waar schoten vallen die niet beantwoord worden MET ZEVENMIJLSLAARZEN DOOR HET MIDDEN-OOSTEN Het legaat van Agatha Powenaar Amerikaans schip mocht geen wapens lossen in Marokko Schrille tegenstelling tussen badgasten en G.I.Joe Binnen een uur, wan En Prestige-zaak Omzetbelasting over huisvesting van gerepatrieerden Onderzoekingen in Zuidpoolgebied worden voortgezet Burgemeester Veisen: geen excuses Ze bedacht de armen uit de gehele -provincie Vier jaar geëist voor poging tot moord Tragische geschiedenis van Anthea (4) Dondeccieg 14 augustus 1958 B ZEEUWSCH DAGBLAD PAGINA 5 BEIROET BEIROET, augustus SINDS ik vijf weken geleden in de Libanese hoofdstad'was, is de politieke hemel aanzienlijk opgeklaard. De verkiezing van generaal Foead Shehab tot toekomstige president officieel loopt de ambts termijn van Chamoen op 23 september a.s. ten einde heeft regering en oppositie dichter bij elkaar gebracht en het zinloze bloedvergieten sterk verminderd. Dit betekent niet, dat er geen schoten meer door de straten kraken en dat de echo van explosies volledig is verstomd. De Basta met zijn versperringen en zijn met bandelieren omhangen revo lutionairen is er nog en zo lang deze, op ear zeeroversnest lijkende vesting niet Wordt opgeruimd, zal de rust nooit volledig kunnen terug keren. de rebellen namelijk, die de wapens te gen Chamoen hebben opgenomen. Aan-1- vankelijk hadden deze heroïsch doende moordenaars alles van de mariniers te vrezen en de eerste dagen hebben ze dan ook geen schot gelost. Toen de landingen echter meer en meer de stigma's van het Suez-avontuur gingen vertonen, bescho ten ze hier en daar een op wacht staande militair, ten einde de reacties te peilen. Op wat licht geweervuur na bleven deze geheel achterwege en op 't ogen blik is het zelfs zo ver gekomen, dat twee Amerikaanse soldaten de dood heb ben gevonden, zonder dat er van eniger lei tegenmaatregel sprake is geweest. De „Leaternecks" hebben beslist niet verdiend de risée van deze lafaards te zijn, die altijd de rug en nooit de borst laten zien. Het gegniffel is bovendien nog overgenomen door de andere Arabi sche volkeren, die weigeren het ingrij pen van de Verenigde Staten als een krachtmeting tusen Oost en West te zien. 2e hebben alleen maar ontzag voor men sen, die niet schromen geweld te ge bruiken en bezitten een enorme minach ting voor degenen, die proberen te schip peren in plaats van te slaan. Dóór politieke noodzaak gedwongen zullen de mariniers hun ergernis echter wel moeten slikken. Het is een koud kunstje voor deze mannen, die in Korea tegenover een miljoen Chinezen hebben, gestaan en wier vaandel getooid is met de namen van roemruchtige landingen op een lange reeks van Pacific-eilanden, alles wat nog in Libanon meent te kun nen schieten binnen het uur het zwijgen op te leggen. Maar ze mogen niet en de- hoop dat de actie van Washington in het Nabije Oosten een waarschuwing voor alle onruststokers zou zijn, is hiermee voor goed de bodem ingeslagen. Vanaf het balkon van m'n kamer in hotel St. Georges kan ik de Libanezen itoh met de zon, het strand en de zee zien vermaken. Het water voor de klei nere aanlegsteiger is mudjevol en roept herinneringen op aan de lieflijke kust van de Rivièra. Snelboten met zierende waterskiërs aan lange lijnen steigeren zwaar pronkend langs de op rotsen ge bouwde boulevard. En witte jachten Iig- ren rusteloos op de golfjes te dobberen, met mensen, die gewend zijn een lux le ven te leiden en dit ook nog steeds kun nen doen. Welk een tegenstelling vormen deze beelden met de dreiging van geweld, die Op de achtergrond tot leven. komt. Kijk jk over de zonnebaders en zwemmers been, over de sierlijke