Geschiedenis van
het boekdrukken
Weekbladen als bron
van volkscultuur
Alle gedenkwaardige heren van 1925 en Lachen is leven
Reclame voor het boek
een moeilijke zaak
BOEKENGERUCHT
Gedichtenbundel
naast kasboek
Het aanzien van een eeuw
Propaganda en zo
Dat is eigenlijk wel een beetje jammer
BOEKEN DIE OP ZICHZELF EEN FEEST ZIJN
UITGEVERIJ
J.H.GOTTMER
Maandag 2 februari 1959 ZEEUWSCH DAGBLAD Pag. 5
WIE zouden beter van het
boek kunnen vertellen dan
de mensen die er iedere dag
mee bezig zijn, de uitgevers en
de boekverkopers. Tegelijk met
het gedrukte boek- kwamen de
boekverkopers, die vroeger
meestal ook de uitgevers, de
binders en de propagandisten
voor het boek waren. Al zijn de
boekverkopers zich in de loop
der jaren gaan specialiseren en
hebben zij het uitgeven en in
binden der boeken aan andere
vakmensen overgelaten, wat de
propaganda voor het boek be
treft, werken zij al bijna een
eeuw samen in een hecht ver
bond dat de even lange als
duidelijke naam draagt van Ver
eniging tot bevordering der be
langen des boekhandels.
En de propaganda voor eik boek -
het gerucht voor het boek dus be
gint in het weekblad van die vereniging,
dat het Nieuwsblad voor de boekhan
del heet.
Dat Nieuwsblad viert dit jaar zijn
125ste verjaardag en daarom hebben
uitgevers en boekverkopers een fees
telijk herdenkingsnummer uitgegeven,
dat Boekengerucht heet en onder re
dactie staat van Th. Wink, Paul
Brand jr, dr. Furstner, Chr. Leeflang
en E. Lefebvre.
Als een Nederlands boek verschijnt,
wovden in het Nieuwsblad voor de
boekhandel bij wijze van geboorte-aan
kondiging in de rubriek nieuwe boeken
de titel, de schrijver, de prijs enzo
voorts van de nieuweling vermeld.
Daarmee begint het boek zijn weg
van uitgever naar publiek.
WEEK aan week staat het Nieuws
blad vol met kolommen nieuwe
titels. Alfabetisch gerangschikt vindt
men er door elkaar de titels van
schoolleesboekjes, romans, verzenbun
dels, wetboeken, romans en boeken
over koken, tuintje wieden of belas
tingbiljet invullen. Ieder boek, hoe
klein en onbelangrijk ook. begint zijn
weg in het Nieuwsblad van de boek
handel.
Bij het 125-jarig bestaan wilden de
uitgevers en boekverkopers echter niet
over zichzelf of over hun vereniging
praten, ook niet over boek
titels of verkoopcijfers. Alle
eer werd in de feestuitgave
gebracht aan het boek zelf.
Iedere echte boekenlief
hebber zal dit boek over het
boek willen hebben en hij
moet zeker proberen het
zal wel niet meevallen er
een exemplaar van te be
machtigen.
TV7ANT in het Boeken ge-
W rucht vertelt Dick
Dooyes beknopt en boeiend
de geschiedenis van het
boekdrukken. In die ge
schiedenis met namen van
kunstenaars maar ook met
anekdoten ziet men hoe het
boek in de 125 jaar van
boekverkopersactiviteit naar
zijn uiterlijk is veranderd.
Wat men bij het lezen van
een boek niet beseft, reali
seert men bij Dooyes' ver
haal: Wat komt er toch een
heleboel voor kijken om van
een bundel papier, wat lo
den letters en wat inkt een
goed boek te maken.
Een goed boek, dat is een
leesbaar boek. Of om het
met de Fransman Paul Va-
léry te zeggen: een instru
ment om te lezen. Maar om
een goed boek te zijn moet
het, zo zegt Aldert Witte het
in zijn bijdrage over de
boekillustraties, een „af"
boek zün.
WITTE pleit dan voor het
geïllustreerde boek en
hij vindt dat de Nederlandse
uitgevers hun boeken nog te
weinig door kunstenaars, die
wij toch in Nederland wel
hebben, laten illustreren.
