Stalknechten en marskramers waren de „goede, oude tijd" de medici in Toekomstige industriepredikanten Grote Lepra, pest en pokken roeiden gehele volken bijna uit Phoenix heren- of damesrijwiel naar keuze ter waarde van f250. spelregels van deze grote Puzzle-wedstrijd Zeeuwse na jaar spuzzle ^wedstrijd Hoge kindersterfte SINTERKLAAS-SURPRISE y ZEEUWSCH WEEKEND ZES PATIËNTEN NAAST ELKAAR OP STROZAKKEN Meer contact gewenst Zorg om toekomstige predikanten Geveltourist bezorgde politie Kerhenkalender van Limburg De hoofdprijs isTj Een wedstrijd met ruim driehonderd prijzen Hieronder volgen de Bijbels op school Zaterdag 23 november 1957 Pagina 11 De keuze tussen verpleging thuis of in een ziekenhuis bestond voor de Grieken en Romeinen niet. Zij kenden geen ziekenhuizen. Ook de Teutonen verzorgden hun zieken in de familiekring en de oude Tacitus vertelt, hoe gewonde soldaten zich naar hun vrouwen of moeders be- faven, die haar lippen op hun wonden legden. Immers de Grieken, :omeinen, Tautonen en zoveel andere oude volkeren hadden geen medelijden met zieken en pechvogels. Wie zo dom of onverstandig was om ziek te worden, moest zelf, in z'n eigen huis en in zijn eigen omgeving, maar zien hoe hij beter werd. Het Christendom predikte een heel ander standpunt en eerst moest dan ook het Christendom vaste voet hebben gekregen, voordat tussen de jaren 300 en 400 rondom de Middellandse Zee de eerste ziekenhuizen verrezen. Men stelle zich van deze ziekenhuizen niet te veel voor. De kundig heid der medici was niet veel bijzonders en hygiëne bestond er hele maal niet. Zo was het ook met de Leprozenhuizen, waar de melaatsen werden samengebracht. De schrikbarend grote verspreiding der me laatsheid maakte, dat er eigenlijk nooit genoeg leprozenhuizen waren. Engeland en Schotland telden er in de vroege Middeleeuwen 220, Frankrijk had er zelfs 2000. Deze leprozenhuizen waren eigenlijk meer in het belang der bur gerij, die de besmettelijke ziekten niet in haar midden wilden hebben, dan voor de ongelukkigen zelf. Geneeskundige behandeling kwam in de leprozenhuizen niet voor en het waren dan ook meer gevangenissen dan ziekenhuizen. Ja, ze waren nog erger dan gewone gevangenissen, want iedere bewoner kreeg levenslang. stedelijke overheid. Aan besmettehui zen moest een grote bos stro uithan gen, opdat iedere voorbijganger reeds van verre was gewaarschuwd, herstel lenden mochten 6 weken lang alleen met een wit stokje in de hand op straat komen. In 6 weken mocht er geen nering in het huis worden ge dreven of koopwaar voor de deur uit gestald. Deuren en vensters moesten dicht blijven, doodkisten met pek water dicht worden gemaakt. Men meende, dat de besmetting werd overgebracht door kleren en bepaalde groenten. Daarom werd bij iedere epidemie voor oude kleren en vodden een vent- verbod afgekondigd en de invoer ver boden van blauwe pruimen, zwarte krieken, komkommers en spinazie. Wortelen, rapen en radijzen mochten alleen zonder loof binnen de stad worden gebracht. KERKHOVEN TE KLEIN Eén of tweemaal per jaar mochten deze paria's een bedeltocht langs de huizen houden, van hun hoofdhaar tot hun voetzolen ingebakerd, een kap over het hoofd, een klepper of ratel Sn de hand, opdat iedereen zich tijdig uit de voeten kon maken. Uit ramen en haastig weer dichtklappende deu ren werden hun dan de aalmoezen toegegooid. Het is met geen pen te beschrijven, met geen tong te verhalen en met de rijkste fantasie niet voor te stellen, hoeveel mateloze ellende er in ver vlogen