boten en de diago naal uit het water opstekende ski-schans, dan zie ik de grijze rompen van Ameri kaanse vlooteenheden voor de kim op rijzen. Er zijn torpedojagers bij, troepen transportschepen, olietankers etc. Het is Oen machtsvertoon, dat indrukwekkend !s, vooral als men er pijlsnelle jagers en llbelle-aehtlge helikopters over heen ziet Schieten. Op de Corniche, nog dichter bij de uit bundige badgasten, komt de verwarring trt even duidelijk uit. Zware, Amerikaan se legertrucks gieren daar over het as falt, gevolgd door lichte patrouille-jeeps, die volledig voor een oorlogstoestand zijn Ïtitgerust Achter hoog opgestelde mitrail- eurs zitten behelmde soldaten, terwijl anderen het pistool schietklaar op de heup dragen, of de karabijn op de knieen hebben liggen. Hoe fel zijn de contrasten in het war me Beiroet, dat in deze tijd van het jaar een klam makende vochtigheidsgraad bezit. Terwijl Monsieur Kalil verkoeling ïn het water zoekt, staat G. I. Joe In een windstille straat op wacht, zijn uitrusting loodzwaar op het lichaam drukkend. Als Monsieur Kalil in een air-conditioned bar achter een glas whisky zit, komt G. Joe binnen om te kijken of er zich ook jnilitairen bevinden en neemt, weer bui ten gekomen, een lauwe slok water uit 'n veldfles. En als Monsieur Kalil 'sa- vondf» z'n bed in een met luchtverversers uitgeruste slaapkamer opzoekt^ laat G. I. Joe zich ergens in een tent op z'it slaap zak vallen om in een nacht, die nooit fris genoeg wordt, Morpheus' onrustige armen op te zoeken. Ik kan niet zeggen, dat de Libanezen de Amerikanen als vijanden behandelen of bekijken Er bestaat een zekere mate van sympathie voor hen, vooral nu dui delijk geworden is, dat de politicus het van de militair gewonnen heeft en dat de druk, die op Washington, wordt uitgeoe fend om z'n soldaten terug te roepen, waarschijnlijk niet kan worden weer staan. Eigenlijk is er maar één categorie Li banezen, die om de Amerikanen gniffelt, 'Van onze - celscorrespondent Libanon is voor de Amerikanen wat Egypte tot op zekere hoogte voor de Britten en de Fransen is geweest en In donesië voor de Nederlanders, In landen, waar men de democratie met als Wes ters begrip kent en waar men by de gra tie van met feodale macht beklede heren leeft, trekt elke mogendheid, die een an dere tactiek volgt, aan het kortste eind. Er is nog een beeld, dat wrang maakt, als men door de straten van Beiroet gaat: dat van de witte jeep met de letters UN er op. De waarnemers van de Verenigde Naties zijn in een onmogelijke positie gemanoeuvreerd en worden in vele krin gen openlijk uitgelachen. Het is bitter voor deze mannen, die risico op risico nemen, op geen enkele wijze te worden geapprecieerd. Maar ze zijn, evenals de Amerikaanse militairen, gedwongen geworden voor een politieke lijn te buigen, die te weinig rekening met de in het Nabije Oosten heersennde mentaliteit houdt, Het feit bijvoorbeeld, dat de waarne mers nog niet overal worden toegelaten, Iu Rabat is dinsdag vernomen, dat eerste stap lijkt in de uitvoering van een Amerikaans vrachtschip, geen toe stemming heeft gekregen wapens te lossen in de Marokkaanse haven SafL Officieel is geen reden voor deze wei gering gegeven. Een woordvoerder van het Marok. kaanse ministerie van voorlichting weigerde te zeggen of dit besluit zou kunnen betekenen, dat de Marokkaan se regering van plan is het lossen van wapens voor vreemde troepen op Ma rokkaans gebied te verbieden. Dnisdag is in Rabat vernomen, dat <ie Marokkaanse politie voor het eerst begonnen ls met het opstellen van een controlepost bij de ingang van een mi litair vliegveld in Marokko. Het onder havige vliegveld is het Franse militai