Farnborough geeft veel, maar
niet alles
TUITJE VELPON - TUITJE
vingen opnieuw
Ouddorpers
grote hoeveelheden sardines
Mep Nieuwland geadopteerd
door Ned, kolonie in Jeruzalem
Schaduwen over Britse
luchtvaartshow
Atoomgeleerdenkernreactors
geen gevaar voor gezondheid
Donderuag 4 september 1958
Driehonderdvijftig Nederlanders
„BREDE RUG"
Exporteren!
GELEIDE PROJECTIELEN
V-KLASSE
GROTE HELIKOPTER
Natsir c.s. blijven
lid van Masjumi
Algerijnse
regering in
ballingschap
Hogere kosten
aanvullende
werken
Minister tegen bouw
golfbaan Cadzand
i
Luid nu o klokje,»
KOFFIE EN KNAKWORST
HALFWEG DE MAAN
Wethoudersverkiezing in
Waarde
Niet Van Fraassen
maar Mol
Drieduizend
rebellen gaven
zich over
Plaats van
Sardis gevonden
ZEEUWSCH DAGBLAD
PAi
(Van een speciale verslaggever)
„Kijk, kijk", schreeuwde een man met een kijker. „Daar valt er één"
Verschrikt rezen honderden mensen op het Britse vliegveld Farn
borough op en zagen in het noorden een Hawker Seahawk verlamd
naar beneden dwarrelen. Het was één van de zeven toestellen, die in
formatie voorbij waren geraasd, nog geen half uur, nadat de negen
tiende Engelse luchtvaartshow geopend was. Een roetzwarte rook
wolk, die kringelend boven de bomen wegdreef, was 't laatste dat men
van de machine zag.
Was de piloot er uit gekomen? Waar was het vliegtuig neergestort?
Vielen er misschien meer slachtoffers te betreuren?
Het waren beangstigende vragen, welke iedereen bezig hielden en die de
eerste, zo stralend begonnen dag van de Britse luehtvaartweek dreigden te
vergallen. Sommigen meenden een schietstoel gezien te hebben. Anderen
spraken van een parachute, die zich tegen de hemel afgetekend had.
De pijnigende onzekerheid viel echter pas weg, toen een stem in de luid
spreker aankondigde, dat de vlieger in veiligheid was. De vrouw van de laatste,
de 23-jarige luitenant Rodger Charles Dimmock, was toen al met een auto
naar het ziekenhuis onderweg, waar haar man met een gebroken been en een
shock was opgenomen.
„The show must go on" ook na
ongelukken. De zes piloten, die hun
maat verloren hadden, kregen nog
geen seconde de tijd om zich van zijn
lot te vergewissen. Klevend als het
ware aan eikaars vleugeltips gierden
ze door het luchtruim, kleurige slier
ten rook achter zich latend. Zo nu en
dan doken ze bijna loodrecht naar be
neden, trokken, eveneens onder een
hoek van negentig graden, pijlsnel op,
of rolden om de assen van hun machi
nes heen.
De regels van de Britse luchtmacht
zijn hard en het publiek, dat vermaakt
■wenst te worden, wreed.
De Seahawk, die door tot nog toe
onbekende oorzaak neerstortte, was
niet de enige schaduw, welke Farnbo
rough verduisterde. Een van de proto
typen van de Britse luchtvaartindus
trie, de Handley Page Herald, die als
de concurrent van de Fokker Friend
ship was bedoeld, is zaterdag, toen hij
naar de demonstratie-plaats gevlogen
werd, totaal uitgebrand. Ook hier de
den zich gelukkig geen persoonlijke
ongelukken voor. De vlieger, de 43-
jarige kolonel Hedley George Hazel-
den, wist een geslaagde noodlanding
op een weiland uit te voeren, precies
tussen twee hoogspanningskabels in..
„Natuurlijk was ik bang, heel bang
zelfs toen ik een van de motoren van
de Herald in lichter laaie zag staan",
vertelde zijn vrouw, die met negen an
dere passagiers de tocht meemaakte.
Maar toen ik de brede rug van Hedley
in de cockpit zag en merkte hoe kalm
hij was, werd ik bijna zo rustig als
achter een kop thee in de huiskamer.'
