IN HET NIEUWE IRAK GEEN PLAA TS VOOR
MET ZEVENMIJLSLAARZEN DOOR HET MIDDEN-OOSTEN
Pan- Arabisme ging samen
met Ultra-Nationalisme
Nederlandse dag op Expo in
teken van dankbare hulde
Opstandelingen: leg de
wapens neer
HERINNERING
Volkomen
onbekend
Groene verf
Streven
naar erkenning
Tegen
grootgrondbezit
Op 20 augustus
Beroep van Indonesische regering
Wereldbank boekte winst
van 42 miljoen dollar
Prinsesirene ontving
duizenden
telegrammen
Schiphol telde ruim
half miljoen passagiers
Donderdag augustus 1958
ii
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina
BAGDAD, juli
HOEWEL het nieuwe regime van Irak halsstarrig weigert van een
staatsgreep te spreken, is het duidelijk, dat het land niet door een
revolutie geteisterd is. Bij de machtsovername van de veertiende juli
zijn op z'n hoogst honderdvijftig officieren en burgers betrokken ge
weest, terwijl van het gros der brigades, welke de val van Noury-es-
Said bewerkstelligden, gezegd kan worden, dat het pas later vernomen
heeft waarom het ging. Het volk, waarmee in het Midden Oosten
meestal het (onder ten hemel schreiende omstandigheden levende)
stadsproletariaat wordt bedoeld, is er slechts bijgehaald om de staats
greep het karakter van een revolutie te geven. Tevens heeft men het
aan de ongeregeldheden laten deelnemen om het in te prenten wie nu
precies de vijanden zijn en om het van hun dood te overtuigen.
Als men zo de nieuwe regering be
kijkt, dan komt men niet onmiddellijk
tot de conclusie, dat de leden ervan
marionetten van Nasser zijn. Meer dan
de helft der nieuwe ministers behoort
tot de uiterst rechtse vleugel van het
door Noury aan banden gelegde, Iraakse
politieke leven en propageerde het pan-
arabisme al, lang voordat iemand van
Egypte's dictator had gehoord.
In feite behoort de kern van de nieu
we machthebbers tot de vóór veertien
juli verboden Istiqlal partij, die in 1941
een geslaagde, pro-Duitse staatsgreep
uitvoerde. Noury-es-Said, die toen hals
over kop het land moest verlaten, werd
nog het zelfde jaar met de hulp van
Britse bajonetten in z'n oude zadel gezet
en hield bloedig in het kamp van zijn
tegenstanders huis. Openbare terecht
stellingen waren aan de orde van de dag
en tientallen opstandelingen vluchtten
Irak uit.
DE GEMEENTE Den Haag zal de Ge
reformeerde Oosterkerk kopen.
Op zichzelf is dit niets sensationeels,
al zullen er voor velen herinneringen
om en in dit gebouw spelen. Het is al
tijd pijnlijk, als een kerkgebouw voor
heel andere doeleinden bestemd wordt
Wij hebben een U.K. kerk gekend, die
garage werd en er wel bijgestaan, dat
een auto gerepareerd werd onder de
kerkkoepel, waarin de afbeeldingen van
de Evangelisten met hun symbolen. Het
gaf niets, de auto werd evengoed gere
pareerd en toch „deed" het ons iets,
nl. pijn.
Zo zal het ook gaan, als die Ooster
kerk in Den Haag opslagplaats of iets
dergelijks wordt, al is dat toch nog beter
dan „dependance van de schouwburg",
waarvoor ze eerst bestemd scheen.
Toch bracht dit bericht ons iets te
binnen, dat niet algemeen bekend is.
Bijkans de gehele bezettingstijd, van
augustus 1940 tot augustus 1944 is de
consistorie van deze kerk het verzamel
punt geweest, twee maal per maand, van
de mannen uit het Christelijk organi
satieleven, die daar als „Convent Chris
telijke Organisaties" bijeenkwamen.
Met vooruitziende blik heeft dr H.
Colijn in 1940 al de voorbereidingen ge
troffen voor het eigenlijke verzet.
