NA 17 JAAR BEZETTING
Wetenschappelijk beleid
niet juist in Rusland
STERKE MAN GOMULKA
KOOS EEN EIGEN WEG
Proefproces in het conflict
tandartsen-ziekenfondsen
i W
Kinderen van Maleter doen
beroep op Boelganin
■s
Principiële uitspraak
gevraagd
Dr. NESMEJANOF: „Er is nog veel nodig
om de V.S. wetenschappelijk te verslaan
fééttfopfoUi
mder^etihuE
csClnk
e adelaar
op een roo
cl ueicl
V.S. verkeren in
groot gevaar
Europees bureau
voor kernenergie
W ederopbouwtaak
in Ovezande
beëindigd
BESTRALINGSLAMPEN
De Ruyterherden*
king afgesloten
Maandag 23 december 1957
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 5
nm mT
i uumi
Het was onmiddellijk na de oorlog, dat Gomoelka, thans 52 jaar oud,
bij maarschalk Boelganin ontboden werd, die „ergens in Polen" z'n
hoofdkwartier had opgeslagen. „De maarschalk verwacht u binnen
het kwartier", zei de koerier, die naar het huis, waar Gomoelka ver
bleef was gesneld. Maar Gomoelka vatte de haast van Boelganin op
een geheel eigen wijze op. „Vertel de maarschalk", zei hij tegen diens
afgezant, „dat ik vanmorgen een andere afspraak hebAls hij me
zo nodig heeft, Iaat hij dan binnen tien minuten bij mij komen
In plaats van ziedend van woede op z'n bureau te slaan en Go
moelka en al die andere Poolse communisten luid te verwensen, is
Boelganin, na het aanhoren van deze recalcitrante woorden, Gomoelka
kalm glimlachend tegemoet getreden, hem prijzend om diens stand
vastigheid.
De Polen vertellen deze, waarschijnlijk
zwaar vertekende anecdote om te' bewij
zen, dat Gomoelka van wanten weet, als
het op de behandeling van Russen aan
komt, op dat cynische, verre van onge
vaarlijke spel tussen de Sovjetunie en Po
len. En met glinsterende ogen voegen ze
er aan toe, dat Boelganin binnenkort wel
In de ijskast zal worden gezet, maar dat
Gomoelka er, krachtiger dan ooit, is uit
gekomen.
Rode valbijl
Gomoelka, „Wieslaw", zoals men in
het land van de Witte Adelaar zegt, heeft
ongetwijfeld weten te spelen. Na eerst fa
natiek meegeholpen te hebben Polen ge
heel binnen de invloedssfeer van het
Kremlin te brengen, na vervolgens de
„laatste reactionairen", onder wie de naar
Amerika uitgeweken boerenleider Miko-
lajczyk, het land te hebben uitgejaagd,
is hij aan het denken geslagen. Zijn
eerste kritiek op de Sovjet Unie gold de
behandeling van het probleem Duitsland.
Hij wantrouwde het Kremlin in zijn
steun aan de Oostduitse communisten en
vreesde, geheel ten onrechte, naar geble
ken is, dat aan de nieuwe Poolse west
grens, de Oder-Neisse lijn niet zou wor-
d en vastgehouden.
Als Tito is hij vervolgens de „nationale
weg" gaan propageren. De Sovjet be
moeienissen met Polen liepen volgens
hem op een totale russificatie uit en niet
op het aanbrengen van de communisti
sche leer.
Toen Tito uit het Sovjet-blok losbrak
en Stalin de zelfbeschuldiging in de
Russische satellietstaten introduceerde
communisten als Bierut, Gottwald
en Dimitrov zijn hier waarschijnlijk
aan ten offer gevallen leken ook Go-
moelka's dagen geteld te zijn. Hij werd
uit zijn partij gestoten en ten slotte
zelfs gevangen gezet, waarbij de rode
valbijl drie jaar lang boven z'n hoofd
zweefde.