Als men zo die bedrijvigheid op
Farnborough ziet, die acrobatiek en
die nobele lijnen der machines, dan
moet zelfs de koelste toeschouwer en
thousiast worden. De hersenen en de
handen van een kwart miljoen Britse
luchtvaart-employé's hebben de wereld
iets te bieden. Niet voor niets zullen
zevenduizend vreemdelingen uit alle
delen der wereld er zijn liefst drie
honderdvijftig Nederlanders onder!
deze week naar Farnborough trekken.
En niet voor niets worden de Engelse
luc.htvaartprodukten in vijftig landen
verkocht, terwijl er veertien landen
zijn, die een van de vele Britse vlieg
tuigen in licentie bouwen. Om de nati
onale betekenis van de Britse lucht
vaartindustrie met 'n cijfer uit te druk
ken: de waarde van de export zal dit
EEN CONGRES van de vier werk
geversverbonden heeft_ de aandacht
gevestigd en door Prinselijke mond
is dit nadrukkelijk bevestigd op
de noodzakelijkheid van versterking
van onze export, de uitvoer van onze
landbouwartikelen (want die horen er
ook bij) en van onze industrieproduc
ten naar het buitenland.
Dat is voor Nederland met zijn
groeiende bevolking een levensbelang
van de eerste orde.
Was Nederland lange tijd handels-
en scheepvaartnatie en wisten onze
handelaars tot aan de verste kusten de
commercie uit te oefenen, dat is nu
uitgebreid, omdat we niet alleen meer
vrachtvaarders en wederverkopers
voor anderen kunnen zijn, maar omdat
onze binnenlandse productie geplaatst
moet worden tot in de verste landen.
Het is verblijdend, dat onze indus
triële producenten daar blijkens het
congres een diep besef voor hebben,
zoals dat in de landbouw reeds langer
leefde. En ook, dat zij begrijpen, dat
dit geen eenvoudige zaak is, omdat de
concurrentie van alle landen op de
wereldmarkt te vinden is.
Nederland moet zijn technische uit
rusting perfectioneren en zo efficient
mogelijk maken, opdat het, mee gedra
gen door het vakmanschap zijner wer
kers, met een prima product op die
wereldmarkt komt, dat daardoor zelfs
voor gelijke of iets hogere prijs kan
concurreren. Daarbij zal het de pro
ducten van zijn geestkracht, zijn ser
vice, tegelijk moeten aanbieden, op
dat de koper zich door Nederland goed
bediend weet.
En ook in ander opzicht moeten we
bereid zijn tot offers, nl. door het ge
ven van krediet aan de kopers, die dit
wensen. De staat zal daarbij de indus
trie te hulp kunnen komen.
Dat is dan niet, zoals het Vrije Volk
naïevelijk wil suggereren, de staat ook
op het gebied van de handel laten
optreden. Dat is: het middel van de
staat, als representant van het gehele
volk gebruiken, om levensmogelijk
heden voor dat gehele volk binnen 't
bereik te brengen en te houden.
jaar een piek van bijna anderhalf mil
jard gulden bereiken!
Alleen de wil van de vliegtuigbou
wers om iets te presteren en het in
zicht van de regering om projecten
van nationaal belang te subsidiëren,
hebben dit mogelijk gemaakt. Wat En
geland elk jaar aan de wereld te bie
den heeft, is het resultaat van tien tot
vijftien jaar studie. Men beweert Wel
eens, dat een Britse vliegtuigfabriek
tenminste honderd toestellen van één
type verkopen moet, alvorens de eerste
penny winst binnen kan vloeien. Niet
tegenstaande het enthousiasme, dat de
Engelsen altijd op luchtvaartgebied
hebben opgebracht, als het om defen
sievoorzieningen of buitenlandse mark
ten ging, zijn ze enigszins in de knoop
geraakt. Hun industrie bevindt zich
namelijk op de drempel van de eeuw
van het geleide projectiel, van de raket
die van zulke strategische waarde
blijkt te zijn, dat de wereldpolitiek er
ingrijpend door veranderd dreigt te
worden.