Eén van de vormen, die hij daarvoor
koos, was de stichting van „conventen'
Op verschillend gebied.
Het langstlevende daarvan was waar
schijnlijk het „Convent Christelijke Or
ganisaties", waar de kopstukken van de
grote Christelijke organisaties op gees
telijk, politiek en sociaal terrein bijeen
kwamen, om hun ervaringen uit te wis
selen en aan de hand daarvan richtlijnen
te trekken.
Eerst onder leiding van dr Colijn, la
ter onder die van dr J. Schouten, ver
volgens onder die van prof. mr V. H.
Rutgers, tenslotte onder die van dr J. J.
C. van Dijk of mr dr J. Donner kwam
men twee maal per maand bijeen.
Wat daar besproken werd, was van
grote betekenis voor de ontwikkeling
van het verzet.
Uit deze vergadering kwam b.v. voort
in 1941 al het manifest tegen de
arbeidsdienst, dat als eerste verzetsma-
nifest geheim en toch publiekelijk dit
laatste in verband met de grote ver
spreiding opriep tot verzet.
In deze vergaderingen werden de pa
rolen uitgegeven, die in allerlei verzets-
bijeenkomsten als een sneeuwbal hun
weg vonden naar het Nederlandse volk.
Daar overzag men aan de hand van de
mededelingen over de verschillende sec
toren: kerk, school, radio, vakbeweging...
het gehele terrein en stelde vast: onze
houding moet zó zijn.
Daarin veranderde niets, als er een
arrestatie was gevallen. Dan kwam er
op verzoek een andere vertegenwoordi
ger uit de bepaalde organisatiekring.
Trof het de voorzitter, dan nam een an
der de plaats in. Kwam iemand uit ge
vangenschap terug prof. Rutgers
overkwam dit dan nam hij zijn plaats
weer in, of hij nooit was weggeweest.
Een heel enkele keer slechts moest
men het vergaderpunt verleggen.
Zo was men een keer bijeen in het
gebouw van „De Nederlander", er vlak
bij. Op een ogenblik constateerde één
der aanwezigen, die tegenover de haard
zat, dat de vloer om de haard brandde.
Hij maakte alarm, holde naar de gang,
haalde een snelblusser en begon met het
bluswerk. Intussen was ook de brand
weer gealarmeerd, die niet anders te
doen had, dan de vloer op te breken en
te constateren, dat het vuur inderdaad
geblust was.
Maar de vergadering moest worden
voortgezet. En omdat het in die omge
ving onder deze omstandigheden mis
schien toch wat gevaarlijk zou kunnen
zijn, is het gezelschap en men be
greep elkaar zonder veel woorden
maar naar de oude, vertrouwde consis
toriekamer gegaan, man voor man, om
niet de aandacht te trekken.
Deze dingen schoten ons in de her
innering, toen we het bericht over die
Oosterkerk in Den Haag lazen.
Het is geen Zeeuws gebeuren. Maar
wat daar besproken en besloten is, had
ook voor Zeeland zijn betekenis en vond
er voor het verzet navolging.
De nieuwe minister van voorlich
ting en propaganda, Siddiq Shan-
sal, heeft twaalf jaar van zijn
leven als politieke gevangene op
gesloten gezeten. Men ziet hem
hier (met bril) persoonlijk een te
legram censureren, dat een Brits
journalist naar Londen wil zenden
Verscheidene van deze ballingen zyn
thans in hun vaderland teruggekeerd en
hebben zitting in de regering van bri
gade-generaal Abdoel Karim Kassim
genomen. Siddiq Shanshal bijvoorbeeld,
die persoonlijk tegen mij heeft gezegd,
dat hij twaalf jaar van zijn leven in
Britse gevangenissen heeft gezucht, leidt
op het ogenblik het ministerie van voor
lichting en propaganda. Kolonel Abdoel
Salem Mohamed Arif, die tot voor kort
in Syrië heeft gewoond, is vice-permier
geworden (zjjn portret wordt, evenals
dat van Kassim, overal in Irak verkocht)
en de instigator van de coup van 1941,
dr. Ibrahim Kubha, beheert de porte
feuille van economische zaken.
