Voorsprong in het heelal M1 Ingewikkelde reeks minutieuze operaties grotendeels geslaagd E' „Honen zo op Cape Canaveral THOR-ABLE IN BEELD Dr. ir. Kooy„niet raken Peking verlengt bestand maar Quemoy groef zich toch m Zaterdag begint conclaaf voor pauskeuze HOE OOK DIT SCHOT OP DE MAAN MOGE AF LOPEN, DE LANCERING VAN DE PIONIER IS OP ZICHZELF AL VAN HISTORISCH BELANG H1 TITO VIT OP VERZOENING Zo beschreef Jules Verne eind vorige eeuiv DE START 11 oktober 1958 NOG MAAR EEN (VERRE VAN AARZELEND) BEGIN Weergaloze precisie dat hetzelfde verschil bestaat tussen de Afgeweken, maar.... 2 Glorieus begin voor visserijbedrijf Genaaste overnemingen worden verkocht Christelijke volkspartij maakt winst ten koste van liberalen en socialisten OPTIMISME NIET MISPLAATST Maandag 13 oktober 1958 ZEEUWSCH DAGBLAD Pagina 7 Ondanks eigen koers BELGRADO (Reuter) Maarschalk Tito, die tv/ee maanden geleden voor de tweede maal in de na-oorlogse geschie denis van zijn land voor een bijna com plete breuk stond met het Kremlin, heeft gisteren in de aanwezigheid van een grote menigte verklaard, dat Zuiü- slavië de eenmaal ingeslagen weg zal blijven volgen. Hij zinspeelde op een mogelijke ver betering van de betrekkingen met Mos kou toen hij eraan toevoegde: „Wij we ten, dat deze toestand niet lang kan duren en dat er eens weer betere betrek kingen zullen zijn. Waarom zouden wij die betere relaties dan niet zo spoedig mogelijk hebben?" Antwoord aan Peking Hij veroordeelde de Sow jetunie en de communistische buurstaten van Zuid- sla vië wegens hun aanvallen van de- laatste maanden op het regiem in Zuid- slavië- Hij liet op die verwijten, waarin hij ook de Chinese volksrepubliek be trok, volgen: ,-Wij wensen het recht om wij het best oordelen, maar wij zullen zelf ons land te beheren op de wijze die van de andere kant aanvaarden wat positief en dus bruikbaar is. Wij zullen alles doen om hun geen redenen te ge ven voor nieuwe aanvallen." Tito sprak bij de opening van het laat ste onderdeel van Zuidslavië's grootste fabriek: een staalfabriek die per jaar driekwart miljoen ton staal kan leveren. ROME (Reuter) Zaterdag om vier uur begint in Rome het conclaaf der kardinalen, waarin de nieuwe Paus ge kozen zal worden. Dit is gisteren vastgesteld in een ver gadering van de zestien kardinalen, die zich op het ogenblik in Rome bevinden. In die vergadering is tevens bepaald, dat de plechtige bijzetting van paus Pius XII vanmiddag om vier uur zal beginnen. De plechtigheden zullen on geveer vier uur in beslag nemen. Zaterdag en zondag zijn honderddui zenden rooms-katholieken uit Rome en uit alle delen van geheel Italië naa*- de Sint Pieter getrokken om er afscheid te nemen van de Paus, die er voor het hoogaltaar ligt opgebaard- Terwijl in de talrijke zijkapellen door bisschoppen en andere hoge gees telijken plechtige requiemmissen wer den opgedragen, dromde de mensenmas sa door de stilte van de ruime basiliek. Zaterdagmorgen vroeg stonden al dui zenden Romeinen op het grote plein voor de St. Pieterkerk, en toen de deu ren om zes uur open gingen, drongen geestelijken en leken naar binnen. De gehele dag voerden extra treinen en vliegtuigen nieuwe stromen pelgrims aan. Toen de basiliek 's avonds om acht uur gesloten werd, stonden nog tiendui zenden mensen buiten te wachten. Half miljoen In de loop van zondag hebben naar schatting een half miljoen mensen langs ae baar van de Paus gedefileerd. Van morgen om zes uur zou de Sint Pieters kerk weer geopend worden tot vanmid dag één uur, wanneer begonnen wordt met de voorbereiding van de bijzettings plechtigheden. ...Een vreselijke slag daverde I te drukken. Een allerver-braakte een orkaan door de lucht, geen inense- j sckrikkelijkste vuurgloed lijke taal is in staat dat uit j deed de grond sidderen als Het