Dit betekent natuurlijk niet, dat er
geen plaats meer is. Op het grote vlak
voor het conventionele vliegtuigtype
van de burgerluchtvaart zullen er al
tijd mogelijkheden te over blijven, ter
wijl op het gebied van de militaire
luchtvaart ook niet alle terreinen eens
klaps gesloten zullen zijn. Het tijdperk
van de supersonische, bemande jager
echter loopt definitief ten einde. En
voor de supersonische, bemande bom
menwerper geldt al precies het zélfde.
Op de negentiende, Britse lucht
vaartshow in Farnborough kan men dit
duidelijk zien. In de eerste plaats staat
zij in het overigens weinig spectacu
laire teken van voor 't grootste deel
nog geheime geleide projectielen en
raketmotoren. In de tweede plaats
worden er dit jaar bijna geen nieuwe
straaljagers en straalbommenwerpers
voorgevlogen. Wat de bommenwerpers
betreft, kan men zeggen, dat het einde
van de streep genaderd is, als de reeds
bekende typen van de zogenaamde V-
klasse Victor, Valiant en Vulcan
tot volle ontwikkeling zijn gebracht.
Er wordt weliswaar nog gezocht naar
een tactische lichte bommenwerper,
maar daar hebben we het dan ook echt
mee gehad.
Met de straaljagers is het al niet
veel anders. De Hawker Hunters en
Hawker Seahawks zullen op de achter
grond gedrongen worden door de bij
na vijfentwintighonderd kilometer per
uur vliegende lighting en een nog
nieuw te ontwikkelen zee-gevechts
vliegtuig, terwijl deze op hun beurt
weer het veld voor verdedigings- en
aanvalsraketten zullen moeten ruimen.
Een heel andere tendens daarente
gen merkt men op het gebied van
helikopters op. Eindelijk, na vele jaren
van experimenteren, zijn de Britten er
in geslaagd een wentelwiek te produ
ceren, die de vracht- en passagiers
capaciteit van een middelgroot lijntoe-
stel heeft. Bristol 192 heet de machine,
die voor 't eerst in juli van dit jaar ge
vlogen heeft en voor welke Farnbo
rough de kennismaking met het grote
publiek betekent. Zij is uitgerust met
een uit twee motoren bestaande tan-
dem-rotor en kan op de lange afstand
twintig en op de korte afstand zeven
entwintig mensen vervoeren.
Een andere machine, die waarschijn
lijk een grote toekomst tegemoet gaat,
is de Rotodyne van Fairey Aviation,
welke ook voor de eerste maal voor-
gevlogen is .Het toestel houdt het mid
den tussen een helikopter en een door
propellers voortgedreven machine, met
andere woorden: het kan zowel op zijn
rotor als op zijn schroeven voortbe
wogen worden. Een start- of landings
baan heeft het niet nodig, omdat het
loodrecht de lucht in kan gaan en
even loodrecht kan dalen. De meest
merkwaardige eigenschap van de Ro
todyne is de capaciteit. De machine
kan namelijk veertig tot achtenveertig
passagiers of bijna zeven ton vracht
vervoeren met een kruissnelheid van
ruim driehonderd kilometer per uur.
Over de Vickers Viscount, de slanke
turbo-prop verkeersmachine, waarvan
de 812 wordt gedemonstreerd, behoe
ven we wel niet uit te wijden. Het
toestel, dat ook door de KLM in dienst
is gesteld, is waarschijnlijk het groot-
(vervolg op pag. 5)
mededeling (adv.)
Kernreactors leveren in het al
gemeen geen gevaar op voor de ge
zondheid, noch van de mensen die
er mee werken, noch van hen die
in de omgeving ervan wonen. Zelfs
bij de weinige ongelukken, die tot
nu toe met kernreactors zijn voor
gekomen, is van benadeling van de
gezondheid van mensen niets ge
bleken.
De Sowjet-Unie heeft gistermiddag
op de atoomcongerentie te Genève
gegevens gepubliceerd over de ijsbre-
kers „Lenin", die wordt aangedreven
door kernenergie. De „Lenin" vaart op
drie reactors, die het schip in staat
stellen zich met een snelheid van twee
knopen per uur een weg te banen
door ijsvelden van twee meter dikte.
