ST. ANNALAND I
oase in een klei-woestijn
Gesprek met de burgemeester
ZONDER WEIJLER IN SINT
ANNALAND GEEN TROUWERIJ
P(ionier) QUIST,
OUDE MAAR HECHTE
STEUNPILAAR
Nieuwe regeling bijna in
de gehele gemeente gereed
„Accelerando", de
trots van het dorp
NEUROTONIC
Schoolkinderen
elke week een
hele dag vrij
Tachtig jaar oud,
maar nog immer
in voorste gelid
KROTOPRUIMING
IN VOLLE GANG
Gemeentebode, havenmeester, lijkdienaar
klokluider, omroeper enhuwelijksbode
%)enóen van
^4nnaiand
Zeelands jongste
klokkenist (19)
Zaterdag 2 november 1957 ZEEUWSCH DAGBLAD Pagina I
Ufrj O>J*j V O0«ï c^*> OflO V «»J*> Cefto leflo 0^*i
T 4
Oflo Ï^O cofru (^O V- C^O Cefru Ce^J Cz>frO U^> toflo
TEMIDDEN van de wijde, schier eindeloze Thoolse landouwen, ligt St. An-
naland. Als een der zeven oasen in de kale (maar vruchtbare) kleiwoestijn, waar
in het eiland Tholen in de gure najaarsdagen is herschapen.
Het is een oase vol gemoedelijkheid en gezelligheid.
Maar ook een centrum van activiteit.
SINT ANNALAND is een
heel bijzondere gemeente. Of
juister uitgedrukt de bevol
king van deze gemeente neemt
een aparte plaats in. Om ver
schillende redenen. Waar
vindt men bijvoorbeeld een zo
grote massale offervaardigheid
als juist hier?
Laten we met de Ned. Her
vormde kerk in St. Annaland
een streng orthodoxe gemeen
te waartoe 80 pet. van de be
volking behoort, beginnen.
Zoals bekend zal het Hervormde
kerkgebouw moeten worden uitge
breid. Moeten, want elke zondag puilt
de kerk uit. Daarom worden er bin
nenkort twee vleugels aangebouwd,
waardoor het aantal zitplaatsen tot
1.050 wordt uitgebreid.
Die uitbreiding, inclusief de bouw
van een kerkelijk verenigingsgebouw,
zal rond f 200.000,— kosten. Een enorm
bedrag, inderdaad. Maar daarvoor
gaat de Hervormde gemeente die
uit een kleine 500 gezinnen bestaat
niet uit de weg.
„Er is f41.500,— aan vrije giften
binnengekomen", vertelde ds. P. West-
land ons deze week, „en f 102.600,
aan geleend geld van gemeenteleden
tegen een percentage van gemiddeld
3,4
Met deze grote ruggesteun heeft het
kerkbestuur het wel aangedurfd.
Maandag a.s. zal een oproep worden
geplaatst voor de aanbesteding, waar
na spoedig met de kerkuitbreiding zal
worden begonnen. Omstreeks 1 jan.
1959 hoopt men daarmee gereed te
zijn.
Die vrijgevigheid is overigens alom
bekend. Elk jaar bijvoorbeeld staat
men in andere gemeenten van Zee
land versteld van de hoge opbreng
sten van de Oogstcollecten in Sint-
Annalancf.
Kortgeleden bracht die in de Herv.
kerk aldaar ruim f 4000,op, wat
neerkomt op meer dan f 8,- per gezin.
En dat die offervaardigheid geldt
voor vrijwel alle St. Annalzanders
blijkt wel uit de oogstcollecten van
de beide andere kerkgenootschappen.
Daarvan zijn ons niet de preciese cij
fers bekend, maar wel staat vast, dat
het gemiddelde oogstoffer In de Geref.
Gemeente en de Vrije Gereformeerde
Gemeente nog hoger ligt dan f8,
DORPSHUIS
Zoals op vele plaatsen is er bij de
jeugd minder belangstelling voor het
verenigingsleven dan bij de ouderen.
Zo zijn er bloeiende verenigingen:
dameskrans, vrouwen- en mannen-
verenigingen, muziekkorps, Bijbel
kring, mannenkoor en zangvereniging.