Zijn rehabilitatie, als gevolg van de
door anti-Stalinisten geïnspireerde „los
sere lijn" van Moskou, volgde in juni
1956. En drie maanden later werd hij de
gene, die Polen uit het rode blok los
scheurde, zij 't op een andere wijze dan
zijn vriend Tito met Joegoslavië heeft ge
daan. Strategische noodzaak noopt de
Sovjet Unie in Polen vaste voet te hou
den. Economische noodzaak dwingt Po
len (nog?) te Sovjet Unie te vriend te
houden. Maar Gomoelka koos, Hongarije
ten spijt, een eigen weg, die hij vast be
sloten is ten einde te lopen.
Hoe dit allemaal in z'n werk is gegaan
is voor de Polen één lange reeks van
schitterende legendes geworden. In kleu
ren en geuren zullen ze 't elke vreemde
ling vertellen, waarbij wel duidelijk is,
dat verdichtsel nog nauwelijks van waar
heid is te onderscheiden.
„Drie jaar in de
gevangenis
De 21ste oktober luidde de bevrijding
de lente in, zoals de Polen zeggen. Onder
de dreiging van de Russische traoepen,
welke zich in de buurt van Warschau en
in Silezië hadden samengetrokken, ver
gaderde toen het partijbestuur, dat een
uitnodiging om naar Moskou te komen,
had afgeslagen. Gomoelka, die de econo
mische toestand (denk aan de stakingen
in Poznan!) als de voornaamste oorzaak
van de verslechtering der betrekkingen
tussen Rusland en Polen zag, werd op
deze historische bijeenkomst tot partij
secretaris benoemd, op 't moment, dat
Kroesjtsjev, Kaganowitsj en Mikoyan in
een vliegtuig Warschau naderden op de
Poolse communisten de pin op de neus te
zetten. Zoals de weigering van Gomoelka
om naar Boelganin te komen, Boelganin
naar Gomoelka had gebracht, zo had de
weigering van de Poolse leiders om naar
Moskou te komen, de Russische leiders
naar Warschau gevoerd
Lang moet de machine met haar kost
bare last boven de Poolse hoofdstad heb
ben gecirkeld. Op het militaire vliegveld
kon het toestel niet landen, omdat de
generale staf vergunning geweigerd had,
Landen op het vliegveld voor burgerver
keer was evenmin mogelijk, omdat het
inderhaast met zandzakken was versperd,
Pas toen de benoeming van Gomoelka tot
partij-secretaris een feit geworden was,
gaf deze opdracht de Russische machine
binnen te loodsen.
Gomoelka stond op het platform, toen
de Sovjetleiders, wit van woede, uit hun
machine stapten.
„Waar is die kerel? Waar is Gomoel
ka!" moet Kroesjtsjev de Russische ge
zant in Warschau, Ponomarenko, toe
gebeten hebben, die hem als eerste be
groette.
Een antwoord was niet nodig.
Gomoelka stapte rustig op Kroesjt-
spev af en moet toen fier en duidelijk
gezegd hebben:
„Ik ben Gomoelka.We hebben el
kaar helaas nog nooit ontmoet, maar
daarvoor heb ik ook drie jaar in de
gevangenis gezeten
In het witte, herbouwde Belvedère pa
leis, eens de residentie van maarschalk
Pilsoedski, vonden toen de onderhande
lingen plaats, waarin de Russische leiders
ten slote door de knieën gingen. Het wa
ren de meest kritieke uren in het bestaan
van Polen. De jonge generaal Spichalski,
evenals Gomoelka nog maar een paar
maanden gerehabiliteerd en tegenwoordig
minister van Defensie, lag met zijn troe
pen klaar om zich tegen een eventuele
overval van het Russische bezettingsleger
Van onze
reiscorrespondent
te weer te stellen, in de fabrieken hiel
den ruizenden gewapende arbeiders de
wacht, terwijl een keurkorps van hon
derd man de lijfwacht van Kroesjtsjev
omsingeld had, die een ondoorbreekbaar
cordon om de vergaderzaal had getrok
ken. Een zucht van verlichting steeg in
Polen op, toen Gomoelka zijn overwin
ning op de Russische leiders meldde. Hij
stond op het plein van het door de Rus
sen geschonken Cultuurpaleis, waar zich
driehonderdduizend Polen verzameld
hadden, terwijl de radio zijn sober ge
stelde redevoering in alle huiskamers
bracht.
