J
Ernstige betogingen in de
Poolse hoofdstad
KAMER AKKOORD
MET VERDRAGEN
Russische
kunstmaan
afgevuurd
PROCES TEGEN DJILAS
VRIJDAG BEGONNEN
Bevolking niet eens met het
verschijningsverbod Po Prostu
PRO! ESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
"V.
WARSCHAU VERTOONDE CHAOTISCHE AANBLIK
Grootste vrachtwagen ter wereld
Vijandelijke propaganda
in „De nieuwe klasse"
Grieptoestand niet
veel veranderd
NEUROTONIC
Overweldigende meerderheid voor goedkeuring
van Euratom- en Euromarktverdrag
Amendement-Blaisse
aangenomen (82-45)
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90, Goes
Tel. (01100) 2438: bij geen gehoor:
Hoofdred. (01100) 2503; Chefred.
(01100) 3991; Adv. (01100) 2970; giro
274289. Bijkantoren: Middelburg: Kor
te Noordstraat 35 Tel. (01180) 2009;
Vlissingen: Coosje Buskenstr 27, Tel.
(01184) 3326; Terneuzen: Dijkstr. 26-28
Exploitatie:
Oosterbaan Le Comtre N.V., Goes.
Abonnementsprijs 0.56 per week,
ƒ2.40 per maand, f7.— per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Advertentieprijs 24 cent per mm.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord.
Zeeuwsch Dagblad
13e Jaargang No. 3824 Hoofdredacteur: r. hagoort Directeur: jacq de Smit Zaterdag 5 oktober 1957
ZEVEN-LANDENREIS
(Zie pagina 5)
Op- en ondergang van Zon en Maan:
Zondag: Zon op 6.49 u., onder 18.07
u. Maan op 16.56 u., onder 4.17 u.
Hoogwater zondag 6 okt.:
Vlissingen: 0.35 u. 1.89 m., 12.45 u. 1.80
m. Terneuzen: 1.01 u. 2.05 m., 13.14 u.
1.96 m. Wemeldinge: 2.07 u. 1.61 m.,
14.25 u. 1.43 m. Zierikzee: 1.54 u. 1.40
m., 14.06 u. 1.20 m.
Nadat donderdagavond bij ongeregeldheden in Warschau twintig
studenten gewond in het ziekenhuis waren opgenomen, is het gisteren
opnieuw tot betogingen gekomen in de Poolse hoofdstad. Verscheidene
duizenden mensen hebben opnieuw hun misnoegen kenbaar gemaakt
omtrent het verschijnignsverbod van het studentenblad „Pro Prostu".
De menigte trok op naar het hoofdkwartier van de communistische
partij in Warschau, nadat de militie ongeveer 2000 studenten in een
hogeschoolgebouw had opgesloten en de betogers ervoor had uiteen
gedreven.
Volgens ervaren waarnemers heeft Warschau na de oorlog niet
meer een dergelijke aanblik vertoond als op het ogenblik. Het is lange
tijd geleden, dat de politie zo krachtig georganiseerd moest optreden
tegen de burgerbevolking. Naar ooggetuigen beweerden zijn er vele
mensen gearresteerd.
straten geleverd. De menigte was,
voordat zij werd terug gedreven, vrij
wel tot de ingang van het acht ver
diepingen hoge gebouw van het com
munistische hoofdkwartier doorge
drongen. In het gebouw zetelt het cen
trale comité der partij. Eerste secre
taris Gomulka heeft hier zijn werk
kamers.
Negatieve houding
De leiding van de Poolse commu
nistische partij heeft vrijdagavond de
redenen voor de sluiting van het stu
dentenweekblad „Pro Prostu" uiteen
gezet. Men verklaart, dat de redactie
van het blad, met inbegrip van de par
tijleden daarin, reeds gedurende vele
maanden geageerd heeft tegen de ver
werkelijking van besluiten, die door
de toporganen van de partij waren ge
nomen.
De redactie had een volkomen nega
tieve houding aangenomen, de politie
ke en economische werkelijkheid in
Polen in een vals daglicht gesteld, het
vertrouwen in de werkelijkheid van
de socialistische opbouw verloren en
met betrekking tot vele onderwerpen
burgerlijke opvattingen gepropageerd,
aldus het door radio-Warschau aange
haalde communiqué.
„Pro Prostu" is het bekendste itu-
dentenweekblad in Polen, dat met zijn
■itgesproken kritiek op de euvelen
van het Stalinisme en zijn pleidooien
voor verstrekkende hervormingen de
weg heeft helpen bereiden voor de
„kleine revolutie" van oktober vorig
jaar in Polen.