In ijsvrij water haalt het schip een
snelheid van achttien knopenjper uur.
De „Lenin" heeft een waterplaatsing
van 16.000 ton en de vier hoofdturbi
nes, door de reactors aangedreven,
hebben samen een vermogen van
44.000 pk. Het schip kan langer dan
een jaar varen zonder nieuwe brand
stof in te nemen.
WARMTE EN WATER
De warmte, die de reactors produ
ceren, wordt opgenomen door water
onder hoge druk, dat in een gesloten
circuit om de reactors heenstroomt.
Het water geeft deze warmte weer
af aan ander water, dat in stoom
wordt omgezet. Met de stoom worden
de turbines aangedreven. In geval van
nood kan het water in het gesloten
De Masjumi, de grootste Islamieti-
sche partij in Indonesië, heeft woens
dag bekendgemaakt, dat de leiders van
deze partjj die zich bij de opstandelin
gen in midden-Sumatra hadden aange
sloten, niet als lid van de Masjumi zul
len worden geschorst.
Een bestuurslid die dit mededeelde,
zeide dat Sjafroeddin (de premier van
de zgn „revolutionaire regering" en
oud-gouverneur van de bank Indones-
sia), Harahap (minister van de „revo
lutionaire regering), en Natsir (voor-
ziter van de Masjumi en oud-premier)
„niet schuldig" zijn.
Als zij schuldig zouden worden ver
klaard, zou de centrale regering even
eens schuldig moeten worden ver
klaard, daar de opstand een gevolg is
geweest van de houding der centrale
regering.
circuit, dat radio-actier kan worden,
in afgeschermde tanks worden ge
pompt. De tanks met radio-actief
water kunnen dan zonder gevaar in
zee worden geworpen. De Sowjet-Unie
verwacht van deze ijsbreker veel voor
de ontwikkeling van haar noordelijke
gebieden.
Er is een Algerijnse regering in bal
lingschap gevormd. Zij zal op een ge
past tijdstip in de openbaarheid tre
den. Dit heeft de voorzitter van een
delegatie van het Algerijnse „nationale
bevrijdingsfront' in de bondsrepubliek,
dr. Ait Ahcene, op een persconferentie
te Hamburg meegedeeld.
De zetel van de regering zal nog ge
heim worden gehouden, aldus dr.
Ahcene.
Hij verklaarde verder, dat het
120.000 man sterke Algerijnse leger dat
tegenover 700.000 Franse militairen
zou staan, tot dusver zijn wapens uit
westelijke landen heeft betrokken. Als
dit niet meer mogelijk zou zijn, zou
men ook wapens uit het oosten trach
ten te krijgen.
Er zijn in Algerië geen communisten
Het communisme is een „Europese
ziekte", aldus de delegatievoorzitter.
Bij de Tweede Kamer is ingedien
een wetsontwerp tot wijziging van
begroting 1988 van het departemej
van sociale zaken en volksgezondheid
Daarin wordt met het oog op de köi|
ten van aanvullende werken voor
gewone dienst een verhoging vafl
f 43.730.000 voorgesteld.
In de begroting 1958 was voor bii#
dragen ten behoeve van aanvullends
werken een bedrag van f45 miljoen
opgenomen. De grondslag voor dit b§|
drag was een tewerkstelling van g|i
middeld circa 10.000 werkloze arbeif
ders gedurende 45 weken op looniri^
tensieve objecten. In de memorie vak
toelichting wordt opgemerkt, dat djf
ontwikkeling der werkgelegenheid sèit
dert het opstellen dezer begroting eï»
toe heeft geleid, dat het genoemde bm
drag van f45 miljoen niet toereiken^
is, om het gewenste tewerkstelling^
percentage op aanvullende werkgeléS
genheidsobjecten te bereiken.
De minister van volkshuisvesting en
bouwnijverheid heeft, blijkens de staatjiji
courant, bezwaar gemaakt tegen de aaii»
leg van een miniatuurgolfbaan in <ïjj
gemeente Cadzand. De minister heeft ai|
argument aangevoerd, dat de aanleg vaft
de golfbaan in strijd is met het goed»
gekeurde wederopbouwplan Cadzan®-
bad.