eeuwen door de miljoenen me laatsen van West-Europa is geleden. Levende lijken, werden zij in een middeleeuwse Duitse kroniek ge noemd PRUTSERS EN SCHURKEN Ook als de glorieuze Renaissance doorbreekt, blijft de medische weten schap op enkele geniale uitzonde ringen na onder de ban van bij geloof, kruidenkokerij en kwakzalve rij. De dokter werd o.a. door Petrarca op de hak genomen, doorgaans als „piskijker" afgebeeld, gelovend in sterrenwichelarij en amuletten en de datum van purgeren of aderlaten be palend naar de loop der planeten. Uit de 16e en 17e eeuw kennen wij bijna 100 boeken over waarzeggerij! Een Engels tijdgenoot schreef, dat de dok toren toendertijd te onderscheiden waren in prutsers, kiezentrekkers, marskramers, stalknechten, koetsiers, paardendokters, idioten, straatvegers, bordeelhouders, toverheksen, waar zeggers, goochelaars, schurken en rattenvangers. Neem deze kleurrijke bloemlezing met een korreltje zout. Maar ook dan blijft het nog een droe ve galerij waaraan wij niet graag ons zieke lichaam zouden toevertrouwen. Maar de zieken van die dagen moés ten wel! Na 1600 kwam melaatsheid nog slechts bij uitzondering voor, maar toen waren er weer andere plagen, vooral typhus en pest. Na en tenge volge van de Dertigjarige Oorlog, die tegelijk met onze 80-jarige Oorlog in 1648 eindigde, werd Duitsland door typhus bijna ontvolkt. Een Duitser schreef: „Je kunt 15 km. lopen zonder een levende ziel te zien, behalve misschien een koe en hier en daar een oude man of een kind, of een paar oude vrouwen. In elk dorp zijn de huizen gevuld met lijken en cadavers; man nen en vrouwen, kinderen, knechts, paarden, varkens, koeien en ossen liggen kris-kras door elkaar, uitge mergeld door ziekte en hongersnood en, bij gebrek aan een behoorlijke begrafenis, verscheurd door wolven, honden, kraaien en raven". GULIELMO'S VUILE VINGERS Hoe bang men was voor het uitbre ken van de bliksemsnel om zich heen grijpende epidemieën, blijkt uit het volgende voorval. Gulielmo Piazza, n hoogwaardigheidsbekleder te Milaan, wandelde op 1 juni 1630 door de stad. Al lopende maakte hij aantekeningen in een zakboekje. Aan zijn gordel hing een inktkoker, gemaakt uit een koehoorn. Van tijd tot tijd veegde Gulielmo zijn met inkt besmeurde vingers aan de huismuren af, waar hij langs kwam. Enkele vrouwen zagen dat, liepen naar het gerecht en jammerden daar, dat Gulielmo de huizen besmeerde met dodelijke zajt. De man werd gegrepen, gruwelijk gefolterd en op barbaarse wijze te rechtgesteld. Een andere ramp was de builen. pest. Ook daaraan vielen miljoenen ten offer. In 1630 brak een epidemie uit in Noord-Italië, die 80.000 Mila- nezen en een half miljoen Venetia- nen het leven kostte. In 1655 werd Londen geteisterd: 70.000 doden. In 1679 Wenen: eveneens 70.000 doden. In 1681 Praag: 83.000 doden. In Mos kou stierven bijna 130.000 mensen in één epidemie! De pestziekte hield zelfs geen halt voor de grenzen van de machtige Re publiek der Nederlanden. Telkenmale braken ook hier epidemieën uit en telkenmale ook vielen er tienduizen den doden. Een lange rij verordenin gen bewijst de bezorgdheid van de In 1557 waren er zoveel pestlijders, dat de zieken behalve in de gewone pesthuizen, ook in het stadswapen depot werden ondergebracht. In 1601 en 1602 bleken de kerkhoven te klein, waarop ook een oud kloosterplein, de binnenplaats van een gasthuis en zelfs het bleekveld van het Begijnhof te Amsterdam tot begraafplaatsen wer den bestemd. In de zomer van 1655 werd de toestand