Klaas Koridon vertrok naar Kampen Willem Zalm naar Vollen ho ven De échte zware shag! EERSTE GENÈVE SUCCES IN GEBOEKT VAN NELLE Fleurige, tedere stoffen roepen nu al sfeer van voorjaar op EEN EEUW GELEDEN WERD SCHOKLAND ONTRUIMD Toestand precair Philips op 430 of Stt*0' Korte rust Bestaansmiddelen De ontruiming Wereldomroep voor rechter gedaagd DERDE AANRIJDING OP ZELFDE WEG 'Niet meer begin dan een Bittere armoede Kerk en pastorie van de Middelbuurt BRILJANTE VOORBEELDEN VAN NEDERLANDSE MODE Adjudant reed hem niet expres omver Dulles in ziekenhuis SJAII KOOS DE MAAN DRIE AUTODIEVEN Maandag 8 december 1958 ZEEUWSCH DAGBLAD Pagina 5 door G. D. van der Heide OP 16 DECEMBER 1858 werd de wet afgekondigd „houdende maatregelen tot ontruiming van het eiland Schokland". Dit betekende dat de bevolking het eiland zou moeten verlaten, hetgeen de regering zowel in het belang van het rijk als van de bewoners achtte. De Schokkers zouden daarbij in aanmerking kunnen komen voor een tegemoetkoming en schadeloosstelling onder aanbod van hun onroerende goederen ten behoeve van het rijk. Voorts bepaalde deze wet dat de gemeente Schokland zou ophouden te bestaan zodra het eiland verlaten zou zijn tn het grondgebied tot de gemeente Kampen zou gaan behoren. Advertentie De kosten, voortvloeiende uit deze ontruiming van het eiland, werden voor het dienstjaar 1858 begroot op 140,000.—. Ruim een half jaar later, op 10 juli 1859, is de ontvolking voltooid. Er is heel wat aan de wet van decem ber 1858 voorafgegaan, want al eeuwen was de toestand precair. Wanneer men niet verder teruggaat in de geschiede nis dan de Romeinse tijd kan men zich! het gebied, dat later deel" zal uitmaken van Schokland, voorstellen als een veen-i landschap, veel groter echter dan het latere eiland. Tezamen met Urk vorm de het toen één geheel. Hier werd ech ter, zoals op vele plaatsen elders in het land, de bewoning door ongunstige klimaatsgesteldheid onmogelijk. Ook toen, omstreeks de IVde eeuw na Chr., is het gebied ontruimd door de schaar se bewoners. Hoe dit ging weten we niet. Het is te betwijfelen of van een rigoureuze ontvolking van het gebied ge sproken mag worden. Enige eeuwen lang wordt dit voormalige landschap over stroomd door zoet water en ten dele werd door de golfslag het veen afge broken, deels ook met klei overdekt. In de IXde of Xde eeuw verandert de toe stand, waardoor opnieuw bewoning mo gelijk wordt. DE rust van deze nieuwe eilandbewo ners was van korte duur. In de Xllde eeuw zeker alweer onderneemt het wa ter zoet water in dit gebied vele aanvallen en de landverliezen zijn nu nog na te gaan. Reeksen dijken, welke alle weer zijn weggeslagen, maar waar van de stevig in elkaar geperste zoden na de drooglegging van de Noordoostpol der met het jaar meer zichtbaar zijn geworden en tal van sporen van oude woonterpen met daarin aardewerkscher- ven en huisdierbeenderen leggen van de worsteling van de bevolking van het ei land tegen het opdringende water ge tuigenis af. In de XIV-XVde eeuw gaat er waarschijnlijk een hele hap land ver- laren en de kerk van Ens, die in hét zuidwesten stond, kreeg nieuw leven op het nu nog bekende Zuideinde, dat zich tot het laatst wist te handhaven. Waar schijnlijk worden in die tijd ook de buurten Zuidert, Molenbuurt en Emmel- oord gesticht op de inmiddels opgewor pen terpen. Maar wie denkt dat de men sen zich veilig kunnen ^weten op deze woonheuvels, heeft het stellig verkeerd. Bij een onderzoek bleek dat de mensen enkele malen genoodzaakt waren ge weest hun terpen op te hogen met klei. mest en zeegras. Ook verdedigden zij de rand met turven en paalweringen. met stenen