W'
M.O. in nood
GROOTSTE TEXTIELFABRIEK
YAN ONS LAND EEN EEUW OUD
RECEPTEN VA)
EEN
WEENSE CHEFKOK
De weverij in vol bedrijf
I TOEN
Zwervers met
e lonen
reis om de wereld met de keukenpan
Burgemeester wil
bemiddelen
Sleperswagens in ultra-modern bedrijf
deel
D1
Smoezelige boekjes
Inheemse hulp
ballpoints
Noodzaak
Baggeraars
en slepers
zwerven
samen door
de wereld
i
Aiié^dote§
Koninklijk
bezoek
Ultramodern
Rijbewijs in België
TITO OP BEZOEK
MIN [STER CALS:
MEER LEERLINGEN
DAN VERWACHT
Het HEIERSCONFLICT
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pag. 9
e Het „harF van het Sliedrechtse
1P Tm P al"V 'dsbureau; links de heer Visser,
r .A+c rlft V»nor Mtncpian on inccon
r.jbts de heer '-«jngejan, en tussen
hen ir t"«e baggeraars, die een
nieuw karwei zoeken.
Bed rij f s-
leiders op klompen
door Barend Maaskant
DE GUNSTIGE arbeidsproduktiviteit, de gunstige Neder
landse valuta ten opzichte var» die der mededingers en
de durf der ondernemers,om technische zowel als econo
mische risico's te nernen. Dit zijn de factoren, die de heer
S. E. Jongejan van het Sliedrechtse arbeidsbureau enkele jaren ge
leden opsomde in het Sociaal Maandblad Arbeid, waarom Nederland
op de wereldmarkt een niet te onderschatten concurrent kan blijven.
Zij zijn ook nu onverminderd van kracht.
De aannemers, die nu ook in Den
Haag en elders gevestigd zijn, komen
oorspronkelijk allemaal uit Sliedrecht,
vertelt de heer Adriaan Volker. De
arbeiders wonen er merendêels nog.
Dat is dan ook ,,die man op klom-'
pen, met een pruim achter de kie-i
zen, wiens schoolopleiding niet ver-:
der is gegaan dan de hoogste klas
van de dorpsschool, die dan tochj
maar bedrijfsleider van een fabriek'
is, die anderhalf miljoen gulden aan
bouw heeft gekost enhij kan het",
zoals ir. M. C. Fritzlin van Volker
het eens uitdrukte.
|IT beeld kali dan zo worden
aangevuld, dat de jongere men
sen misschien liever een gerolde si
garet in een mondhoek laten hangen
en dat de bagger-" fabriek" nu soms'
enkele malen duurder is. Maar het'
beeld blijft hetzelfde. Het is de op
zijn ervaring berustende kennis, waar
om het werktuig zó gesteld wordt, dat
de juiste dikte van de snee, de snij-
snelheid en de snijhoek verkregen
wordt. Hij bepaalt ook hoe groot de
snelheid van voortbeweging moet zijn
en de verplaatsing. Een baggerwerk-
tuig beweegt zich namelijk niet. in een
rechte lijn, maar het gedeelte, waar
het graaf- of zuigapparaat is beves
tigd. zwaait van links naar rechts
en omgekeerd. Als ware het een ro
botmaaier met enorme zeis. Al die
punten werken samen om de voort
gang van het karwei te becijferen.
Uitvoerders hebben een ongelooflijk
geheugen voor de aard en gesteldheid
van grondsoorten, die zij in de loop
van tientallen jaren tegen gekomen
zijn. Velen houden er aantekening van
in smoezelige notitieboekjes. Derge
lijke gegevens bezitten de aanne
mers ook, maar omdat baggeraars
niet zelden van werkgever verande
ren. bewaren zij ze zelf ook.