zo erg, dat 17.000 Amsterdammers en alle zomer- en herfstvogels omkwamen. Het buiten land werd bang voor onze koopwaar en de Amsterdamse koopvaarders moesten deugdelijke „gezondbrieven" kunnen tonen, voordat in Frankrijk of Spanje de lading kon worden ge lost. Is het niet veelzeggend, dat er in 1721 in Amsterdam een tijdschrift begon te verschijnen, dat het „Weke lijks Discours over de Pest" heette? Peter de Grote, die in Amsterdam onze grote Boerhaave had ontmoet, liet na zijn terugkomst in Rusland het eerste Russische hospitaal annex me dische school bouwen. Het geval was van hout en brandde dan ook prompt diverse malen tot de grond toe af. Er waren 50 medische studenten, doch deze zaten wegens ruziemaken en dronkenschap meer in de cel dan in de collegezaal. Als zij in de gevange nis met de knoet hadden kennis ge maakt, hadden zij meer geneeskundige behandeling nodig dan al hun patiën ten samen! Een Russische dichter be schreef deze medische grootheden als volgt: „begraven in hun das, met hun jas op de hielen neerhangend, zwaar besnord en met een falsetstem". Hun patiënten kon men eerder proefkonij nen noemen. Maar waren in de acht tiende eeuw, die Eeuw der Verlich ting, de patiënten in West-Europa er zoveel beter aan toe? i In oude tijden waren de „gast" l huizen" niet alleen primitief in- gericht, maar zij werden ook nog t bevolkt door een categorie van 1 mensen, die niet tot de beste ge- j rekend konden worden. KANS VAN 1 OP 200 In het Parijse Vondelingenhuis stierven tussen 1771 en 1776 bijna 26.000 van de 32.000 kinderen vóór hun eerste verjaardag, een sterfte cijfer van 80%. In Dublin was het nog afgrijselijker: daar stierven 199 van de 200 babies in hun eerste levens jaar! Een gelukkige jonge moeder had dus een kans van 1 op 200, dat zij haar kind althans één jaar zag worden! Het beroemde Parijse ziekenhuis Hotel Dieu telde in 1788 ruim 1200 bedden, elk voor 4 a 6 patiënten, en een kleine 500 bedden voor bevoor rechte zieken. Bovendien lagen er nog 800 op strozakken of in los stro op de grond. De atmosfeer op de zalen werd 's nachts zo onbeschrijflijk benauwd, dat de verplegers en ziekenwakers 's morgens alleen dorsten binnen te komen met een in azijn gedrenkte spons tegen de neus gedrukt. Het sterftecijfer bedroeg 20% en het was een grote zeldzaamheid, wanneer een patiënt van een operatie herstelde. EEN BED PER PERSOON Ook in ons land was het gewoonte, verschillende patiënten in één bed te verplegen. Toen in 1784 de gewonden van de zeeslag bij de Doggersbank in Amsterdam werden binnengebracht, werd hun in het Sint Pietersgasthuis bij wijze van eerbetoon een bed voor ieder afzonderlijk toegestaan! Pas in de negentiende eeuw en toen nog maar heel langzaam, stapje voor stapje kwam de ziekenhuisverpleging op een deug delijk peil. Wie nu de uitrusting, zindelijkheid^ en efficiency van een modern ziekenhuis ziet, denkt met koude rillingen terug aan de vroegere gasthuizen van het zich beschaafd noemende Europa. Neen, op medisch en ziekenver- plegend gebied hoeft niemand on zer ook maar één traan te plengen om het voorbijzijn van de goede, oude tijd! Afgevaardigden van de Zwitserse i kerken hebben te Bern een bespre- king gehouden over de vraag hoe Jf de kerken tot een betere verstand- i houding en een veelvuldiger con- tact kunnen komen. In de uitnodi- Jf ging, die van de bond van Zwitser- se protestantse kerken afkomstig was, werd verklaard, dat de broe- derlijke verbondenheid van chris- tenen niet allen een zaak is van grote