paard Tiepoletto heeft te Long- champs de Prix du Grand Criterium, een ren over 1600 meter, gedoteerd met een bedrag van 120,000 gulden aan prij zen, gewonnen met twee lengten voor sprong op Apollo. ["ET elke duizend kilometer die de Pionier aflegt in zijn duize lingwekkende vaart door de wereldruimte groeit liet zelf vertrouwen van het Amerikaanse volk dat zo'n geweldige klap kreeg in het afgelopen jaar, het eerste van het tijdperk van de ruimtevaart. Dit is bij benadering de baan van de Pionier ten opzichte van de buiten hun onderlinge verhouding getekende aarde en maan. verst van de aarde verwijderde Amerikaanse kunstmaan. 2. De baan van de derde Spoetnik, de enige Sowjetrussische kunst maan die nog om de aarde draait. 3. De baan die de Pionier had moeten volgen. 4. De baan die de Pionier ongeveer heeft gevolgd. Zondagavond werd medegedeeld dat de baan hier weer afboog in de richting van de aarde. 1. De baan van de Vanguard, de EN „schot op de maan". Het klinkt zo eenvoudig, maar het is dat niet. Miljoenen mensen vragen zich dan ook sedert zater dag af hoe het eigenlijk in zjjn werk gaat. De vorige week hebben wij onze lezers al uitgelegd welke baan de Thor-Able moet beschrijven om binnen het bereik van de zwaarte kracht van de maan te kunnen komen. Om in die baan te kunnen komen moest de Pionier een snelheid krijgen welke die van de kunstmaanraketten verre overtreft. Immers, de Pionier moest geheel los kunnen komen van de aantrekkingskracht van de aarde. Dat was niet het geval met de kunst manen. Zouden die niet aan de aan trekkingskracht van de aarde gebonden zijn dan konden zij geen banen om de aarde beschrijven. Een meertrapsraket van 52 ton, heel wat minder dan de enorme startgewich ten die werden toegeschreven aan de spoetnikraketten, is voldoende geble ken om de Pionier de gewenste snel heid van ongeveer 40.000 kilometer per uur te geven. De snelheid die nodig is om een Jcunstmaan in een baan om de aarde te brengen is ongeveer 28.800 kilometer per uur. De Thor-Able die de Pionier in zijn baan bracht bestond uit de volgende onderdelen: 1 een ballistische raket (type Thor) A met middelbare reikwijdte (2400 kilo meter) als eerste trap; o een tweede trap van de kunstmaan- raket Vanguard als tweede trap; o een kleine raket (type ABL) als derde trap, de drager van de Pionier. A een paddestoelvormige satelliet, aan ^*de bovenkant voorzien van een af- remraket. DRIE TRAPPEN De machtige Thor, een raket met vloeibare brandstof, stuwde het geheel door de dichtere luchtlagen en viel, na te zijn uitgebrand, naar de aarde terug. De tweede trap, eveneens werkende op vloeibare brandstof, voerde de snelheid van het resterende, belangrijk lichter geworden, deel van de raket verder op en viel, na te zijn uitgebrand, even eens naar de aarde terug. De derde trap, werkend op vaste brandstof, gaf de Pionier de laatste felle stoot in de richting van de maan en maakte zich, na te zijn uitgebrand, van de satelliet los. Zou de topsnelheid van de Pionier maar enkele kilometers afwijken van de berekende topsnelheid dan moest dat tot gevolg hebben dat de Pionier vele honderden kilometers uit de berekende koers raakte: OP HAWAII Alles hing af van het bereiken van een punt op een bepaalde afstand van de maan op een berekend tijdstip. In dien de Pionier dié plaats cp die tijd bereikte moest op Hawaii iemand op een knop drukken. Een radiosein zou dan de remraket aan de bovenkant van de Pionier in werking stellen waardoor de razende; snelheid van de Pionier zoveel zou verminderen dat de aantrekkingskracht van de maan vat op de *,,reuzenpaddestoel" kon krijgen. Stille Oceaan kon men dat laatste zon dag merken: daar werd een totale zonsverduistering waargenomen. Daar stond de maan precies tussen de zon en de aarde.) Of de Pionier daarna