De betoging zou gisteravond onder
de leuze „Wij wensen persvrijheid"
om zes uur worden gehouden. Twee
minuten later kwam de militie in
groten getale naar het plein voor het
gebouw van de school en voerde een
charge uit. Uit de menigte van naar
schatting 2000 mensen, voor het me
rendeel studenten, klonken kreten
als „fascisten" en „zwijnen". De me
nigte, die later naar het communis
tische hoofdkwartier trok, werd her
haaldelijk door de militie terug ge
dreven. De woedende betogers rie
pen: „Laat de studenten vrij, pro
prostu, pro prostu; gestapo, gestapo,
gestapo".
Om kwart voor zeven ontplofte de
eerste traangasbom in het centrum van
de stad. 'Arbeidersmilitie' in burger
met rode armbanden rukte ter ver
sterking aan. Verscheidene mensen
kregen slagen met gummi-knuppels.
De demonstranten ontstaken steeds
meer in woede en men begon met ste
nen en grote keien naar de militie te
gooien.
Om half negen scheen het centrum
van de stad door de politie te zijn ont
ruimd. Er werden echter wel gevech
ten tussen burgers en militie in zij-
PROF. MR. P. S. GERBRANDY
niet akkoord
De Sowjet-TJnie heeft vrijdag
een kunstmaan afgeschoten. Vol
gens het Russische persbureau
Tass draait de kunstmaan thans
om de aarde in een eliptische baan
op een hoogte van naar schatting
hoogstens negenhonderd kilome
ter. De aardsatelliet is bolvormig
en heeft een doorsnee van 58 cm
en een gewicht van 83,6 kg. Zij is
uitgerust met een radiozender.
De satelliet was in de stralen van
de op- en ondergaande zon in zijn
vlucht te volgen.
De tijd die de satelliet nodig heeft
om één keer om de aarde te draaien
wordt op een uur en 35 minuten ge
schat. Een raket heeft de kunstmaan
de vereiste snelheid (ongeveer acht
duizend meter per seconde) voor de
draaiing om de aarde gegeven. Daarna
werd de kunstmaan van de raket weg
geschoten.
Deze foto to»nt *e grootste vracht
wagen ter wereld op ue Piace au
Trocadero bij de Eiffeltoren in Pa-
Te Sremska Mitrovika, 80 km.
ten westen van Belgrado, is vrij
dag het proces begonnen tegen de
voormalige Zuidslavische vice-
president Milovan Djilas, die be
schuldigd wordt van vijandige
propaganda tegen de staat in zijn
boek „De nieuwe klasse", dat in
New York is uitgegeven.
Djilas was in december reeds tot
drie jaar veroordeeld.
In januari 1955 heeft Djilas voor
het eerst terechtgestaan. Toen
kreeg hij een voorwaardelijke ge
vangenisstraf van twee jaar en
negen maanden.
Zodra de zitting begon nam Djilas
een agressieve houding aan. Toen de
rechter zijn personalia oplas, en zei
dat de beklaagde Montenegrin was,
zei Djilas kortaf: „Zuidslaviër", „ik
sta er op dat dat in het verslag wordt
HAZêTcaf>R'EKEN te zevenbergen
Dl' iilLT MELDT:
Koude ochtend
Toenemende bewolking met later
voornamelijk in het noorden van het
land enige regen. Matige, aan de kust
later krachtige wind, tussen west en
zuidwest, ongeveer dezelfde middag-
temperaturen als gisteren.
gezet. Djilas zei ook, dat al zijn oor
logsonderscheidingen in het verslag
van de zitting vermeld moesten wor
den. „Ik ben volksheld en bezit ver
scheidene andere hoge Zuidslavische
en enkele buitenlandse onderscheidin
gen", zo zei hij.
Bewaking
Alle toegangen van het gerechtsge
bouw werden door politie in uniform
en in burger streng bewaakt. De ver
slaggevers en de circa honderd bur
gers die tot de publieke tribunes wer
den toegelaten moesten driemaal hun
speciale passen tonen.
Drie journalisten, een Amerikaanse
verslaggever van de New York Times,,
een Italiaanse corresnondent en de
Zuidslavische vertegenwoordiger van
het Amerikaanse persbureau U.P.,
werden niet in de rechtzaal toegelaten.
