IN HET NIEUWE IRAK GEEN PLAA TS VOOR MET ZEVENMIJLSLAARZEN DOOR HET MIDDEN-OOSTEN Pan- Arabisme ging samen met Ultra-Nationalisme Nederlandse dag op Expo in teken van dankbare hulde Opstandelingen: leg de wapens neer HERINNERING Volkomen onbekend Groene verf Streven naar erkenning Tegen grootgrondbezit Op 20 augustus Beroep van Indonesische regering Wereldbank boekte winst van 42 miljoen dollar Prinsesirene ontving duizenden telegrammen Schiphol telde ruim half miljoen passagiers Donderdag augustus 1958 ii ZEEUWSCH DAGBLAD Pagina BAGDAD, juli HOEWEL het nieuwe regime van Irak halsstarrig weigert van een staatsgreep te spreken, is het duidelijk, dat het land niet door een revolutie geteisterd is. Bij de machtsovername van de veertiende juli zijn op z'n hoogst honderdvijftig officieren en burgers betrokken ge weest, terwijl van het gros der brigades, welke de val van Noury-es- Said bewerkstelligden, gezegd kan worden, dat het pas later vernomen heeft waarom het ging. Het volk, waarmee in het Midden Oosten meestal het (onder ten hemel schreiende omstandigheden levende) stadsproletariaat wordt bedoeld, is er slechts bijgehaald om de staats greep het karakter van een revolutie te geven. Tevens heeft men het aan de ongeregeldheden laten deelnemen om het in te prenten wie nu precies de vijanden zijn en om het van hun dood te overtuigen. Als men zo de nieuwe regering be kijkt, dan komt men niet onmiddellijk tot de conclusie, dat de leden ervan marionetten van Nasser zijn. Meer dan de helft der nieuwe ministers behoort tot de uiterst rechtse vleugel van het door Noury aan banden gelegde, Iraakse politieke leven en propageerde het pan- arabisme al, lang voordat iemand van Egypte's dictator had gehoord. In feite behoort de kern van de nieu we machthebbers tot de vóór veertien juli verboden Istiqlal partij, die in 1941 een geslaagde, pro-Duitse staatsgreep uitvoerde. Noury-es-Said, die toen hals over kop het land moest verlaten, werd nog het zelfde jaar met de hulp van Britse bajonetten in z'n oude zadel gezet en hield bloedig in het kamp van zijn tegenstanders huis. Openbare terecht stellingen waren aan de orde van de dag en tientallen opstandelingen vluchtten Irak uit. DE GEMEENTE Den Haag zal de Ge reformeerde Oosterkerk kopen. Op zichzelf is dit niets sensationeels, al zullen er voor velen herinneringen om en in dit gebouw spelen. Het is al tijd pijnlijk, als een kerkgebouw voor heel andere doeleinden bestemd wordt Wij hebben een U.K. kerk gekend, die garage werd en er wel bijgestaan, dat een auto gerepareerd werd onder de kerkkoepel, waarin de afbeeldingen van de Evangelisten met hun symbolen. Het gaf niets, de auto werd evengoed gere pareerd en toch „deed" het ons iets, nl. pijn. Zo zal het ook gaan, als die Ooster kerk in Den Haag opslagplaats of iets dergelijks wordt, al is dat toch nog beter dan „dependance van de schouwburg", waarvoor ze eerst bestemd scheen. Toch bracht dit bericht ons iets te binnen, dat niet algemeen bekend is. Bijkans de gehele bezettingstijd, van augustus 1940 tot augustus 1944 is de consistorie van deze kerk het verzamel punt geweest, twee maal per maand, van de mannen uit het Christelijk organi satieleven, die daar als „Convent Chris telijke Organisaties" bijeenkwamen. Met vooruitziende blik heeft dr H. Colijn in 1940 al de voorbereidingen ge troffen voor het eigenlijke verzet. Eén van de vormen, die hij daarvoor koos, was de stichting van „conventen' Op verschillend gebied. Het langstlevende daarvan was waar schijnlijk het „Convent Christelijke Or ganisaties", waar de kopstukken van de grote Christelijke organisaties op gees telijk, politiek en sociaal terrein bijeen kwamen, om hun ervaringen uit te wis selen en aan de hand daarvan richtlijnen te trekken. Eerst onder leiding van dr Colijn, la ter onder die van dr J. Schouten, ver volgens onder die van prof. mr V. H. Rutgers, tenslotte onder die van dr J. J. C. van Dijk of mr dr J. Donner kwam men twee maal per maand bijeen. Wat daar besproken werd, was van grote betekenis voor de ontwikkeling van het verzet. Uit deze vergadering kwam b.v. voort in 1941 al het manifest tegen de arbeidsdienst, dat