Maar in de specifieke jongerenclubs
is in de meeste gevallen „de dood in
de pot". Een uitzondering maakt
daarop het kinderkoor van de wijk
verpleegster, dat maar liefst zestig
Jonge leden telt.
Om het verenigingsleven wat meer
leven in te blazen, zou een vereni
gingsgebouw geen overdadige luxe
rijn. Maar jahet gemeentebestuur
riet er gezien de huidige beper-
kingstendenz voorlopig nog geen
gat in.
KRUISKERK
De grote kerk, die in St. Annaland
als centraal punt letterlijk maar ook
figuurlijk domineert, wordt dus uit
gebreid. Er komen twee vleugels aan,
die worden aangepast bij het bestaan
de gedeelte (anno 1899), zodat het
weer een kruiskerk wordt, zoals het
dorp in vroeger tijden ook heeft ge
had.
Door die uitbreiding moet een ge
deelte van de School met den Bijbel
verdwijnen. Ter compensatie wordt
achter kerk en school een nieuw hou
ten gebouwtje gezet.
GEVELTJES
St. Annaland bezit een paar mooie,
oude geveltjes in de Langestraat. Het
is echter de hoogste tijd voor een
grondige restauratie. Monumenten
zorg, die in de kosten van de restau
ratie bereid is bij te dragen, voelt
daar alles voor.
Het merkwaardige ls echter, dat
men voor die restauratie maar geen
vergunning kan krijgen, hoewel een
der gevels een instorting nabij is. Ten
einde raad heeft men zich nu tot de
minister gewend, in de hoop, dat er
spoedig een vergunning zal worden
verstrekt.
„VIJF-EN-VEERTIO jaar lang heb ik naast dezelfde buurman gfr
woond, en we hebben niet één keer ruzie gehad. Natuurlijk, we verw
schilden wel vaak eens van mening, en dan moesten we wel eeni
heel lang praten, maar we zijn altijd weer als goede vrienden uil
elkaar gegaan." Dat vertelde ons de 80-jarige heer P. Quist te Si,
Annaland, bij ons bezoek aan zijn knusse huisje aan de Langestraa\
waar hij met zijn dochter woont.
Dit mooie geveltje,
vlak naast de Herv.
pastorie in de Lange
straat, behoort agn de
jam. Gunst. Het zal
worden gerestaureerd,
maar de vergunning is
nog steeds niet geko
men.
„BURGEMEESTER J. VAN DEN BOS heeft het wel getroffen
met zijn gemeente", dachten we, toen die middag het wel en wee t
van Sint Annaland voor ons uit de doeken werd gedaan. e
„Maar de Sint Annalanders boffen ook met zo'n burgemeester", J
f meenden we enkele uren later te mogen opmerken, toen uit een
en ander wel overduidelijk bleek, dat de burgervader zelf de
I" motor is van al de dorpsactiviteiten. Een nog jonge, energieke
man, die weet wat hij wil.
Ingezonden Meded. (adv.)
NEEM
zenuwUalmerend
NIET VERDOVEND....
MAAR GENEZEND I
Deze woorden typeren de heer Quist,
een vitale grijsaard met een prachtige
witte baard. Nimmer is h(J de moei
lijkheden uit de weg gegaan. Integen
deel: hij was en ls op zijn hoge leeftijd
nog een der pioniers en voorvechters
van kerk, school en maatschappij op
Christelijke grondslag. Maar bi) al die
strijd, die hi) in Sint Annaland heeft
moeten voeren, heeft hij steeds met
open vizier gevochten. En daarbij was
een der stelregels van de heer Quist:
als er wrijving ls, dan niet uit elkaar
gaan vóór de zaak ls uitgepraat.
KERKSTRIJD
Op 10 oktober jj. bestond de Her
vormde mannenvereniging „De Heere is
mijn banier" (Ex. 1715) 45 Jaar. Al die
Jaren is de heer Quist daarvan bestuurs
lid geweest.