De plaatselijke aanklager, Ante
Djukic, las de aanklacht voor, die
lange aanhalingen uit „De nieuwe
Klasse" bevatte. Volgens Djukic is
de overtreding waarvoor Djilas nu
terecht staat ernstiger dan de twee
vorige en hij vroeg dan ook een
zware straf. Het boek bevat anti-so
cialistische en anti-Zuidslavische
propaganda en Djilas uit er beschul
digingen in die men zelfs van de
verbitterdste reactionairen nog niet
gehoord heeft.
Na twee uur werd de openbare zit
ting geëindigd en het proces met ge
sloten deuren voortgezet. De buiten
landse journalisten moesten de zaal
verlaten.
Geheim proces
Djilas verklaarde toen: „Als dit een
geheim proces gaat worden, weiger ik
vragen van de rechter of de aanklager
te beantwoorden. Voorts neem ik geen
letter van mijn boek terug".
Een woordvoerder van het Zuidsla
vische ministerie van buitenlandse za
ken deelde later echter mee, dat het
proces een normaal verloop heeft. De
beklaagde antwoordt op alle vragen
die hem door de rechter en openbare
aanklager worden gesteld.
Na negen en een half uur werd het
proces verdaagd. De rechter heeft mee
gedeeld, dat vandaag om één uur
plaatselijke tijd vonnis gewezen zal
worden.
De geheime zitting eindigde met een
pleidooi van de verdediger, dat twee
en een half uur geduurd heeft.
vt$s, waar het enorme gevharie,
een diesel, werd tentoongesteld,
voor het werd overgebracht naar
het tentoonstellingsterrein van de
„Salon de TAutomobile" bij de
Porte de Versailles in de Franse
hoofdstad, die inmiddels is begon
nen. De wagen is in woestijnuit
voering, waar de „T-100", zoals
de reus heet, voor bijzondere
diensten zal worden gebruikt.
Arbeidsonrust
in Engeland
De Britse minister van arbeid, Mac
Leod, heeft vrijdag in een toespraak te
Felixstowe in Engeland gezegd dat het
land mogelijk voor een golf van ern
stige twisten en stakingen in de in
dustrie staat. Hij uitte het vermoeden
dat de communisten in dit troebele
water zullen vissen. MacLeod keerde
zich ook tegen de recente Labouraan-
vallen op de verdediging van het pond
sterling door de regering.
De gegevens over het verloop van
de influenza-epidemie, die bij de ge
neeskundige hoofdinspectie worden
verzameld, tonen aan, dat er in de al
gemene situatie na het laatste over
zicht geen wijziging van betekenis is
opgetreden. De influenza heerst nog
op hetzelfde hoge niveau als in het be
gin van de week. In Groningen en
Zuid-Holland zijn de aantallen nieuwe
zieken wat hoger geworden. Daar
staat tegenover, dat in verschillende
delen van ons land licht aanwijzingen
zijn van het teruglopen van het aantal
nieuwe ziektegevallen. Uit de beschik
bare gegevens van het bedrijfsleven
blijkt, dat er wel sprake is van enige
stoornis, maar deze niet heeft geleid
tot ernstige storing van de produktie.
9 Zaterdag zullen in Parijs drie
Frans-Marokkaanse conventies gete
kend worden over kwesties van cul
turele en juridische aard, die 30 mei
en 11 juni te Rabat werden gepara
feerd.
oripn medertpline «adv
NEEM
zenuw kal merend
NIET VERDOVEND....
MAAR GENEZEND I
Deze foto-combinatie
geeft een beeld van de
moeilijkheden in San
Marino, de oudste en een
van de kleinste republie
ken ter wereld. In de
dwergstaat is door de de
mocratische partij een
tegenregering gevormd
tegen het communisti
sche gouvernement dat
tussentijdse verkiezingen
wilde houden omdat de
democraten in de rege
ring de meerderheid
hadden verworven door
het overlopen van een
communist naar him
rangen. De linkerfoto
laat zien hoe mannen
van de militie met gewe
ren gewapend op wacht
staan bij de halfvoltooide
rubberfabriek waarin de
tegenregering haar
hoofdkwartier inrichtte.
De rechterfoto toont
een man die de wit
blauwe vlag van San
Marino bevestigt aan een
schoorsteen van dit won
derlijke hoofdkwartier.
