„Polderjongen"
van Ged. Staten
Hoe het reilde en zeilde in Zeeland
Gedeputeerde Philipse, de man
van de polderconcentratie
PROBEER PAREN TE VORMEN
NEDERLAND IN 1957
Vlaggetjes cn
Dr. 6. Grootenhuis
ontslagen
Deltawet aanvaard
Herverkaveling op
Walcheren beëindigd
Oudejaarsnummer
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 7
PUZZEL MEE
Aller inspanning
SEPTEMBER:
OKTOBER:
NOVEMBER:
DECEMBER:
Militair
Kleiivlandbouwer
Wethouder
Gedeputeerde
Iedereen vindt het wel eens no
dig papieren, die een week of een
maand of een jaar tevoren beslist
bewaard moesten blijven, maar nu
niet meer van belang zijn, op te
ruimen. Is het U fn zo'n géval wel
eens gebeurd, dat U een hele bun
del tegelijk middendoor scheurde
en als dit gedaan was bemerkte,
dat er ook mooie dingen, tekenin
gen b.v., die U wèl had willen hou
den en heel had willen houden,
precies in tweeën waren?
Nee, schrikt u maar niet, dat is mij
deze keer werkelijk niet overkomen.
Maar deze puzzel doet me wel een
beetje aan een dergelijk geval denken:
ook hierbij zijn twee „helften" van te
keningen niet bij elkaar. U ziet een
hele verzameling tekeningen, wel twin
tig, die allemaal een aanduiding heb
ben: sommige een letter, andere een
cijfer. Die tekeningen horen twee aan
twee bij elkaar en wel zo, dat telkens
een met een letter aangeduide teke
ning hoort bij een met een cijfer aan
geduide. Daardoor kunnen dus tien
combinaties gevormd worden.
Ik zal nog wat duidelijker zijn U
ziet een stukje: van een klas. 't Is een
heel klein stukje, maar het is dan toch
een stukje. Daar hoort natuurlijk een
„schoolmeester" bij. De klas is met een
A aangegeven. Bij de „schoolmeester"
moet dus een cijfer staan. Welk cijfer?
Verder ziet u de letter K staan bij een
man, die een hele grote vis vasthoudt.
Wanneer iemand zo'n dier zo trots laat
zien, gaat een ander natuurlijk ver
tellen, dat hij wel eens een nog grotere
heeft gevangen. Die ander moet, om
dat bij de man met de vis een letter
staat, met een cijfer zijn aangeduid.
Maar met welk cijfer dan?
M*er mag ik niet zeggen, want als
ik dat wel deed was het voor u geen
puzzel meer de bij elkaar horende pa
ren uit te zoeken.
Die laatste zin maakt de naam van
deze puzzel duidelijk. Het vormen van
paren, dat u in het opschrift opgedra
gen wordt, heeft niets te maken met
huwelijk of verloving of iets, dat daar
op lijkt. U behoeft alleen maar de
paarsgewijs bij elkaar behorende teke
ningen naast elkaar te plaatsen.
En waarom u dat doet? Natuurlijk
in de eerste plaats omdat u het gezel
lig vindt dit te doen. In de tweede
piaats omdat u het een leuke bezig
heid vindt. In de derde plaats omdat
men er in de familiekring zo fijn over
kan „bekvechten". In de vierde, vijfde
en zesde plaats om soortgelijke rede
nen. En in de allerlaatste plaats: om
dat u er een prijs mee kunt winnen.
(Vervolg van pag. S)
Oudejaarsno.
de weg worden gelegd zo groot, dat Ne
derland niet anders kan en mag doen,
dan ernaar streven, lien in zo kort moge
lijke tijd af te voeren. Indonesië wenst
dat welnu: het moet zijn zin hebben,
ook al is dat, naar vrijwel algemeen oor
deel, alleen tot schade van Indonesië
zelf. Wij mogen de tienduizenden land
genoten, die er thans nog verblijven, ech
ter niet opofferen aan Oosterse wille
keur en wreedheid.