als eerste verzetsma- nifest geheim en toch publiekelijk dit laatste in verband met de grote ver spreiding opriep tot verzet. In deze vergaderingen werden de pa rolen uitgegeven, die in allerlei verzets- bijeenkomsten als een sneeuwbal hun weg vonden naar het Nederlandse volk. Daar overzag men aan de hand van de mededelingen over de verschillende sec toren: kerk, school, radio, vakbeweging... het gehele terrein en stelde vast: onze houding moet zó zijn. Daarin veranderde niets, als er een arrestatie was gevallen. Dan kwam er op verzoek een andere vertegenwoordi ger uit de bepaalde organisatiekring. Trof het de voorzitter, dan nam een an der de plaats in. Kwam iemand uit ge vangenschap terug prof. Rutgers overkwam dit dan nam hij zijn plaats weer in, of hij nooit was weggeweest. Een heel enkele keer slechts moest men het vergaderpunt verleggen. Zo was men een keer bijeen in het gebouw van „De Nederlander", er vlak bij. Op een ogenblik constateerde één der aanwezigen, die tegenover de haard zat, dat de vloer om de haard brandde. Hij maakte alarm, holde naar de gang, haalde een snelblusser en begon met het bluswerk. Intussen was ook de brand weer gealarmeerd, die niet anders te doen had, dan de vloer op te breken en te constateren, dat het vuur inderdaad geblust was. Maar de vergadering moest worden voortgezet. En omdat het in die omge ving onder deze omstandigheden mis schien toch wat gevaarlijk zou kunnen zijn, is het gezelschap en men be greep elkaar zonder veel woorden maar naar de oude, vertrouwde consis toriekamer gegaan, man voor man, om niet de aandacht te trekken. Deze dingen schoten ons in de her innering, toen we het bericht over die Oosterkerk in Den Haag lazen. Het is geen Zeeuws gebeuren. Maar wat daar besproken en besloten is, had ook voor Zeeland zijn betekenis en vond er voor het verzet navolging. De nieuwe minister van voorlich ting en propaganda, Siddiq Shan- sal, heeft twaalf jaar van zijn leven als politieke gevangene op gesloten gezeten. Men ziet hem hier (met bril) persoonlijk een te legram censureren, dat een Brits journalist naar Londen wil zenden Verscheidene van deze ballingen zyn thans in hun vaderland teruggekeerd en hebben zitting in de regering van bri gade-generaal Abdoel Karim Kassim genomen. Siddiq Shanshal bijvoorbeeld, die persoonlijk tegen mij heeft gezegd, dat hij twaalf jaar van zijn leven in Britse gevangenissen heeft gezucht, leidt op het ogenblik het ministerie van voor lichting en propaganda. Kolonel Abdoel Salem Mohamed Arif, die tot voor kort in Syrië heeft gewoond, is vice-permier geworden (zjjn portret wordt, evenals dat van Kassim, overal in Irak verkocht) en de instigator van de coup van 1941, dr. Ibrahim Kubha, beheert de porte feuille van economische zaken. De enige figuur in de nieuwe regering, waarvan buitenlandse waarnemers nog nooit hebben gehoord, is brigade-gene raal Kassim, die zichzelf zowel pr—:t als minister van defensie en van binnen landse zaken heeft gemaakt. To. enkele maanden behoorde hij nog tot een van de vele Iraakse kolonels. Hij heet een goed officier te zijn, die een leeropdracht aan de Militaire Academie kreeg en die later, na promotie, bij de troep werd geplaatst. J>e leden van de nieuwe regering zijn over het algemeen fel anti-Engels. Ze beschouwen Nasser als hun „broeder", doch voorlopig beslist niet als hun lei der. Door de ontdekking van het offi cierencomplot in Jordanië zijn ze eigen lijk een paar maanden te vroeg aan de macht gekomen, doch hun werkpro gramma Is, zoals ze beweren, gereed en met de uitvoering ervan kan onmiddel lijk worden begonnen. Een van de eerste dingen, die het nieuwe regime heeft gedaan, is de ge vangenneming van „alle reactionaire elementen". Er zouden in totaal een honderdtal arrestaties zijn verricht, voor. namelijk onder het vroegere ministers korps Jamali, die als minister van buitenlandse zaken in het recente debat over Libanon in de Verenigde Naties de leider van de Iraakse delegatie was, BAGDAD- behoort er bij en de grootgrondbe zitters. De instelling van een volkstri bunaal is al aangekondigd en gezien het gemak, waarmee men in Irak altijd met