om de maan zou blijven cirkelen of weer in de richting van de aarde zou schieten en wellicht een ellipsbaan om maan en aarde samen zou gaan beschrijven was een open vraag. Dat moest men afwachten. VOLGEND SCHOT Hoe dat zal gaan kan een volgend schot op de maan" leren. Immers, dit is nog maar een begin. Er zullen nog vele Pioniers volgen. Daarom heet de Amerikaanse reuzenpadde- stoel ook Pionier I. Zowel de Amerikaanse luchtmacht, die de Pionier I heeft gelanceerd, als het Amerikaanse leger zullen in de komende maanden verscheidene po gingen ondernemen het beter te doen. Al die pogingen zijn voorbereidingen van de Amerikanen voor reizen in be mande ruimtevaartuigen door het kleine deel van het heelal dat tussen de aarde en de maan ligt. De drieste pogingen die men nu op Kaap Canaveral onderneemt zijn aan wijzingen dat de maan het eerste reis doel van de ruimtevaarders van de toekomst zal zijn. De Amerikaanse regering maakte dat onlangs trouwens onomwonden duidelijk toen zij een duidelijk plan uitstippelde. Het plan, dat president Eisenhower in maart van dit jaar goedkeurde, voorziet in: het brengen van een satelliet in een baan om de maan; het laten landen van een onbe mand klein ruimtevaartuig op de maan; o een retourvlucht aardemaan aarde met een onbemande raket. Daarna zou pas een reis van een bemand ruimtevaartuig naar de maan en terug binnen het bereik van de mo gelijkheden komen te liggen. HOE ook het resultaat moge Roy W. Johnson, de directeur van het Amerikaanse overheidsorgaan dat Zijn van uit Amerikaanse daarbij de koers bepaalt, zei onlangs: schot op de maan", nu al staat ..Deze proeven zullen, indien zij slagen, j i tr..„ de eerste resultaten van pionierswerk het vast dat de mannen van Kaap zjjn dat men kan vergelijken met de Canaveral met de geslaagde lance- eerste geslaagde vluchten van de ge- r-incr van do Thor-Able de raket broeders Wright bij Kitty Hawk, meer ring van ae inoi «.Die, ae idisei, dan _0 -aar geIeden Precies zoais de die de Pionier wegscheurde van gebroeders Wright, die ten slotte suc- de aardse zwaartekracht, een ces hadden na een reeks van misluk- i. uikmgen, zullen wij ons niet voorspiege- techmsche prestatie nebben len dat onze eerste vluchten in de ruim- geleverd die alle tot nu toe zowel te meteen volledig zullen slagen", in Amerika als in de Sowjetunie De eerste reis van de Pionier, dat bereikte resultaten met kunst- Staat nu al vast, is beter geslaagd dan u 17. „u_ Johnson had durven hopen. manen en ballistische reuzen- p;(r zaj nu ()0k minder aanleiding dan raketten verre in de schaduw voorheen zijn voor smalende opmerkin- gen van Radio Moskou. Een maand ge- steR- leden scheen die aanleiding nog wel aan- wezig te zijn. TN de plaats van de „sinaasappel Naar aanleiding van de aankomst in de Amerikaanse kunstmaan Van- Engeland van Amerikaanse raketten van guard die met onmiskenbare be- het type Thor de raket waarmee nu doelingen maandenlang ten onrechte zo'n geweldige prestatie is bereikt werd gebagatelliseerd, is nu de Pionier, verklaarde Radio Moskou op 10 septem- reii7ennaddestoel Bekomen die ber: "De waarde va" de« raketten is een reuzenpaaaestoei, gekomen aie bekend Zy 0ntpioöen voordat zij gelan- met weergaloze precisie in een zich ceerd zyn 0f vallen honderden kilometers steeds verder van de aarde verwijde- van het doel verwijderd in duizenden rende baan is gebracht. stukken omlaag. Een gewoon mens met gezond verstand....... zou veronderstellen Weergaloze nrecisie zeker obk al sla- Amerikaanse en Sowjetrussische raket- een de Amerikanen Ir rhet in de Pionier ten als tu®sen een kunstmaan ter grootte binnen leid van de aanïefS- ton^ SP°etnik vilden men "mi Kaap CanavefaPmag^ifn De reuzenpaddestoel van de Amerika- mlt de IneelnnflhL iSfaDDe Drestatie nen is het antw°°rd op het geringschat- mlle hliiken uit het volgende Amerikaan- tende Sowjetrussische oordeel over zowel se overzicht! van de Incfgelfjke^êsuRatén da Amerikaanse kunstmanen als de Thor. van het schot op de maan. i Volledige mislukking De Thor-Able gaat niet van start. 