oevervoorzieningen met uit Scandinavië en uit Drente aangevoerde zwerfkeien. En ditzelfde onderzoek toon de in enkele huisplattegronden dat de woonsituatie niet zo heel rooskleurig was. Kleine vloervlakken en fundamen ten werden aangetroffen en midden in de woonruimte bevonden zich de restan ten van open stookplaatsen met turf- en houtas. De rook zal wel eens door de kamer zijn gewaaierd, maar de vis netten aan de zoldering werden stellig bet^r van wat rook. Het voormalige eiland Schok land is thans een bult in het ein deloos-vlakke land van de Noord oostpolder. Op de bult staat een oud kerkje, een pastorie, wat ver weerde bomen. In dat kerkje is een bijzonder charmant museum gevestigd, waar voorwerpen, ge vonden bij het polderwerk zijn bijeengebracht. In de pastorie woont de directeur van dat mu seum. tevens leider van de weten schappelijke opgravingen in de nieuwe polders, de heer G. D. van der Heide. Verder is Schokland leeg. Wat kanonnen kijken uit over het vlak ke land. Een paar resten van de oude zeewering^ ziet men nog. Op 16 decemóer is het een eeuw geleden dat werd besloten. de laatste bewoners van het eiland, dat voortdurend bedreigd werd door de zee, te evacueren. De heer G. D. van der Heide beschrijft in bijgaand artikel de laatste dramatische jaren van de Schokker bevolking. OMTRENT de middelen van bestaan sinds de Middeleeuwen op. het eiland weet men niet zoveel. Wel mogen wij aannemen dat de bevolking van het eiland Ens en van het eiland Emmel oord de naam Schokland wordt pas veel later ingevoerd oorspronkelijk vooral bij de koopvaardij of beurtvaart was betrokken. Wellicht deden zij eertijds wel dienst op de Hanzeschepen, Het eiland Schokland. Kustlijnen van de late Middeleeuwen tot aan de drooglegging. De ononderbroken lijn is de laatst bekende vorm. eiland hachelijk. Er verschijnen oproe pen in de dagbladen om de bevolking te ondersteunen, wanneer een lange, en buitengewoon felle winter op weinige na de gehele bevolking in de diepste ellen- j de stort. Zonder spoedige hulp zullen ve- I len „een wisse prooi worden van de honger". En in 1839 schrijft de burge- meester dat er 100 haarden zonder brandstof zijn en 500 mensen zonder een bete broods. Men had in de zomer voordien, toen de visserij geen dagelijks brood opleverde, al het onontbeerlijkste verkocht om aan voedsel te komen: pot ten en pannen, bedden, ketels en zelfs het vissersgereedschap. Dit betekende dat, mocht de visserij nog eens weer delijk deel van het eiland) waren 46 huizen met 40 gezinnen en totaal 203 zielen. Emmeloord was het dichtst be volkt met 87 woningen en 89 huisgezin nen met tezamen 415 personen. Ook toen al probeerde men industrie vestiging in onderontwikkelde gebieden. Daarvan getuigt de poging om callicot- weverijen te vestigen op het eiland. Ook dat kon echter weinig voordeel brengen aan de inwoners. DE steeds weer dreigende gevaren van de zee. die onvoldoende geweerd wordt door de slecht verdedigde en moeilijk te onderhouden kustlijn van het eiland, waaraan Holland, Friesland en Overijssel moesten meebetalen, maakten het leven voor de bewoners er niet gemakkelijker op. De ontruiming van de Zuidert in 1855 was daarvan het eerste, ingrijpende gevolg. En in 1858 volgde dus de wet op de ontruiming voor de beide andere buurten. Ook al had de bevolking tot dan veel geleden, ook al was de toestand verre van rooskleurig geweest de laatste kwart eeuw en wie weet hoelang voordien, blij met dit ontruimingsbevel was men ze ker niet. De gehechtheid aan het eiland en de vrees voor de grote verandering zullen daarbij wel een sterke rol heb- hen gespeeld. In het| Kamper archief be