atoomgenerator geeft een duide
lijk beeld van de constructie.
Amerikaanse kunstmaanzeneiertjes te verlengen berust op een
natuurkundig verschijnsel dat al in 1883 werd ontdekt door
I hoiuas Alva Edison maar dat die geniale Amerikaan niet wist te
verklaren.
De ontdekking die Edison toen deed was: een heet geworden
gloetdraad in een electrische lamp stoot electronen uit. Alleen wist
Edison toen nog niet dat het electronen waren. Het bestaan van die
deeltjes werd pas 16 jaar later aangetoond door de Engelsman J. J. EE
Thomson.
Koortsachtig spande hij zich
in Het ging om zijn leven Wat die
Mensen vermoed hadden en
waarover ze zo zwaar en somber na
dachten, zag hij nu plotseling zeld
zaam klaar en duidelijk. „Er zijn
niet vele profeten in Judea", ant
woordde hij, „en hun profetieën
zijn vol geheimen. Ze hebben ver
kondigd, dat de Messias uit Judea
zou komen. We hebben henjfer-
k=erd begrepen en zijn de oorlog
begonnen. Maar op dit ogenblik,
nu ik hier voor u sta, in deze tent.
o consul Vespasianus, weet ik,
hoe hun woorden moeten worden
uitgelegd." Hij boog diep en eer
biedig, maar zijn stem bleef
schuchter. „De Messias komt uit
Judea, maar zal geen Jood zijn.
Gij zijt die Messias, consul Ves
pasianus."
Deze gewaagde, brutaleleugen
verblufte allen in de tent. Ze had
den van de Messias gehoord.
Overal in het oosten sprak men
daar over. De Messias was im
mers de halfgod, waarvan dit deel
der wereld droomde, dat hij zou
verschijnen om het onderdrukte
oosten -te wreken op Rome, een
geheimzinnig donker, bovenaards
wezen, waarom men weliswaar nu
en dan lachte als om vele ver
schijnselen van oostersch bijge
loof, maar dat tevens iets drei
gends voor hen had, en hen steeds
weer aanlokte. Caenis was gaan
staan. Haar mond stond wagen
wijd open. Haar Vespasianus zou
de Messias zijn? Ze dacht aan de
geschiedenis met de wortels van
de heilige Marseik. Ze staarde
Jozef aan. Wantrouwend en toch
ook verlegen. Wat hij zei, was be
langrijk en verblijdend en juist
wat ze verlangde en hoopte, maar
deze oosterling bleef haar
vreemd. Diep-in huiveide ze.
De jonge generaal Titus, die
buitengewoon precies van natuur
was, had de gewoonte mensen bij
hun woord te houden en stenogra
feerde bij een onderhoud meestal,
wat ze zeiden. Ook dit keer had
hij dat gedaan. Hij keek nu ver
wonderd. Het zou hem teleurge
steld hebben als deze jonge, dappe
re soldaat een oplichter was ge-
"V- -/"f,
bleken. Neen, hij zag er toch wer
kelijk niet als een oplichter uit.
Misschien was hij ondanks zijn
eenvoud en natuurlijk uiterlijk een
fanaticus als zovelen hier in het
oosten. Misschien hadden honger
en dorst hem wel krankzinnig ge
maakt.
Vespasianus k,eek met zijn hel
dere sluwe boerenogen Jozef aan,
die eerbiedig naar hem opzag.
Hij sloeg zijn ogen niet neer. Hij
transpireerde, hoewel het in de
tent werkelijk niet zo warm was.
Zijn boeien deden hem pijn en
zijn kleren veroorzaakten hem
jeuk. Maar hij sloeg zijn ogen niet
neer. Hij wist, dat dit een beslis
send ogenblik was. Misschien zou
de Romein zich eenvoudig om
draaien, nijdig worden of mis
schien van hem walgen of hem
naar het kruis laten slepen of op
een schip met lijfeigenen voor
de mijnen in Egypte. Maar het is
natuurlijk ook mogelijk, dat de
Romein hem geloof schenkt. Hij
moet hem geloven.
De Romein zei: „Nou, nou. nou.
Niet zo haastig, jonge man."
Jozef herademde De Romein
had zich niet omgedraaid en hem
niet laten wegslepen. Hij had ge
wonnen. Vlug, vol zelfvertrouwen
en aanhoudend, ging hij verder:
„Geloof me toch. Alleen, omdat
ik voorbeschikt was u dat te zeg
gen, ben ik niet naar Jeruzalem
gevlucht, zoals ons plan was.
maar tot het laatst in Jotapat ge
bleven."