TOEN ome Haarlemse Laurens Jansz Coster of was het toch de Duitser
Gutenberg per ongeluk zijn boomschorslettertje liet vallen en daarmee de uit
vinder van de boekdrukkunst werd, kon hij in de versie verte niet vermoeden
dat de letter zidk een grote rol in het leven van de mensen zou gaan spelen.
Dag aan dag ratelen in de drukkerijen de zetmachines en gonzen de persen. Kilome
ters papier worden elk ogenblik overal op de wereld met die letters bedrukt tot boe
ken, kranten, en tijdschriften. Mooie en lelijke, goedkope en dure, grappige en ernstige
boeken en bladen tot lering en vermaak.
Het boek en het tijdschrift zijn een gebruiksvoorwerp geworden en iedereen, arm of
rijk, dom of geleerd, heeft op de een of andere manier met boeken en bladen te
maken. Misschien is het voor sommigen alleen hel trouwboekje of het rekenboekje op
de lagere school en een plaatjesblad voor de zondag, zoals die in miljoenen worden
verspreid, maar zonder boek en tijdschrift leeft vrijwel niemand.
Daarom vertellen wij op deze pagina iets over het boek in het algemeen, maar ook
over bijzondere boeken, over gedenkboeken en over geïllustreerde familiebladen.
PROEVE VAN DICHTERLIJKE VLUCHT.
(f'fmitl ra* rn vHfetrpdir MUHek, gthttU AWUe.J
fust w«l1 ft T04I bijd borst, hst urdscb gtwelf oufsris,
Of Godeotooi fwUtod, Homeral «Tenirenl
Jsl 'k tint dien Pkebas. wiens vergulde toakiroi
Den Ether traas ontgloeit en hult in rilv'wn dos'
Het boek van thans
'TOTNOGTOE beweerde men altijd
dat een zakenman geen tijd had
voor zoiets romantisch als gedichten.
Hij kon zich eenvoudig niet met die
beuzelarij ophouden. De cijfers van
het kasboek eisten hem op en in
zijn kantoor of fabriek zouden de
woorden van dichters ijdele klanken
zijn.
In zijn algemeenheid mag dat mis
schien nog zo zijn. maar toch zijn er
zakenlieden die zich zo af en toe eens
uit hun drukke werk breken om zich te
laten gaan op de gedachten van de dich
ter. Dat moet wel, want anders zouden
grote industrieën het niet aangedurfd
hebben hun zakenrelaties bij wijze van
nieuwjaarsgroet of relatiegeschenk een
bundeltje gedichten toe te sturen.
De Esso Nederland N.V. liet een
bloemlezing samenstellen onder de titel
Dichters Omnibus. Daarin staan een
dertigtal gedichten opgenomen van he
dendaagse dichters.
Het bundeltje werd samengesteld en
uitgegeven door A. A. M. Stols in Den
Haag. Er staan gedichten in o.a. van
Achterberg, Andreus, Lucebert, Michel
van der Plas en A. Roland Holst.
De zakenman die van de Esso een
dergelijk gedichtenbundeltje ontvangt
schijnt er erg blij mee te zijn. Want
Esso is vijf jaar geleden met dit expe
riment begonnen en ieder jaar moest de
oplage worden vergroot, doordat er
steeds meer aanvragen, binnenkwamen.
Dit jaar konden 16.000 mensen de ge
dichtenbundel naast het kasboek leggen.
Ook de zeepfabriek Hustinx N.V. te
Maastricht schijnt er plezier in te heb
ben haar relaties gedichten in plaats van
een lepeltje, een briefopener of een si
garenaansteker als relatiegeschenk te
sturen.
Zij heeft ter gelegenheid van nieuw
jaar voor de derde keer een weer
uitgebreide verzameling gedichten op
de stad Maastricht laten uitgeven. Dr.
Charles Thewissen stelde de bloemle
zing samen en hij bracht een zestigtal
verzen bijeen van dichters, die vroeger
en nu de lof van Maastricht bezongen.
Het voorbeeld van Esso en van Hus
tinx verdient navolging.
HET AVOND w G-EBED,
Uit een kinderboekje van ruim
een halve eeuw geleden
Het boek van 75 jaar geleden
Een boek met plaatjes is een ,af"
boek zegt hij. Niet alleen omdat de
mensen graag plaatjes kijken, maar
vooral omdat de illustraties het boek
echt tot een mooi boek maken en het
genoegen van het lezen er door wordt
vergroot.