vindt zich een boek met een eenvoudig opschrift: „Aanteke ningen van de ontruiming van Schok land en de gehouden correspondentie daarover met de heer Commissaris des Konings in Overijssel". Hierin maakte de laatste burgemeester van Schokland, de heer G. J. Gillot, in de vorm van bekorte afschriften van brieven zijn aantekeningen over de vor deringen van de ontruiming. En daarin vinden wij dat Klaas Koridon met zijn gezin is vertrokken naar Kampen en Wil lem Zalm met vrouw is gegaan naar Vollenhove. Het betreft één perceel; de afkomende materialen zijn deels ver kocht, naar de vaste wal vervoerd en de rest verbrand. En Klaas Koridon en Willem Zalm hebben recht op enige gelden. Later lezen wij dat de Commis saris voor de vertrekkenden vergoedin gen voorstelt, welke variëren van 20. tot 100.—. Wat na de van regeringswe ge bepaalde datum van ontruiming op het eiland achterblijft, wordt rijkseigen dom. We zien ze gaan: ,,C. Kwak man naar Vollendam, de wed. Kok, Jan Stroeve, Maria Toeter, de weduwe van Geert Kluzien" en zij ontvangen een handje geld mee om af te breken en te verhuizen: 50.om af te breken en te bouwen: 100.en om af te breken ƒ25.„De kinderen van G. Botter, zijnde Aaltje, Jannetje en Klaasje zijn te Kampen en Harm te Vollendam". Zo raken zij uit elkaar naar Vollenhove, Volendam, Urk en Kampen: wat eens een hechte eilandgemeenschap, was on danks verschillend geloof van Rooms Katholiek en Hervormd, valt uiteen in losse gezinnen die zich her en der ver spreidden. Ten hoogste blijven kleine Schokland, de Middel- of Molen buurt in 1845. De kleine dakkapel op de achtergrond is van de nog bestaande kerk, thans museum. groepen tezamen in de dorpen waarheen zij emigreerden. In dat jaar van de ont ruiming hebben de visserslieden „zo een gezegend voorjaar van verdiensten als in geen twintig jaar bekend is". Wie de aantekeningen van Gillot door leest kan zich een goed beeld vormen van deze ontruiming die een gevolg was van de wet van 100 jaar geleden. Hij ziet de vertrekkende scheepjes van de haven of de vluchthaven afsteken. Hij ziet degenen die nog enkele dagen, enige weken blijven, de heengaanden nazien. Zij staan daar tussen de kale plekken van de afbraak, tussen de af- gesloopte materialen. Hier en daar rook- het op de buurten waar het waar deloze materiaal werd opgebrand. En stiller en stiller w.erd het. Totdat in juli 1859 de evacuatie was voltooid. Burge meester Gillot was de laatste die het eiland verliet en zich meldde op de vas te wal. Op 10 juli 1859 was aan G. J Gillot, burgemeester van Schokland, eer vol ontslag verleend. Daarna begint het eiland een eenzaam, nieuw leven met drie gezinnen.... andere bewoners. HILVERSUM. Een bij Radio Ne derland Wereldomroep ontslagen mede werkster, mevrouw E. A. Bolsius-Dols uit Loosdrecht, heeft bij de Hilversumse kantonrechter beroep aangetekend te gen het ontslag. Haar huwelijk zou de aanleiding voor het ontslag zijn geweest. Zij meent ech ter, dat het feit, dat zij getrouwd is geen moeilijkheden oplevert bij haar werk. Bovendien wist zij niet, dat vrou welijke medewerkers, die gaan trouwen, konden worden ontslagen. Het gewestelijk arbeidsbureau te Hil versum had toestemming voor het ont slag gegeven. Op donderdag, 18 december, zal de zaak voor de kantonrechter te Hilver sum worden behandeld. WEESPERKARSPEL. Voor de der de maal in één week tijd is op de pro vinciale weg BussumAmsterdam een ern.Aige aanrijding gebeurd. Ditmaal zelfs met dodelijke afloop. Dit weekeinde is in het Majellazieken- huis in Bussum de 83-jarige landbou wer J. Galesloot uit Weesperkarspel overleden, die bij het oversteken van de weg door een