Het Poolse volk wist teen nog niet, dat
een bloedbad zeer nabij was geweest. Dat
Gomoelka tijdens de ondei'handelingen,
welke leken stuk te lopen, was opgestaan
en gedreigd had zijn volk over de hard
nekkige weigeringen" der Russsen in te
lichten.
Later is Gomoelka nog een keer in
Moskou geweest. Tegen de zin van het
Poolse volk in overigens, dat bevreesd
was, dat hij daar van het toneel zou ver
dwijnen. Maar de Poolse studenten, die
het vliegveld van Warschau hadden be-
De universiteit van Warschau is
weer herbouwdevenals het mo
nument van de Poolse natuur
kundige Copernicusdat er altijd
voor heeft gestaan.
De sporen, welke de Duitse
Sprengkommando's achter
lieten, zijn nog niet geheel
uitgewist.
zet om „de man van de lente" diens gang
naar Busland te verhinderen, hebben er
voor niets gestaan. Gomoelka en zijn ad
viseurs hadden de trein genomen en zijn
pas bij terugkomst op het vliegveld ge
arriveerd
De nieuwe status van Polen zat toen
veilig in zijn zak. Het land van de Witte
Adelaar zou meer onafhankelijk van het
land van de Rode Ster komen te staan
en zou, in economisch opzicht, een eigen
weg kunnen volgen. Bovendien was de
terugroeping van Rokossovski beslecht,
die door de Sovjet Unie ingebrachte
„Pool", die minister van Defensie annex
chef van de generale staf was en een
plaats in het partijbestuur had gekregen.
„Een villaatje
„Weet je waarom Rokossovski een
Pools uniform droeg?" vroeg een Pool,
die deze gehate figuur als „een onderge
schoven kind" beschreef. „Omdat het
goedkoper was alleen hem een Pools uni
form te geven dan alle Poolse soldaten
een Russisch uniform
Is Gomoelka in Polen populair? Als
men zo 't oor te luisteren legt, zou men
zeggen van wel. „Hij is de beste man, die
we kunnen hebben, werd me gezegd. „Hij
heeft ons weer wat hoop, wat licht gege
ven, en dan speelt het geen rol of hij
communist is of niet
Om over de toekomst van Polen te
speculeren is op 't ogenblik misschien
nog wat prematuur. Maar men kan er
van verzekerd zijn, dat, als het Poolse
volk 't weer voor het zeggen krijgt, ook
Gomoelka het veld ruimen moet. Men
popelt aTï het ware van ongeduld om de
Russen, vijaniïen va n het heden en het
verleden, het land uit te werpen. War
schau, waar de Russen de Duitsers in
1944 gelegenheid gaven de beste zonen
van het land af te slachten, zijn de Polen
nog niet vergeten. Katyn, waar in 1943
twaalfduizend Poolse officieren op bevel
van Stalin een nekschot kregen, staat nog
altijd als een bloedig teken aan de wand,
evenals de liquidatie van de leden van
het voormalige „Londense, ondergrondse
leger".
Gomoelka zal men echter altijd dank
baar blijven.
„Hq zal, zoals een Pool tegen me zei,
„een aardig villaatje aan de Weichsel
krijgen en een aardig staatspensioen
na
Geheim verslag
De Ver. Staten verkeren in het groot
ste gevaar dat hen in de loop van de
geschiedenis ooit heeft bedreigd. Dit is
de conclusie van een zeer geheim ver
slag, opgesteld voor de Amerikaanse
nationale veiligheidsraad, die door de
„Washington Post" onder copyright
is gepubliceerd.