re vliegveld Camp Cazes bij Casablan ca, Reuter tekent hierbij aan, dat dit de De Gaulle naar Afrika C ïeraal De Gaulle zal deze maand een reis van 22.000 km maken naar Frans-Afrika, Madagascar en Algerië. Hij gaat de volksstemming van 28 sep tember over de nieuwe Franse grond wet voorbereiden, is dinsdag bekend gemaakt. In september zal De Gaulle een rond reis maken langs de grootste Franse Steden. het onlangs genomen besluit der Ma rokkaanse regering, het binnenkomen van Franse troepen in Marokko te ver bieden. De nieuwe Marokkaanse regering dringt steeds meer aan op ontruiming van Marokkaanse gebied door alle vreemde troepen, ook Amerikaanse en Spaanse. De minister van financiën heeft be slist, dat particulieren, die zich onder normale omstandigheden niet bezig houden met het verhuren van kamers of het verstrekken van pension, doch er in verband met de recente gebeur tenissen in Indonesië toe zijn overge gaan enkele gerepatrieerden tegen be- tallgn in hun woning op te nemen, over de terzake ontvangen bedragen geen omzetbelasting verschuldigd zijn. Op verzoek kan eventueel reeds be taalde omzetbelasting door de inspec teur der invoerrechten en accijnzen c.q. der omzetbelasting worden teruggege ven. maakt hun werk voor een groot deel waardeloos. Velen zijn van mening dat Hammarskjoeld had moeten weigeren vertegenwoordigers van de Verenigde Naties naar Libanon te zenden, toen bleek, dat bepaalde gebieden gesloten waren. Een andere grote fout is geweest, dat de bevelhebber van. UNOGIL (United Observers Group in Libanon) de Noorse generaal Buil, de rebellenleiders in hun hoofdkwartier heeft opgezocht om per missie tot het betreden van. hun terrein te vragen. Dit had, naar het oordeel van insiders, op neutrale plaatsen, moetan ge beuren ten einde bij de opstandelingen de illusie weg te nemen, dat de Verenig de Naties naar hun pijpen dansen. Wat nu gebeurt, is bijna te zot om over te praten. Hoewel de waarnemers toestemming hebben gekregen in bepaal de gebieden te komen, mogen ze andere gebieden nog steeds niet betreden. En hei is uiteraard daar, waar Infiltraties uit Syrië plaats vinden (niet massaal overigens, maar op beperkte schaal en waarschijnlijk georganiseerd door be ruchte wapensmokkelaars) Men probeert dit euvel van UNOGIL- zijde te verhelpen door waarnemingen uit de lucht te verrichten. Maar de nach ten zijn donker en de bergen veelal dicht begroeid, zodat waarborgen totaal ont breken. Een ander zwak punt is ook, dat de waarnemers geen bevoegdheid hebben karavanen op de inhoud van de meege dragen pakken te onderzoeken. Als de begeleiders de UNO-mensen dan ook zouden toeroepen, dat ze tomaten in plaats van wapen vervoerden, zou nie mand het tegendeel kunnen bewijzen. Niettegenstaande deze grotesk aan doende onvolkomenheden, blijven de Ver enigde Naties waarnemers naar Libanon zenden. Er zijn er thans bijna tweehon derd in Beiroet gearriveerd onder wie een vijftiental Nederlandse officieren en het zou in de bedoeling liggen er een rond getal van vijfhonderd van te maken. „Voor Hammarskjoeld", zo werd me door een hooggeplaatste Libanese ambte naar gezegd, „is het sturen van waar nemers een prestige zaak geworden De mogelijkheid bestaat alleen, dat hun vertrek eerder een feit is dan dat van de Amerikanen Een van de negentig zware tanks, die de Amerikanen uit Duitsland naar Liba non hebben overgebracht, wordt ten zuiden van Beiroet op de kust gezet. Het internationale comité voor de verkenning van het zuidpoolgebied heeft op zijn tweede zitting, die te Moskou is gehouden, het program voor de onderzoekingen in 1959 goedge keurd. De vertegenwoordigers van Australië, Engeland, Frankrijk, de