Zij schrijven meer op. Sommigen
hebben de vaste gewoonte (Floor de
Ruiter vermeldt het bv. in het waar
heidsgetrouwe levensverhaal over Wil
lem Vermeulen) om de fouten, die
zij aan een werkschip ontdekken, op
te tekenen om die bij een volgende
bouwopdracht te vermijden: Als man
van de praktijk had Vermeulen op
veel dingen een andere kijk dan de
ingenieurs van de werf. Dat dit geen
diko'oenerij is, getuigde ir. Fritzlin.
Verbeteringen op een nieuw schip ge
schieden meestal dank zij de ervaring
van de schipper op het oude.
fc
V»
0ED materieel en prima vak-
lieden zijn nochtans niet vol
doende om in een ver land aan het
(Advertentie)
'n Ideaal
bezit,
'n blijvend
geschenk
dl èejte
werk te gaan. Vrijwel altijd moet er
gebruik gemaakt worden van in
heemse hulpkrachten, omdat het be
stek dit voorschrijft. Daarom is liet
aantal Nederlanders, dat bü een ka
pitaal werk betrokken is, maar be
trekkelijk klein. Bij de constructie
van het materieel wordt daarmee re
kening gehouden. De slijkopzuiger, die
in 1955 voor Zanen Verstoep naar
Irak ging, kon door twee n^an be
diend worden. Omdat in het 'huiten-
land dag en nacht gewerkt kan wor
den ("aangezien daar de c.a.o. niet van
kracht is) behoefden slechts vier
mensen alleen voor dit kapitale werk
uitgezonden te worden.
Er zijn evenwel ook landen, waar
de aannemers niet zonder meer aan
het werk kunnen tijgen. Men moet
vaak noodgedwongen om de woor
den van de heer Jongejan te gebrui
ken een combinatie aangaan met
een firma, gevestigd in het land van
het werkobject, om met de vlag van
zulk een firma de nationaliteit van de
feitelijke uitvoerders te dekken.
Zelfs zijn er landen, waar een Ne
derlands bedrijf niet aan de gang mag,
maar wel als er een dochteronderne
ming gesticht wordt. Dit is bv. in En
geland het geval. Vóór 1928 kon er
voor 100 pet. met Nederlandse krach
ten gewerkt worden nu alleen met
Nederlands „kader" in dienst van de
dochtermaatschappij, die geheel op
Britse leest geschoeid moet zijn, der
halve ook met een Brits meerder
heidsaandeel in het kapitaal. De En
gelse baggerbedrijven hebben elk jaar
een dinertje, weet de heer Adriaan
Volker, maar de aanzittenden zijn
voor driekwart Nederlanders.
Zijn alle moeilijkheden toch over
wonnen, die de „beschermende maat
regelen op de werkenmarkt" veroor
zaken, dan kan het materieel ver
scheept worden. En nu is het bijzon
der interessant, dat onze baggeraars
in de tweede helft van de vorige eeuw
de stoot hebben gegeven tot de op
komst van de Nederlandse zeesleep
vaart. Zonder de transporten van bag-
germaterieel zou Nederland ook aan
zeesleepvaart hebben gedaan, maar
dank zij deze opdrachten heeft deze
bedrijvigheid een grote vlucht kunnen
nemen.
VÓÓR 1923 vooral vormden bag-
gervaartuigen de hoofdmoot
van het sleepwerk: rond 75 pet. Na
dit jaar zijn de sleepdiensten begon
nen sleepboten op strategische punten
op en rondom de Atlantische Oceaan
en de Noordzee te stationeren. Op de
ze manier is het bergen van in nood
verkerende schepen sterk toegenomen.
Uit praktische en economische nood
zaak hebben de baggeraars en de
slepers elkaar gevonden. De eersten
zwierven al over de wereld om ha
vens, kaden en pieren te maken
te Buenos Aires was er omstreeks
1890 een Nederlandse school voor
kinderen van arbeiders bij bagger-
werken toen de nog kleine, met
een gering vermogen uitgeruste sleep
boten zich moesten beperken tot het
naar binnen en buiten brengen van
zeeschepen.
Een enkele maal hadden de bagger
bedrijven hun materieel gedemonteerd
met Vrachtschepen laten verschepen.