ROEMRUCHT
De Hervormde mannen hadden dus IK
eigen gebouw. Niet voor zichzelf alleeij
nen enkele weken
kunnen beginnen.
ER ZIJN MEER plannen, maar 1
die dreigen zoals overal elders
te worden gedwarsboomd door c
de afgekondigde maatregelen tot t
beperking van de overheidsbeste- f
dingen.
De bouw van een dorpshuis bij-
voorbeeld, waarvoor nu al zo'n "f
kleine f 80.000,voorhanden is,
maar die nog wacht op de rijks-
.goedkeuring.
„We hebben onze mannenvereniging
opgericht in 1913, u weet wel, in die
dagen, toen de kerkstrijd hier erg fel
was", vertelt de heer Juist en hij staart
DE „SCHOOL met den Bijbel in de verte, als wilde hij het verleden
aan de haven in Sint Annaland heeft wel zwaar ^0g scherper doen herleven.
(«{a r»$*5 f
te kampen met personeelsgebrek.
Het hoofd, de heer Chr. Kalle en
zijn beide onderwijzers staan ge
drieën voor de taak om een vol
ledige school te doen „draaien".
Dat is geen kleinigheid en de
eerste maatregel is dan ook ge
weest de klassen elke week om de
beurt een dag vrij te geven. Elke
leerkracht heeft nu gemiddeld
zo'n 45 leerlingen.
Het begon zode mannenvereniging
kocht een lapje grond. Het benodigde
geld 450,was door giften van
dorpsgenoten bijeengekomen. Iedereen
wilde meewerken. De timmerman vroeg
geen werkloon, en de metselaar even
min, terwijl de voerman gratis paard en
wagen beschikbaar stelde. Zo slaagde
men erin een gebouwtje te stichten voor
nog geen 1.700,
O nee. In datzelfde jaar richtte de ver*
eniging een Herv. Zondagsschool op, di<j
ook in het lokaal bijeen kwam, evenalj
de Chr. bewaarschool, die hoe koB
het anders ook al door „De Heere is
mijn banier" in het leven werd geroepen.
De heer Quist kan wel uren vertellen
van die roemruchte dagen van weleer.
Er moest strijd geleverd worden voor dS
eigen Christelijke scholen en organise»
ties, maar men had dat er voor over!
tijd, moeite en geld.
Hetzelfde gebouwtje staat er nu nogy
Sinds enkele jaren is er nu bewaar*
school, aan welke vereniging het werd
verkocht voor een gulden. „En die gul»
den gaven we dezelfde dag nog terug",
alchte de heer Quist, „maar daarbij had»
den we dan ook bedongen, dat het niet
aan derden mocht worden verkocht. Al»
leen weer aan ons en dan voor dezelfds
prijs".
„WE ZIJN druk bezig met de
straatvernieuwing en riolering",
zegt burgemeester Van den Bos
als we een onderhoud met hem
hebben, „nog twee bestekken en
dan heeft heel Sint Annaland een
nieuwe riolering."
t „VAN EEN GEMEENTEBODE wordt verwacht, dat hij een schaap
Dan moet er nog een rioolgemaal ,met vijf poten is", hebben we eens een Zeeuwse burgemeester horen
komen. De gemeente is zo gelukkig r zeggen Annaland heeft zo'n „wonderschaap". Reeds dertig jaar
installatie^e kunnen*steRe^Door f*s keer A. Weijler uit de Weststraat in dienst als gemeentebode.
de mogelijkheid in open water te Maar bovendien vervult hij officieel en met grote toewijding de func-
lozen, kan men met een riool- J>ties van zet u even schrap - dorpsomroeper, havenmeester, lijk-
gemaal volstaan. dienaar, klokluider en huwelijksbode.
„EN DAN IS ER de krotoprul- f
ming", gaat de burgemeester
voortvarend als hij is verder,
„we zijn druk bezig met de uitvoe
ring van een plan tot krotoprui
ming op grote schaal. Van hoger
hand is hiertoe de mogelijkheid
geschapen, waardoor onze gemeen
te een extra contingent ,van 50
woningen heeft toegewezen gekre
gen, hetgeen 15 van het totaal
aantal woningen in St. Annaland
betekent. Van die vijftig is nu on
geveer de helft gerealiseerd."