De enige figuur in de nieuwe regering,
waarvan buitenlandse waarnemers nog
nooit hebben gehoord, is brigade-gene
raal Kassim, die zichzelf zowel pr—:t
als minister van defensie en van binnen
landse zaken heeft gemaakt. To.
enkele maanden behoorde hij nog tot
een van de vele Iraakse kolonels. Hij
heet een goed officier te zijn, die een
leeropdracht aan de Militaire Academie
kreeg en die later, na promotie, bij de
troep werd geplaatst.
J>e leden van de nieuwe regering zijn
over het algemeen fel anti-Engels. Ze
beschouwen Nasser als hun „broeder",
doch voorlopig beslist niet als hun lei
der. Door de ontdekking van het offi
cierencomplot in Jordanië zijn ze eigen
lijk een paar maanden te vroeg aan de
macht gekomen, doch hun werkpro
gramma Is, zoals ze beweren, gereed en
met de uitvoering ervan kan onmiddel
lijk worden begonnen.
Een van de eerste dingen, die het
nieuwe regime heeft gedaan, is de ge
vangenneming van „alle reactionaire
elementen". Er zouden in totaal een
honderdtal arrestaties zijn verricht, voor.
namelijk onder het vroegere ministers
korps Jamali, die als minister van
buitenlandse zaken in het recente debat
over Libanon in de Verenigde Naties
de leider van de Iraakse delegatie was,
BAGDAD-
behoort er bij en de grootgrondbe
zitters. De instelling van een volkstri
bunaal is al aangekondigd en gezien het
gemak, waarmee men in Irak altijd met
de doodstraf heeft omgesprongen, ziet
het er voor velen weinig hoopvol uit.
Kenmerkend voor de regering van
brigade-generaal Kassim is ook, dat het
leger twee dagen na de staatsgreep op
dracht kreeg alle pro-communistische
leuzen, welke in rode verf op de muren
van vele huizen verschenen waren, te
verwijderen. Overal in Bagdad ziet men
dan ook grote klodders groene verf op
de buitenkant der woningen zitten,
waaronder zich de geschabloneerde
„slogans" bevinden, die handlangers van
de Sowjet-Unie in de verwarring van
het ogenblik hebben aangebracht.
Een soortgelijke maatregel is ten aan
zien van de foto's genomen, die van de
zwaar verminkte lichamen van prins
Abdoellah Illah en Noury-es-Said in om
loop zijn gebracht. De gruwelijke pla
ten, die aan de ene kant het bewijs* van
de dood der „volksvijanden" moesten
leveren en aan de andere kant als af
schrikwekkende voorbeelden dienst
moesten doen, mogen op het ogenblik
niet meer verkocht worden en de nog
overgebleven winkelvoorraden zijn in
beslag genomen.
Zoals de zaken nu staan, kan men stel
len, dat het zeker niet in de bedoeling
ligt zich bij het rijk van Nasser aan te
sluiten, of er in federatief verband mee
samen te werken. Men wil slechts
vriendschappelijke betrekkingen met de
Verenigde Arabische Republiek gaan
onderhouden de opzegging van de
Arabische Unie was bedoeld om koning
Hoessein van Jordanië niet langer ge
legenheid te geven zich als wettig staats
hoofd van Irak op te werpen en op
grond hiervan een tegenactie te ontke
tenen. en zo mogelijk de verhoudingen
in een defensiepact regelen. Egypte en
Syrië zijn alleen uit polltiek-ideologische
overwegingen interessant voor het nieu
we regime (pan-Arabisme, „positieve
neutraliteit", anti-Israëlisme, etc.). In
financieel of economisch opzicht heeft
de V.A.R. Bagdad niets te bieden, om
dat Irak een onuitputtelijke schatkamer
van vloeibaar goud bezit.