„Onzin", bromde Vespasianus
.Je had nooit naar Jeruzalem
kunnen vluchten." „Ik heb brieven
uit Jeruzalem gekregen en er
brieven naar toe gestuurd", ant
woordde Jozef, „dus had ik zelf
toch ook kunnen vluchten." Titus,
die bii de tafel zat, zei lachend:
„ja, die brieven hebben wij op
gevangen. dl' Jozef". Bescheiden
meende overste Paulinus te moe
ten opmerken: „In een van de brie
ven, die we opvingen stond: „Ik
zal de vesting Jotapat zeven maal
zeven dagen verdedigen". We heb
ben daar toer om gelachen, maar
je hebt die vesting toch werkelijk
zevenmaal zeven dagen verde
digd
Jozef bloeide op als een verdord
veld tijdens de regen. God was
hem genadig geweest. De veldheer
scheen zijn woorden geloof te
schenken. Waarom ook niet? De
man, die hier voor hem stond, was
werkelijk degeen, van wie men
vertelde, dat hij uit Judea zou ko
men-en zijn oordeel spreken over
deze wereld. Stond niet in de
Schrift: „En de Libanon zal in de
hand van een machtig man val
len?" En betekende het Hebreeuw
se woord „Adir" niet precies het
zelfde als „Caesar, Imperator".
Was er een beter woord denkbaar
voor deze sluwe, heldere verschij
ning? Hij boog zijn hoofd diep voor
de Romein en hield zijn hand aan
zijn voorhoofd. Er stond toch ge
schreven dat de Messias komen
zou en Jahve Israël zou tuchtigen
om het van zijn zonden te bevrij
den en nu was deze Romein geko
men om dat te verwezenlijken. Zo
als een olijf alleen olie geeft als
men haar uitperst, geeft ook Israël
zijn beste krachten als het wordt
uitgeperst. En de man, die het uit
perst, heet Vespasianus. Ja, Jozef
had nu de laatste schakel zijne'
argumentatie gevonden.
Edison vroeg zich af hoe het toch
wel kwam dal de gloeilampen waar
mee hij zijn proeven nam na verloop
van tijd van binnen zwart werden. Hij
veronderstelde dal de zwarte aanslag
werd uitgestoten door de gloeidraad.
Hij kreeg een ingeving, zoals zo vaak.
en hing in een van zijn lampen een
plaatje metaal op enige afstand van
de gloeidraad op. Dat plaatje verbond
hij met een draad die hij door de
bodem van de lamp heen weer met
de gloeidraad verbond. Buiten de lamp
bracht hij in dat, op de ruimte tussen
de gloeidraad en het metalen plaatje
na-, gesloten circuit een- galvano-
metertje aan.
DUBBELE D*AAD
OiE elect*.sneooM
AAM BH'APVO&Z.T
Op deze wijze ontdekte Edison
dat een verhitte gloeidraad electronen
uitstoot.
MONTPELLIER (UPI). Een moe-
der en drie kinderen zijn gisteren om
gekomen bij èen brand in een der ar
moedigste huurkazernes van Montpel-
lièr in Zuid-Frankrijk. De vader wist
met het vierde kind te ontkomen toen
brand uitbrak in het overbevolkte ge
bouw. dat eigenlijk een verbouwd wa
renhuis was.
Dr. Volney C. Wilson in zijn
laboratorium te midden van enkele
van de vele verschillende electriciteit
producerende lampen die hij heeft
ontworpen.
ZODRA de lamp ging brandèn
begon de galvanometer uit te
slaan. Edison had daarmee
bewezen dat de stroom oversprong
tussen de gloeidraad en het me
talen plaatje. De gloeidraad stiet
dus om zo te zeggen zodra deze heet
was geworden electrische stroom uit.
Edison ging verder experimenteren
dat zat hém nu eenmaal in het
bloed en ervoer zo dat het over
springen van electrische stroom van
de gloeidraad naar het metalen plaatje
alleen gelukte wanneer de stroom
draad met het plaatje en de galvano
meter aan dé positieve kant weer con
tact met de gloeidraad maakte. Maak
te hij het contact met de negatieve
kant dan sloeg de naald van dé gal
vanometer niet uit en sprong er dus
in de lamp geen electrische stroom
over.