V. S., de Sowjet-Unie en andere landen welke aan het onderzoeken van het Zuidpoolgebied deelnemen, verklaar den dat hun landen dit werk ook na het einde van het geofysische jaar zul len voortzetten. Eenstemmig werd besloten een kaart van het Zuidpoolgebied qp schaal van één op drie miljoen samen te stellen. Dit werk zal worden geleid door de Franse voorzitter van het comité, dr. Laclavère. Het comité zal een tijd schrift gaan uitgeven, dat zal worden verzorgd door het naar Scott genoem de poolinstituut te Cambridge en het Zuidpoolinstituut te Leningrad. Voorts werd besloten, de nauwe samenwer king op geologische en glaciologisch gebied voort te zetten. Ook werd een uitbreiding van het aantal stations aanbevolen. Het comité zal in febriuari-maart van het volgende jaar in Australië op nieuw bijeenkomen. In de dinsdag gehouden vergadering 'van de gemeenteraad van Velsen heeft de burgemeester, mr. M. M. Kwint, na een debat de hem door de raad geboden gelegenheid, om tegenover de gemeen te Bergisch-Gladbach zijn verontschul digingen aan te bieden voor zijn hou ding bij de officiële ontvangst van een groep Duitse jongeren op hét raadhuis, toen hij hen niet wilde begroepen, niet willen gebruiken. Na een debat van anderhalf uur is de vergadering ge schorst en is, na een onderling beraad der fractievoorzitters, de volgende mo tie met algemene stemmen aanvaard: De raad van Velsen, in vergadering bij een op 12 augustus, spreekt zijn spijt uit over de houding van de burge meester tijdens de recente ontvangst van een aantal Duitse en Engelse jon geren ten stadhuize en tijdens de raads zitting van heden. De raad draagt het college van b. en w. op, het leedwezen van de raad over dit gebeuren kenbaar te maken aan het gemeentebestuur ven Bergisch-Gladbach. Z.K.H. Prins Bernhard zal op don derdag 4 september in de loop van de morgen te 's-Hertogenbosch een nieu we brouwerij openen van de N.V. Hei- nekens bierbrouwerijen. Deze brouwe rij is thans de grootste ;n Europa. Juist 300 jaar. geleden, op 13 augustus 1653, heeft Agatha Porre naar voor notaris Abraham Huyssen te Vlissingen haar testament laten maken. Toen ze 3 jaar later dood op bed werd gevonden, heeft men het testament geopend. Het bleek, dat ze haar ganse vermogen aan de kerkarmen in Zeeland had vermaakt. „Aan al de dorpen, steden en plaatsen, waar de gereformeerden hun kerken hebben en de religie wordt gepredikt en dat elk dorp, hetzij klein of groot, evenveel daar van zal genieten als elke stad, klein of groot." Zo lees ik natuurlijk in een oudere spelling in haar testament. Ze maakte dus geen on derscheid, alle diaconieën kregen eenzelfde bedrag. En het was geen klein, beetje dat ze naliet: de voor die tijd geweldige som van. f 75.000. of zoals in de munt, waarmee men toen veel rekende, 12.500 pond Vlaams. Eea pond Vlaams, in. rekeningen geschreven met het letterteken dat nu nog voor het Engelse pond wordt gebruikt, had een waarde van 6 gulden. Het geslacht Porrenaar Maar eerst iets over Agatha zelf en haar familie vertellen. Het geslacht Porrenaar was een aanzienlijk ge slacht in Vlissingen, dat verscheidene Vlissingse burgemeesters heeft opge leverd. Haar vader, Mr. Jacob Porre naar, was pensionaris en raad der stad. Hij woonde in de Hellebaardier straat, waar Agatha (Aagje, Aegtgen) kort voor het jaar 1600 werd geboren. In 1618 deed ze belijdenis van haar geloof. Later woonde ze met haar onge trouwde broer Bartholomeus op de Nieuwendijk, waar ze in 1661 is ge storven. Zelf is ze ook ongehuwd ge bleven. Ze had nog een zuster, Margaretha, die getrouwd was met Bartholomeus del Corne. Hun zoon, Mattheus, was advocaat in Vlissingen en raad van