Uiteraard is dit en we kunnen het
niet helpen, dat we nu toch ook weer
met een somber punt eindigen een
verlies voor Nederland. De Nederlanders,
die daar waren, deden goed werk, ook
voor hun moederland. De handel in de
produkten van het rijke Indonesië was
een bijdrage aan onze nationale econo
mie.
Maar als grote bron van welvaart heeft
Indonesië voor ons allang afgedaan. We
zouden kunnen zeggen: sinds de tijd van
het cultuurstelsel. En de vroegere uit
roep; „Indië verloren, rampspoed gebo
ren" is niet bevestigd.
Dus zullen we ook dit laatste verlies
kunnen verwerken. Met de onkosten, die
de repatriëring van onze landgenoten
meebrengt.
Doch dat zal alleen kunnen, als ons
volk bevangen blijft van de geest, die
in de eerste jaren na de bevrijding vaar
dig werd over ons volk en als het alle
krachten blijft inspannen, om in sterke
eendracht en bezield door Godsvrucht,
zijn welvaart in de wereld te bouwen.
Waarbij bedacht moet worden, dat het
niet alleen om die aardse welvaart gaat.
God heeft ons een merkwaardig land
ter woning toegewezen. Een land, klein
van' oppervlakte. Liggend voor een be
langrijk deel onder de zeespiegel. En
daarom steeds strijdend tegen machten,
die groter schijnen dan de mens zelf.
Maar God heeft juist mee daardoor in
dit volk een geest kracht gelegd, om moei
lijkheden te kunnen overwinnen. De fei
telijk eenstemmige aanvaarding van het
Deltaplan waarover we ook nog had
den moeten schrijven heeft dat op
nieuw bewezen. De kwestie van over
brugging of onderkluizing van de Wes-
terschelde zal dit naar ons inzicht ook
in de toekomst bewijzen. Maar juist die
dingen doen ons nieuwe mogelijkheden
voor Nederland zien: zijn plaats in Euro
pa, zijn plaats in de Benelux, waarvoor
Nederland de beste toegangswegen In
handen heeft,
In de gedachte daaraan met al onze
krachten strijdend en werkend, zullen wij
Nederlanders ook terwijl ons mede
leven thans uitgaat naar onze landgeno.
ten in het verre Indonesië moeten
bouwen aan de welvaart van ons land
en van het gehele werelddeel, waartoe
we behoren.
De bijdrage, die Nederland aan die op
bouw geeft, zal alleen waardevol zijn, als
Nederland daarin vasthoudt aan de schat
ten van zijn eigen cultuur, maar vooral
ook aan da dienst van God, die voor de
Nederlanders in de tijd, toen zij op hun
terpen streden tegen het water, de grote
kracht was. Die Godsvrucht kan alleen,
ook voor de toekomst, de grote kracht
geven.
Er worden voor de goede oplossers
VIJF PRIJZEN beschikbaar gesteld!
In de oplossing behoeft u alleen
maar te zetten: A - 6; B - 8 (als dat
tenminste juist is!) enz. Stuurt u die
oplossing vóór zaterdag 11 januari '58
in bij de redactie van ons blad? U
weet, dat het op prijs wordt gesteld,
wanneer op de adreskant van envelop
pe of briefkaart het woordje puzzel
staat.
(Vervolg)
Vlaggetjesdag en fruitcorso. Deze
twee evenementen kenmerken de
maand september. Yerseke en de an
dere vissersplaatsen presenteerden
zich weer voortreffelijk met de
Zeeuwse produkten oesters en mossels,
Het fruit stond ook in het middelpunt
van de belangstelling, waarvan Goes
het centrum vormde. Ter afsluiting
van de fruitweek volgde het uitste
kend geslaagde fruitcorso.
Tegelijk met deze week kwamen de
Goese zakenmensen goed voor de dag
met de Hajuto 1957.
Maar er is meer belangrijk nieuws
in september. Prins Bernhard kwam
met een helicopter naar Zeeuwsch-
Vlaanderen, waar hij Sluiskil, Ter-
neuzen en Axel bezocht. Enkele in
dustrieën stonden op het program-
m.