auto was aangereden. De andere aangeredenen vorige week op dezelfde weg waren een 22-jarige fietser en een zestigjarige bromfietser. Beiden werden zwaar gqwond. later"zijn zij bekend als graanschippers. een opleving krijgen, hrt vwr^Schok- Nog weer later is er een aanzienlijk'Kei aantal Schokkers bij de Zuiderzeevisse rij betrokken. Toen het eiland nog vrij groot was zal veeteelt en ook wel enige landbouw zijn uitgeoefend. Naarmate de oppervlakte kromp werden de levens omstandigheden er niet gemakkelijker op. Zeker niet toen ook de visserij niet meer erg rendabel was. De stormvloeden van 1824 en 1825 doen gruwelijke aanvallen met als on middellijk gevolg verlies aan land. aan woonruimte en aan mensenlevens. vissers welhaast onmogelijk zou zijn daarvan te profiteren. In 1840 bleek het 1 .- _i.ei;— 1-., lor? ,14™ getal behoeftige huisgezinnen 127 te zijn GENÈVE (Reuter). Op de con ferentie in Genève die de mogelijk heden onderzoekt om te komen tol een staken van de proeven met kern wapens, is zaterdag een eerste succes geboekt. De gedelegeerden van Oost en West zijn het eens geworden over met 520 zielen. Als" men bedenkt dat. het eerste artikel van een ontwerp- toen de totale bevolking bestond uit on- verdrag dat proefexplosies met kern- geveer 695 ..opgezetenen", is het duide lijk dat het allergrootste deel van dc bevolking van de drie nog bewoonde buurten armlastig was. Toen stonden op de Zuiderbuuft 15 huizen waarin 15 huisgezinnen woonden met totaal 77 per sonen. En op de Molenbuurt (Middel- buurt) van de buurtschap Ens (het zui- wapens verbiedt. In het eerste deel daarvan zou de be trokken landen die het verdrag onder tekenen verboden worden proeven met op Schokland met de nog ten dele 1830 cn verder vol- gespaarde zeewering van palen, enige de toestand op het1 jaren na het droogvallen van de gronden. JN de winter van gende winters Beurs van zaterdag van vrijdag 188.40 46012 417% 186% 238 1 Kon. Olie 187.80—188 Unilever 463467 sloot op 466467. Philips 425—431 i sloot op 430 5% Conv Philips 190%—193», sloot op 192%. A.K.U. 238— 238 Het was zaterdag bijna alles Philips wat 1 de klok sloeg. Onder levendige handel en bij behoorlijke omzetten kón het Eindhovense aandeel een aanzienlijke koerswinst boeken. Vrijdagavond was er in Amsterdam geen avondhandel New York kwam voor Philips toen zeer vast af en de zaterdagbeurs gooide hier nog éen schepje bovenop. Per saldo werd vergeleken met het officiële slót van vrijdag 1 een koerswinst van circa 12 a 13 punten be haald. Ook Unilever was vergeleken met vrijdag zeer vast. A m sterdam se wissel markt AMSTERDAM, 6 dec. Contant: Londen 10.5710 5712New York 3.76%—3.77%. Mon- - -1.75—89.85. Brus- 3.44—90.49. Stock holm 73.03%—'73.08%. Zürich 86.46%—86.51 Zurich vr. frs.) 87.95%'—88.00%. Milaan 60.58%60.63%. Kopenhagen 54.67%—54.72 Oslo 52.83%—52 88%, Wenen 14.60%—14.61%. Ankara 3.79%—3.80%. Praag 52.84-52.94, Lis sabon 13.26%—13.28. door Rita Beukman UTRECHT. Het bleke winterzon netje leek zaterdag op de Utrechtse Nieuwe Gracht heel erg zijn best te doen, al op lentelijke sterkte te schij nen. Daar had het reden voor, want achter de gevel van een van de mooi ste oude herenhuizen langs die gracht was het al voorjaar! Voorjaar in kleuren, stoffen en lij nen, voorjaar voor de mode met de nieuwe collectie van Jolo Couture. Die werd daar in Utrecht voor het' eerst in al zijn gevarieerdheid aan de Nederlandse pers getoond, nadat enige creaties reeds tijdens de recente Fashion Week veel aandacht trokken. Op deze show in het weekeinde bleek echter eerst recht duidelijk, tot welk1 een topprestatie deze Nederlandse fa brikant van japonnen en ensembles ook ditmaal weer wist te komen. Evenals bij de begaafdste couturiers, was er in de tientallen modellen die ons werden getoond, ondanks de verrassende verscheidenheid, een perfecte eenheid van stijl bereikt. Dat noemen wij nu een collectie samenstellen! AMSTERDAM Van enige opzet van adjudant Akkerman is geen sprake ge weest toen hij bij de intocht Zij is verder tot de conclusie gekomen. 