Het verslag, gebaseerd op een studie
van H. Rowan Gaither, voormalig pre
sident van de Ford-stichting, dringt
om een catastrofe te voorkomen aan
op een zeer belangrijke verhoging van
de militaire uitgaven en op vele an
dere radicale maatregelen, die veel
geld zullen kosten.
De uitgaven voor militaire doelein
den moet volgens het verslag verhoogd
worden in de periode tussen 1957 en
1970.
Op verzoek van het Algemeen
Ziekenfonds voor de Mijnstreek
hebben twee dames uit Kerkrade
en Bocholtz, die de vrijwillig en de
verplicht verzekerden vertegen
woordigen, voor de civiele kamer
van de Maastrichtse rechtbank een
proefproces aanhangig gemaakt
tegen het ziekenfonds. De dames
vorderen de tijdens het conflict
tussen tandartsen en ziekenfond
sen gemaakte tandartskosten ge
deeltelijk van het ziekenfonds te
rug.
Het fonds heeft met opzet een uit
spraak van de" kantonrechter willen ver
mijden omdat reeds eerder, in Breda,
een afwijzende uitspraak door de kan
tonrechter ten opzichte van een derge
lijke vordering is gedaan. Men kon dit
bereiken door de zaak voor de civiele
kamer van de rechtbank aanhangig te
maken.
Waar het het fonds nu om gaat, is
een principiële uitspraak inzake twee
punten: ten eerste wil men de verhou
ding tussen ziekenfonds en zowel ver
plicht als vrijwillig verzekerden duide
lijk omschreven en vastgesteld hebben
én tevens hoopt men op een uitspraak
betreffende de verhouding ziekenfonds-
zikènfandsi aad. Met name mgent het
fonds, dat de ziekenfondsen zich in een
positie van overmacht, bevonden tijdens
de duur van het tandartsenconflict
(april 1957september 1957), omdat
de ziekenfondsraad de beslissingen
neemt en de fondsen moeten afwachten.
Het proefproces is gisteren begonnen,
met als inzet de kosten van enige tien
duizenden tandheelkundige behandelin
gen van bij het fonds aangeslotenen,
die door het fonds niet zijn uitgekeerd.
PLEIDOOI.
De advocaat vnn de dames heeft in
een uitvoerig pleidooi betoogd, dat de
door de fondsen aangevoerde over
macht (als gevolg van een besluit van
de ziekenfondsraad om niet te doen
uitbetalen en volgens statutenbepalin
gen) niet opgaat, omdat hier het recht
van de verzekerde verankerd ligt in
een normale burgerrechtelijke verbin
tenis op grond van overeenkomst, een
recht, dar voor het fonds als plicht be
schouwd dient te worden.
Daartegenover stelde de vertegen
woordiger van het fonds, dat de zie-
De voorzitter van de Sowjet-academie van wetenschappen, dr. Nesmejanof,
heeft vrijdag op een vergadering van de unieraad, een van de kamers van
het parlement, kritiek geleverd op het wetenschappelijk beleid in de Sowjet-
Unie. Volgens hem is er nog veel voor nodig om de V.S. op alle fronten van
de wetenschap te verslaan.
Dr. Nesmejanof zei, dat er te weinig geld ter beschikking gesteld wordt
voor de wetenschappelijke apparatuur. Sowjet-geleerden krijgen verouderde
apparaten. Er wordt in Rusland minder geld voor de uitrusting van laborato
ria uitgegeven dan in de V.S. Bovendien maken de fabrieken niet wat de ge
leerden nodig hebben.
De Spoetnik daarentegen heeft, aldus dr. Nesmejanof, aangetoond, dat de
Sowjet-raketwetenschap een voorsprong heeft en dat ook grote vooruitgang
is gehoekt op het terrein van de mechanica, de wiskunde, de scheikunde, de
radiotechniek en de automatisering.
