Verlangen naar protestantse
groepering op Europees niveau
„R.K, dienen te weten dat we
ook anders kunnen
WEERBERICHT
Euromarkt schept betere
kansen op meer welvaart
Jazz bruikbaar als kerkmuziek?
Dinsdag 6 augutus 1957
ZÈEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
FEE DEBAT TILANUS-SCHMAL OP CONFERENTIE C.H.U.
Met theelepel
bij vijver
Hr. Ms. Jan van Brakel
afgevoerd van sterkte
van Kon. Marine
DrsD. F. van der Mei op zomerconferentie CHU
Bloemenhulde als prélude op
referaat jongste CH'kamerlid
Vacatures in de
Chr. Geref Kerk
Zeven nieuwe kerken
in Oostenrijk
Billy Graham naar
San Francisco
Mogen gescheidenen
hertrouwen?
KERKGANG IN STOCKHOLM
Suezkanaalmaatschappij
wilvijftienmiljoen
pond als vergoeding
Sprinkhanenplaag
verwacht
Hongaar vraagt asiel
in Engeland
In enkele neutrale en r.k. dagbladen is met lof gewag gemaakt van
een zogenaamd fel debat tussen de voorzitter van CHU en CH-
Tweede Kamerfractie, de heer H. W. Tilanus en Dr. J. J. Schmal,
lid van deze fractie en gedeputeerde van Zuid-Holland. Dit zou dan
hebben plaats gevonden na de rede van de heer Tilanus op donder
dagavond bij de opening van de driedaagse Zomerconferentie der
CHU, gehouden van 13 augustus op „Woodschoten" te Zeist.
In ons verslag hebben we daar geen melding van gemaakt, omdat de kern
van het betoog van Dr. Schmal betrof: de houding van de Christelijk-Histo-
rischen binnen de verbanden van de Europese organen. Waar op de laatste
dag de Europese samenwerking aan de orde zou worden gesteld, hadden we
de hoop, dat eerst dan het juiste moment zou zijn aangebroken om in te gaan
op de vragen rondom de organisatie op bredere vlakken dan 't nationale. In
die verwachting zijn we niet teleurgesteld en zo kunnen we nu, vanuit de
concrete probleemstelling en niet louter vanuit een discussie, een indruk geven
van de opvattingen, die ten deze in C.H.-kring blijken te leven.
Om misverstand te voorkomen: het
is onjuist te spreken van een „fel
debat". Dr. Schmal kreeg, evenals
andere conferentiegangers, na de rede
van de heer Tilanus over de politieke
toestand het woord. Op zijn specifieke
wijze heeft hij toen duidelijk gemaakt,
dat hij voor en na niets te maken
wil hebben met het huidige kabinet-
Drees en zich mitsdien op geen enkele
wijze, moreel noch zakelijk, gebonden
voelt om daaraan zijn steun te ver
lenen. Dit echter was geen nieuws!
En de heer Tilanus, sprekende over
de huurwetten, had nadrukkelijk ver
klaard, hoe hij reeds bij de kabinets
formatie aan dr. Drees had gezegd,
dat enkele leden van zijn fractie niet
akkoord konden gaan met één van de
punten, die de basis uitmaakten van
de overeenstemming, nodig voor de
vorming van een kabinet, n.l. de blok
kering van een deel der huurverho
ging. Dr. Schmal heeft dit in de dis
cussie nog eens onderlijnd. Méér niet!
Een felle toon viel bij dit alles niet
te beluisteren. Men is geneigd om te
vragen: hoe zou het ook kunnen in
de 'CHU? Zelfs toen de heer Tilanus,
bij de beantwoording der vragen, de
opmerking plaatste dat hij nog nooit
van dr. Schmal had gehoord, welke
oplossing hij dan wél zag, indien hij
niet met de socialisten tot kabinets
formatie wilde overgaan, was de toon
van des unievoorzitters woorden mild.
Alweer: hoe zou het ook anders? En
dr. Schmal volstond met bij vriende
lijke interruptie vast te stellen, dat
dit punt niet aan de orde was.
We zijn dan ook van oordeel, dat
de waarheid door onze matiging beter
gediend is dan door het breeduit
lanceren van „incidenten", die deze
betiteling niet verdienen.