de stad. Deze zelf was het niet eens met haar testamentaire beschikking. Hij wilde in elk geval de helft van het vermogen van zijn gestorven oom Bartholomeus, die met Agatha had samengewoond. Enigszins gelijk had hij wel, want Agatha had bij de dood van haar broer diens bezittingen bij de hare gevoegd. Na veel geschrijf en vergaderingen met de bedeelde dia conieën, is men tenslotte tot een over eenkomst gekomen met de ontevreden neef, Mr. Mattheus del Corne. Het resultaat van dit akkoord was, dat voor de kerkarmen een bedrag be schikbaar zou blijven van f 60.000 (10.000 waarvan ze elk jaar de rente zouden ontvangen. Dc Zeeuwse kerken In totaal waren er 139 kerken (dia conieën), die van het legaat van Agatha Porrenaar profiteerden. Vol gens haar testament mochten het al leen kerken zijn, die aangesloten wa ren bij een Zeeuwse classis. Men leg de deze bepaling zo uit, dat ook Waalse, Engelse en Schotse kerken er in zouden delen. In Zeeland waren in die tijd 4 classes. Tot de classis Walcheren be hoorden ook Noord-Beveland en een groot deel van Staats-Vlaanderen (het tegenwoordige Zeeuwsch-Vlaanderen) hier waren 54 kerken. De classis Schouwen en Duiveland had 19 kerken, hiertoe behoorde ook Sommelsdijk op Flakkee, dat 'n paar eeuwen tot Zeeland heeft behoord (ik heb daarover vroeger eens een artikel geschreven). De classis Zuid-Beveland telde 40 kerken; enkele kerken uit Hulst en omgeving werden hierbij gerekend. Tot de classis Tholen en Bergen op Zoom behoorden ook enkele kerken uit het westen van Staats-Brabant; hier vielen 26 diaconieën onder de bedeling van het legaat. Dit aantal van 139 is door het op heffen van enkele kleine gemeenten later wat veranderd. Ook werden er wel eens nieuwe kerken bijgevoegd, hoewel dat niet de bedoeling van de erflaatster schijnt te zijn geweest. In 1821 waren er b.v. nog 128 dia conieën, die hun deel van de rente van het legaat kregen. Beheer van het legaat Als executeur van het legaat werd aangewezen de magistraat van Mid delburg. De eerste rentmeester was de secretaris van deze stad, Jan van den Brande, die voor zijn werk 2 van het uitgekeerde bedrag als ver goeding ontving. Later is dit ver anderd in 5%. Gedurende de eerste jaren ontving elke diaconie ongeveer f 16,80 per jaar. Deze bedragen werden in latere jaren kleiner. Het laagste bedrag, dat ik gelezen heb, was in. de Franse tijd (I8Q8) f6,IQ per 2 jaar. Voor het geven van lagere uitkeringen waren verschillende oorzaken. Niet alle rent meesters waren betrouwbaar en som migen gebruikten de rente voor zich zelf. Een voorbeeld hiervan is de tweede rentmeester, Mr. Philippus van den Brande, secretaris van Mid delburg. Hij zorgde heel gebrekkig en ongeregeld voor het beheer van de gelden, met als gevolg een aan klacht bij de magistraat van Middel burg. Bij zijn dood werd uit zijn in solvente boedel nog een kleinigheid gered, maar het resultaat was, dat er toen maar f 15,32 per kerk kon wor den uitgekeerd. Een andere oorzaak was de zoge naamde 200e penning, een belasting, die de provincie Zeeland in 1700 hief op de obligatiën der provincie. En hiervan was een bedrag van 4300 (f25.800,nagelaten. Verder had men 5700 (f 34.200,—) aan obligatiën van de stad Vlissin gen, waarvan de rente van 3,5 ver minderd werd tot 2 In de Franse tijd kwam de beken de tiërcering van de staatsschuld, waardoor maar een derde deel van de rente werd uitbetaald. Niet voor de diaconie Niet altijd kwam de rente van het legaat ten goede aan de diaconieën. In 1686 verbrandde de Grote Kerk te Vèere, waarvan twee zijbeuken dienst deden als Waalse en Schotse kerk. Om de opbouw van deze kerk te steunen, hebben de meeste kerken hun aandeel