Een negerechtpaar, de vrouw ge
wapend met een bijl, staat verslag
gevers te woord aan de deur van
zijn woning in Notting Hill (Lon
den). In de nacht van zondag op
maandag hebben groepen blanken
het huis aangevallen, waarbij alle
ruiten werden ingegooid.
De politie heeft krachtdadig inge
grepen tegen de bendes.
Het klokje in de toren van het
stadhuis te Haarlem, blijkens de
I inscriptie daterend uit 1473, dat R
sedert de begrafenis van prof. dr.
IH. A. Lorentz in 1928 niet meer H
heeft geluid, was dinsdagmid-
Idag te horen enige minuten voor fg
de gemeenteraadsvergadering be-
gon. Het is de bedoeling het klok- n
Bje dat dank zij de medewerking fi
van de Nederlandse klokkenspel-
H vereniging weer luidbaar is ge- g
maakt, 5 minuten voor de aan-
Ivang van elke raadsvergadering
te laten luiden en tevens bij be-
langrijke gebeurtenissen in het
g stadhuis.
De romein Alfredo Anselmi heeft
een wereldrecord gevestigd door voor
de duizendste maal bloed af te staan.
In totaal heeft hij tot dusver 600 liter
bloed gegeven. De „kampioen" eet da
gelijks o.a. zeven ons vlees en hij
drinkt twee liter wijn.
De twaalf kotters van Ouddorp en
Stellendam die ongeveer 2 weken ge
leden tussen IJmuiden en Egmond 'n
enorme school sardines op de Neder
landse kust ontdekten en in 1 dag de
visruimen vol vingen, hebben dins
dagmiddag voor de kust bij Bergen
aan Zee opnieuw een school sardines
ontdekt.
De visserij leverde nog grotere
vangsten op dan bij de eerste keer.
Vijf trekjes met de netten die slechts
tien minuten duurden, leverden 30 ton
of 600 kisten sardines op. In één
middag werd deze vangst van een half
uur vissen tussen half twaalf 'smor-
Brevetuitreiking
op Woensdrecht
Vrijdag a.s. zullen des middags om 3
uur voor het front van de troepen aan
een zestal militairen van de vliegoplei-
ding o.w. de reserve 2e luitenant L.
Wisse uit Kamperland (N.-Beveland)
het groot militair vliegbrevet worden
uitgereikt door de Chef Staf comman
do luchtvaart opleiding, de kolonel R.
Hofstede. De plechtigheid wordt be
sloten met een parade en overvliegen
der toestellen van de vliegbasis.
Mej. Clarina Wilhel-
mina Nieuwland, de Ne
derlandse afgevaardigde
voor de op 19 augustus te
Jeruzalem gehouden in
ternationale bijbelwed
strijd, is na beëindiging
van haar officiële reis
door de „Nederlandse ko
lonie" te Jeruzalem ge
adopteerd. Men heeft
hierdoor kunnen bewerk
stelligen, dat mejuffrouw
Nieuwland, een Haagse
onderwijzeres, haar te
rugkeer heeft uitgesteld
tot een dag na het begin
van het Nederlandse
schooljaar.
Aan haar officiële ver
blijf in Israël kwam een
einde na de vijf-daagse
reis, die zij op kosten van
de regering naar de voor
christenen heilige plaat
sen mocht maken. Toen
mej. Nieuwland vernam,
dat ook de verblijfkosten
door de regering gedu
rende die laatste vijf da
gen werden betaald, heeft
zij spontaan haar opzij
gelegde „reiscentjes"
voor een liefdadig doel
aangeboden. Na de offi
ciële reis begon een niet
minder zwaar en door
verscheidene Nederland
se immigranten georgani
seerd programma aan in
stellingen én nederzettin
gen in de omgevmg van
Jeruzalem. Aan het niet-
officiële gedeelte van
haar reis, werkten ver
scheidene Israëlische in
stellingen mee. Een be
zoek aan het Arabische
dorpje Aboe Ghosch in
de omgeving van Jeruza
lem, waar de Arabische
Moechtar (burgemeester)
haar en andere buiten
landse gasten ontving,
werd een groot succes.