Van' onze*
reisco'rrespóndent
jm^en
Wat deze olie betreft geeft Kassim
voortdurend de verzekering, dat zij naar
het Westen zal blijven vloeien. Dat hier
voor een groot deel eigenbelang in
schuilt, valt niet te ontkennen. Als de
produktie op de velden van Kirkoek en
Mosoel wordt stopgezet op Rusland,
het Perzische oliedrama heeft dit wel
bewezen, hoeft Irak niet te rekenen
valt de voornaamste bron van staatsin
komsten weg. Onder Noury werd het
trouwens al als een grief gevoeld, dat
de pompen in Koeweit op topcapaciteit
werken, maar dat die in Irak aan een
langzaam-aan-actie onderhevig zijn.
Hoewel er in agdad opnieuw stem
men opklinken, dat de „Iraq Petroleum
Company" (voornamelijk Brits, Ameri
kaans en Frans) genationaliseerd moet
worden, is het niet te verwachten, dat
Kassim deze koers wil. Wel zal hij
trachten een gunstiger winstdeling te
krijgen (de royalties bedragen op het
ogenblik vijftig procent van de wereld-
barrelprijs bij een jaarlijkse produktie
van meer dan dertig miljoen ton), doch
hier was Noury ook al lang mee bezig.
Het Bagdad Pact 't laatste belang
rijke punt, dat vooral het Westen inte
resseert zal voor Irak niet houdbaar
zijn. Kassim en zijn ultra-nationalisten
staan een politiek van „positief neutra
lisme" voor, die wars is van het zich
binden aan een militair blok. Bovendien
kan het nieuwe regime bepaald niet pro-
Westers genoemd worden. De Britten
haat men, omdat deze een „imperialis
tisch verleden" in Irak hebben. De Fran
sen zijn niet geliefd vanwege hun vroe
gere bestuur in .„broederstaten" als Sy
rië en Libanon en hun optreden in Al
gerije, terwijl de Amerikanen door de
Eisenhower-doctrine en de als een zware
bedreiging gevoelde landingen in Bei
roet veel, zo niet alles van hun „good
will" verloren hebben.
Dat men, niettegenstaande dit, goede
diplomatieke betrekkingen met de
landen van het Westen wil primair
dus erkenning als wettige regering!
moet in de eerste plaats verklaard
worden door de belangen, welke Irak
hierbij heeft. In de tweede plaats is
er niets meer ^broederend voor een
ontwikkelde; Arabier dan niet voor vol
te worden aangezien, te meer als hij,
zoals in Bagdad thans het geval is, van
mening is, dat hij er voor in de ter
men valt. In de derde plaats is het
regime van Kassim eigenlijk enorm
geschrokken van de stroom van er
kenningen, die uit de communistische
wereld is gevloeid en die wel eens tot
gevolg kan hebben, dat de tot nog toe
zwakke communistische kernen in het
land sterker zullen worden.
Het binnenlandse programma van
Kassim ziet er Indrukwekkend uit, waar
mee overigens nog niets van de verwe-
zenlijkingskansen gezegd is. Het nieuwe
regime stelt zich zelf als een hervor
mingsbewind voor, welks streven er op
gericht is de onvoorstelbare armoede,
waarin vijfeneenhalf van de zes miljoen
Iraqi leven, op te heffen.
De knapste juristen van het land zijn
momenteel doende een nieuwe consti
tutie te schrijven, die uiteraard op een
republikeinse staatsvorm is gebaseerd
en die volgens een mededeling van een
van de ontwerpers, minister Shanshal,
zal moeten voorkomen, dat de macht in
handen van slechts enkele personen kan
worden geconcentreerd.
Het grootgrondbezit, dat in Irak nog.
de Middeleeuwse vormen heeft (schat
rijke sheiks zijn daar de bezitters van
hele provincies en behandelen de platte
landsbewoners op het gebied van recht
spraak en herendiensten als lijfeigenen)
zal worden opgebroken, evenals de bu
reaucratie, die van Bagdad uit regeerde
en die o.m. de autonomie der gemeente
besturen tot een farce had gemaakt.
De ontwikkelingsprojecten ten slotte,
waaraan tientallen miljoenen guldens
per jaar worden besteed, zullen gedeel
telijk worden stopgezet, omdat deze
„slechts een handjevol mensen ten goede
kwamen" of „verkeerd gericht" zijn ge
weest.