Over gebrek aan Illustraties heeft
men bij de kinderlectuur nooit te
klagen gehad. Leonard de Vries
schreef er een bijdrage over, die hij
„Voor de lieve kinderen" noemde. De
schrijver van het onlangs verschenen
boek „Bloempjes der vreugd voor de
lieve jeugd" vertelt de geschiedenis
van het kinderboek sinds Hieronymus
van Alphens kindergedichten en hij
vertelt die met leuke bijzonderheden.
Of wist u ook al, dat de tegenwoordig
zo geliefde strips al een voorganger
hadden in de beroemde ééncentspren
ten.
Trouwens de jeugdpockets van thans
zijn ook niet zo nieuw. In het begin
van de vorige eeuw waren er ook al
kinderjeugdpockets in een formaat nog
veel kleiner dan tegenwoordig. Het
verhaal van De Vries is geïllustreerd
met kostelijke voorbeelden uit oude en
nieuwe kinderboeken.
TENSLOTTE geven deskundige ge
schiedschrijvers in Boekengerucht
natuurlijk ook de geschiedenis van de
propaganda voor het boek door een
historiebeschrijving van de bibliogra
fie, een overzicht van de boekwinkel
in de loop van de laatste eeuw en van
de boekenweken, de boekenbals en al
les wat vast zit aan het werk van een
jongere broer van het jarige "ieuws-
blad. de Commissie van de propagan
da voor het Nederlandse Boek.
H. van der Horst geeft een boeiend
relaas van de ontwikkeling van de
propaganda voor het boek met herin
neringen aan befaamde en soms ook
beruchte boekenbals, met anekdoten
van geslaagde en mislukte toneelvoor
stellingen in de boekenweek.
Ook haalt hij herinneringen op aan
de geschenkboekjes, die de boeken-
kopers sedert 1932 in de Boekenweek
van hun boekhandelaar cadeau krijgen.
In aansluiting op het artikel van Van
der Horst plukt Fons van der Linde
..Een boeket uit eigen hof" en laat in
plaatjes en praatjes zien, hoe de ge
schenken van de Boekhandel er in de
loop der jaren typografisch op vooruit
zijn gegaan
Daarmee is Boekengerucht nog niet
uit. Vrijwel alle grote Nederlandse uit
gevers hebben een pagina in beslag
genomen om hun felicitatie aan te
bieden. Zij plaatsten boeiende adver
tenties met boektitels.
betere
r bron om
de volkscultuur
te leren ken
nen bestaat er
dan het po
pulaire week
blad, dat in al
zijn schakerin
gen een spiegel
is van het den
ken en leven
van een groot
deel van het
volk. Wie het
tijdsbeeld van
een bepaalde
periode wil vor
men, kan niet
beter doen dan
de jaargangen
van de zo
genaamde fami
liebladen door
te bladeren. In
prent, foto en
tekst zijn daar
die levensuitin
gen bijeenge
bracht, welke
bij uitstek in
hét middelpunt
van de belang
stelling ston
den.
Onthullend is
dan ook het
prachtig uitge
voerde boek Het
aanzien van een
eeuw, dat prof.
dr. G. W. Ovink
samenstelde uit
de voornaamste
Nederlandse fa
miliebladen op
verzoek van de
n.v. Drukkerij De
Spaamestad, die
als uitgeefster
van populaire
week- en dames
bladen daarmee
haar gouden ju
bileum op in
drukwekkende
wijze heeft ge
boekstaafd.
Naar actualiteit
In 950 afbeel
dingen uit de
jaren 18561956
heeft een eeuw
gestalte gekre
gen. Niet alleen
de gebeurtenis
sen daarvoor
is de keuze van
de reproducties
te weinig histo
risch maar
meer nog de
mens op wie de
weekbladen wa
ren afgestemd.
Men ziet, en prof.
Ovink licht het
uitvoerig toe, hoe
de eerste „maga
zijnen" zich een
voorlichtende en
morele taak aan
meten, gebaseerd
op een tradi
tioneel normen-
en zedelijkheids
besef, tot om
streeks de eeuw
wende een nieuw
lezerspubliek
ontstaat. Dit
vraagt niet meer
de „verrijking
van het leven",
1906 DE HERKENNING DER
SLACHTOFFERS van de mijn
ramp van Courrières, die twaalf
honderd slachtoffers vergde. Teke
ning van Paul Thoriat.