HAVENPLAN
HOE STAAT het met andere
plannen, burgemeester?
De heer Van den Bos voelt, waar
Uw verslaggever op doelt en be
gint te lachen. „Ja, dat havenplan
van ons, daar weet U zo lang
zamerhand wel alles van. Er zijn
al eerder data genoemd en daar
om zal ik me een beetje op de
vlakte houden. Maar de zaak is
financieel nu geheel rond. We
wachten allefen nog op de techni
sche goedkeuring (op bestek, etc.),
maar we verwachten, dat we bin-
de heer Weijler gemeentebode en
hangt in die perioden de tekenen
zijner waardigheid op zijn borst (zie
foto), terwijl hij tussen de bedrij
ven door nog kans ziet om drie
maal daags de kerkklok te luiden.
"t*3 Üjo
Wat dat laatste betreft, hebben
we ons licht eens bij burgemeester
J. van den Bos opgestoken. De Anna-
landse burgervader had met deze
functie ook pas in 1953 voor 't eerst
kennis gemaakt bij zijn intrede in
deze gemeente. „Het bleek een oude
traditie te zijn, die men nu eenmaal
graag in ere houdt", vertelde de bur
gemeester ons.
Wat houdt die functie eigenlijk in?
vroegen wij aan deze en gene in het
dorp. Elkeen ging serieus op onze
vraag in, zodat gevoegelijk kan wor
den aangenomen, dat het „ambt"
van huwelijksbode in de loop der
jaren inderdaad zijn bestaansrecht
heeft bewezen in St, Annaland.
De „huwelijksbode" zo hebben
wij hem genoemd, omdat er voor
deze tak van service-dienst geen of
ficiële naam bleek te bestaan gaat
als volgt te werk:
Een half uurtje vóór een trouwe
rij op het gemeentehuis zal plaats
hebben, belt de huwelijksbode bij
de woning van de bruid aan en
deelt mede gestoken in zijn zon
dagse plunje dat het tijd is voor
de gang naar de burgerlijke stand.
Hij begeleidt de stoet dan naar het
gemeentehuis, wijst daar plaatsen
aan en houdt de collecte voor de
armen. En na de plechtigheid stapt
hij met de stoet mee naar het brui
loftshuis om „blijde te zijn met de
blijden'.
Zo wisselt de heer Weijler nogal
eens van kostuum. Want is er een
begrafenis, dan hult hij zich in het
stemmig zwart, moet hij dienst doen
als havenmeester, dan zet hij zijn
witte pet op en is er iets verloren
of gevonden, dan grijpt hij zijn om-
roepattributen en maakt het drin
gende bericht in St. Annaland we
reldkundig. In zijn gewone doen is
A. WEIJLER
JAN WALHOUT héét de pas
benoemde klokkenist van St. Anna
land en hij is met zijn negentien
jaren ongetwijfeld de jongste onder
zijn vakbroeders in Zeeland.
Kortgeleden, toen Jan zijn diplo
ma als horlogemaker haalde, werd
liij door het gemeentebestuur aan
gezocht voor de functie van klok
kenist. Zo werd Jan Walhout offi
cieel door de raad benoemd. En om
ds andere dag windt hij nu de klok
op en draagt ook de zorg voor het
verdere onderhoud.
„Heb je niet een foto van jezelf?"
vroegen we aan Jan, want de jong
ste der Zeeuwse klokkenisten mag
toch zeker wel eens in de krant ver
schijnen. „Ik zal er direct een laten
maken", zei Jan enthousiast, „want
als klokkenist heb je toch pasfoto's
nodig"
Dit is Jan Walhout, zoon van een
horlogemaker. En als de lezers van
Borssele zeggen: „Wat een bekend
gezicht", dan klopt dat wel, want
pa Walhout is uit Borssele afkom
stig.
WE SPRAKEN nog met tal van
St. Annalanders, over wie heel wat
Interessante dingen te schrijven zou
den zijn.
Over de wijkverpleegster, mej. J.