oecumenische conferenties op >f het internationale vlak, maar dat i zij evenzeer in de nationale sfeer ligt. Ds. J. Ris te Zwijndrecht is de eerste Nederlandse industriepredi kant. De evangelische kerk in Duitsland kent deze figuur al lang. Sedert enige tijd bestaat er te Mainz een seminarium, waar men predi kanten, die met een kerkelijke op dracht de fabriek ingaan, hun laat ste vorming geeft. Dit seminarium staat onder leiding van ds. Syma- nowski, die indertijd de eerste Duitse industriepredikant was. Het seminarium begon dezer da gen zijn tweede cursus. De eerste cursus (welke, evenals de tweede, een halfjaar duurt) telde zeven Terwijl het aantal studenten aan de universiteiten en hogescholen van de bondsrepubliek West- Duits land met tienduizend vermeerderd is in vergelijking met de cursus 1955-56 (er zijn thans 125.994 stu denten), ging het getal theologische studenten in dezelfde periode slechts met honderd vooruit; het bedraagt momenteel 2564. Wil men werkelijk een jong ge slacht van predikanten aankweken, dan zal er hard voor gewerkt moe ten worden om jongeren voor de theologische studie te animeren. De evangelische kerk van Stuttgart heeft aan alle predikanten nadruk kelijk gevraagd aandacht te schen ken aan deze zaak. Ingezonden Meded. (adv.) Toen patrouillewagen 12 van onze hoofdstedelijke politie gistervond langs de gebruikelijke route reed, meende een van de twee inzittende agenten op een gevel naast een groot bankgebouw onraad te bespeuren. Naast de schoorsteen stak namelijk duidelijk het silhouet van een zitten de man af tegen de heldere lucht. Terstond parkeerden zij hun wagen in een zijstraat en snelden naar het bewuste huis. Nadat zij gebeld hadden en de slaperige bewoner een korte uitleg hadden gegeven, slopen zij de trap op en kropen door een zolder raam op het dak. Zij schrokken van een merkwaardig geluid dat veel weg had van het hinniken van een paard. Wat was dat nouMaar zie: de gebogen figuur bleek Sinterklaas te zijn en in de dakgoot stond zijn schimmel, „Nachtmerrie" geheten. Eerbiedig kwamen de politiemannen naderbij. „Wij meenden onraad te bespeuren, Sint Nicolaas", legden zij verontschuldigend uit. „Nee, vrien den", zei de goed-heilig-man bedacht zaam, „het is goed volk zoals u ziet." De linkerhand van de Spaanse bis schop speelde onder het spreken met zijn patriarchale baard. In de rechter hand hield hij een mooi boek. „Kijk, vrienden," zei de Sint, „ik stond op de schoorsteen te doen, toen ik plotse ling bedacht, dat ik het zelf nog niet eens gelezen had. En ik weet graag, wat ik aan de brave kinderen geef alleen het mooiste!" De Sint knipoog de welwillend tegen hen en legde vervolgens uit, dat het album „De Bonte Droom van het Circus" zo span nend was, dat hij twee uur achtereen op het dak had zitten lezen. „Ik ben u erkentelijk dat u me weer geroepen hebt tot mijn wereldse en geestelijke plichten!" En als teken van zijn dank baarheid gaf de Sint de dienaren van Hermandad ieder zo'n album cadeau. Dankbaar verwijderden zij zich om dit heuglijke feit te gaan rapporteren en op dit ogenblik zit zelfs de hoofd commissaris het album uit te spel len! Koopt ook u dit unieke Sinter klaas-geschenk bij uw roomboterleve- rancier of bestel het rechtstreeks bij Kantoor „Roomboteralbum", Postbus 47, 's-Gravenhage. U krijgt dan het allium per omgaande toegezonden onder rembours. De bijbehorende plaatjs- ontvangt u gratis voor rijks- botermerken. U vindt zo'n merk op elk pakje roomboter. Volg het voor beeld van