1878 DE GROOTE HITTE TE
ST. LOUIS. Voetgangers door de
hitte overvallen. Voor dergelijke
prenten was men afhankelijk van
plaatselijke leveranciers, die het
vaak mangelde aan techniek, aan
tijd of aan de noodzaak zich in
te spannen.
190 7
(Uit: Lachen is leven)
IN 1925 bestond de Bond van
schoenfabrikanten 25 jaar en
ter gelegenheid daarvan rol
den van de „snelpers" van de
Waalwijksche stoomdrukkerij An-
toon Tielen de pagina's van het
„Gedenkboek voor de schoen- en
leder-Industrie door W. Donker
Pzn (pseudoniem J. C. van Wijck
Czn.), Uitgave van het Vakblad
voor den Schoenhandel en de
Schoenmakerij: ,.Ons Bondsor
gaan", Reinkenstraat 68, 's Hage".
Zo precies staat het op liet titel
blad en de inhoudsopgave liegt er
evenmin om: Hoofdstuk I Algemeen
Overzicht, hoofdstuk II Algemeen
Overzicht van 1840 tot 1860, hoofdstuk
III Algemeen Overzicht van 1860 tot
1880, hoofdstuk IV Algemeene Be
schouwingen van 1880 tot 1900, hoofd
stuk V Algemeen Overzicht van 1900
tot 1925 en beschrijvingen van dit en
beschrijvingen van dat.
De heer W. Donker Pzn. (pseudo
niem J. C. van Wijck Czn.) heeft niets
vergeten.
AUe H.H. fabrikanten van leer. van
schoenen, van fournituren, alle H.H.
handelaren en importeurs, alle H.H.
directeuren, firmanten, procuratiehou
ders, hoofdvertegenwoordigers, oprich
ters, grossiers en de schrijver zelf
staan in het boek op de foto te kijk.
Alle comité's en jury's natuurlijk ook;
de voorzitter, vice-voorzitter, secreta
ris en penningmeester zittend, de leden
staand.
TEDER detail is nauwkeurig genotu
leerd en neergeschreven in een ge
wrongen plechtstatig Nederlands, dat
bij zulke gelegenheden hoort.
Hoeveel van die gedenkboeken
zullen er wel niet verschenen zijn?
En voor wie zijn ze geschreven?
Er is >-u punt van overeenkomst
lussen al die fraai uitgevoerde ge
denkboeken: zij werden, behalve
doch eist actu
aliteit. de cultus
van de kleine
man en zelfs
sensatie, die zich
evenwel tot
moord en brand
beperkte.
Het ideaal van
voorlichting en
opvoeding van
de lezers, dat de
Katholieke Illus
tratie en Eigen-
Haard in het bij
zonder had ge
kenmerkt, moest
zij het met
tegenzin wor
den opgegeven
om de concur
rentie met De
Prins, Het Leven
en Panorama te
kunnen volhou
den, welke zich
steeds meer con
centreerden op
de onthullingen
van de schokken
de dingen van
het dagelijks le
ven.
Nieuwe fase
Na de twee
de wereldoorlog
treedt de Neder
landse geïllus
treerde pers in
een nieuwe fase.
De belangstel
ling voor de sail
lante facetten van
het dagelijks le
ven is goeddeels
verdwenen. Wat
voor de oorlog
schokkend was,
is het nu niet
meer. Wat toen
nag als sensatie
werd verworpen,
wordt nu zonder
bedenking geac
cepteerd.
Sex, zij het ge
matigd, eist zijn
deel van de
ruimte op. Grote
reportages vanuit alle delen van de we
reld, zelfverzekerd geschreven, en riiet
te vergeten de ontluisteringen van de
groten der aarde nemen een belangrijke
plaats in. En meer dan het wereldge
beuren zelf zijn het de achtergronden,
die de lezer verlangt om „bij" te kun
nen zijn.
Prof. Ovink is uitgegaan van het
principe „dat de geïllustreerde pers
een werkelijk vormende kracht is in
de cultuur". Het lijkt mij, vooral na
lezing van dit boek, wat al te veel eer
voor de populaire weekbladen, die im
mers geheel en al gericht zijn op de
bevrediging van de behoeften van hun
lezerskringen, waarvan zij de exponent
zijn.