de doodstraf heeft omgesprongen, ziet het er voor velen weinig hoopvol uit. Kenmerkend voor de regering van brigade-generaal Kassim is ook, dat het leger twee dagen na de staatsgreep op dracht kreeg alle pro-communistische leuzen, welke in rode verf op de muren van vele huizen verschenen waren, te verwijderen. Overal in Bagdad ziet men dan ook grote klodders groene verf op de buitenkant der woningen zitten, waaronder zich de geschabloneerde „slogans" bevinden, die handlangers van de Sowjet-Unie in de verwarring van het ogenblik hebben aangebracht. Een soortgelijke maatregel is ten aan zien van de foto's genomen, die van de zwaar verminkte lichamen van prins Abdoellah Illah en Noury-es-Said in om loop zijn gebracht. De gruwelijke pla ten, die aan de ene kant het bewijs* van de dood der „volksvijanden" moesten leveren en aan de andere kant als af schrikwekkende voorbeelden dienst moesten doen, mogen op het ogenblik niet meer verkocht worden en de nog overgebleven winkelvoorraden zijn in beslag genomen. Zoals de zaken nu staan, kan men stel len, dat het zeker niet in de bedoeling ligt zich bij het rijk van Nasser aan te sluiten, of er in federatief verband mee samen te werken. Men wil slechts vriendschappelijke betrekkingen met de Verenigde Arabische Republiek gaan onderhouden de opzegging van de Arabische Unie was bedoeld om koning Hoessein van Jordanië niet langer ge legenheid te geven zich als wettig staats hoofd van Irak op te werpen en op grond hiervan een tegenactie te ontke tenen. en zo mogelijk de verhoudingen in een defensiepact regelen. Egypte en Syrië zijn alleen uit polltiek-ideologische overwegingen interessant voor het nieu we regime (pan-Arabisme, „positieve neutraliteit", anti-Israëlisme, etc.). In financieel of economisch opzicht heeft de V.A.R. Bagdad niets te bieden, om dat Irak een onuitputtelijke schatkamer van vloeibaar goud bezit. Van' onze* reisco'rrespóndent jm^en Wat deze olie betreft geeft Kassim voortdurend de verzekering, dat zij naar het Westen zal blijven vloeien. Dat hier voor een groot deel eigenbelang in schuilt, valt niet te ontkennen. Als de produktie op de velden van Kirkoek en Mosoel wordt stopgezet op Rusland, het Perzische oliedrama heeft dit wel bewezen, hoeft Irak niet te rekenen valt de voornaamste bron van staatsin komsten weg. Onder Noury werd het trouwens al als een grief gevoeld, dat de pompen in Koeweit op topcapaciteit werken, maar dat die in Irak aan een langzaam-aan-actie onderhevig zijn. Hoewel er in agdad opnieuw stem men opklinken, dat de „Iraq Petroleum Company" (voornamelijk Brits, Ameri kaans en Frans) genationaliseerd moet worden, is het niet te verwachten, dat Kassim deze koers wil. Wel zal hij trachten een gunstiger winstdeling te krijgen (de royalties bedragen op het ogenblik vijftig procent van de wereld- barrelprijs bij een jaarlijkse produktie van meer dan dertig miljoen ton), doch hier was Noury ook al lang mee bezig. Het Bagdad Pact 't laatste belang rijke punt, dat vooral het Westen inte resseert zal voor Irak niet houdbaar zijn. Kassim en zijn ultra-nationalisten staan een politiek van „positief neutra lisme" voor, die wars is van het zich binden aan een militair blok. Bovendien kan het nieuwe regime bepaald niet pro- Westers genoemd worden. De Britten haat men, omdat deze een „imperialis tisch verleden" in Irak hebben. De Fran sen zijn niet geliefd vanwege hun vroe gere bestuur in .„broederstaten" als Sy rië en Libanon en hun optreden in Al gerije, terwijl de Amerikanen door de Eisenhower-doctrine en de als een zware bedreiging gevoelde landingen in Bei roet veel, zo niet alles van hun „good will" verloren hebben. Dat men, niettegenstaande dit, goede diplomatieke betrekkingen met de landen van het Westen wil primair dus erkenning als wettige regering! moet in de eerste plaats verklaard worden door de belangen, welke Irak hierbij heeft. In de tweede plaats is er niets meer ^broederend voor een ontwikkelde; Arabier dan niet voor vol te worden aangezien, te meer als hij, zoals in Bagdad thans het geval is, van mening is, dat hij er voor in de ter men valt. In de derde plaats is het regime van Kassim