de goede Sintvoor slechts f2,50 geeft u het mooiste Sin terklaascadeau! En.... neem niet al leen voor de zondag, maar ook voor het punt dit excellente boek hier in Sinterklaas een pakje extra! deelnemers, de nieuwe cursus heeft er elf. De theologen komen uit ver schillende landskerken van Duits land; één cursist is uit Amerika. De predikanten en vicarissen krij gen vier maanden theoretisch on derricht. Zij worden dan op d« hoogte gebracht met de problemen van het industriële leven. Daarna krijgen zij twee maanden praktijk in fabrieken van het Rijn- en Main- gebied. Zo mogelijk stelt men hen te werk bij ploegarbeiders, opdat zij zich goed kunnen inleven in de moeilijkheden waarvoor het ploe- genstelsel de arbeiders en hun ge zinnen stelt. Zijn zij „afgestudeerd" aan het seminarium dan zullen zij door de kerken, die hen uitzonden, in de industriële sector een plaats toegewezen krijgen. Ten voordele van het Hervormd kerkewerk in Limburg is een ka lender uitgegeven, waarop vrijwel alle Hervormde kerkgebouwen in deze provincie afgebeeld staan met een korte beschrijving. Er blijkt uit, dat er sedert de tweede wereldoor log enorm gebouwd en gewerkt is in deze volop r.k. omgeving. Inzon derheid de gemeenten in de mijn streek hebben een groeiproces door gemaakt. De Hervormde kerk heeft daar stevige steunpunten. Compleet met „Nordlicht" lamp, jasbeschermer, slot, enz. Beschikbaar gesteld door Phoenix Rijwielenfabriek, Alb. Schootstra te Leeuwarden. Voorts: vulpennen, dozen luxe post, vulpotloden, mooie foto-kalenders voor 1958, romans, fototoestellen, electr. strijkijzer, dames- of herenpolshorloge, enz. We kunnen niet alle 325 prijzen opsommen, maar hier volgt wel een bloemlezing van de prijzen, die voor deze wedstrijd beschikbaar zijn gesteld: Rotanfauteuil, Rotanhuis, Langeviele, Middelburg. Reis-etui, Lederwarenhuis Byou, L. Delft, Middelburg. Twee damespotloden, Kon Rotterd. Lloyd, Rotterdam! Verona-aansteker, Ned. Chr. Reisvereniging, Den Haag. Grote luxe doos sigaren. Sigarenfabriek „Gulden Vlies" Tilburg. Végé Levensmiddelenpakket ter waarde van f25.—, fa.Maljers en Zn., Middelburg. Luxe damestas, Wed. Visser, Papegaaistraat, Goes. 1 paar renschaatsen, Fa. Nooitgedacht en Zn., Ijlst. Huisapotheek, Fa. Van der Rest, Kerkstraat, Goes. 10 dozen luxe post, Kon. Papierfabrieken Van Geider Zn, Amsterdam 1 paar Pantoffels, Fa. J. Allewijn en Zn, Middelburg! Toilettas, Parfumerie Van Biemen, Goes. Waardebon van f 25.Magazijn Nieuw England, L. Delft, Middelburg. Waardebon van f 10.Kledingmagazijn Van Loo, Middelburg. Waardebon van f 10.Fa. Gerritsen, Kerkstraat, Goes. Phylodendron met sierpot, Kwekerij M. H. Dekker, Middelburg. 3 zakspiegels en 3 zakportefeuilles, Alg. Friesche Le vensverzekering mij en De Groot-Noordholl. van 1845. Fietslantaarn, Rijwielfabriek Phoenix, Leeuwarden. Luxe dames schrijfmap, Ned. Chr. Reisvereniging, Den Haag. Sierlepel, Van den Driest, Gravenstraat, Middelburg. 3 Atlassen Nederland, Tonnema N V., Sneek. Auto op rails, Het Ticohuis, L. Delft, Middelburg. Overgooier voor Baby, De Weefstoel, L. Viele, M'burg. Sierasbak, Bohemia, L. Vorststraat, Goes. 6 Papbordjes, Ligafabrieken, Roosendaal. Foto-album, Piet Vreke, K. Delft, Middelburg. Boek, Boekhandel Elenbaas, Goes. Borduuralbum en 2 uur gratis onderricht naaimachine, Fa. Van Oevelen en Zn, L. Delft, Middelburg. Gratis rijles, Autorijschool Jasperse, Koudekerke. Baddoek, Goedkope Simon, Goes Blikopener, Hoekje van Goes, fa. Broekstra, Goes. 3 paar Hi-Life