Veèl nut zag Edison in zijn ontdek
king niet, maar voor alle zekerheid
nam hij er toch maar patent op. De
gedachte spéelde hem dóór het hoofd
dat het door hem ontdekte verschijnsel
wellicht later nog eens zou kunnen
worden gebruikt als grondslag voor de
construeliè van een möetapparaatjè.
P\S een en twintig jaar later, in
1904, zou blijken dat Edison
in 1883 de voorloper van de
eerste radiolamp had geconstru
eerd. Dé Engelsman James Am
brose Fleming ontwikkelde name
lijk in 1904 uit Edisons vinding de
eerste diode.
Wie een radiotoestel thuis heeft weet
uit ervaring dat, tenzij ér transistoren
in plaats van radiobuizen in zitten, het
pas begint te spelen wanneer de buizen
>,warm,< zijn gelopen. Koude gloei-
draaen stoten geen electronen uit.
Edisons ontdekking betekent dus dat
men niet alleen met electrische stroom
warmte kan opwekken (bijvoorbeeld
in een gloeilamp of met een straat-
kachel of broodrooster) maar dat men
omgekeerd ook electrische stroom
of liever stroompjes - kan opwekken
door verhitting van bepaalde stoffen.
Daaraan dachten verscheidene we
tenschappelijke onderzoekers toen zij
enige jaren geleden begonnen te zoe
ken naar de mogelijkheden van op
wekking van electriciteit door directe
verhitting. Een van die onderzoekers,
George Hatsopoulos. dacht voor het
eerst aan die mogelijkheden toen hij
tijdens de tweede wereldoorlog in Grie
kenland als schooljongen in het geheim
een radio bouwde. De diodes die hij
gebruikte produceerden, dat wist hij,
electriciteit uit warmte.
DiE gedachte liet Hatsopoulos
niet meer los. Na de oorlog
toen hij in de Verenigde
Staten ging studeren, bleef hij zich
met 't probleem „electriciteit direct
uit warmte" bezig houden. Hij kreeg
de kans zich er geheel aan te wijden
toen hij hoogleraar was geworden aan
een van de beroemdste Amerikaanse
technische hogescholen, die van de
staat Massachusets.
Hij zétte zijn speurtocht voort. Hij
kwam tot de ontdekking dat sommige
stoffen wanneer zij worden blootgesteld
aan radioactieve stralingen precies het
zelfde produceren als de verhitte gloei
draad in Edisonè lamp: electrische
stroom.
Hatsopoulos was niet de enige. In een
van de vele laboratoria van General
Electric had dr. Volney O Wilsón ook
goede resultaten. Het verschil tussen
Wilsons electriciteit. opwekkende buis
en die van Hatsopoulos is dat de eerste t S
niet luchtledig is maar gevuld is met 2
ceriumgas en de tweéde wel luchtledig.sa
Een andere voor General Electric j|
werkende wetenschappelijke onderzoe-
kêr. James E. Beggs, slaagde er ook
in direct electriciteit uit warmte té 3
winnen, maar weer op een andere j §jj
manier dan Hatsopoulos cn Volney.
Beggs' wonderapparaatje gelijkt opj
een platte porceleinen knoop. Verhit i
men hét op porselein gelijkende gedeel-
té van de „knoop" dan kan men aan def|
in metaal gevatte achterkant electrici- 2
teit aftappen. Het apparaatje is zo groot
als een Amerikaanse kwart-dollar. Hét
heeft dus een middellijn van ongeveer
2.5 centimeter.
Vrij naar
Maurice Leblanc
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
'4IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII
i EN van de electriciteit ople
verende stoffen in de nieuwe
Amerikaanse atoomgenerator
is geen metaal, maar Loodtelluride,
een kristallijnen loodverbinding.
(Loodtelluride is overigens niet het
enige kristal dat die eigenschap heeft.)
Die stoffen zijn in de atoomgenerator
in staafvorm gerangschikt op de manier
van de spaken van een wiel om de cen
traal geplaatste radioactieve stof. De
electrische stroom die zij vormen geven
zij af aan de buitenkant van het „wiel".
Die radioactieve stof is isotoop polo-
nium-210. Tweederde gram daarvan is
voldoende om 140 dagen lang voldoen
de stroom te leveren voor een kleine
héid^lbm*
miljoen dollar <114 miljoen gulden)
maar in plaats daarvan kan evengoed
cerium worden gebruikt. De kosten
daarvan schat men op slechts 6000 dol
lar (22.800 gulden). Daarbij komt "dat
cerium tweemaal zo lang werkzaam
blijft als polonium Er zijn., daarop is
in Washington al gewezen, voor hét
apparaatje ook isotopen te gebruiken
die hun stralingswerking een eeuw of
langer behouden.