Over industrieën gesproken, een
groep Kamerleden kwam daar een
kijkje nemen. Ongetwijfeld hebben
de parlementariërs een goede in
druk gekregen van de Zeeuwse be
drijven.
Dat Ged. Staten op de bres staan
voor Zeelands belangen bewees het
college weer door het uitgeven van 'n
prima verzorgde uitgave „Documenta
tie Deltazaken", een waardevolle bij
drage voor de discussies over deltaza
ken.
Belangrijk daarbij was de aanbie
ding van „het Sloeplan".
Nu iets over de veefokkerij. Het
eiland Tholen beleefde de eerste cen
trale rundveekeuring, die uitstekend
geslaagd is. Guido uit de Kluis van fa.
A. Timmerman uit Kattendijke werd
kampioen op de nat. paardententoon-
stelling in Den Bosch. Het rundvee op
de fokdag te Middelburg was van hoge
kwaliteit.
De Commissaris heropende het ge
restaureerde raadhuis in Tholen en de
Bond van Technische waterschapsamb
tenaren vierde het 60-jarig bestaan.
Deze maand begon in de Tweede
Kamer de behandeling van de Delta
wet, voor Zeeland uiteraard een zeer
belangrijk gebeuren. De Zeeuwse be
langen werden goed naar voren ge
bracht. Alvorens minister Algera ken
nis nam van deze belangen kwam hij
eerst nog naar Brouwershaven, waar
hij de nieuwe keersluis officieel in ge
bruik stelde.
De Pluijmppt op Tholen werd met
nylonzakken gedicht, maar enkele da
gen later sloeg tijdens een giertij een
groot gat in de nylondam.
Een feit, dat nogal beroering ver
oorzaakte was het ontslag van de
adjunct-directeur van de Prov. Ge
zondheidsdienst voor dieren, dr. G.
Grootenhuis. Het stichtingsbestuur
achtte handhaving niet langer moge
lijk.
Middelburg kreeg als eerste stad in
Zeeland een clubhuis voor de „on
grijpbare jeugd" en de C.B.T.B. richtte
op Tholen de eerste afdelig op (in St.
Annaland). In Kruiningen werd een
nieuwe boerenleenbank geopend en in
Oostkapelle werd de gerestaureerde
toren in gebruik genomen. Jhr. de Ca-
sembroot was aanwezig in Poortvliet
om daar het opgeknapte gemeentehuis
officieel te openen. Ged. A. Schout
stelde het Zeeuws consultatiebureau
voor alcoholisten te Middelburg in ge
bruik en op 31 oktober werd het nieu
we hoofd van de chr. landbouwschool
in 's-H. Arendskerke, de heer H. W.
Ellenkamp geïinstalleerd, tevens werd
een nieuw gebouw voor hand- en vak
vaardigheid in gebruik genomen.
Voorts werd in oktober een Benelux-
studiedag gehouden, bestond de chr.
zangvereniging Soli Deo Gloria te Mid
delburg 60 jaar, bereikte de veiling
Walcheren een omzet van twee mil
joen; werd C. de Jager uit Wolfaarts-
dijk Zeeuws ploegkampioen, mr. P. v.
Empel tot president van de rechtbank
te Middelburg geïnstalleerd, een pro
vinciale voorlichtingsdag te Middel
burg belegd over de verdedigingsvoor-
bereidingen, een expositie van de We
reldraad van Kerken te Goes gehou
den en brachten toekomstige maat
schappelijke werksters een bezoek aan
Zeeland.
De vijfde november zal als een be
langrijke datum geboekstaafd worden.
Op deze dag is door de Tweede Kamer
de Deltawet aanvaard. Tijdens de be
handeling van de Deltawet kwam ook
de „ommezwaai" van de Commissie
van Dertien, waarover veel te doen is
geweest. De Commissie betwijfelde het
nut van de oesterproeven in het Veer-
segat en hechtte meer waarde aan de
schadevergoeding. Dit heeft geleid tot
het opzeggen van het vertrouwen in
de Commissie door de Schouwse mos
selvissers.
