BEURS MARKT VEILING
ALS DE KERKKLOKROEPT
Onze kaarsen komen al honderd jaar
lang uit Gouda
Ruimtelijke ordening
en Zeeland
EEN MOOIE KAMERPLANT
Zaterdag 31 mei 1958
ZEEUWSCH DAGBLAD
Rustig
VEILIN GBERICHTEN
Nagekomen advertenties
BEROEPINGSWERK
We gebruiken er nu meer dan
een halve eeuw geleden
Ir. M, de Vink lid
van verdienste N.H.
Kaarsenfabriek eerste afnemer
van electriciteit
Wat Nederlandse steden
te bieden hebben
Uf>e oleander;
Pagina 7
SLOTKOERSEN AMSTERDAMSCHE EFFECTENBEURS
medegedeeld door de
AMSTERDAMSCHE BANK N.V., GOES
Nederl. 1953
Nederi. 1947
Nederl. 1953
DoUarlng. 1947
Nederl. 1962/4
Cultuurbank
Nat. H. bank
Ned. HandelmU 157
A'dam Rubber
Ver. Deli Mij.
HVA
Javasche Cult.
NISU
De Oostkust
Senembah
Serbadjadi
Vorstenlanden
AKU
Berkels Patent
Calvé Delft
Nederl. Ford
Gelder Zonen
Kon. Hoogov.
Müller Co.
Ned. Kabelf.
Philips Gloeil.
Id. 6 pref.
Unilever
W. Fijenoord
93K
9314
91%
9014
9314
9314
94%
9344
93%
2554
25%
8154
80%
157
158
58%
59%
8214
8614
98%
97
31%
31%
84ex
84%
86
86%
56%
55%
1914
20
9%
16514
166
293
183ex
283
280
158
160
160
161
282
284
300%
300%
23114
232%
286%
283%
153/a
153%
323
32314
18514
180%
Billit n rubr. 169 16754
Dordtsche P. 701/4 707%
Idem preferent 701/4 707-4
K. Olie f 100 166.50 168.60
K. Olie f1000 166.60 168.70
Moeara Enim 1197 1190
Holl. Am. Lijn 13914 140
Java Ch. Ptvt. 119 116
KLM 99.50 100.10
Kon. Boot 128H 129
Kon. Paket. 1(M 108
St. Mij. Nederl. 130/4 13144
Nievelt 12954 121
Omm. Sch.vrt, 217 220
K. Rott. Lloyd 109/4 10954
N. Schv. Unie 10734 10714
Philip» Gloeil. 122 121
Telev. Electr, 1114
Amsterd. Bank 215
Rotterd. Bank 17854
Twentsche B.
Albert Heijn
Aniem
Borneo-Sum.
ïnternatio
Overzeese Gas 164
De Schelde 156/4
R.S. Stokvis
6 pref. Unil. 125
1114
215
17854
154 154/4
236
36
40
70' 71
16314
160
12454
Kon. Zwanenb. 290 290
Ver. Machinef. 115/4 116
Can. Pacific 2654 2654
Intern. Niakel 7554 7614
Amer. Motors 1254 1214
Amer. Radiator 1254 1254
Amer. Smelting 4454 45
Anae. Copper 4654 4654
Baltimore 2854 29
Bethleh. Steel 42 4254
Ches. Ohio 5454 5454
Cities Service 5254 5254
Continental OU 4954
Curtiss Wright 25,4 28-4
General Motors 3854 3854
Jone» Steel 4134 41/.
Kennecott C. 88% 8954
Miss K. Texas 714
New York C. 1554
Pennsylvania 12/4 1284
Philips OU 3954
Republic Steel 45% 46
Shell Oil 7854 7414
Stand. Brands 5354 5354
Sunray OU 24 2454
Tide Water 23
U.S. Steel 65 6554
Wilson 2154 2194
6 Bk. v. Ned.
vim
De handel in Amsterdam was zeer
gering vanwege het feit, dat New York
gesloten was, wegens „Memorial Day"
en er dus een lang weekend in het
verschiet ligt.
De gunstige eerste kwartaalcijfers
van het Philipsconcern waren in de
koers verdisconteerd. Er was wat lo-
oaal aanbod in deze hoek, waardoor de
aandelen zich een tweetal punten la
ger stelden dan de vorige slotprijs. Ook
hier bleef de omzet ver heneden de
verwachtingen. Unilevers konden zich
vrij goed handhaven en waren eerder
iets beter. AKU's onveranderd, terwijl
aandelen KLM een halve gulden ho
ger werden geadviseerd.
Van de cultures trokken aandelen
Ver. Deli weer de aandacht, op het
bericht over de verkoop van de belan
gen van deze maatschappij in Indone
rië. Het fonds verbeterde circa 3 pun
ten. Amsterdam rubbers bijna een punt
hoger.