0_ dat in de toekomst verschillende maat- van Sintregelen moeten worden genomen om der- Nicolaas te Amsterdam met zijn paardgelijke onprettige botsingen tussen po- geiten 40—10; prijzen per kg levend ge- persfotograaf omver reed. litie en persmensen te voorkomen. wicht: vette koeien 3—3.25 vopr lstekw, kernwapens te houden. Deel twee draagt hen op er bij andere staten op aan te dringen dit voorbeeld te volgen. Uit dit laatste volgt dat de Russen akkoord zijn gegaan met het Westelijke denkbeeld dat het verdrag zodanig moet worden opgesteld, dat het andere landen moge lijk maakt zich door een eenvoudige on dertekening er aan te onderwerpen. Ook een impasse Men verheelt in Genève allerminst dat het tot dusver bereikte niet meer dan een begin is. Er zal ongetwijfeld nog een reeks lange en bijzonder ingewikkel-1 de onderhandelingen volgen. De andere conferentie in Genève, die j de mogelijkheid nagaat onverhoedse aanvallen té voorkomen, bevindt zich nog steeds in een impasse. Er is nog altijd geen agenda opgesteld waar men het over eens is geworden. De afgevaardigden van de communis- tische landen hebben keer op keer ge probeerd politieke en technische aspec- ten van de aan de orde zijnde onder- werpen tegelijk te bespreken. Het Wes- ten blijft echter eisen dat er uitsluitend een technische studie gemaakt zal wor- I den van de vraagstukken die verband 1 houden met de voorkoming van onver wachte aanvallen. Industrial Acceptance Corp. heeft over de eerste negen maanden van dit jaar een winst behaald van 7,64 (v.j. 6,76) miljoen of 2,56 (v.j. 2,25) per aan deel. WASHINGTON (AP) Minister Dul les is ter behandeling van een ontste king aan zijn dikke darm in het mili taire hospitaal Walter Reed in Washing ton opgenomen. Hij zal er enkele dagen blijven. Niets wijst er op dat de 71-jarige Amerikaanse minister van buitenland- I se zaken geopereerd zal moeten wor- den. De ontsteking heeft ook niets te 1 maken met de ziekte aan de darmen waar Dulles twee jaar geleden aan heeft geleden. Toen moest hij wel wor- I den geopereerd. '•W5VW"W"V*""""VKomend "weekeinde hoopt Dulles naar VEE Parijs te vertrekken voor de bijeen- ffec Melk- en kalfkoeien k0mst van de Navo-raad en de bespre- ƒ1175 8d0; kalfvaarzen 1025 740, vare kinffen met ziin collega's van Fn?planrl koeien 850—625; pinken 640-425; stieren V?ei J A ,vari 1LngeianJa' 725—500: graskalveren 450—275: nuchtere p1 anjV '-'L en West-Duitsland over de kalveren 6840: schapen 9565; varkens kwestie-Berlijn. boven 100 kg 425—325; varkens beneden de 100 kg 100—70; biggen 65—40; bokken of trëal 3.90,7,—3.90j J, Parijs 89.7; sel 7 58%.—7.59, Frankfort 90.44 Persoonlijk Die stijl is bijna ontroerend verfijnd en vrouwelijk ditmaal. Zoals ook „de couturiers van den bloede" dat doen werd elk model kennelijk van het mate riaal uit ontworpen. Stoffen spreken, zei mevrouw Kreis- Dit voorjaarspakje in natté, heeft een heel kort jasje met een sier lijke, grote kraag. derlandse fabrikant toe, die confectie maakt op couture-fiiveau. Zachte, heel lichte mphair natté én i nn-v.uuw mcio" j i berg, die met haar zuster het creatieve rr?