Deze maand stond ook in de be
langstelling de behandeling van de
Nieuwlandse moordzaak voor het
Haagse Hof. Lou H. hoorde 20 jaar
tegen zich eisen. Enkele dagen later
volgde zijn invrijheidstelling. Moord
werd niet bewezen geacht op Sien
Kodde.
Ook diende deze maand de aanslag
op de IJzendijkse landbouwer C.
Doens voor de Middelburgse recht
bank. Veroordeling: tien jaar voor de
Belg A. C.
Op 4 november werd de nieuwbouw
van het Middelburgse gasthuis officieel
in gebruik genomen en begin novem
ber woedde een, overigens rustige,
„riooloorlog" in Serooskerke. Half no
vember werd het gat in de Pluijmpot
weer gedicht en wat, ook van beteke
nis is: de dertiende Zeeuwse veerboot
„Prinses Beatrix" werd in Kinderdijk
te water gelaten. Een niet minder be
langrijk feit was de dichting van da
ringdijk om de bouwput bij Kats; een
eerste mijlpaal bij de totstandkoming
van het Drie-Eilandenplan. De christ.
school in Vrouwenpolder vierde ten
slotte in november het 50-jarig be
staan.
Ons overzicht van de laatste maand
van het jaar willen we beginnen met
een voor Walcheren ongetwijfeld be
langrijk en historisch feit. Op de 23ste
zjjn n.l. in een plechtige bijeenkomst
te Middelburg de administratieve
werkzaamheden van de herverkave
ling op dit eiland beëindigd. Minister
Mansholt was hiervoor speciaal naar
de Zeeuwse hoofdstad gekomen.
Tegelijkertijd werd voor Walcheren
een belangrijk plan gepubliceerd: de
herindeling van de gemeeenten.
Ook Goes was weer in de belang
stelling: de officiële ingebruikneming
van de televisietoren door de Com
missaris der Koningin en de opening
van het gloednieuwe bedrijfslabora-
torium voor grond- en gewasondeer-
zoek. Vlissingen kreeg een nieuw
bejaardentehuis, dat jhr. de Casem-
broot (die op dezelfde dag het be-
heerschmap recreatiegebied De
Braakman installeerde) officieel
opende.
In Middelburg werd de nieuwe rijks
werkplaats voor vakontwikkeling in
gebruik genomen. Vanaf 4 december
kan de Schouwse bevolking automa
tisch telefoneren. Ook daar was jhr. de
Casembroot aanwezig.
De Middelburgse gemeenteraad ver
hoogde deze maand de topsalarissen en
behandelde de begroting; de veiling
„Zuid-Beveland" te Goes bereikte een
omzet van tien miljoen; Veere en
Nieuw en St. Joosland kregen een
nieuw gebouw voor de boerenleen
bank; het Zeeuwse Groene Kruis her
dacht in Middelburg het 50-jarig be
staan en in Wolfaartsdijk bestond óf
brandweer 35 jaar.
In een vergadering van de Prov. Ge
zondheidsdienst voor Dieren werd nog
meegedeeld, dat de mogelijkheid tot
oplossing van het geschil met de dr.
G. Grootenhuis niet is uitgesloten.
Ged. Staten kwamen tenslotte met
een nota, waarin een overzicht werd
gegeven van wat het afgelopen jaar i»
verricht i.v.m. Drie-Eilanden- en Del
taplan.
Dit jaar het wordt elders in
dit nummer gememoreerd is
voor Zeeland mede van groot be
lang geweest, omdat de concen
tratie van polders en waterschap
pen een belangrijke nieuwe ont
wikkeling kreeg. Daarom heeft het
waarde, aandacht te besteden aan
de man, die de stimulator en orga
nisator daarvan is geweeest: 't lid
van Gedeputeerde Staten C. Phi
lipse, die zichzelf niet gespaard
heeft, om dit naar zijn inzicht
noodzakelijke werk tot stand te
brengen en die voor de voortzet
ting ervan nog heel veel werk da
gelijks verzet.
C. Philipse Keesje Geluk, zoals
de volksmond in zijn woonplaats 's-H.