Voor de 5 pet. obligaties Bank van
Ned. Gemeenten werd een prijs ge
noemd van 101% (101%).
Prolongatie 4 pet.
KAPELLE, 30 mei. Aardbeien
>r doos van 2 ons: 1 export 6978; I
0—75; n 57—68; afw. 17—18; peren:
it. Remy k. 74; Groenten: aardappelen
0; kropsla 4—7,5; bloemkool 1851;
rabarber 1516; uien 12; bosselderie
8,5.
De teler L. Pieterse uit Wemeldinge
eeft gisteren de eerste aardbeien van
Je koude grond aangevoerd. Het waren
drie doosjes Regina, tweede kwaliteit,
waarvoor 34 ct per doosje werd be
taald.
GOES, 30 mei. Kropsla AI 56,5;
All 4,5, BI 4; bloemkool AI 5272, All
50—62, BI 35—47, Bil 22—26, afw. 10—
52; komkommers AH 4950, BI 4045,
Cl 35, CII 18; spinazie I 2530, afw. 7;
prei 18—21; andijvie 2831;rabarber 5
24; tomaten Bil 140160; postelein
4748; peulen 240270; lamsoren 52
57; selderij 10—13; kroten 39; wortelen
40-—60; radijs 8—10; sjalotten 2; aard
beien I exp. 7591, id. II 6870, afw.
50—58.
MIDDELBURG, 30 mei. Late
aardappelen: Furore 1012.10, Koop-
ïans blauwe 11.6016.80, Bintjes 12.30
'roege aardappelen Groten 971.07,
rielingen 811.02, Kriel 6880; As
perges 1.582.76; aardbeien 6697;
kasbessen 57; bloemkool (4 per kist)
88—101, 6 p. k. 62—108, 8 p. k. 42—72,
10 p. k. 32—36, 12 p. k. 19—25, 15 p. k.
i015; komkommers A 4156, B 31
55, C 2149; sla A 45; sjalotten 13
16 p. kg., 15Z22 p. bos; ramenas 37;
bospeen 4782; rabarber 1727; an
dijvie 2239; spinazie 865; postelein
3964; prei 1632; kroten 3656;
spitskool 5051; waspeen 8188.
De aanvoer van sla bedroeg 45.000 st.
bospeen 5000 bos.
Heden werden de eerste vroege
aardappelen van de koude grond door
diverse telers aangevoerd.
De eerste kasbessen werden aange
voerd door de heer J. L. Dop, Mïddel-
burgsestraat 88, Middelburg.
De eerste spitskool werd aangevoerd
door de heer C. Cal jouw, Meiwerfweg
6, Gapinge.
BERGEN OP ZOOM, 30 mei. Bloem
kool 1999, Waspeen 3289, Bospeen
1861, Radijs 612, Sla 4r—8, Spinazie
2337, Rabarber 1016, Sav. kool 29
34, Postelein 1938, Rode kool 13;
Komkommers 4157; Stamboon dub
bele prinsessen 300310. Aardbeien 13
53 per ons. Kasperzik 734 per stuk
BERGEN OP ZOOM, Aspergeveiling.
30 mei. Aanvoer 14.000 kg. AA extra
2.40, AA I 2.20 A extra 2.35 A I 2.10
B extra 2.0 B I 1.75, C extra 1.65, C I
1.50, D I 1.05 E I 1.25 E II 1.00 F I
1.65 stek 0.80, ondereind 0.12.
's-HEER ARENDSKERKE
Examen E.HJS.O. Woensdagavond vond
te 's-Heer Arendskerke het examen
plaats voor het diploma E.H.B.O., waar
voor deze winter door dokter A. J. Zon-
nevjjlle een cursus werd gehouden. Als
examinator trad op dokter K. H. Wouda
uit Kloetinge. Het diploma werd toege
kend aan de dames E. Naeije, C. Nagel-
kerkevan de Guchte, A. va. d. Maale,
S. Kouwer, en W. Boonman, aUen uit
's-Heer Arendskerke en de dames C. M.
L. SchipperVermaas, D, van de Vrie
en R. DekkerKuilder te 's-Heer Hen
drikskinderen. Eveneens verwierven de
heren A. Wlskerke, K. Moor, W. van de
Broeke, C. van der. Maale, P. van Sabhen
uit 's-Heer Arendskerke en G. van der
Knaap uit 's-Heer Hendrikskinderen het
diploma.
Met grote blijdschap geven wij ken-,
nis van de geboorte van ons dochtertje
PIETERNELLA
(Elsje).
A. v. d. MEULEN.
M. J. v. d. MEULEN-DE WAARD.
Biezelinge. 20 mei 1958.
Eversdijkseweg 3.