° ,ir bouclé bijvoorbeeld, katoenen i ji iT i CiriiPTiini'iDiio+c'Dlc J middelpunt van de Jolo ateliers is. Dat zij het materiaal bij elk ontwerp het eigen karakter volmaakt laat behouden, kwam naar voren bij elke creatie. Te- I der is de stof bij de nieuwe modellen structuurweefsels en katoenen shantung met de milde, droge glans van natuur zijde, of pure natuurzijde met bijzondere dessins. Stoffen in een feest van kleu ren, fleurig maar niet uitdagend, zoals om de vrouwelijke gestalte gemouleerd mat orante» heel. lichte zachte nuances i ....ii n-? wan tfmon n-^«I i_i MARK f BI RlCim Een ceintuur geeft tie taille weer aan bij deze jeugdige japon in pied de poule, op de rok met een dubbele rij knopen gegarneerd. lUVrhnitcp nersfotoeraaf omver reed. 'litie en persmensen te voorkomen. 1 wicht: vette koeien j 3—3.25 voor ïsteuw, ee{2 D"*LS™wan onderzoek die werd 1.80—3; 2e kw en 2.60-2.75 3de kw. per kg TEHERAN (AP) De pasgeboren De commissie van onae z ht geslacht gewicht: vette kalveren 2.80—3 lekleindochter van de Sjah van Perzië ingesteld naar aanleiding v fntn-' Vuleaansoord heeft het maatschappe- kw; 2.45—2.75 2e kw. en 1.90—2.40 3e kw; [heeft de naam ontvangen van Mahnaz, yan nae|i^pnebfindeC Amsterdamse hoofd-kaP"aa> op 5 3 gebracht. .^^htere Jtalyeren 160-1.3^ varkens bo^hetg betekent de schoonheid van de journalisten bni de Aimsteiaamre i^iuj Een desbetreffend voorstel werd in een commissaris, meent da I buitengewone aanaeelhoudersvergade- SSSÏÏSraïïSl het incident hebben ^engewone^^ veroorzaakt. varkens bo- I ven de 100 kg 1.85-1.95: slachtzeugen 1.65 7wi,..rl_nri -1.75; jonge slachtzeugen 1.75—1.80; zou- maan. Lie sjan. cnc in /.wilserlann is, iters 1.90-1 80; Londense varkens per stukkreeg uit Teheran een lijstje met na men waaruit hij moest kiezen. ABCOUDE. Twee wachtmeesters van de Rijkspolitie hebben in de afge lopen nacht op a'e Rijksweg bij Abcoude drie jongens van zestien jaar aangehou den die in een gestolen wagen met zeer grote snelheid over de weg reden. Na een wilde achtervolging gelukte het de politie de auto tot stoppen te dwingen. De jongens vertelden ci'at zij de auto de vorige avond op de Heeren gracht te Amsterdam hadden gestolen. Zij zijn in bewaring gesteld. bijvoorbeeld met fijne, losse plooitjes juist even boven en onder de taille, die Bij|)iissi>ii(k> S<<I10011<M1 goon pooliloom moor dikwijls door een ceintuur losjes wordt geaccentueerd. Men wordt bij Jolo ook steeds persoonlijker in het interprete ren van de voor een bepaald seizoen be langrijkste modelijnen. Die persoonlijke creativiteit blijkt uit stekend aan te sluiten bij de stijl van Givenchy, dit seizoen voor het eerst na drukkelijk als voorbeeld gekozen. Dat is zeker een compliment waard, want die jonge Givenchy staat met Balencia- ga onbetwist aan de top van alle heden daagse modescheppers. Bijzondere sloffen Het fraaiste wat internationaal op tex- tielgebied wordt gebracht, past deze Ne- van groen en geel, dempt turkoois. teer blauw en ge- Dezelfde schoentjes Bij elke Jolo creatie zal men het komende voorjaar bijpassende schoen tjes kunnen vinden, vervaardigd uit precies dezelfde stof als dat kleding stuk. Block en Van Heij$t in Waal wijk gaat die schoentjes maken. Niet hoger dan van normaal modeschoei sel, zal de prijs zijn van die speciale accessoires. Met liefde gemaakt is wat bij Jolo tot stand komt, dat spreekt uit alle ontwerpen. De Nederlandse vrouw heeft door de jaren heen veel waar dering gekregen voor deze mode van eigen bodem met een bijzonder ca chet en ook een bijzondere graad van actualiteit. Daarom alleen al mag men haar feeling voor verfijning in kleding en voor modieuze lijnen ze ker niet laag meer aanslaan!

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1958 | | pagina 5