Arendskerke hem wel noemt. Was het
altijd geluk, dat zich op zijn weg voor
deed? Of was het niet veel meer zjjn
verstandig inzicht, zijn wijsheid, maar
vooral: zijn Godsgeloof en Godsver
trouwen, dat hem bij alles leidde en
die hem deden zoeken, neen, niet al
leen zijn eigen geluk, maar ook het
welzijn van de gemeenschap, waarin
God hem een plaats en taak had ge-
getféh?
Dat hij onder een gelukkig gesternte
geboren was, zou niemand in zijn pril
le jeugd gezegd hebben.
In 1891 geboren als kind van een ge
zin van acht kinderen, verloor hij al
op 8-jarige leeftijd zijn vader, waarbij
zijn moeder onverzorgd achterbleef.
Allen moesten meewerken, om in
het onderhoud te voorzien.
Dat merkte hij ook, toen hij als 8M-
jarige jongen, in maart 1900, terwijl
de sneeuw nog op het land lag, ge
roepen werd, om een kleine boer te
helpen met het aardappelzetten, tegen
een „loon" van 30 cent per dag. Drie
dagen werkte hij. Maar hij was de
narigheid, die het hem bracht, geheel
vergeten, toen hij 's zaterdags zijn
moeder de harde gulden kon brengen,
die het eerste werk hem had opgele
verd.
Zo begon het arbeidsleven. Want de
volgende zomers werkte hij op het
land, waarna hij moest pogen, in de
winter op school in te halen, wat an
deren hem waren voorgekomen. Maar
hij had een goede kop en zette zich
ijverig aan zijn taak, zodat hij ondanks
de onderbrekingen de 6-klassige school
geheel doorliep.
Daarna vorderde het landwerk hem
geheel op.
Toen kwam zijn nieuwe kans: de
militaire dienst. En de mobilisatie
1914-1919. Daar viel wat te leren! Hij
deed zijn dienst goed en daardoor
werd hem gevraagd, of hij korporaal
wilde worden. „Neen", antwoordde
hij: „onderofficier". En die kans kreeg
hij. Zjjn plaats werd: menagemeester.
En zijn kapitein, de latere generaal
Van Nijnatten, kon zich geen betere
wensen. Een opdracht werd uitgevoerd
ook al kostte het nog zoveel moeite.
De kapitein wist, dat hij zijn menage
meester dan maar een grote zelfstan
digheid moest laten.
Zo gebeurde het, dat er op een dag
de troep lag in Sas van Gent be
richt kwam, dat de majoor de volgen
de dag om 10 uur zou komen inspec
teren. Het was al in de namiddag. De
boel moest toch in de puntjes zijn de
volgende dag. Maar het stro, waarop
de mannen hun nachtrust genoten, was
niet al te fris. „Vers stro morgenoch
tend", was het bevel. „Tot uw orders,
kapitein", was het antwoord.
Maar hoe moest het voor elkaar ko
men?
Die avond ging de menagemeester
op pad. Aanvankelijk had hij geen suc
ces. Maar hij hield vol. Totdat hij om
half acht bij een boer kwam, die wel
stro had, doch het niet geven wilde.
De sergeant hield aan. Hij at pap mee
met de boer en zijn gezin en eindelijk,
toen hij om elf uur terug kwam, wist
hij: het komt in orde.
Half vier stond hij weer naast zijn
strozak en ging met zijn mannen op
pad. 8 uur waren zij terug, door een
dikke laag sneeuw, maar met 100 kg
stro. En om 10 uur lag alles keurig
gereed voor de inspectie.
Mgart 1919 stond hij weer in het
burgerleven. Hij wilde zelf klein-land-
bouwer worden.
Het was niet gemakkelijk, want hij
moest land zien te pachten. Dat ging
bij publieke verpachting en de jonge
boer heeft meermalen zitten zweten,
als het er om ging: heb ik het, of zit
ik er naast. Maar met Gods hulp en
door hard werken bouwde hij zijn be
drijf op, tot het een omvang had van
40 gemet, of 16 hectare.