Protest tegen omroepwet:
UTRECHT ANPï Het Humanis
tisch verbond heeft er in een telegram
aan de staatssecretaris van o. k. en w„
mr. R. G. A. Hoppenen, legen gepro
testeerd. dat het in de nieuwe ontwerp-
omroepwet geen eigen zendtijd heeft
toegekend gekregen.
Dit is niet gebeurd op grond van het
argument dat het verbond geen kerk is.
Het verbond had de zendtijd ook niel
als kerk aangevraagd, maar als levens
beschouwelijk genootschap.
NED HERV. KERK.
Beroepen te Melissant, A. Muilwijk,
kand. te Ameide; te Schelluinen, J
Vlijm, te Lunleren; te Zoetermeer (2e
pred. pi.)P. de Jong te Kootwijk; door
de gen, synode tot pred. voor buitenge-
wone werkzaamheden 1koopvaardijpred.
te Singapore, M. C. Baart te Rouen; te
Nieuw Lekkerland, R. T. Huizinga te
Nieuw Beijerland.
Aangenomen naar Schoonebcek itoez.'
A. Mcijeringh te Woudsend IF.i
GEREFORMEERDE KERKEN.
Beroepen te Reitsum (F.i, L. J. Wolt
huis. kand .te Groningen.
Examens: Aan de V.U. zijn geslaagd
voor kand. theologie de heren S. de Jong
te Buitenpost. M, J. van Reenen te Wou-
brugge en C. A. Verhoog te Voorschoten.
47. De zeezeef was de onderwaterrui-
ne dicht genaderd. Scholen vreemde,
I leikleurige vissen flitsten langs de be
groeide resten, van wat eens een trotse
Ds. H. W. van den Brink te Bruinisse
„Allé kniezebieters!" zei Kappie. gelijktijdig, maar meteen voelden zij .slaagde voor het doctoraal examen theo-
„Wat is er? Iets ongewoons, klopt al, dat de geleerde aan boord van de logie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht,
dat?" informeerde de geleerde. j Kraak hen in glijvlucht deed dalen, zo- Gedurende de maand januari 1959 wer-
,Dat had ik ja 'dacht meende dat hun snelheid toenam en zij onher- den in het gemeentelijk badhuis te Wol-
BORSSELE. De plaatselijke afdeling stad moest zijn geweest. Op de trappen Kappie
van de ZLM vergaderde onder leiding van van een groot bouwwerk sluimerde een „Griezelpaleizen!" riep de maat.
de heer W. P. Nieuwenhuize. De rekening monsterlijke rog. „Een verzonken stad," lichtte Kappie
toonde een goed slot van f80.13, In het Tot dan toe waren Kappie en de maat toe.
besfiiui werden gekozen de heren W. N. sprakeloos geweest door wal zij zagen. „Vol ellende en narigheid!" vulde de
van Liere en J. Bruinooge. De heer C. P. Maar toen de zeezeef steeds dichterbij maat beverig aan.
J. van Iwaarden, adj.-secretaris van de .kwam. begonnen zij verward door el- „Dat is prachtig'" kreet Zifter. „Vol-
ZLM, besprak het. onderwerp: Wat doet! kaar in de microfoon te praten. Ie kracht vooruit, zeelieden!"
de ZLM. Óók werd nog een film vertoond.„Help!" zei de maat. 1 „NEE!!" riepen Kappie en dc maalinen en je kunt ons wel gedag zeggen!
roepelijk in de stad terecht moesten ko- phaartsdqk 747 baden genomen,
men. Vermoedelijk juist op de plek. In de maand januari werden in de
waar de monsterrog sluimerde. gemeentelijke badinrichting te 7-aamslag
1358 baden genomen.
„Hee! Ben je nou helemaal op je ge- Mej. Bea de Waal uit Oosterland,
dachtcnkistje gevallen?" riep Kappie m leerlinge aan de Christelijke Kweek-
de radio. „Je stuurt ons ja recht dc bek school te Middelburg, slaagde voor het
van een rog in! Eén klap van zijn vin-1diploma, dat gevoegdheid geeft verkeers-
n« Hfpi cfpHocr 7puoo(ii"lessen tc geven.