eigenlijk enorm geschrokken van de stroom van er kenningen, die uit de communistische wereld is gevloeid en die wel eens tot gevolg kan hebben, dat de tot nog toe zwakke communistische kernen in het land sterker zullen worden. Het binnenlandse programma van Kassim ziet er Indrukwekkend uit, waar mee overigens nog niets van de verwe- zenlijkingskansen gezegd is. Het nieuwe regime stelt zich zelf als een hervor mingsbewind voor, welks streven er op gericht is de onvoorstelbare armoede, waarin vijfeneenhalf van de zes miljoen Iraqi leven, op te heffen. De knapste juristen van het land zijn momenteel doende een nieuwe consti tutie te schrijven, die uiteraard op een republikeinse staatsvorm is gebaseerd en die volgens een mededeling van een van de ontwerpers, minister Shanshal, zal moeten voorkomen, dat de macht in handen van slechts enkele personen kan worden geconcentreerd. Het grootgrondbezit, dat in Irak nog. de Middeleeuwse vormen heeft (schat rijke sheiks zijn daar de bezitters van hele provincies en behandelen de platte landsbewoners op het gebied van recht spraak en herendiensten als lijfeigenen) zal worden opgebroken, evenals de bu reaucratie, die van Bagdad uit regeerde en die o.m. de autonomie der gemeente besturen tot een farce had gemaakt. De ontwikkelingsprojecten ten slotte, waaraan tientallen miljoenen guldens per jaar worden besteed, zullen gedeel telijk worden stopgezet, omdat deze „slechts een handjevol mensen ten goede kwamen" of „verkeerd gericht" zijn ge weest. „Van stuwdammen en nieuwe wegen", zo werd me gezegd, „kan de bevolking niet etenDe profiteurs ervan zijn wat kapitalisten, die hun eigen gronden bevloeid wensen te zien en met huD Cadillacs over glanzend beton willen suizen.Aan sociale voorzieningen Smnqn - PlgunuqB 9 fint»» UUtxeit heeft nog nooit iemand iets gedaan en het is hieraan, dat we een deel van het vrijkomende geld willen besteden Dertig miljoen gulden is reeds ge stoken in dit nieuwe paleis, dat in aanbouw was voor wijlen koning Feisal. Het gebouw zal worden voltooid en als universiteit worden ingericht. De nationale Nederlandse dag op de expo '58 op 20 augustus zal in het teken staan van dankbare hulde aan alle werkers van de wereld tentoonstelling. Als uiting daarvan zullen Nederlandse bloemisten in de vroege ochtend grote bloemenmanden neerzetten in de ontvangsthallen van de paviljoens van alle nationale en alle boven-nationale inzendingen. De beiaardtoren en het Nederlandse paviljoen zullen met bloemen worden opgetuigd. En aan de voet van de bei aardtoren zal de bezoeker van het Ne derlandse paviljoen het gebeeldhouw de straatorgel van de stad Utrecht aan treffen, de „Lange Gavioli". FOLKLOKISCHE STOET Een 800 a 1000 meter lange folklo- rische stoet zal door de Expolanen trekken. In de stoet zullen sjezen en tilburies van onze voorouders mee rijden, vendelzwaaiers zullen hun eeuwenoude gildevlaggen voor zich De Indonesische regering heeft een den opstandelingen tweemaal een te- beroep op de opstandelingen gedaan om de wapens neer te leggen en „een einde te maken aan het bloedvergieten onder onszelf". De minister van justitie, Gustav Maengkom zei dat alhoewel de re gering besloot geen besprekingen met de opstandelingen te houden,"pogingen waren gedaan om verder bloedvergie ten te vermijden. De opstandelingen van midden-Su- matra en noord-Celebes hebben, nadat de voornaamste plaatsen in deze pro vincies door regeringstroepen waren bezet, deze gebieden voortdurend in onrust gehouden. De vorige week voer- genaanval uit op hun voormalige hoofdstad Bukittinggi in midden Sumatra. Er volgden verwoede gevech ten, alvorens zij konden worden ver dreven. VERTRAGING Minister Maengkom betoogde, dat de opbouw in het gehele land zal worden vertraagd, als geen gemeen schappelijke pogingen worden ge daan tot regeling van de huidige bin nenlandse problemen en opheffing van de verwarring. „Ordeverstoringen in één gebied, zullen hun weerslag hebben op an dere gebieden", aldus waarschuwde Maengkom. Meer dan de helft van de één mil joen tellende bevolking van Bag dad woont in dit soort lemen hutten, met riet bedekt. Waarbij men mag bedenken, dat