Het monteren te bestemder plaatse
stuitte echter op grote m'oeilijkheden,
omdat er geen goede ontschepingsge
legenheid was. Voor de baggeraars
werd evenwel steeds klemmender de
vraag: Hoe krijgen wij baggermo
lens en bakken ter plaatse?
Voor de sleepdiensten was het even
min eenvoudig. Omstreeks 1880 waren
de Nederlanders met de zeesleepvaart
begonnen. Korte reizen nog naar
Huil, Londen en Boulogne maar
toch nog zo opzienbarend, dat een
sleepbootkapitein uit die jaren drie
dagen verlof vroeg om afscheid te ne-i
men van zijn familie, toen hij een reisj
naar Huil zou gaan ondernemen!
Hl
fET jaar 1892 beschouwt men
echter als het begin van de
Nederlandse zeesleepvaart. Toen kwa
men twee „echte" boten voor sleep
werk voor „lange" trajecten elk
met een machinevermogen van 750 pk
in de vaart. De Oostzee was in
hetzelfde jaar de eerste, die een bag
germolen van Rotterdam naar Cadiz
bracht. Voor 1892 ten einde was, wa
ren nog 35 stuks baggermaterieel over
zee vervoerd.
Daarop volgde ale wisselwerking
met aan de ene kant de baggerbedrij
ven, die allengs groter materieel lie
ten bouwen en aan de andere zijde
de slepers, die het enig juiste ant
woord gaven door grotere en sterkere
boten op stapel te zetten. De slepers
overvleugelden daarmee de Engelsen,
die reeds in 1860 baggermaterieel naar
Spanje brachten.
Bij gebrek aan ander* gegevens
moet ik mij beperken tot de (veelzeg
gende) cijfers vanL. Smit en Co's in
ternationale sleepdienst te Rotterdam.
Deze sleepte sinds 1892 rond 3000 bag
germolens, zuigers en baggerbakken,
waarvan alleen na de jongste wereld
oorlog circa 1150 stuks. Verreweg het
grootste deel was altijd Nederlands
materieel.
Ook dit voorbeeld toont aan, dat het
exclusieve baggerbedrijf een waarde
volle bijdrage levert tot het bevorde
ren van de goede naam van Neder
land in de wereld. Over de mening
van de lieer Jongejan, „dat ook in
het baggerbedrijf het welvaartsstre-
ven in deze materialistische tijd ont
aard is in louter jacht naar aards
slijk" zoals hij het met een aar
dige woordspeling zegt in een slotar
tikel.
IE ,in de Bothof
straat in Enschede
haast heeft, die
moet niet in een
auto gaan zitten. Want dan
loopt hij de kans te laat te ko
men. Maar de oorzaak van zijn
vertraging zal hem, als hij over
het juiste gevoel voor traditie
beschikt, een milde glimlach
ontlokken. Tien tegen een is het
een sleperswagen van Van HéeK
Co., stapvoets getrokken door
een fraai opgetuigd paard, die
hem de weg een wijle verspert.
Voor Van Heek Co. n.v., honderd
jaar en zojuist Koninklijk geworden,
is het tempo van de drie nog uit een
kleurrijk verleden overgebleven paar
den allang niet toonaangevend meer.
Uit de zaak, die Hendrik Jan en Her
man van Heek op 1 januari 3859 op
richtten, is in een eeuw tijds een van
de grootste textielfabrieken van ons
land gegroeid met een uiterst modern
produktie-apparaat en een vooruitstre
vend sociaal klimaat.
Deze gebroeders warea lie te eer
ste telgen van het geslacht Heek,
die zich li de textiel bega— Cl at ge
beurde zo'n 80 jaar eerder Jen-
drik Jar van Ie-':, afkomstig if sen
herberg m 3 4..en. :ich in Enschede ves
tigde als koopman in linnen.