Heden overleed zacht en kalm
onze innig geliefde vrouw, moe
der, behuwd- en grootmoeder
MAATJE COPPOOLSE,
echtgenote van Pieter Joziasse,
op de leeftijd van 69 jaar.
Uit aller naam:
P. JOZIASSE.
Oost- en West-Souburg,
30 mei 1958
Zuidbeekseweg 2.
De teraardebestelling zal plaats
hebben op dinsdag 3 juni a.s. om
12.30 uur Vanaf Zuidbeekseweg 2.
AAGTEKERKE: H: 10 ds. Theunissen.
A. J. POLDER: G: 10 en. 2.30 ds. Smit.
ARNEMUIDEN: H: 10 en 2.30 ds. de
Lange te Utrecht. G: 10 en 2.30 ds.
Poelman. BAARLAND: G: 9.30 en 2
ds. Veldhuijzen. BERGEN OP ZOOM:
G: 9.30 en 5.30 ds. van der Stoel; VG:
8.30 en 5 ds. van Herwijnen. BIEZE
LINGE: H: 10 ds. Odé, 2.30 ds. van der
Waa; CG: 10 en 2.30 ds. Ruiter te
Baarn; GG: 9.30, 2 en 6 leesdienst.
BORSSELE: H: 9.30 en 2 fis. Vrijlandt;
G: 10 en 2.30 ds. v. Til; GG: 9.30, 2
en 6 ds. Heerschap. BRUINISSE: H: 10
en 5 ds. v. d. Brink; G: 10 en 5 dienst;
GG: 10 en 5 ds. Mallan; OG: 10 en 5
leesd. COLIJNSPLAAT: H: 2.30 en
6.30 ds. Veldman; Go 10 en 6 ds. Schip
pers; GG: 3 x leesdienst. DOMBURG:
H: 10 ds. van Vliet; G: 10 en 2.30 ds.
Dondorp (H.A.). DRIEWEGEN: H: 2
ds. Das; G: 9.30 en 2 ds. v. d. Veen.
ELLEWOUTSDIJK: H: 9.30 ds. Blok.
GAPINGE: H: 2 ds. Kalkman; G: 9.30
en 2 ds. Spoelstra te Tilburg. GEERS-
DIJK: H: 10 en 2.30 dhr Kraak; G: 10
en 2.30 ds. van Aller. GOES: H: 10 ds.
Don, 5 ds. Metselaar; Aula: 10 ds. Met
selaar; jeugdkerk: 10 ds. Strating;
jeugdkapel: 10 dhr. Oosterbroek; G:
Westerkerk: 10 dr. Stam, 5 drs. Steu
nenberg te Rotterdam; Oosterkerk: 10
drs. Steunenberg, 5 ds. v. d. Veen; GG:
9.30, 2 en 6 ds. Honkoop; VEG: 10 en
5 ds. Karelse; VG: 9 en 2.30 ds. Ver-
hey te Den Haag; CG: 10 leesdienst,
5.30 ds. Ruiter. 's-GRAVENPOLDER:
H: 9.30 ds. Kluiver, 2 ds. Jebbink; G:
10 en 2.30 ds. Stoffels; OGG: donder
dag 7.30 ds. van der Poel; GG: 9.30, 2
en 6 leesd. (heden: 6 stud. Blok).
GRIJPSKERKE: H: 10 en 2.30 ds. Wis
se; G: 10.30 ds. Vlaardingerbroek, 2.30
ds. de Groot; HAAMSTEDE: G: 10 en
5 ds. Van Berge, miss. pred. te Soemba.
's-H. ABTSKERKE: H: 10.30 en 2 ds.
Warffemius. 's-H. ARENDSKERKE: H:
10 ds. Coenraad, 2.30 ds. Blok. '-HEER
HENDRIKSKINDEREN,-,H: 10 en .2.30
ds. de Roos. HEINKENSZAND: G: 10
en 2.30 ds. Heiner. KAPELLE: 10 en
2.30 ds. van der Leek. KAMPERLAND:
H: 9.30 ds. Postma, 2.30 ds. v. Dam te
Willebroek (B.); G: 9.30 en 2.30 ds.
Radder. KATTENDIJKE: H: 10 ds.
Morreau. KATS: H: 10 wika Hiensch,
2 ds. Morreau. KLEVERSKERKE: H:
10 ds. Otte. KLOETINGE: H: 10 en
2.30 ds. Kloosterman. KORTGENE: H:
10 en 2.30 ds. v. Schuppen. KOUDE-
KERKE: H: 10 ds. Durkstra, 2.30 ds.
Hoffman; Vliss.str.: 7 ds. Hoffmafi; G:
9.30 en 2.30 drs. Elshout. KRABBEN-
DIJKE: G: 9.30 en 2.30 ds. v. d.