2 Gedeeltelijke mislukking. De Thor Able gaat van start maar explodeert kort daarna in de lucht als gevolg van een mechanische fout in een van de trappen. 3 Gering succes. Na een geslaagde start functioneren alle trappen nor maal en schiet de maansatelliet de we reldruimte in maar blijft verre van de aantrekkingskracht van de maan. 4 Matig succes. De maansatelliet overbrugt het grootste deel van de afstand tussen de aarde en de maan maar de „reminstallatie" weigert waar door de maansatelliet niet door de maan kan worden aangetrokken. 5 Bevredigend succes. De „remin- stallatie" van de maansatelliet werkt volgens plan en de maansatelliet komt binnen het veld van de aantrek kingskracht van de maan; de waarne mingsapparaten in de maansatelliet wei geren echter de dienst waardoor op aarde geen gegevens opgevangen kun nen worden. *r Volledig succes. Alles gaat vol- gens de plannen. De maansatelliet wordt door de maan aangetrokken en vliegt er in een wijde hoog omheen ter wijl de instrumenten alle waarnemin gen naar de aarde seinen en die seinen goed op aarde ontvangen worden. Dit overzicht van de mogelijkheden geeft een indruk van de ongelooflijke ingewikkeldheid van deze fantastische onderneming. Het biedt ons al geen vol ledige houvast meer omdat het berust op de veronderstelling dat de maan satelliet wel in de enig juiste baan zou komen nadat de start volledig was ge- 1 een orkaan zijn vlammen uit. De aarde werd opgeheven. Slechts aan wei nigen gelukte het in dat ogenblik van schrik het pro jectiel glorierijk tussen vlam men en damp opwaarts te zien snellen. ...Het weer, tot dusver zo schoon, veranderde plotse- seling; de lucht werd geheel en al bewolkt. Het kon ook wel niet anders na de gewel dige verplaatsing van de luchtlagen ten gevolge van het ontploffen van 200.000 kilo schietkatoen. ....en zo werd de start van zijn reis naar de maan in zijn boek uit gebeeld: Een kijkje in het inwendige van de Pionier, nadat de kegel vormige bodem en deksel zijn verwijderd. Duidelijk zijn langs de binnenwand de vele instrumenten te zien die de sterkte van magnetische krachtvelden, temperatuurverschillen, radioactieve stralingen en andere verschijnselen in de wereldruimte meten, de inslagen van meteorieten registreren en een infrarood beeld van de achterkant van de maan hadden zullen vastleggen. Bovendien bevat de Pionier zendertjes voor het terugseinen van al die gege vens naar de aarde. De Pionier nu is van die baan afge weken. Overigens is alles naar wens verlopen. Op grond van bovenstaand overzicht zou men dus de termen van ce Amerikaanse deskundigen zelf gebrui kend, kunnen spreken van een tamelijk bevredigend resultaat, daarmee de ver richte prestatie geenszins verkleinend. Dit eerste schot op de maan", hoe het ook moge aflopen, is een eerste glorieuze begin, maar ook een eerste aarzelende stap in de richting van de verovering van de ruimte. De baan van de Pionier zou dan worden afgebogen, om de geheimzin nige achterkant van de maan heen. Functioneerde de remraket niet dan 3. een derde kleine trap IERNAAST ziet u hoe raket Thor- Able is opgebouwd: 1. een Thor van de Amerikaanse luchtmacht lengte ongeveer 18,5 meter, gewicht 45 ton, reikwijdte tussen 2400 en 3500' kilometer, werkt op vloeibare brandstof. 