De afgevaardigden hoorden dr. Nes-
mejanofs opsomming van tekortkomin
gen in doodse stilte aan. Westelijke
waarnemers toonden zich er door ver
rast, dat dr. Nesmejanof het pleidooi
van westelijke geleerden voor meer
geld voor wetenschappelijk onderzoek
bleek te hebben overgenomen.
In zijn rede deelde dr. Nesmejanof
mee, dat voor 1958 18.200.000.000 roe
bel voor wetenschappelijk onderzoek is
uitgetrokken tegen 16.300.000.000 roe
bel in 1957. De vermeerdering is ech
ter in het bijzonder bestemd voor de
bouw van het wetenschappelijk cen
trum hij Nowosibirsk.
Dr. Nesmejanof noemde als voor
beeld van zijn mededeling, dat de
Sowjetrussische geleerden vaak ver
ouderde apparaten krijgen het feit, dat
een thans in West-Duitsland vervaar
digde elektronische microscoop even
veel beter is dan het overeenkomstige
Russische apparaat als een Sowjet-„toe
-104" straaljagersvliegtuig superieur
is aan een toestel van omstreeks 1930.
„Wij hebben meer geleerden nodig,
om het maximale profijt uit ons we
tenschappelijk speurwerk te behalen.
Dit geldt vooral voor de bezetting van
de hogere en hoogste posten", ver
klaarde hij.
„In 1954 had de Sowjet-Unie voor
Ingezonden mededeling (adv.)
iedere geleerde gemiddeld een bedrag
van 9.000 roebel uitgetrokken, doch in
1957 was dit 5.300 roebel geworden. Dit
is een verkeerde ontwikkeling. Dit be
drag moet tenminste weer tot 9.000
roebel worden verhoogd", verklaarde
hij.
Hij besloot: „De Sowjet-Unie be
schikt over alle mogelijkheden om de
Sowjetrussische wetenschap de eerste
plaats in de wereld te doen innemen.
Al het geld, dat hierin wordt gestoken,
zal zich honderdvoudig terugbetalen".
De organisatie voor Europese Eco
nomische Samenwerking heeft een
„Europees bureau voor kernenergie" in
het leven geroepen. Het „Europa der
zeventien" heeft op deze wijze zijn
„Euraton" geschapen. De raad der
O.E.E.S. keurde het statuut voor het
bureau vrijdag te Parijs goed.
Het Europese bureau voor kern
energie zal zich bezighouden met de
programs voor onderzoek en produk-
tie der leden-staten, de uitwisseling
van grondstoffen, de vorming van spe
cialisten en tenslotte met de opstelling
van een speciale wetgeving op het ter
rein der kernenergie. De instelling van
een zone voor vrije uitwisseling zal
worden bestudeerd.
kenfondsen gebonden waren aan da'
beslissingen van hogere organen, dat de
risicoleer voor gewone overeenkomsten
hier niet aanvaardbaar was, en dat een
dwangsituatie werd geschapen door de
algemene aard van het conflict, waar»
bij alle Nederlandse tandartsen betrok
ken waren.
De president bepaalde, dat de dos
siers in deze zaak door de partijen op
23 januari gedeponeerd dienen te wor«
den, waarna vier weken later de uit
spraak zal volgen.
Drieling te Sittard
geboren
In Sittard is gisteren een drieling
(jongens) geboren bij het ouderpaar
C. H. Pfouth-B. Oosthoek. Dit echt
paar had reeds drie kinderen. De be
valling verliep zeer voorspoedig en
was binnen een kwartier achter de
rug. De kinderen, die anderhalve
maand te vroeg geboren werden,
moesten naar het ziekenhuis te Sit
tard worden overgebracht om in cou
veuses verpleegd te worden. Moeder
en de kinderen maken het goed.