Klaauw. KRUININGEN: G: 10 en 2.30
ds. Koolstra. LEWEDORP: G: 9.15 en
2.30 ds. Oegema. MELISKERKE: H:
2.30 ds. de Groot; G: 9.30 en 2.30 ds.
van Heesen. MIDDELBURG: H: Nieu-
wekerk: 9 ds. van Woerden, 10.30 ds.
Dijckmeester (H.A.), 7 ds. Aalders;
Koorkerk: 10 ds. van Houte; Engelse
kerk: 10 ds. v. d. Linde, 5 ds. de Lange;
G: Hofpleinkerk: 9.30 ds. Meyster te
Rotterdam, 2.30 en 5 ds. de Boer; Noor-
derkerk: 9.30 ds. de Boer, 5 ds. Meys
ter; GG: 9.30, 2 en 6.30 leesdienst; VG:/
8.30 en 4.30 ds. Trimp; Ev. op GG:
maandag: Bogardzaal 7.30 ds. Grisnigt
te Gouda; CG: 9.30 leesdienst, 2.30
prof. van Genderen; L. des H.: 10 hei
liging, 4 openlucht, 7.30 verlossing.
NIEUW- EN ST. JOOSLAND: H: 10
ds. van Haarlem, 7 ds. Oostenrijk
(jeugdd.). NIEUWDORP: G: 10 en 2.30
ds. Goedendorp. NISSE: H: 9.30 en 2
ds. Don; GG: 9.30, 2 en 5.30 leesdienst.
OOSTKAPELLE: H: 10 ds. Richard,
2.30 ds. Theunissen; G: 11 en 7 ds. de
Groot; GG: 9 en 2.30 leesd. OUD-VOS-
SEMEER: H: 10 ds. Breure, 6.30 ds.
van Brummelen; G: 10 en 6.30 kand.
Rietveld te Den Haag; CG: 10, 2.20 en
6.30 leesdienst; GGN: 10, 2.30 en 6.30
leesdienst. OVEZANDE: H: 9.30 ds. de
Bu. OOSTBURG: GG: 9.30 en 2,leesd.
(in Pro Rege); G: 10 en 2.30 ds. van
Mechelen. POORTVLIET: H: 10 en
2.30 ds. Lam; G: 10 leesdienst, 2.30 ds.
Bakker; GG: 10, 2 en 6 leesdienst. RIL
LAND-B ATH: H: 10 en 2.30 ds. den
Engelse; G: 10 en 2.30 ds. Bouwknegt;
GG: 9.30, 2 en 6 leesd.; VEG: 10 en
2.30 dhr. Ligtelijn te Rotterdam. RIT-
THEM: H: 10 ds. van Duijne, 1 ds.
Coenraad (jeügdd.). SCHERPENISSE:
H: 9.30 en 2.30 ds. Brons; GG: 9.30, 2
en 6 leesdienst. SEROOSKERKE (W.)
H: 10 ds. van der Wind, 2.30 ds. Ri
chard; G: 10 en 2.30 ds. Schep te Gee-
lang. ST. ANN ALAND: H: 10 en 6 de
heer van Herk te Gouderak; GG: 9.30,
2 en leesd.; VGG: 9.45, 2.15 en 6.15
leesd. ST. LAURENS: H: 10 ds. Kalk-
Ned. Herv. kerk
Beroepen te Zoetermeer (2e p.p.) J.
Spelt te Dinteloord.
Beroepbaarstelling P. H. W. M. v. d.
Meer de Walcheren, v.h. legerpred. bij
de N.A.V.O. te Parijs te De Steeg.
Geref kerken
Beroepen te Sorong (Evang. Chr.
kerk van Nieuw-Guinea) S. S. van
Dijk te Witmarsum.
Chr. Geref. kerken
Bedankt voor Lisse W. H. Velema te
Eindhoven, voor Werkendam H. van
Leeuwen te Arnhem.
man, 7 ds. de Boer; G; 9 en 2.30 drs.
Vlaardingerbroek. ST. MAARTENS
DIJK: H: 9.30 ds. den Hoed, 2 ds.
Breure; OGG: 9.30, 2 en 6 leesdienst;
Rehoboth: 6.30 ds. de Vey Mesdagh;
OGK: 9.30, 2 en 6 leesdienst. ST. -PHI-
LIPSLAND: H: 9.30 en 2.30 ds. van
Dieren; GG: 10, 2.30 en 6 leesd.; OGG:
9.30, 2.30 en 6 ds. Gebraad. SOUBURG:
H: 9.30 en 11 ds. van 't Hof; 7 ds.
Dijckmeester (jeugdd.); Concordia: 10
jeugdkerk; G: 9.30 en 2.30 ds. Breder-
veld; VG: 9.45 ds. Douma, 2.30 leesd.