(Van onze parlementaire redacteur)
Geheel volgens de verwachting heeft de Tweede Kamer gistermid
dag met overweldigende meerderheid de beide Europese verdragen
aanvaard. Het wetsontwerp tot goedkeuring van het Euromarktver
drag werd aangenomen met 114 stemmen voor en 12 tegen. De tegen
stemmers waren de fracties der C.P.N, en S.G.P. en de heren Ger-
brandy (A.R.), Van Rijckevorsel (K.V.P.) en Van Leeuwen (Lib.). Het
goedkeuringsontwerp voor Euratom werd zonder hoofdelijke stem
ming aanvaard, met aantekening, dat de C.P.N. geacht wenste te wor
den te hebben tegengestemd. Het meest ingrijpende van de drie inge
diende amendementen, 't amendement-Oud c.s., werd met 77 tegen 48
stemmen verworpen. Vóór stemden de A.R., C.H., V.V.D., S.G.P.
C.P.N. en elf leden van de K.V.P. Tegen stemden de P.v.d.A., het
grootste deel van de K.V.P. en prof. Gerbrandy (A.R.)
Een kleine nederlaag moest de rege<
ring zich nog laten welgevallen: het
amendement-Blaisse, waarin bepaald
wordt dat uitvoeringsovereenkomsten
met andere Euromarkt- en Euratom
partners ter goedkeuring aan de Sta-
ten-Generaal moeten worden voorge
legd, werd met 82 tegen 45 stemmen
aangenomen. Slechts de P.v.d.A. stem
de tegen.
Een ander amendement-Blaisse
(ingediend namens de commissie
van voorbereiding), waarin is vast
gelegd, dat jaarlijks aan de Staten-
Generaal een verslag zal worden
aangeboden over de uitwerking en
toepassing van de Europese verdra
gen, werd zonder hoofdelijke stem
ming aanvaard. Hetzelfde geschied
de met de beide ingediende moties:
de motie-Burger betreffende de ver
dubbeling van de ledentallen der
Europese Assemblée, en de motie-
Lamberts, waarin wordt aangedron
gen op het vestigen van opleidings
mogelijkheden voor specialisten op
het gebied van de gezondheidsbe
scherming tegen gevolgen van
radio-actieve straling.
Mr. K. T. M. van Rijckevorsel
(kath. v.), die in eerste termijn niet
had gesproken, formuleerde tijdens de
replieken in een helder en zakelijk be
toeg zijn overwegende bezwaren tegen
het Euromarktverdrag. Zijn kritiek
richte zich met name op de onherroe
pelijkheid en onopzegbaarheid van het
verdrag in de overgangsperiode. Die
periode wenste mr. Van Rijckevorsel
te beschouwen als een opzegbare ver
loving, die aan elk onontbindbaar hu
welijk dient vooraf te gaan. Onover
komelijke bezwaren had de katholieke
woordvoerder tegen het feit, dat in de
overgangstijd de mede-wetgevende be
voegdheid van de Staten-Generaal in
financiëel-economisch en sociale aan
gelegenheden wordt prijsgegeven en
later niet teruggegeven in het Europe
se vlak. Zolang er nog geen ware Eu
ropese geest en nog geen werkelijk
Europees parlement is, mag men hier
niet aan beginnen. „Dat die ware Eu
ropese geest nog ontbreekt, toont het
verdrag voldoende aan," aldus mr.
Van Rijckevorsel.
Prof. Gerbrandy
De bezwaren van deze K.V.P.-er
kwamen dus voor een belangrijk deel
overeen met die van prof. Gerbrandy
(a.r.). De Londense oud-premier heeft
zich deze middag nog duchtig geweerd.
Vooral minister Luns moest het ont
gelden. Diens verdediging van het E.
E.G.-verdrag had het respect, dat prof.
Gerbrandy tot dusverre voor hem
koesterde, danig verzwakt. „De minis
ter heeft mij uit willen spelen tegen
de heer Weiter. Dit was een debathan
digheidje. De minister heeft echter
geen antwoord willen geven op een
vraag, die Ik als Kamerlid stelde, en
die dus de Kamer aan de regering
stelde, namelijk: waarom wilt ge met
dit verdrag de beslissingsbevoegdheid
van de Staten-Generaal uitschakelen,
daarmee dwars ingaand tegen de
geest van de Grondwet en tegen de
geest, die wij In Londen hebben ver
dedigd?", aldus prof. Gerbrandy. Hij
noemde de overdracht van parlemen
taire bevoegdheden een „staatsrech
terlijk monster" en hij begreep niet,
dat christelijk-historischen en anti
revolutionairen dit kunnen slikken.
De E.E.G. is zijns inziens in strijd met
de Nederlandse belangen en de Ne
derlandse traditie.