Dat houdt in vele gevallen een aan
vaarding in van de normen, die dit pu
bliek stelt. Er wordt gelachen om de
dingen waarom dit publiek lacht (mo
derne kunst bijv.), men doet ontroerd
als men denkt dat de lezers ontroerd
zullen zijn, men weert angstvallig alles
wat ook maar enigszins de veront
waardiging kar opwekken of stotend is.
Van zulk een mentaliteit kan on
mogelijk een vormende kracht uitgaan
en deze is dan ook niet in de week
bladen te vinden. Zoals trouwens het
geestelijk leven in welk opzicht dan
ook onbruikbaar materiaal is en in
het geheel niet aan bod komt.
BOMAANSLAG op koning Alfonso tijdens zijn
huwelijksdag.
grepen dat een geschenk aangenaam
moet zijn om met graagte te wor
den geaccepteerd. Zij meenden dat
een verslag pan de activiteiten van
vaders, grootvaders en overgroot
vaders, mitsgaders afdrukken van
hun portretten met hoge hoed en
vadermoorder een fijne surprise wa
ren voor de ontvanger. Maar dat
zal het niet vaak zijn geweest.
TUSSEN de honderden dage
lijks terugkerende adver
tenties voor kleding, televisie
toestellen, wasmiddelen, soepen
en sigaretten, vindt men bijna
nooit reclame voor het boek.
Waarom eigenlijk niet? Er is
toch een commissie van uitgevers
en boekhandelaren, die zich uitslui
tend bezighoudt met de propaganda
voor het boek. Kan die commissie
geen mooie slagzin bedenken en ons
die in een advertentie voorschote
len?
Zij heeft er wel eens een enkele
bedacht en die ter gelegenheid van
de jaarlijkse boekenweek over Ne
derland uitgestrooid.
Dat waren rustige slagzinnen zoals
„Geef een boek" of „Iedere maand
een boek" en een enkele keer wat
frivoler zoals „Vlieg er eens uit met
het boek". Maar daar bleef het dan
ook bij.
Slogans niet
Slogans als die van de heerlijke
soepen-in-tien-minuten-klaar en mid
delen voor een was-witter-dan-wit of
vliegen, dat goedkoper is dan je
denkt, zijn er voor het boek niet.
Het boek is ook zo'n moeilijk te
omvatten begrip. Wat is een boek?
Niet anders dan een samengebonden
bundeltje papier, dat evengoed een
kasboek of een stuiversromannetje
kan zijn als een wetenschappelijke
studie of een verzameling gedichten.
Aparte slagzin
Voor ieder boek afzonderlijk zou
daarom een aparte slagzin en een
eigen advertentie gevonden moeten
worden. En omdat zoiets nou een
maal niet gaat, ziet men vrijwel geen
boekenadvertenties in de kranten. Het
boek moet zichzelf verkopen in de
etalage van de boekhandelaar of door
het boekenlijstje dat uitgever of boek
verkoper zo af en toe rondsturen.
Advertenties
De enige advertenties voor het boek
vindt men dan ook in het Nieuws
blad voor de boekhandel. Boekenge
rucht geeft een bloemlezing uit 125
jaar advertenties voor het boek.
Een aantal leuke plaatjes laat zien.
dat er in die 125 jaar misschien wel
iets veranderd mag zijn in taal en
stijl van die advertenties, maar dat
de vormgeving en de inhoud eigen
lijk op hetzelfde neerkomen.
Een eeuw geleden in de tijd van
en be iPasdi,
Fabriek van Kantoorboeken.
Zuidwilhmivsart C. 377. 's-H«togenbosch.
f2616]
Adverteren in de vorige eeuw
diligence en trekschuit waren de ad
vertenties vrijwel het enige contact
tussen uitgever en boekhandel en nu
nog zijn de aankondigingen in het
Nieuwsblad de belangrijkste Inlei
ding op de verkoop van de vertegen
woordigers, die met een tas vol boe
ken de boekhandels moeien bezoeken.
Uitschieters
De meeste uitgevers volstaan bij
hun advertenties dan ook met een op
gave van de titels van hun nieuwe
boeken, een korte Inhoudsopgave en
de kortingen die de boekhandel
krijgt. Ook al zijn er wel eens uit
schieters en het jubileumnummer
van het Nieuwsblad laat er tamelijk
veel zien de boekenadvertenties
zijn bijna altijd hetzelfde. Zij zijn
niet meegegroeid met de ontwikke
ling van reclame en publiciteit. En
dat is eigenlijk wel een beetje jam
mer.