Wie de tegenwoordige oudste directeur,
de heer H. B. N. Ledeboer van wie ee-n
voorouder rond een euw geleden in de
familie Van Heek trouwde, aan het pra
ten krijgt over de wederwaardigheder
van hei bedr ,jf in de loop der tijden,
kan wel een pa aardige anecdotes ho
ren. De voorvaderen waren nog al on
dernemend en dachten er goed aan te
doen aan het eind van de vorige eeuw
een schip te charteren om de katoentjes
zelf naar de tropen te vervoeren. Maar
bij Aden leed het zaakje volslagen schip
breuk en men staakte toen de eigec
verscheping maar. Ook heeft men nog
eens pogingen gedaan om in Lancashire
een kolenmijn te gaan exploiteren. Ge
worden is het echter nooit iets.
Toen wijlen prins Hendrik ki 1907 sa
men met koningin Wilhelmina Van Heek
Co een bezoek bracht, stond hij niet
zozeer versteld van een produktie van
100.000 moltondekens in de week, maar
wel van het feit dat men er in slaagde
die in de kortst mogelijke tijd ook af
te zetten.
Het paradepaardje van Van Heek is Co
is op het ogenblik haar ultramoderne
volautomatische weverij met meer dan
500 getouwen, T.N.O. heeft zich moeite
gegeven voor een zo gering mogelijk la
waai en het stof wordt er zoveel moge
lijk uit de lucht gezuiverd. Ook heeft
men op dit gebied mogen profiteren van
de ervaring van concurrenten-
Van Heek Co. n.v. beslaat in haar
produktie het hele gamma der katoen
industrie, van het allergrofste (dweilen)
tot het allerfijnste (poplins). Daarnaast
heeft men nog een wollenstoffenbedrijf.
2400 man personeel dragen elke week,
ieder op zijn terrein, hun steentje bij
tot een produktie van 700.000 m2 weefsel.
VOLGENDE KEER:'
AMSTERDAM (ANP). Het gerechts
hof te Amsterdam heeft gisteren de 69-
jarige Amsterdams» pensionhouder R.
M. M. in hoger beroep veroordeeld tot
vier jaar gevangenisstraf. Enkele maan
den geleden heeft de man zijn 59-jarige
vrouw met een breekijzer op het hoofd
geslagen. Volgens M. zelf zouden haar
bloedende wonden ontstaan zijn door een
val van een trap.
BRUSSEL (A.P. - Als het wetsont
werp van de Belgische afgevaardigde
van de Christelijke Volkspartij G. Gil
les de Pelichy wordt goedgekeurd, zal
binnenkort ook in België een rijbewijs
voor automobilisten verpljclit worden ge
steld.
Tot nu toe kon. iedereen met een auto
rijden, als hij achttien jaar was en we
genbelasting betaalde.
Het wetsontwerp wil van de huidige
autobezitters nog geen rijbewijs eisen,
doch wel van degenen die voor het
eerst gaan autorijden.
BELGRADO (AP) President Tito
van Zuidslavië zal in december een be
zoek brengen aan Indonesië, aldus is
gisteren officieel in Belgrado bekend
gemaakt. Hij zal ook Indië en de Ver
enigde Arabische republiek bezoeken.
Verwacht wordt dat Tito meteen na de
nationale feestdag van 29 november
op reis zal gaan.
JA in gedachten zit ik weer: Am Fran-
ziskanerplatzom duidelijker te zijn:
ik breng een bezoek aan de chefkok
van dit etablissement en laat mij uitvoe
rig inlichten over een paar specialiteiten
van zijn Weense kookkunstHij is vrien
delijk en geduldig in zijn uitleg zoals
trouwens de meeste Weners zijn, en als ik
hem verlaat ben ik in het bezit van een
aantal echte gezellige Weense recepten,
waarvan ik u er hier een paar zal beschrij
ven.
En dan mag ik wel beginnen met de
WIENER KARTOFFELSUPPE (Aardappelsoep):
voor vier personen hebt ge nodig: plm. 1% pond
aardappelen, 1 grote peen, U selderijknol, 1 ons
champignons (uit blik), 65 gr. margarine, vet of
boter, twee volle eetlepels bloem. Ui 1 water, zout,
peper en een wolkje paprikapoeder naar smaak.