2. een tweede trap van een kunst maanraket Vanguard; werkt op vloeibare brandstof. zou de aantrekkingskracht van de maan te zwak zijn en zou de Pionier langs de maan het heelal inschieten. vaste brandstof. werkt op 4. de Pionier, aangebracht in de van de raket. kop Arbeiders die aan de raket Thor- Able werken, laten de tweede trap langzaam op de eerste trap zakken. Op de foto ziet u onder de tweede trap uit de uitlaat steken. De minutieuze zorg aan dit pro ject besteed heeft een prachtig resultaat gehad. Voor het eerst slaagde men er in bijna zonder af wijkingen de vlucht van de raket te laten verlopen. BREDA Dr ir. J. M. J. Kooy, lector In 1946 schreef u in uw boek „Ballistics - .1 l - r 1.U r..l>... i U nv, ifo v, rl n f en Was de Pionier wel om de maan heen gebogen dan zouden de inmiddels - stomme neuskeeel radiografisch in werking gestelde 5" de stomPe neusKegei. waarnemingsapparaten een „electro- nisch beeld" van de altijd van de aar- Te mze^ geeft aan hoe de Pio- de afgewende kant van de maan heb- nier. onder .de neusk^gel op de derde ben opgenomen en dat naar de aarde trap is aangebracht en hoe de derde hebben geseind. trap past in de kop van de tweede Het tijdstip van het „schot op de trap maan" was namelijk zo gekozen dat, indien alles naar wens verliep, die achterkant door de zon werd besche nen. juist tussen de zon en de aarde (in de De maan stond dan namelijk Pi«rkr|i'i]^fivitpifDpp,nfi«iiiyi tussen de zon en de aarde (in de tl UÜUKL1V HCllfeLCll U UII1 aan de K.M.A. te Breda, die interna tionaal tot de belangrijkste raketdes kundigen behoort, zei ons gisteren goede grond te hebben om aan te ne men, dat Rusland zeer waarschijnlijk éénmaal en vermoedelijk meer keren geprobeerd heeft een raket naar de maan te schieten. Maar die pogingen of the future" (Raketten van de toe komst), dat men door middel van een ontploffing van een atoombom gemak kelijker de aankomst van een raket op de maan zou kunnen waarnemen dan door verspreiding van een kleurstof of een magnesiumflits. Acht u dat nog zo? zijn mislukt, zei'hij. Men heeft ge- Natuurlijk kan dat nu nog, maar in J c V-,1IfMC nrJi ntol ft-, «or OlC nil DJAKARTA (Rtr.l. De Indonesische gering zal de Nederlandse ondernemin gen. die zij indertijd heeft overgenomen, aan Indonesische zakenlieden verkopen. Dat heeft de minister van landbouw. Sunardjo verklaard. tracht ze angstvallig geheim te houden. Dat de Russen in staat zouden kunnen zijn tot het lanceren van een maan- raket, opperde dr. Kooy vorig jaar november, toen Spoetnik II in een baan om de aarde was gebracht. Het is voor hem geen verrassing, dat Amerika thans de Sovjetunie voor is geweest. Er blijkt uit, dat beide par tijen tegen elkaar opgewassen zijn. De Russen waren het eerst met de kunst 1946 waren wij nog niet zo ver als nu. Bovendien is het veel mooier om een raket om de maan heen te zenden en dan in zijn baan te volgen. Het gaat er niet meer om de maan te raken. Overigens zou het waarneembaar ma ken van een landing ook op verschei dene andere manieren kunnen gebeu ren. zoals met blitzpoeder en met verf, die een kleurvlek te zien zou geven. maan. de Amerikanen zijn dat nu met Maar, gelijk gezegd, ook dergelijke mid een raket naar de maan, zei hij. delen zijn niet meer nodig. Het zijn Eigen nieuwsdienst DEN HAAG. Het visserijschap zal in zijn vergadering van 30 oktober de op richting bespreken van een produktivi- teitscentrum voor het visserijbedrijf Dat centrum zat in vijf jaar onderzoekingen verrichten op het gebied van efficiency en techniek Het doel is de Nederlandse visserij bij de Euromarkt en een even tueel groter vrijhandelsgebied in een gunstige concurrentiepositie te plaatsen. ruwe middelen, zij werken besmettend en men wil de maan juist in haar oorspronkelijke toestand zien. Vermoedelijk bestaat de achterzijde van de maan ook uit ringbergen, zoals de voorkant laat zien. Dr. Kooy maakte tot slot de nuchtere opmerking: Wat Amerika nu heeft gedaan, is voor het grote publiek wel nieuw, maar voor ons betekent het een alwikkeling