Hoofdbestuur van den Nederlandschen R.K. Bond van Schoenfabri
kanten. Foto uit het gedenkboek voor de schoen- en lederindustrie ter
gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan in 1925.
door de directeuren van de jubile
rende zaak, door niemand gelezen,
staat er in Lachen is leven, het ge
denkboek van de Levensverzekering
maatschappij Utrecht.
Lachen is leven is enkele maanden
geleden uitgekomen toen de Utrecht
vijfenzeventig jaar bestond. Het is een
van de beste in de reeks prachtige
gedenkboeken, die verscheidene feest
vierende bedrijven hebben laten sa
menstellen.
HET gedenkboek van de schoenin
dustrie is een dor stuk geschied
schrijving, dat van de Utrecht een le
vend brok literatuur. Het is een bloem
lezing in woord en beeld van Neder
landse humor vanaf 1883, het stich
tingsjaar van de maatschappij, tot
1958, het jubileumjaar. De bloemlezers
mr. E. Elias en A. Duif, hebben hun
opdrachtgever in staat gesteld zijn re
laties een voortreffelijk geschenk aan
te bieden.
Een gedenkboek is een geschenk,
bedoeld om klanten, vrienden en
bekenden mee te laten delen in de
vreugde van een gedenkwaardige
dag. Het heeft vrij lang geduurd
voordat er directies waren, die be-
Er zijn andere directies gekomen.
Zoals die van de Nederlandse Handel-
Maatschappij, die in 1949 125 jaar be
stond. Zij liet mr. L. J. Plemp van
Ditiveland een biografie schrijven van
de stichter der onderneming, koning
Willem de Eerste. Met een waarlijk
vorstelijk boek liet in 1951 de N.V.
Lettergieterij Amsterdam haar rela
ties delen in de feestvreugde bij haar
honderdjarig bestaan. Zij liet een boek
verschijnen, De letter als kunstwerk,
dat alleen al om de uitvoering zelf
een kunstwerk is. Het was bovendien
het eerste boek. dat ooit over de let
ter als cultuurverschijnsel is geschre
ven. Dr. G. Knuttel Wzn was er de
samensteller van.
BEELDREPORTAGE
DE directie van Shell Nederland deed
het anders toen haar maatschappij
in 1957 vijftig jaar bestond, maar n,ie"t
minder oorspronkelijk. Zij verraste
haar vele connecties met een beeld
reportage van vijftig jaar vooruitgang.
De bouw van steden, de rijksbegro
ting, het huishoudboekje, de dans, de
humor, het energieverbruik, het ver
keer, de poëzie, de sport van allerlei
andere onderwerpen van 1907 werden
naast die van 1957 gezet en het re
sultaat was een fijn boekje.
EN zo zijn er meer gedenkboeken die
op zichzelf een feest zijn. De laatste
maanden zijn er weer nieuwe versche
nen, van de Spaarnestad het schitte
rend uitgegeven boek Het aanzien van
een eeuw (dat op deze pagina bespro
ken wordt) en van de N.V. Mignot en
De Blok te Eindhoven, die een „ge
schiedenis van de tabak" liet samen
stellen.
Met de komst van de nieuwe soort
feestuitgaven heeft hel traditionele
gedenkboek afgedaan, al zijn er nog
wel firma's die de vergissing begaan
de eigen importantie te overschatten.
Het mocht ook wel. Er zijn al zo
vele gedenkboeken verschenen, wier
enige verdienste het is dat ze een
drukorder betekenden voor drukke
rijen. Ze staan vergeten in boeken
kasten of liggen al jarenlang op de
zolder van de eenmaal jubilerende
firma. Bijgezet in het graf van een
overleden tijdperk. Door niemand
herdacht, door niemand betreurd.
In de plaats van deze boeken is
een uitgave geboren, die wezenlijk
belangrijk is, een sieraad voor de
boekenkast, een levend ding dat ge
lezen wordt en dat ook waard is.
Een boek leeft niet uit zichzelf, het
krijgt zijn leven pas door de lezer.
De nieuwe soort gedenkboeken mo
gen de eretitel „een goed boek" met
ere dragen.
Muzickboeka Jeiyjduitgaven
HAARLEM -ANTWERPEN
Mletboeken Schoolboeken
Boekenreclame in Boeken
gerucht 1959