STAVENTSSE: H: 10 en 6 ds. Bouter;
OGG: 9.30, 2 en 6 dhr. Slager. THO-
LEN: H: 10 ds. van Brummelen, 3 ds.
den Hoed; G: 10 en 5 ds. Bakker; GG:
10, 2.30 en 6.30 leesdienst; CG: 10 en
6.30 ds. van Doorn. VEERE: H: 2 ds.
Otte; G :10 en 2.30 ds. Streefkerk.
VLISSINGEN: H: St. Jacobskerk: 9.30
ds. Haitjema (jeugdd.), 5 ds. Schok
king te Rotterdam; Johanneskerk: 9.30
ds. v. d. Schoot, 7 ds. v. Woerden; Ha
vendorp: 10 ds. de Groot; WH: 10.30
ds. v. d. Wall (in kapel bejaardenhuis);
G: 9.30 en 5 ds. Homburg; VG: 8 en
4.45 ds. Douma; Ev. op GG: 10 en 5 ds.
Grisnigt te Gouda; L. des H.: 10 heili
ging, 6.45 openlucht, 7.30 verlossing.
VROUWENPOLDER: H: 10 ds. de
Boer; G: 10 en 2.30 ds. Spoelstra te
Tilburg. WAARDE: H: 9.30 en 2 ds.
Huizing; GG: 9.30, 2 en 6 leesd. WE
MELDINGE H: 10 en 2.30 ds. Slik; G:
10 en 2.30 ds. de Ruiter; GG: 10, 2 en 6
leesdienst; VEG: 10 en 2.30 ds. van de
Vrie te Veendam. WESTKAPELLE: G:
10 en 2.30 W1LHELMINADORPH:
10 en 7 ds. Cornelder. WISSENKERKE:
H: vm. ds. v. Dam., nm. ds. Postma;
G: 10 en 2.30 ds. Kersten. WOL-
FAARTSDIJKH: 10 en 2.30 ds. van
Liere; G: 10 en 2.30 ds. Grashof; GG:
9.30, 2 en 6 leesd.; VG: 10.30 ds. Ver-
hey, 4.30 ds. v. d. Linde, ber. pred. te
Kaapstad. YERSEKE: H: 10 en 2.30 ds.
Reijenga; G: 9.30 en 2.30 ds. Couvée,
em. pred. te Bennebroek. 'T ZAND: Ha
10 ds. Hóffman, 7 ds. Durkstra. ZIE-
RIKZEE: G: 10 en 5 ds. van der Weg
te Bussum. ZOUTELANDE: H: 9.30 en
2.30 ds. Wagener; GG: 10 en 2.30 lees
dienst; GV: 10.45 ds. Trimp, 4 leesd.
Nagekomen predikbeurten
WESTKAPELLE: H: 9.30 en 2.30 ds.
Oosthoek; G: 9.30 en 2.30 drs. Ver
schoor; GG: 3 x leesdienst.
Het Zeeuwse departement van de
Ned. Maatschappij voor Handel en Nij
verheid heeft gisteren, terwijl één van
zijn leden door een gefingeerd tele
foontje van de vergadering was weg
gelokt, met algemene stemmen beslo
ten, dit lid te benoemen tot „lid van
verdienste", een nieuwe statuaire ti
tel, die hoger staat dan „erelid", omdat
men hiermee iemand kan onderschei
den, die veel voor het departement
deed. Dat eerste lid van verdienste is
ir. M. de Vink, die in 1945 het departe
ment Middelburg, dat toen 14 leden
telde, omzette in een departement Zee
land, waar hij voorzitter van werd. In
de vijf jaar van zijn voorzitterschap
wist hij het ledental op te voeren tot
146. In 1954 werd hij opnieuw tot voor-"
zitter gekozen. Nu had hij zitting tot
1957. Weer propageerde hij het lid
maatschap. Thans heeft het departe
ment 247 leden.
Er was meer gepropageerd dan het
lidmaatschap. Er was gewerkt. Ook
voor Zeeland. In 1946 werd een provin
ciaal congres belegd, waarin de ont
wikkelingsmogelijkheden voor Zeeland
breed aan de orde werden gesteld. In
1949, toen het landelijk congres in Mid
delburg ontvangen werd, was door
Zeeland geanimeerd, de Benelux aan
de orde .ie stellen. In 1954 was dat het
geval met het Deltaplan, dat toen voor
het eerst voor het forum van het Ne
derlandse volk besproken werd.
Zeeuwse invloed is het nu ook, dat op
12 juni in Amsterdam het onderwerp
„ruimtelijke ontwikkeling van Neder
land in een nieuw Europa" in discussie
komt.
Dat dit een „Zeeuws" onderwerp is,
bleek wel heel duidelijk, toen de heer
Vink een overzicht gaf van de pread
viezen, die in Amsterdam aan de orde
zijn. De heer Vink toonde aan, dat, wil
Zeeland zijn functie in de oplossing
van het vraagstuk der ruimtelijke or
dening in ons land, mee vervullen het
de mogelijkheid moet hebben, zijn kan
sen te gebruiken. Met dankbaarheid
gewaagde hij van de goede plaats, die
het Sloeplan in de 6e industrialisatie
nota van minister Zijlstra gekregen
heeft.