A. Krijger, bijvoorbeeld, die een
kinderkoor heeft opgericht en daar
zoveel belangstelling voor heeft on
dervonden, dat ze het koor heeft
moeten splitsen in twee, van elk
zo'n vijf-en-twintig zangertjes.
We zouden u ook kunnen vertel
len over die Walcherse onderwijzer,
de heer C. van Winkelen, die in St.
Annaland is blijven hangen en daar
„nooit van z'n leven" meer vandaan
zou willen. Die in een hersengym
nastiek over verleden, heden en toe
komst van zijn gemeente geen en
kel antwoord zou missen, omdat hij
bij wijze van spreken van elke
straatsteen een verhaal kan ver
tellen.
We zouden ook kunnen schrijven
over de 83-jarige voorzitter van de
Hervormde Mannenvereniging, de
heer Quist, een pionier van het
Christelijke organisatieleven ter
plaatse. Maar dat is een verhaal
apart. Daarover kunt u elders op
deze pagina lezen.
VITAAL
„Ik ben net even naar een vriendiB
geweest", zegt onze gastheer,* „die wal
jarig; ze werd vandaag 83". Hij wandelt
overigens elke dag geruime tijd. Zijn vi»
taliteit bleek trouwens ook wel tijdenj
ons gesprek, tijdens welke de heer Quist
zeker het eerste kwartier voortdurend
bleef staan.
Maar hij is ook vitaal naar de geest.
Dat weet men in Sint Annaland ook. EB
daarom schroomde men niet om vorig
jaar, toen de heer Quist de voorzitters»
hamer van de mannenvereniging wildé
neerleggen, hem te verzoeken nog aaB
te blijven. „Nog één Jaar, maar dan stop
ik er toch werkelijk mee. De jongereB
moeten ook hun kans hebben".
ERVAREN TRIO
En zo zit de heer Quist nog op d»
voorzittersstoel van een vereniging dip
bloeit (20 leden). Daaronder zijn nóg
twee pioniers, die resp. 83 en 76 jaai
zijn, en van wie de oudste de financiën
beheert.
Onze gastheer is ook voorzitter van
het bestuur van de School met den Bijbel
en men is blij, dat de grijsaard met zijn
grote ervaring zich daarvoor beschikbaar
stelt.
Natuurlijk was hij ook aanwezig, toeB
onlangs de eerste C. B. T. B.-afdeling op
Tholen werd gesticht. Het heeft hen»
goed gedaan te zien, dat er ook nu nog
gevochten wordt voor het Christelijk on»
derwijs.
ER UITGEGOOID
„Ik ben ook 17 jaar diaken geweest",
aldus de heer Quist, „maar ja, dat wa»
vóór uw tijd, hoor in die dagen van
de kerkstrijd zijn we er allemaal uit
gegooid",
Men zal het met ons eens zijn,
als wij stellen, dat de heer Piet
Quist een bijzondere figuur is in
St. Annaland. Niet omdat hij een
lange baard draagt (waarnaar we
met jaloersheid hebben gekeken),
maar omdat hij in zijn lange leven,
dat God hem schonk, altijd ge
vochten heeft voor zijn overtui
ging. Een pionier, een steunpilaar
voor christelijk St. Annaland, dat
hem daarvoor dankbaar mag zijn.
Uitgave
Stichting Zeeuwsch Dagblad
Goes.
Medewerkers: J. A. van Benne-
kom, Middelburg; Ds. W. C. van
Burgeier, Kruiningen; A. I. Cats-
man, Aardenburg; J. S. Hoek,
Middelburg; J. Hommes, Nieuw-
dorp; J. Huijssen, Terneuzen;
Ds. J. Karelse, Goes. Ds. M. v.
d. Klis, Zierikzee; Ds. J. Kwast,
Vlissingen; Ds. C. J. P. Lam,
Po tvliet; J. Laport, Goes; J.
Lodder, Vlissingen; J. Moll, Vlis
singen, K. C. v. Spronsen, Goes;
Dr. C. Stam, Goes; A. H. S. Ste-
merding, Souburg; R. Zuidema,
Goes.