Prof. Oud (lib.) die hierna het
spreekgestoelte besteeg, maaide mi
nister Luns het gras voor de voeten
weg door onder prof. Gerbrandy's
aandacht te brengen, dat in 1953 in
de Grondwet de overdracht van be
voegdheden mogelijk is gemaakt. In
strijd met de letter en de geest van
de Grondwet is het E.E.G.-verdrag
dan ook stellig niet. „De redevoe
ring van prof. Gerbrandy is een
stuk anachronisme", zo zeide de li
berale fractievoorzitter.
Waarom?
Minister Luns sloot zich bij prof.
Oud aan, maar werd halverwege ge
ïnterrumpeerd door prof. Gerbrandy,
die riep: „Ik heb slechts gesproken
over de geest van de Grondwet. Ik heb
niet ontkend, dat de Grondwet u for
meel het recht geeft bevoegdheden
over te dragen. Maar mijn vraag was:
waarom doet ge het?" Minister Luns
repliceerde: „Mag ikuit de verklaring
van de geachte afgevaardigde de con
clusie trekken, dat hij zijn kwalifica
tie „staatsrechterlijk monster" terug
neemt?" Waarop prof. Gerbrandy te
kennen gaf, dat hij desnoods het
woord „staatsrechterlijk" wel wilde la
ten vallen, maar het woord „monster"
bepaald niet. Minister Luns, die ver
zekerde, dat zijn achting voor prof.
Gerbrandy deze middag niet was ver
minderd, wees er nog met klem op,
dat de Kamer het laatste woord heeft
over het E.E.G.-verdrag. Ze kan het
aannemen en ze kan het verwerpen,
zo ze dit verkiest. De regering legt
niets van bovenaf op. De heer Van
Rijckevorsel beantwoordend, betoogde
de minister, dat een gemeenschap van
een zo grote draagwijdte als de E.E.G.
niet werken kan, wanneer daarboven
het zwaard van de opzegbaarheid zou
hangen.
Amendement-Oud
Prof. Oud (lib.) heeft het door hem
ingediende amendement om in de
goedkeuringswet de bijzondere positie
van ons land vast te leggen nog
maals met vuur, doch tevergeefs ver
dedigd. Aan het advies van de heeï
Hazenbosch (a.r.) om het amendement
in te trekken wilde hij niet voldoen.
De opmerking van jhr. Van der
Goes van Naters (soc.), dat het amen
dement bij de partners een onbehoor
lijke indruk zou maken, wees hij van
de hand. Het is niet onbehoorlijk, het
is hoogstens ongewoon en past als zo
danig bij deze verdragen, die ook on
gewoon zijn. Een buitengewoon zwak
ke vorm van afwijzing vond de heer
Oud de opmerking van dr. Drees, dat
het amendement de positie van het
kabinet naar buiten niet versterkt.
Voor de V.V.D.-leider stond het vast,
dat de regering de ongerustheid bij
het bedrijfsleven kan wegnemen, wan
neer zij dit amendement aanvaardt.
„Het amendement-Oud lijkt op het
eerste gezicht wel aanvaardbaar, maar
vanuit de gezichtshoek der buiten
landse politiek zou ik het toch ernstig
ontraden", zo repliceerde minister
Luns. Hij beschouwde het door prof.
Oud voorgestelde als een belasting
voor het goed functioneren van de E.
E.G. De bepaling heeft geen juridische
consequenties; de partners zouden niet
weten, wat ze ervan moesten denken.
Daardoor zou ze een tegengesteld ef
fect hebben en als een boemerang
gaan werken. Het betoog van prof.
Oud bracht, even voor de stemming,
de fractieleider van de K.V.P., prof.
Romme, in het geweer. Hij vond, het
amendement overbodig, schadelijk en
verwarringwekkend. Over de zaak
zelf, aldus prof. Romme (die niet na
mens zijn fractie sprak) bestaat er
geen verschil van mening tussen Ka
mer en regering. Die eenheid zou ech
ter in gevaar worden gebracht, wan
neer de Kamer zich gaat uitspreken
voor een amendement, dat door de re
gering is ontraden.
Voldoening
De aanvaarding van de verdragen
inzake Euratom en de Euromarkt door
de Tweede Kamer heeft in diploma
tieke kringen te Parijs grote voldoe
ning gewekt. Men ontveinsde zich niet,
dat de verdragen in het Nederlandse
parlement krachtige kritiek zouden
ondervinden en men is thans van me
ning, dat er een grote en beslissende
stap is gezet op de weg naar de Euro
pese eenmaking.