van het legaat enkele jaren hiervoor besteed. De kerk van Waterlandkerkje, die in 1708 bij een inval der Fransen ver woest was, werd eveneens herbouwd met hulp van het legaat. Ook nood lijdende buitenlandse kerken, zoals in Gulik en De Paltz, werden op deze manier ondersteund. Wel kwamen er klachten van ver schillende kerkeraden, dat dit niet dé bedoeling was van de Vlissingse vrij ster. Maar als er dan veel kerken, vooral uit de grootste classis Walche ren, besloten, Agatha's beschikking ruim op te vatten en de rente van haar nagelaten kapitaal te gebruiken, waar steun nodig was, wilden de „bezwaarden" niet weigeren. Hoe is het tegenwoordig? Het kapitaal, waarvan de rente wordt uitgekeerd, bedraagt op het ogenblik nog f44.500, Zoals ik schreef, was men begon? nen met een bedrag van f60.000, zodat ongeveer het vierde deel van het legaat verdwenen is. In die drie eeuwen is er op kerke lijk gebied ook nogal wat veranderd. Toen Agatha Porrenaar stierf, was er maar één grote kerk, waartoe iedere Protestant behoorde: de Gereformeer de of Hervormde kerk (de groepen Luthersen en Doopsgezinden laat ik hier buiten beschouwing, zoals die ook in het testament waren uitgeslo ten van een gift). Maar in de vorige eeuw zijn er bij de Afscheiding en Doleantie duizenden uit deze Ned. Herv. kerk uitgetreden. Deze Gerefor meerde kerken, met hun diverse klei ne en grotere formaties, krijgen ook geen deel van de rente van het legaat. Het zijn alleen de Ned. Hervormde diaconieën, die de huntoekomende portie krijgen uitgekeerd. Dat zijn er tegenwoordig 117. Door opheffing van enkele Ned. Hervormde en de meeste Waalse kerken is dit aantal dus kleiner dan in het begin, hoewel er ook een paar nieuw-gestich- te kerken zijn bijgekomen. De in deling der classes is ook anders ge worden. Tot de classis Walcheren be horen 24 kerken, Zierikzee heeft 37 kerken, Goes 32 en IJzendijke 24. Nog altijd zijn er enkele kerken uit wes telijk Noord-Brabant, die een uitke ring krijgen. Deze heeft nu om de 2 jaar plaats. De laatste is geweest op 1 juli van dit jaar, waarbij elke dia conie een bedrag van f 15,kreeg uitgekeerd. De gemeente-ontvanger van Mid delburg is thans administrateur van het fonds. L. v. W. Vier jaar met aftrek van voorarrest heeft de officier van justitie bij de rechtbank te Amsterdam gisteren ge- eist tegen de 69-jarige Amsterdammer R. M. M, die volgens zijn 59-jarige vrouw op zaterdagochtend 12 april j.I. een moordaanslag op haar zou hebi /i gepleegd door haar met een breekijzer op het hoofd te slaan. De verdachte, een grijze, rijzige man met een zeer beschaafd uiterlijk, ontkende met gro te stelligheid. Eén der overledvenden van de vliegramp van de vorige week in Libië, waarbij 36 mensen om het leven kwamen, is de 4-jarige Anthea Lycett, die op het ogenblik in het Brits militaire hospitaal van Benghazi wordt verpleegd. Bij de ramp verloor het kind haar pleegmoeder, mevrouw Mi chael Lycett, die zich over Anthea had ontfermd, toen haar moeder in sep tember j.I. verklaarde dat zij „geen liefde" voor het kind kon opbrengen. Anthea heet eigenlijk Marcia Miller. Haar moeder is „lady" Diana Miller, die behoort tot de aristocratie van Rhodesia. Lady Diana veroorzaakte met haar verklaring van vorig jaar een schandaal. Marcia werd aangenomen door een echtpaar in Salisbury (Rhodesia), dat het kind, met zijn naam, Lycett, ook een andere voornaam, Anthea, gaf. De enige voorwaarde, die „lady" Miller bij de adoptie stelde, was, dat het kind nooit zou weten, wie haar echte ouders waren. Door de vliegramp is dit geheim echter in de open baarheid gekomen.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1958 | | pagina 5