nylons en 3 paar Danlon nylons, Poley fa. Meeuwsen, Ganzepoortstraat, Goes. Constructor bouwdoos, J van Wuijckhuijse, L. Vorst straat, Goes. Toplin overhemd, Maison Van Westen, L. Vorststraat, Snoeischaar, Cornelisse, Vlasmarkt, Middelburg. G°0S' Dames- of herenpolshorloge, Fa. Fabery de Jonge, Waardebon voor leuke verrassing, Berco, Goes. Autospiegel, fa. Mullié en Kunst, Middelburg. Thermometer, Focus, Opril Groote Markt, Goes. 1 paar „Votha" super Perion dameskousen, Rial, L. Vorststraat, Goes. Ontbijtlaken en 6 vingerdoekjes, Brouwenaar en v. cL Kamer, Lange Viele, Middelburg. 2 gratis rijlessen, Autorijschool Van Zweeden, Dom burg. 0 Ieder kan aan deze wedstrijd deelnemen. 0 's Zaterdags en 's woensdags wordt een opgave geplaatst. In totaal ver schijnen er 21 opgaven. De laatste opgave wor'dt geplaatst op 30 novem ber a.s. Indien enigszins mogelijk worden de prijswmnaars gepubliceerd in „Zeeuwsch Dagblad" van 4 december, terwijl de prijzen zullen worden uitgereikt op 5 december a.s. Dat wordt dus een ware St. Nicolaas-ver- rassing. 0 Er zijn gemakkelijke en moeilijke opgaven. Elke opgave wordt van te voren door de jury voorzien van een aantal punten. Deze puntenwaarde varieert tussen 5 en 20 punten. De deelnemer met het hoogste aantal punten ontvangt de hoofdprijs en zo vervolgens. 0 De uitslag van de jury is bindend; daarover kan niet worden gecorres pondeerd. 9 Door het eenvoudige feit van deelname aan de wedstrijd onderwerpt men zich aan de voorwaarden. 0 Oplossingen .mogen alleen worden ingezonden met gebruikmaking van het puzzelformulier, zoals dat bij elke opgave in „Zeeuwsch Dagblad" staat afgedrukt. Oplossingen, die zonder gebruikmaking van dit formulieT worden ingezonden, worden terzijde gelegd. Indien mogelijk, zullen wij puntenstanden publiceren, zodat alle deel nemers en deelneemsters op de hoogte zijn van de stand van zaken. Alle oplossingen inzenden aan het kantoor van „Zeeuwsch Dagblad" te Goes, Postbus 4 In de linkerbovenhoek van de enveloppe duidelijk ver melden: oplossing najaarspuzzle. De oplossing van onderstaande opgave moet uiterlijk woensdagmorgen 27 november in ons bezit zijn. -Jc In Hervormd Westerkwartier i lezen wij bij de gemeenteberichten van Midwolde-Leek, dat de plaat je selijke predikant ds. F. de Boer met i ingang van de maand november on- derwijs in bijbelkennis aan alle -k klassen der plaatselijke u.l.o.-school i geeft. I „De bijbels, destijds aangevraagd ■fc bij het gemeentebestuur van Leek, zijn thans verstrekt en konden op 31 oktober, de hervormingsdag, i voor het eerst door de predikant bij het godsdienstonderwijs op de scho- -K len worden gebruikt. Hartelijk l dank zij hiervoor uitgesproken aan het adres van het gemeentebestuur -K voor zijn bemoeiingen, waardoor de i Bijbel, in overeenstemmings met de moderne inzichten, tot erkend leer- -K middel werd op de openbare lagere schoten ten onzent", schrijft ds. De Boer. "fc Opgave nummer 19. LADDER-PUZZLE. Vul horizontaal in: 1. afkeer, misselijkheid, 2. stad in N.- H. met een bekende kaasmarkt, 3. vro lijk, levendig (muziek), 4. de betrek king, waarin zaken of personen tot el kander staan, 5. telwoord, 6. onheil, ramp. Bij juiste oplossing vormen de be gin en eindletters, beide van boven naar beneden gelezen, twee namen van plaatsen in Zeeland. Te gebruiken letters: 6 x a; 3 x d; 7 x e; 3 x g; 3 x i; 1 x k; 7 x 1; 1 x m; 3 x n; 1 x o; 3 x r; 1 x t; 1 x u; 1 x w; 1 x z.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1957 | | pagina 11