Maar ook de „leefbaarheid" van de
provincie moet verhoogd worden. Hij
noemde hier de huisvesting. Het is na-
(Van één onzer redacteuren)
DUIZENDEN JAREN LANG heeft de kaars getracht de duisternis
uit de huizen der ménsen te verdrijven nadat het grote licht daar
buiten was ondergegaan. Ze walmde, roette en droop, ze moest door
lopend „gesnoten" worden maar ze verspreide licht en daar ging het
om. Tenslotte slaagde men er ruim een eeuw geleden in om een vol
maakte kaars te vervaardigen. En ziedaar, zodra deze kaars voor
iedereen verkrijgbaar was kwamen in snel tempo de olielamp, de
gaskous en het elektrisch licht haar als lichtbron verdrijven. De lange
historie van de kaars eindigt dus wat tragisch. Ook hier is echter een
lichtpunt: geen moderne vinding heeft het „levende licht" van de
kaars geheel kunnen uitbannen. Nog steeds kopen we kaarsen en we
kopen er hoofd voor hoofd nu zelfs meer dan een halve eeuw geleden.
deelden voor. In Gouda was dat getal
nog aanzienlijk hoger en het woord
Gouwenaar werd vaak gebruikt als
synoniem voor bedelaar.
Er werd hard gewerkt in de nieuwe
fabriek aan de IJselkant. Tot 1892 toe
maakten de arbeiders en ook de vrou
wen en meisjes wekelijks 7 werk
dagen van 12 uur per dag. Het loon
bedroeg voor een volwassen arbeider
f 8,40 per week oftewel goed een dub
beltje per uur. In 1892 werd de zon-
dagsarbeid afgeschaft zonder verla
ging van het loon. Voor die dagen 'n
sociale daad van betekenis!
KLANT VAN PHILIPS
Zo begonnen dan de blauwe pak
ken met de Goudse stearinekaarsen
in een eindeloze stroom de fabriek te
verlaten en ze vonden al spoedig hun
weg over de hele wereld. Op het
etiket verschen bijna elk jaar een
nieuwe ere-medaille, verworven op 'n
internationale tentoonstelling. In die
tijd vormden deze „prix d'honneur'
en „grand prix" blijkbaar de beste
reclame, die men zich denken kon.
Conservatief was men overigens niet
in Gouda, want tien jaar nadat Edison
de eerste kooldraadlamp had laten
branden, werd in de kaarsenfabriek
elektrisch licht aangebracht. In 1892
begon Philips lampen te fabriceren.
De eerste 300 lampen werden aan de
Goudse kaarsenfabriek geleverd. Van
daar, dat thans bij het 100-jarig jubi
leum de Philips-harmonie naar Gouda
kwam getogen om de eerste klant van
het Eindhovense bedrijf te huldigen.
Sedert de kaarsen bij elektrisch
licht vervaardigd werden, was het
brandgevaar heel wat verminderd.
Maar een ongeluk zit in een klein
hoekje. Dat bleek in 1936 toen het
hele enorme bedrijf vrijwel tot de
grond toe afbrandde. De tienduizenden
tonnen vet, olie en kaarsen maakten
deze brand tot één van de grootste
die ooit in ons land woedden. De
brandspuiten van geheel Zuid-Hol
land moesten er aan te pas komen
om althans de stad te redden.
In Gouda, waar op dat dieptepunt
van de crisistijd honderden voor werk
en brood van de kaarsenfabriek af
hankelijk waren, maakte de brand 'n
diepe indruk. Op de eerstvolgende
zondag preekte één t"er Goudse do
minees dan ook over deze ramp naar
aanleiding van een tekst uit Ezechiël:
„En zijne poorten zijn met vuur ver
brand".
Een andere grote gebeurtenis uit de
ernsisjaren was de fusie tussen de
Goudse fabriek en haar grote Schie-
damse concurrent, opgericht in 1870.
Als Koninklijke Stearine Kaarsen
fabriek Gouda-Apollo krabbelde men
door de crisisjaren en de oorlogsjaren
heen. Thans viert men onder die naam
het eeuwfeest als de grootste kaarsen
fabriek op het vasteland van Europa.
KAARSEN: 7 PROCENT
Eigenlijk is die naam kaarsen
fabriek misleidend, want de kaarsen
vormen thans slechts 7 procent van
de totale produktie. Nog steeds vor
men industriële vetten de grondstof
van het bedrijf en nog steeds worden
deze vetten omgezet in glycerine, stea
rine, oleïne en tal van derivaten.