de woon toestanden op het platteland nog slechter zijn. De wereldbank maakt bekend, dat zij in het op 30 juni jl. geëindigde boekjaar een netto-winst van 42 mil joen dollar heeft behaald, vergeleken met een winst van 36 miljoen dollar in het vorige boekjaar. De winst is ge voegd bij de aanvullende reserve voor verliezen en leningen en garanties, waardoor deze reserve is gestegen tot 236 miljoen dollar. Aan leningscom missies werd 20 miljoen dollar ontvan gen, welk bedrag is gevoegd bij de spe ciale reserve van de bank, die hierdoor is gestegen tot 114 miljoen dollar. De totale reserves bedroegen op 30 juni jl. 350 miljoen dollar. De wereldbank heeft in het afgelo pen boekjaar 34 leningen, tezamen het equivalent van 711 miljoen dollar be dragende, versterkt (vj. 388 miljoen dollar). Prinses Irene heeft dinsdag aan boord van de „Groene Draeck" haar negentiende verjaardag gevierd. Dit jacht en de „Piet Hein" waarop de koninklijke familie haar vakantie aan de Rivièra doorbrengt, liggen nu bij de Italiaanse plaats Alassio, halver wege tussen de Franse grens en Genua. In laatstgenoemde stad kwamen dinsdag duizenden felicitatietelegram men voor de prinses binnen, die giste ren met een speciale bestelauto naar Alassio zijn gebracht. Cholera-epidemie in Nepal In de afgelopen twee weken zijn naar schatting driehonderd inwoners van het dal van Katmandoe, in Nepal, aan cholera overleden. Bijna dertigduizend Nepalezen zijn 'tegen de gevreesde ziekte ingeënt. uit dragen en volksdansers en leden van boerenblaaskapellen zullen gro te bouquetten bloemen meedragen, die zij op de trappen van de Belve dere zullen opstapelen tot een veel kleurig bloemen-mozaiek. Bü de Belvedere aangekomen zal aan baron Moens de Fernig een bloem bol worden overhandigd, de bol van de tulp „Expo '58" tevens zal aan me vrouw Moens de Fernig een bouquet rozen worden geschonken met zes spe ciale rozen van een dit jaar nieuw- gewonnen roos, „Rosa Moens de Fer nig". Als deze geschenken zijn overhan digd en de bloemen zijn neergelegd, verspreiden zich de folkloristische deelnemers langs de lanen, om hier een statige oud-Friese, elders een zwie rige Overijsselse dans ten beste te ge ven, of om voor weer een ander pavil joen demonstraties te geven van de behendigheid bij het „vendelzwaaien". Intussen trekken de boeren en. boe rinnen van de stoet naar „vrolijk Bel gië" waar zij om 19.00 uur op de markt van het folkloristische stadje bruiloft zullen vieren, naar oud-nederlandse trant. CONCERT Vier nederlandse muziekkorpsen zullen van vier uur af een muzikale hulde brengen aan werkers en be zoekers op de expo, des avonds om 20.00 uur zal in het groot auditorium een concert worden gegeven door het residentie-orkest, onder leiding van de dirigent Bernard Haitink. Tot besluit van de viering van deze nationale nederlandse dag, zullen om 22.00 nur zes militaire orkesten een taptoe" uitvoeren in het genre van de taptoe-Delft. In zeven maanden Tot en met juli van dit jaar telde de Amsterdamse luchthaven aan in- en uitgaande passagiers van alle lucht vaartmaatschappijen tezamen meer dan een half miljoen personen, een re cord in de 'geschiedenis van Schiphol. Het eerste halfjaar vertoonde, zowel wat de aantallen passagiers betreft als de kilogrammen post, vracht en baga ge, aanvankelijk een dalende lijn, maar in mei viel een opleving te bespeuren, welke zich in juni krachtig heeft voort gezet, zodat na de eerste zes maanden van dit jaar 438.713 in- en uitgaande passagiers in de hallen van de lucht haven werden geteld, meer dan acht duizend meer dan in de overeenkom stige periode van 1957. De topdag was zaterdag 28 juni met een totaal van 4224 luchtreizigers. In totaal passeer den in juni 105.971 personen de loket ten, hetgeen eveneens een record is voor de luchthaven. Het record stond op 102.839 personen, geboekt in juli 1957. Juli van dit jaar heeft overigens alle verwachtingen overtroffen met bijna 114.000 passagiers. De sociaal-democraat Hiltunen, be last met de vorming van een meerder heidsregering in Finland, heeft zijn op dracht teruggegeven.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1958 | | pagina 3