Snijd de ingrediënten behalve de champignons
in dobbelsteentjes en fruit ze goudgeel in de
margarine. Doe er dan de in plakjes gesneden cham
pignons bij en strooi er de bloem overheen. Roer deze
massa door elkaar en giet er het intussen heet
geworden water op. Laat aan de kook komen en
reken dan nog plm. 14 uur voor het gaar worden.
Strooi er zout, peper en paprikapoeder op en bedenk
wel, dat deze soep er het prettigste, en vooral aan
trekkelijkste uitziet, als de blokjes aardappel niet
verkookt zijn. maar inderdaad nog in de vorm van
blokjes aanwezig zijn.
Voor het opdienen strooit u er enige eetlepels
gehakt groen peterselie of selderijgroen in.
Afgezien van de frisse kleur, geeft ge uzelf daarmee
no" een extra scheut vitamine C
En na deze soepinleiding zou ik met u een ver
rukkelijke Saftgulyas willen bekijken
SAPPIGE GOE-
LASJ: alweer voor
vier personen: vraag
aan uw slager plm.
6 ons mals rund
vlees enigszins
doorregen en
vooral niet taai.
Een stuk van de
rib is bijzonder ge
schikt, maar ook
runderlappen doen
het goed, 6 ons uien,
10 gr. verse rode paprika, 1 ons mar
garine of vet. 1 eetlepel bloem en
indien ge het kunt krijgen een theelepel
kummel. Verder zijn hierin eigenlijk
onmisbaar het gestampte teentje knof
look. een snuifje marjolein (gedroogd)
en zout naar smaak.
door
MICKY
WOODHOUSE
Het vlees wordt in kleine stukjes ge
sneden; ter grootte van een klein dob
belsteentje. De uien snijdt ge eerst
in piakken en vervolgens in sliertjes.
Laat allereerst de uien in uw marga
rine of vel (dit kan veel meer hitte
verdragen en maakt de uien gauwer
goudbruin!) goudbruin bakken en als
dit gebeurd is, doet ge er de papri
ka bij en blust dit hete gedoe met
een klein wolkje azijn en een eetlepel
water.
Nu doet ge er het vlees bij met
alle andere ingrediënten behalve de
bloem en laat kleur krijgen. Dê
bloem hebt ge apart gehouden en die
Strooit ge er nu ook op. Goed door
roeren en net zoveel water bijgieten.
als nodig blijkt te zijn om uw goelasj
gaar te laten stoven.... en toch niet
aan te laten zetten. Daarentegen mag
het vlees ook niet in een bad rond
drijven.
De kunst van het toebereiden ligt
hierin: er moet net genoeg vocht op
gegoten worden om er een smeuïge iet
wat gebonden massa van te maken,
die er roze-rood-bruin uitziet en geurig
ruiktlaat staan smaakt.
Het lekkerste serveert ge hierbij:
gekookte aardappelen, die ge alvo
rens ze op te dienen, royaal met ge
hakte peterselie bestrooit.
En tot slot van dit Weense etentje
een heerlijk toetje!
KAISERSCHMARKN: 4 personen
vragen: 4 eieren, die ge met 60 gr.
suiker en de helft van 1/8 1 room of
koffiemelk met 50 gr. bloem, 50 gr.
rozijnen en een mespuntje zout luch
tig door elkaar klopt. In een grote koe-
kepan laat ge plm. een half ons room
boter goudgeel en heet worden en giet
uw beslag hierop.
Laat gedurende 15 minuten „stollen"
en gaar worden. Dit bereikt ge het
gemakkelijkste door de pan heen en
weer te blijven schudden, soms op hoge
vlam. soms op lagere. Dat hangt af
van het al of niet te vlug bruinworden
/an de onderkant van uw kunstwerk.