De raad der gemeente Ovezande
kwam vorige week onder voorzitter
schap van burgemeester Andriessen in
vergadering bijeen. Bij de mededelingen
werd door de voorzitter de raad gewe
zen op de plannen, welke bestaan om
een nieuwe b.l.o. school te Goes te bou
wen. Uit de gegevens welke werden
verstrekt bleek, dat de bouwkosten van
een dergelijke school zeer hoog liggen
en dat tengevolge daarvan de bijdrage
van de gemeente aanzienlijk zal stijgen,
temeer daar het eveneens in het voor
nemen ligt een begin te maken met een
R.K. b.l.o. school, waarvoor eveneen9
door de gemeente dient te worden bij
gedragen.
Over het algemeen was men van me
ning dat de kosten inderdaad hoog zijn,
maar dat het ook anderzijds van be
lang moet worden geacht, dat voor de
ze kinderen een goede school aanwezig
is, tengevolge waarvan het mogelijk is
de kinderen zo goed mogelijk onderwijs
te geven.
Besloten werd het krediet in reke
ning-courant bij de Bank voor Ned. Ge
meenten voor het jaar 195S vast te
stellen op f 30.000.
Ten behoeve van de kerkeraadsbiblio-
theek werd met ingang van 1 jan. '58
een subsidie toegekend van 155. Met
algemene stemmen werd besloten de
wederopbouwtaak met ingang van 1
1 jan. '58 te beëindigen.
Met algemene stemmen werden de
voorstellen van b. en w. aanvaard tot
het aankopen van grond voor de aan
leg van het sportterrein, terwijl even
eens werd goedgekeurd een voorlopig
plan tot onteigening van een gedeelte
grond, eveneens benodigd voor de aan
leg van een sportterrein en tevens een
herziening van het uitbreidingsplan
werd goedgekeurd.
Ingezonden mededeling (adv.)
met OSRAM
ULTRA-VITALUX OF THERATHERM
(raadpleeg Uw arts)
In „Brittannia" te Vlissingen heeft
het comité De Ruyterherdenking aan
hen, die aan aan de plechtigheden en
feestelijkheden hebben meegewerkt een
slot-avond De Ruyterherdenking aange
boden, waar films werden vertoond over
deze herdenking en een amusements
programma werd geboden met mede
werking van het ensemble „De Tover
fluit", terwijl Wim Verhagen een frag
ment uit „Het Vierde Beest" heeft
voorgedragen.
Op deze slotavond heeft de burge
meester van Vlissingen, mr. B. Kolff,
woorden van waardering en dank ge
bracht aan de leden van het werkcomi
té voor het uitstekende financiële be
heer, zodat de gemeentelijke subsidie
van f 50.000 niet werd overschreden.
Door de activiteit van het werkcomité
is de viering in Vlissingen uitgegroeid
tot een landelijke herdenkingsplechtig
heid.
De voorzitter van het comité, de
heer G. W. Oskamp, wees in zijn ope
ningswoord op het veie dat tot stand
kon worden gebrach door eendrachige
samenwerking en bracht dank aan al
len die hiertoe hun medewerking ver
leenden.
De drie kinderen van generaal Pal Maleter, een van de leiders van de opstand in
Hongarije in de herfst van het vorige jaar, hebben vanuit New York een telegram
aan premier Boelganin gezonden, waarin zij clementie vragen voor liun vader, die
voor een Hongaarse rechtbank zou zijn gebracht wegens zijn rol tijdens de revolutie.
De drie kinderen de elfjarige Pal, de tienjarige Maria cn de achtjarige Judith
verzonden het telegram met hulp van hun moeder, mevrouw Maria Maleter, die
van de generaal is gescheiden.
De kinderen verzochten de Sowjet-premier het feit in overweging te nemen, dat
hun vader een oorlogsveteraan is en wegens zijn moed een aantal Russische onder
scheidingen heeft gekregen.
Mevrouw Maleter verklaarde dat zij hoopt te hertrouwen met de generaal, als
hjj wordt vrijgelaten.