„Van stuwdammen en nieuwe wegen",
zo werd me gezegd, „kan de bevolking
niet etenDe profiteurs ervan zijn
wat kapitalisten, die hun eigen gronden
bevloeid wensen te zien en met huD
Cadillacs over glanzend beton willen
suizen.Aan sociale voorzieningen
Smnqn
- PlgunuqB
9 fint»» UUtxeit
heeft nog nooit iemand iets gedaan en
het is hieraan, dat we een deel van het
vrijkomende geld willen besteden
Dertig miljoen gulden is reeds ge
stoken in dit nieuwe paleis, dat in
aanbouw was voor wijlen koning
Feisal. Het gebouw zal worden
voltooid en als universiteit worden
ingericht.
De nationale Nederlandse dag op de expo '58 op 20 augustus zal in
het teken staan van dankbare hulde aan alle werkers van de wereld
tentoonstelling.
Als uiting daarvan zullen Nederlandse bloemisten in de vroege
ochtend grote bloemenmanden neerzetten in de ontvangsthallen van
de paviljoens van alle nationale en alle boven-nationale inzendingen.
De beiaardtoren en het Nederlandse
paviljoen zullen met bloemen worden
opgetuigd. En aan de voet van de bei
aardtoren zal de bezoeker van het Ne
derlandse paviljoen het gebeeldhouw
de straatorgel van de stad Utrecht aan
treffen, de „Lange Gavioli".
FOLKLOKISCHE STOET
Een 800 a 1000 meter lange folklo-
rische stoet zal door de Expolanen
trekken. In de stoet zullen sjezen en
tilburies van onze voorouders mee
rijden, vendelzwaaiers zullen hun
eeuwenoude gildevlaggen voor zich
De Indonesische regering heeft een den opstandelingen tweemaal een te-
beroep op de opstandelingen gedaan
om de wapens neer te leggen en „een
einde te maken aan het bloedvergieten
onder onszelf".
De minister van justitie, Gustav
Maengkom zei dat alhoewel de re
gering besloot geen besprekingen met
de opstandelingen te houden,"pogingen
waren gedaan om verder bloedvergie
ten te vermijden.
De opstandelingen van midden-Su-
matra en noord-Celebes hebben, nadat
de voornaamste plaatsen in deze pro
vincies door regeringstroepen waren
bezet, deze gebieden voortdurend in
onrust gehouden. De vorige week voer-
genaanval uit op hun voormalige
hoofdstad Bukittinggi in midden
Sumatra. Er volgden verwoede gevech
ten, alvorens zij konden worden ver
dreven.
VERTRAGING
Minister Maengkom betoogde, dat
de opbouw in het gehele land zal
worden vertraagd, als geen gemeen
schappelijke pogingen worden ge
daan tot regeling van de huidige bin
nenlandse problemen en opheffing
van de verwarring.
„Ordeverstoringen in één gebied,
zullen hun weerslag hebben op an
dere gebieden", aldus waarschuwde
Maengkom.
Meer dan de helft van de één mil
joen tellende bevolking van Bag
dad woont in dit soort lemen
hutten, met riet bedekt. Waarbij
men mag bedenken, dat de woon
toestanden op het platteland nog
slechter zijn.
De wereldbank maakt bekend, dat
zij in het op 30 juni jl. geëindigde
boekjaar een netto-winst van 42 mil
joen dollar heeft behaald, vergeleken
met een winst van 36 miljoen dollar in
het vorige boekjaar. De winst is ge
voegd bij de aanvullende reserve voor
verliezen en leningen en garanties,
waardoor deze reserve is gestegen tot
236 miljoen dollar. Aan leningscom
missies werd 20 miljoen dollar ontvan
gen, welk bedrag is gevoegd bij de spe
ciale reserve van de bank, die hierdoor
is gestegen tot 114 miljoen dollar. De
totale reserves bedroegen op 30 juni jl.
350 miljoen dollar.