Voor de sabbath-viering
ten huize van de ex-Ne
derlander, professor See-
ligman, hoofd van de Bij
bel-afdeling te Jeruzalem
werden verscheidene
Joodse bijbelgeleerden
ter ere van de Nederland
se gasten uitgenodigd.
Mejuffrouw Nieuwland
heeft zich in een zware
hittegolf dapper door het
voor haar georganiseer
de programma gehouden.
Een dame uit Echtenerbrug (Fr.) ziet zakelijk wat in de
ruimtevaart. In een uitzending van de nieuwsdienst zo
schrijft zij het A.N.P. werd gezegd dat er plannen bestaan
om op het traject aarde-maan een tussenstation te installeren.
„Ik zag daar direct mogelijkheden in, zo vervolgt deze dame uit
Echtenerbrug. Nu stel ik voor, dit tussenstation in ieder'geval
zo groot te maken dat er ruimte overblijft voor een bar of iets
van dien aard, die dan gaarne door mij geëxploiteerd wordt.
Hoe kort dit traject in uren uitgedrukt ook mag zijn, de raket
reizigers zullen zich natuurlijk gaarne even verpozen onder het
genot van een sterke kop koffie met een knakworstje.
De stand van de bar zal uiteraard zo gekozen moeten zijn dat
men een mooi uitzicht heeft op de verschillende omringende
planeten" zo besluit die dame uit Echtenerbrug.
Bij de uitslagen van de wethouders
verkiezingen publiceerden wij in onze
krant van gisteren dat in Waarde tot
wethouder zijn gekozen de heren Wis
se (s.g.p.) en Van Fraassen (vrije lijst)
Dit is echter onjuist: zitting hebben de
heren A. S. Wisse (s.g.p.) en A. H.
Mol (c.h.u.).
Het blijkt hieruit, dat de C.H.U. niet
van haar meerderheid gebruik heeft
willen maken, om beide zetels te be
zetten, doch er één bereidwillig aan de
S.G.P. heeft afgestaan.
gens en zes uur 's middags scheegy
gehaald. Ook deze sardines zijn do"
de vissers verkocht aan de vismee
fabriek te Huizen. Gisteravond zijn
vangsten te IJmuiden gelost in grot$
treilers, die voor het vervoer naar d®
vismeelfabrieli zorgden. In de afgelo
pen week hebben de vissers voort
durend naar de grote school sardinêi
gezocht. Er werden slechts gering®
vangsten op die dagen geboekt.
De Indonesische regering heeft
woensdag bekend gemaakt, dat meêf
dan 3000 opstandelingen in Noor»
Celebes zich hebben overgegeven.
Voorts zijn 22 opstandelingen tljdeni
de gevechten gedood. De overigen na
men in wanorde de vlucht.
Op de opstandelingen werden hop?
derden bommen buitgemaakt, evenajijf
kisten met munitie, de geraamten vat)
twee Lockheedvliegtuigen, kisten mej
vleugels van Mustang-jagers, radio*
installaties, twee pantserauto's, hon
derden autobanden, drie stuks lucht»
afweergeschut, vier stuks veldgeschut*
twee mortieren en 81 brenguns.®
Geen wijziging in
zuid-Afrikaanse kabinet
Dr. Hendrik Ver woerd, de nieuwi
premier van Zuid-Afrika heeft geef
wijzigingen in het kabinet aangebrachi
maar hij heeft meegedeeld, dat de om*
vang van de regering tijdens de hui
dige parlementaire zitting van 14 fól
16 leden zal worden uitgebreid.
Dr. Hendrik Frensch Verwoerd is
tot premier van zuid-Afrika geko
zen.
Archeologen van de Amerikaanse
universiteiten van Harvard en Cornell
hebben dichtbij de weg van Izmir naar
Salihli in West-Turkije de plaats van
de oude Lydische stad Sardis, waar de
fabelachtig rijke koning Croesus woon
de, gevonden.
.Sardis was de hoofdstad van Lydië
in de zesde eeuw voor Christus en een
der grootste steden van die tijd.
Onder de puinhopen van een ro-
meinse stad werden verscheidene gro
te beschilderde kruiken en de muren
van een groep huizen opgegraven.