Ge controleert dit, door met een pan-
nekoekmes, de zijkanten op te lichten
en vlug een kijkje eronder tene men.
Laat hel vochtige bovengedeelte, bij
dit oplichten van de zijkanten, er tege
lijk onder glijden.
Als de bovenkant gestold maar
vooral niet uitgedroogd is, scheurt
ge alsof ge in een aanval van woede
geraakt de pannekoek in stuk
jes (plm. 3 centimeter ii. het vierkant)
en serveert deze, liggend in een war
me schaal, dun bedekt met abrikozen
jam.
De „zoete smullers" vragen er mis
schien nog wat suiker bij en de lief
hebber van een „aangeschoten" re
cept giet er wat verlegen een
wolkje rum overheen, dal hij mis
schien nog wel aansteekt ook (flam
beren).
Ziezo, dit was ons Weens uitstapje,
wel bekome het ul
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De situatie waarin
het middelbaar onderwijs zich bevindt
en ook in de eerstkomende jaren
nog zal blijven is zo zorgelijk, dat
slechts met de uiterste krachtsinspan
ning aan de moeilijkheden het hoofd
is te bieden. De aantallen leerlingen
blijven boven verwachting stijgen en
er zijn niet voldoende leraren om ben
op te vangen.
Dit deelt minister Cals mee. aan de
Tweede Kamer in een voorlopige prog
nose over het middelbaar onderwijs voor
de jaren 1959 tot 1961. In 1954 heêft de
commissie v.h.m.o. bepaalde voorspellin
gen gedaan over het aantal te verwach
ten leerlingen en de behoefte aan leraren.
Het blijkt dat deze verwachtingen nog
aan de lage kant zijn geweest en dat de
golf, die thans aan de voet van het mid
delbaar onderwijs klotst, hoger stijgt dan
ooit voorspeld.
Nog slechter
Voor de jaren 1959, 1960 en 1961 komt
minister Cals thans tot de raming van
respectievelijk 161.000, 173.000 en 182.000
leerlingen. Met deze raming en de klasse-
deler heeft de minister voor de komende
drie jaar ook het vereiste aantal lerarén
berekend en wel op 10.400, 10.900 en
11.300. Aan bevoegde leraren zijn naar
schatting in die tijd slechts 7200, 7400 en
7700 man ter beschikking, zodat de be
voegdheidssituatie bij het middelbaar
onderwijs in de komende jaren nog aan
zienlijk slechter zal worden. Van een
tekort van 2200 in 1958 zal dit oplopen
tot 3600 in 1961.
Lichtpunt
De minister spreekt nu alleen over de
bevoegde leraren, maar, Zegt hij, ik zóu
de vele bezitters Van een kandidaats
diploma of een middelbare akte a tekort
doen, die hoewel niet volledig bevoegd,
met grote deskundigheid en toewijding
helpen de moeilijke toestand het hoofd
te bieden.
De enige lichtpunten, die minister Cals
kan aanwijzen, zijn de stijging van de
cijfers der toelating tot de universiteiten,
de gunstige invloed van de studietoelagen
en de resultaten van de voorlichtingsactie.
AMSTERDAM (ANP) Burge
meester mr. G. van Hall van Amster
dam wil bemiddelen in het Amsterdam
se heiersconfliet. Hij heeft zich daartoe
gisteren in een onderhoud met dé
voorzitters van de landelijke federaties
van .heiwerkers en de Amsterdamse
organisatie van heiers Broederschap
bereid verklaard Hij heeft als voor
waarde gesteld dat de slakende heiers
het werk hervatten.
Morgenochtend zal op een ledenver
gadering van Broederschap het voor
stel tot hervatting van het werk op
basis van het CAO-uurloon plus 25
próeënt Worden beslist, Wordt dat aan
genomen, dan zal de burgemeester be
middelingspogingen doen bij de be
trokken instanties in Den Haag en kan
dinsdag of woensdag het werk worde»
herv»t.
Zaterdag 22 a^fetnber 1958