Maar al deze produkten, zelfs groten
deels de stearine, worden geleverd
De Bijbel noemt reeds de kaars, die
niet onder een korenmaat doch op een
kandelaar geplaatst moet worden. De
Romeinse schrijver Apuleïs onder
scheidde al de sebaceï of vetkaarsen
van de cerei of waskaarsen. Door de
eeuwen heen werden slechts de laat
ste waardig gekeurd om een rol te
spelen in de kerkelijke eredienst.
Het was de kaars, die in de don
kere middeleeuwen haar flakkerend
licht verspreidde; die het leven van
de middeleeuwer begeleidde van de
wieg tot het graf. In de kraamkamer
was de walmende vetkaars voor velen
het eerste levenslicht, dat zij aan
schouwden. De dodenmis werd opge
dragen bij de stille vlam van de gele
kaars, vervaardigd uit ongebleekte
bijenwas. Al deze kaarsen werden
gemaakt in de werkplaatsen van leden
van de machtige kaarsenmakersglden.
die talk of bijenwas als voornaamste
grondstoffen gebruikten.
De vader van de moderne kaars is
de Franse scheikundige Chevreul, die
in 1826 aantoonde dat vetten geen
enkelvoudige stoffen zijn, maar een
chemische verbinding van glycerine
enerzijds en vetzuren anderzijds. Hij
slaagde er ook in om die vetzuren
te scheiden in een vloeibare fractie
de oleïne en een vaste fractie.
Deze laatste kreeg de naam stearine
en bleek een ideale grondstof te zijn
voor de vervaardiging van rustig
brandende en niet druipende kaarsen.
In ons land zaten in die tijd de
kooplui nog met oom Stastok in ge
zapige rust het geld van hun groot
vaders té verteren. Het duurde dan
ook tot ongeveer 1850 voor de onder
nemingslust weer begon terug te keren
en ook de nieuwe kaarsenfabricage
hier de aandacht kreeg. Het waren
een aantal Goudse kooplieden, die na
een aanvankelijke mislukking op 1
mei 1858 de N.V. Stearinekaarsen-
fabriek „Gouda" oprichtten. Van die
4ag af is de naam van deze stad niet
alleen met pijpen en met kaas, maar
ook met kaarsen onverbrekelijk ver
bonden.
De apotheker A. A. G. van Iterzon
werd de eerste directeur met een sala
ris van f3000 per jaar. Het was niet
moeilijk om werklieden te krijgen. In
die dagen kwamen in de Hollandse
steden op elke 100 arbeiders 14 be-
delig voor Zëeland, dat men in Den
Haag meent, dat er in Zeeland geen
woningnood is. Het kwantitatieve te
kort voor de gehele provincie moge la
ger zijn, men moet ook létten op de
kwaliteit. Bij het bezien daarvan blijkt
de nood in Zeeland hoger te liggen dan
elders. Ook de culturele ontplooiing
moet aandacht hebben.
De heer Vink legde er de vinger bij,
dat er jaarlijks uit Zeeland een 100
arbeiders moeten vertrekken, omdat
er hier geen werk voor hen is. En de
Scheldeoevers bieden voor industrie
vestiging stellig een niet minder goede
mogelijkheid, ook uit het oogpunt van
bodemgesteldheid, als elders.
Op grond van deze uiteenzetting en
de discussie, die volgde, mag verwacht
worden, dat er stellig uit Zeeland mee
gedaan zal worden aan de discussie in
Amsterdam.
Onder de vlotte leiding van ir. J. P.
Berdenis van Berlekom (Middelburg)
had de vergadering een goed verloop.
Betreurd werd, dat de secretaris, ir. G.
A, Kemper (Middelburg), zich niet
langer voor deze functie beschikbaar
kon stellen. In zijn plaats werd geko
zen mr. G. W. Dwars (Middelburg). De
penningmeester, de heer W. de Boer,
heeft de provincie verlaten. Als zijn
opvolger werd aangewezen de heer A.
J. Carpentier (Goes).
ST. LAURENS
Ouderavond. Donderdagavond werd
in het gemeentelijk verenigingsgebouw
alhier de jaarlijkse ouderavond gehou
den van de school met de Bijbel onder
leiding van de heer J. v. d. Bosse.
De voorzitter kon in zijn openings
woord een groot aantal ouders welkom
heten. Hij betreurde het dat de voor
zitter, ds. C. Boon, nog steeds ziek is
zódat hij deze ouderavond niet kon lei
den. Ook stond hij stil bij het feit dat
het leerlingenaantal van de school da
lende is, zodat één leslokaal niet ge
bruikt wordt.