De wereldbank heeft in het afgelo
pen boekjaar 34 leningen, tezamen het
equivalent van 711 miljoen dollar be
dragende, versterkt (vj. 388 miljoen
dollar).
Prinses Irene heeft dinsdag aan
boord van de „Groene Draeck" haar
negentiende verjaardag gevierd. Dit
jacht en de „Piet Hein" waarop de
koninklijke familie haar vakantie aan
de Rivièra doorbrengt, liggen nu bij
de Italiaanse plaats Alassio, halver
wege tussen de Franse grens en Genua.
In laatstgenoemde stad kwamen
dinsdag duizenden felicitatietelegram
men voor de prinses binnen, die giste
ren met een speciale bestelauto naar
Alassio zijn gebracht.
Cholera-epidemie in Nepal
In de afgelopen twee weken zijn
naar schatting driehonderd inwoners
van het dal van Katmandoe, in Nepal,
aan cholera overleden.
Bijna dertigduizend Nepalezen zijn
'tegen de gevreesde ziekte ingeënt.
uit dragen en volksdansers en leden
van boerenblaaskapellen zullen gro
te bouquetten bloemen meedragen,
die zij op de trappen van de Belve
dere zullen opstapelen tot een veel
kleurig bloemen-mozaiek.
Bü de Belvedere aangekomen zal
aan baron Moens de Fernig een bloem
bol worden overhandigd, de bol van de
tulp „Expo '58" tevens zal aan me
vrouw Moens de Fernig een bouquet
rozen worden geschonken met zes spe
ciale rozen van een dit jaar nieuw-
gewonnen roos, „Rosa Moens de Fer
nig".
Als deze geschenken zijn overhan
digd en de bloemen zijn neergelegd,
verspreiden zich de folkloristische
deelnemers langs de lanen, om hier
een statige oud-Friese, elders een zwie
rige Overijsselse dans ten beste te ge
ven, of om voor weer een ander pavil
joen demonstraties te geven van de
behendigheid bij het „vendelzwaaien".
Intussen trekken de boeren en. boe
rinnen van de stoet naar „vrolijk Bel
gië" waar zij om 19.00 uur op de markt
van het folkloristische stadje bruiloft
zullen vieren, naar oud-nederlandse
trant.
CONCERT
Vier nederlandse muziekkorpsen
zullen van vier uur af een muzikale
hulde brengen aan werkers en be
zoekers op de expo, des avonds om
20.00 uur zal in het groot auditorium
een concert worden gegeven door
het residentie-orkest, onder leiding
van de dirigent Bernard Haitink.
Tot besluit van de viering van deze
nationale nederlandse dag, zullen om
22.00 nur zes militaire orkesten een
taptoe" uitvoeren in het genre van
de taptoe-Delft.
In zeven maanden
Tot en met juli van dit jaar telde de
Amsterdamse luchthaven aan in- en
uitgaande passagiers van alle lucht
vaartmaatschappijen tezamen meer
dan een half miljoen personen, een re
cord in de 'geschiedenis van Schiphol.
Het eerste halfjaar vertoonde, zowel
wat de aantallen passagiers betreft als
de kilogrammen post, vracht en baga
ge, aanvankelijk een dalende lijn, maar
in mei viel een opleving te bespeuren,
welke zich in juni krachtig heeft voort
gezet, zodat na de eerste zes maanden
van dit jaar 438.713 in- en uitgaande
passagiers in de hallen van de lucht
haven werden geteld, meer dan acht
duizend meer dan in de overeenkom
stige periode van 1957. De topdag was
zaterdag 28 juni met een totaal van
4224 luchtreizigers. In totaal passeer
den in juni 105.971 personen de loket
ten, hetgeen eveneens een record is
voor de luchthaven. Het record stond
op 102.839 personen, geboekt in juli
1957. Juli van dit jaar heeft overigens
alle verwachtingen overtroffen met
bijna 114.000 passagiers.
De sociaal-democraat Hiltunen, be
last met de vorming van een meerder
heidsregering in Finland, heeft zijn op
dracht teruggegeven.