van het programma. Van onze correspondent. BRUSSEL. De eerste nog maar zeer gedeeltelijke uitslag van de verkiezingen voor de Belgische gemeenteraden lijkt een bevestiging van de uitslagen der verkiezingen voor Kamer en Senaat, die op 1 juni gehouden zijn. Deze brachten een grote overwinning aan de christelijke volkspartij ten koste, van socialisten en liberalen. De christelijke volkspartij blijkt tot o'usver de verliezen, welke zij in 1952 bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen ge leden heeft, meer dan goed te hebben gemaakt en dit vooral ten koste van de liberalen. De socialisten handhaafden zich in die Eigen nieuwsdienst WASHINGTON De optimisten onder de Amerikaanse politici heb ben gelijk gekregen: de regering van de Chinese volksrepubliek heeft zon dagavond, ruim een uur na het af lopen van de wapenstilstand rondom Quemoy bekend gemaakt, dat zij het bestand met veertien dagen heeft ver lengd. In Washington verwachtte men gisteravond, dat de Amerikaanse regering nu van haar kant bekend zal maken, dat zij voor dezelfde periode zal afzien van het doen begeleiden van nationalistische transporten door Amerikaanse oorlogsschepen. Radio-Peking zond gisteravond de in hoogdravende bewoordingen gestelde order uit, waarin aan het „bevrijdings leger" werd opgedragen, voor de .duur van nog eens veertien dagen niets tegen Quemoy te ondernemen. Uit de tekst van de order blijkt duidelijk, dat Peking er nog altijd op speculeert, dat het garni zoen van Quemoy vrijwillig naar de com munisten zal overlopen. Ook spreekt er de hoop uit, dat het tot een breuk zal kunnen komen tussen Tsjang Kai-sjek en de Amerikaanse regering. Dekken Kort voor het aflopen van de eerste wapenstilstand hadden de verdedigers van Quemoy zich weer ingegraven in de stellige verwachting, dat het bombarde ment om middernacht opnieuw zou be ginnen. Het nationalistische departement van defensie had zelfs een in zeer stel lige termen gestelde waarschuwing uit gegeven, dat het onvermijdelijk was, dat het bombardement van de communis- ten zou worden hervat, omdat de natio nalistische regering er nu eenmaal niet aan kan denken, onderhandelingen met de communisten te beginnen. Terwijl het blijkbaar onverwachte nieuws van verlenging van het bestand op Formosa bekend werd, bevond zich daar de Amerikaanse minister van defensie McElroy, die even eerder had gezegd, dat het zou afhangen van de daden van de communisten, of de Ameri kaanse strijdkrachten op en om Formosa nog verder zouden worden versterkt. Hij gaf verder als zijn mening te kennen, dat de regering van Tsjang Kai-sjek op een geschikt ogenblik bereid zou kunnen worden gevonden om te overwegen of het mogelijk zou zijn, haar strijdkrach ten op de eilandjes vlak voor de kust van Rood China te verminderen. Hij zei, dat het niet het doel van zijn reis naar Formosa was om Tsjang te bewe gen, reeds in het huidige stadium zijn garnizoenen op die eilanden te vermin deren of zelfs geheel terug te trekken. WENEN (AP) - Weners die de signalen van de maanraket graag willen horen, kunnen sinds zondagavond een bepaald telefoonnummer draaien. De seinen zijn op een bandje op genomen en een minuut lang kan men er ongestoord naar luisteren. centra van het Vlaamse land, waar zij zich ook op 1 juni staande wisten te houden. In Antwerpen wonnen de socialisten er een zetel bij en met 21 zetels zijn zij er nu maar één van de absolute meerderheid af, die haar vermoedelijk is ontgaan, omdat ditmaal de communisten weer een lijst hadden ingediend, welke ruim vierduizend stemmen kreeg. De grote verliezers in Antwerpen zijn de in twee lijsten gescheiden liberalen, die van zeven op drie zetels terugvielen. hg komt wel, hij komt niet wel niet

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1958 | | pagina 7