Vervolgens hield de heer C. H. Ep-
ker, onderwijzer der school, een inlei
ding over het onderwerp: „Onderwijs
en opvoeding". In de pauze werd het
werk der leerlingen door de ouders be
zichtigd, waarna na de pauze het on
derwerp van de heer Epker in bespre
king werd gegeven. De avond werd
door de heer Epker met dankgebed ge
sloten.
aan andere industrieën om daar als
grondstof te dienen. U kunt haast
geen industrieprodukt kopen, van een
autoband tot een rolletje frujetta, van
een potje cream tot een busje poets
pommade of er is wel ergens een pro-
dukt van de Gouda-Apollo in ver-
werkt.
De kaarsen worden gemaakt In
enkele grote hallen, die echter slechts
een zeer bescheiden onderdeel van
het gehele fabriekscomplex vormen.
Naast de hypermoderne gebouwen
van het chemisch bedrijf, waar bijna
alles automatisch verloopt, maakt dis
kaarsenafdeling een wat anachro-
nischtische indruk. De handenarbeid
neemt hierbij nog een belangrijke
plaats in en in wezen is de produktie-
wijze sedert 1858 nog niet zo veel
veranderd. De meeste kaarsen ver
dwijnen thans in het magazijn, want
twee derden van de gehele produktie
wordt in de maanden rond Kerstmis
verkocht.
Maar al vormen de kaarsen nog
slechts een vrij onbelangrijk bjj-
produkt, het bedrijf gaat als „de
kaarsenfabriek" zijn eeuwfeest vie
ren. Het Goudse stadhuis staat in deze
dagen op een verduisterd marktplein,
terwijl duizenden kaarsvlammen
schijnen achter de gothische boog
ramen. Het ziet er ook naar uit, dat
het nog lang „de kaarsenfabriek" zal
blijven. In de na-oorlogse jaren is het
verbruik van kaarsen per hoofd van
de -bevolking n.l. steeds stijgende. Da
moderne mens grijpt toch voor het
scheppen van een warme en intieme
sfeer in de huiselijke kring nog terug
naar het levende licht van de kaars,
dat 6000 jaar geleden al de paleizen
van de Egyptische farao's verlichtte
(vervolg van pag. 6
HOGE VELUWE. Ons Nationale Park
verdient afzondelijk vermelding in dit
rubriekje, omdat het vanuit tal van
plaatsen op en om de Veluwe gemak
kelijk bereikbaar is. Dit natuurreser
vaat van 6000 ha biedt een prachtige
gelegenheid tot het maken van zwerf
tochten door een ongerepte natuur. Men
kan het ook per auto of per fiets door
kruisen, maar motorrijwielen hebben
geen toegang. (O. 8 u. tot zonsonder
gang. T. f 0.40 f 0.20; auto's f 1.—
Fietsers en bromfietsers f0.45). In het
park vindt u het jachtslot St. Hubertus,
gebouwd door Berlage (O. 1011.30 en
1416 u. T. f 0.25 f 0.10). In het
park ligt verder het Rijksmuseum Kröl-
ler-Müller, dat een mooie verzameling
moderne schilderijen bevat en een spe
ciale collecte Van Gogh's. (O. 1017.30
u. T. f 0.25, zat. fO.10).
LEIDEN. De Sleutelstad is een dora
do voor liefhebbers van oude geveltje^
hofjes en kerken. Aan de vroegere la-
kennering herinnert de naam van het
museum „De Lakenhal", dat stijlka
mers, schilderstukken van oude mees
ters en interessante herinneringen aan
Leiden's ontzet bevat. (O. 1017 u. T.
f 0.10). In de Weddesteeg vindt u het
geboortehuis van Rembrandt. Ook het
Academisch Historisch Museum en de
achter de universiteitsgebouwen gelegen
Hortus Botanicus zijn een bezoek waard.
In het Rijksmuseum voor Oudheden zijn
het vooral de aan Egypte (mummies),
Babylonië en Assyrië gewijde afdelin
gen die veel bezoek van niet-vakgeleer
den trekken. (O. 1017 u. T. f 10,
maandag f0.25). Bij het administratie
gebouw van de Ned. Herv. Kerk ver
schaft men u een toegangsbewijs, tot ds
oude Pieterskerk.
NIJMEGEN. Als u, komend van de
Waalbrug, direct rechtaf slaat, vindt
u de bewijzen dat Nijmegen de oudste
stad van Nederland (s. In het Kronen
burgerpark op en om de oude vesting
wallen liggen daar de Karolingische ka
pel (uit 800) en de Barbarossaruïne, die
permanent kosteloos toegankelijk zjjn.
In de omgeving van de stad ligt de Hei
lige Landstichting. Een prachtig park,
waarin r.k. geestelijken u tijdens een
rondleiding een duidelijk beeld geven
van het dagelijks leven, de gebouwen
en de gebruiksvoorwerpen uit het land
en de tijd van de Bijbel. (O. 105.30 u.
T. f 1.f 0.40).