Hij werkte van 's ochtends 4 tot 's
avonds 9 uur. En hij was zo vooruit
strevend, dat menigeen wel eens ge
dacht zal hebben, dat hij teveel wilde.
Hij stelde zich erop in, de beste
aardappelen en de beste granen te te
len. Hij was zo niet de, dan toch wel
één der eersten in zijn woonplaats, die
met goedgekeurde zaaigranen en poot-
goed werkte en ze zelf ook teelde. In
de uren, die hij daarvoor vrij kon ma
ken, bestudeerde hij de boeken van
dr. Stieltjes, om zich de theoretische
kennis eigen te maken, die een boer
nodig heeft.
Maar toch dacht hij ook aan andere
dingen. Hij was een meelevend lid van
zijn kerk en van zijn politieke partij.
Het is begrijpelijk, dat men wat „in
hem zag". Zo werd hij in 1935 lijst-
leider voor de gemeenteraadsverkie-
gen in zijn woonplaats en tevens C.H.-
kandidaat voor de provinciale staten.
In september werd hij wethouder in
zijn geboorteplaats en tevens lid van
de staten.
Hij ging echter niet buiten zijn
schoenen lopen, doch hield de leiding
van zijn bedrijf en bleef met de men
sen op en neer gaan, zodat hij in hun
problemen bleef ingewijd.
4 juli 1937 werd hij lid van gedepu
teerde staten. Toen heeft hij even
overwogen: moet ik maar niet een be
drijfsleider op mijn boerderij zetten.
Zijn verstand zei hem: doe het en neem
iemand, die een aandeel heeft in de
winst. Maar zijn hart zei: dan moet ja
iemand, die al 11 jaar in je dienst is,
passeren, omdat hij dat niet aan kan,
waardoor hij een vreemde boven zich
krijgt. Toen viel de beslissing: ik houd
zelf de leiding.
Als gedeputeerde maakte hij de
moeilijke oorlogsjaren mee. Maar de
zuivering in 1945 kon hij met glans
doorstaan: hij had voor Zeeland en
voor Nederland op zijn post, maar ook
op de bres gestaan.
Ontzaglijk had hij tegen het nieuwe
en hoge ambt opgezien. Ach, hij kon
met zijn algemene ontwikkeling wel
meedoen. Doch naar zijn eigen oordeel
was zijn kennis onvoldoende. Maar hij
kon zich niet onttrekken. En sinds 1946
is hij op de CH-lijst in de provincie de
aanvoerder.
Zijn eerste departement was de 3e af
deling: verordeningen, wetten, werklo
zenzorg en zo meer. Maar dat lag hem
niet. Beter werd het, toen hjj de zorg
voor polders en waterschappen kreeg.
Dat was zijn gebied. Dat men hem nu
wel de „polderjongen" van het college
noemt, zegt genoeg.
Na de oorlog plaatste hij wel een
bedrijfsleider op zijn boerderij. Maar
de administratie, de koop en de ver
koop en het algemeen beheer houdt
hij nog wel bij. Zo kan hij uit zijn
eigen boeken de harteklop van het
boerenbedrijf blijven kennen. En dat
heeft hij nodig in het hoge ambt, waar
toe hij zich door God geroepen voelt.
Was het niet begrijpelijk, dat deze
man uit de praktijk het belang van de
concentratie van polders en water
schappen zag na het gebeuren op Wal
cheren in 1945 en de ramp van 1953,
die zo diep in het Zeeuwse leven in
sneden?
Hij kent de historie en hij kent de
praktijk. Maar wat meer is: hij kan
zich, zelf boer zijnde, verplaatsen in
de gedachten van de mensen, met wie
hij samenspreken moet. Zo is hij de
juiste man, om het compromis te vin
den, dat voor het bereiken van een
goed resultaat nodig-is.
De concentratie van de polders en
waterschappen ziet hij als een kroon
op zijn werk. In het afgelopen jaar is
op dit gebied reeds veel tot stand ge
bracht. Het jaar 1958 geve hem de
voltooiing van dit werk te doen zien,
zoals dat in het belang van Zeeland
zal zijn.