Met theelepeltje
N.a.v. de vragen, eerder gesteld
door een andere deelnemer, heeft dr.
Schmal iets verteld over zijn ervarin
gen als C.H.-man in de Europese ver
tegenwoordigende organen. Hij be
kende daarbij eerlijk wel eens de in
druk te hebben, dat hij met een thee
lepeltje bezig was de Straatsburgse
vijver leeg te scheppen
Zoals bekend heeft de CHU zich
aangesloten bij de Unie van Christen-
Democraten. Ter conferentie bleek
duidelijk, dat men lang niet algemeen
enthousiast is voor dit verband,
waarin de rooms-katholjeken voor
meer dan 90 domineren. Waarom is
hier niet meer voorlichting over ge
geven, zo werd gevraagd, en waar is
het beraad in de Unie over deze be
langrijke kwestie gebleven? De heer
Tilanus verklaarde daarop zaterdag
j.l., dat het Hoofdbestuur statutair
bevoegd is om te beslissen over de
aansluiting bij andere verbanden.
Dat is natuurlijk juist. Maar houdt
dit in, dat men er buiten het hoofd
bestuur niet over kan spreken? Dui
delijk bleek men over deze situatie
niet tevreden te zijn. De spreker, die
aansluitend bij de terminologie van
dr. Schmal vroeg om een theelepel
tje voorlichting en een zoutschepje
invloed, kreeg althans een flink ap
plaus
Terwijl dr. Buskes in „Het Vrije Volk"
van zaterdag vergeefse moeite doet, om
duidelijk te maken, dat de befaamde
zinsnede in het program van de P.v.d.A.
waarin staat, dat „Aan de kerken
vrijheid gewaarborgd wordt, hun roe
ping te vervullen" en dat erkend wordt,
„dat de kerken het tot hun taak kunnen
rekenen, hun woord te spreken met be
trekking tot het staatkundig en maat
schappelijk leven" (alsof de P.v.d.A. dat
uit te maken heeft) meer is dan een
ijzige neutraliteit jegens de kerk, komt
de weerkundige medewerker van het
zelfde blad op zijn manier zeggen, hoe
hij de zondag, de dag der kerk, ziet.
Hij wekt op: „houdt u gereed om eruit
te vliegen, want er staat u een weekend
te wachten met zon en droogte".
Het is onze bedoeling niet, ons te men
gen in de discussie, die dr. Buskes met
„Trouw" voert. Maar wij wilden toch
even op deze coïncidentie de aandacht
vestigen.
Ook een weerbericht kan de geest van
een krant en van de partij, waarvan die
het hoofdorgaan is, aan de dag brengen.
Het kan ook anders
Men kan over de Europese verban
den, ook al dragen deze vooralsnog
de naam van „gesprekscentra", niet
simplistisch redeneren. De Europese
samenwerkingsvormen vragen een
parlementaire controle. Wat komt er
op dit brede vlak echter terecht van
de democratische volksinvloed mid
dels de politieke partijen? Vindt hier
niet een té grote delegatie van be
voegdheden plaats, verzeilen we niet
in een vrijheid die dan wanorde kan
worden?
De C.H.-afgevaardigden werken in
Straatsburg binnen het verband van
de Christen-democraten. Het is echter
wel wat al te gortig, dat in het be
stuur slechts één protestant zitting
heeft, die het nog niet eens tot vice-
voorzitter kon brengen, aldus dr.
Schmal. En het was deze ervaren par
lementariër, die nadrukkelijk poneer
de, dat de rooms-katholieke partners
onder de Christen-democraten dienen
te beseffen, dat ook andere mogelijk
heden openstonden.
Openhartig vertelde dr. Schmal
toch niet socialistisch georiënteerd
Ingezonden mededeling (adv.)
dat hij het vaak met zijn socialis
tische buurman in de Raad van Euro
pa, die lid was van de Bekennende
Kirche van Duitsland, béter kon vin
den dan met zijn Chr.-dem. fractie
genoten.
Ter conferentie bleek het verlan
gen groot naar een eigen Europese,
protestantse groepering. Met name
werd geponeerd, dat we alleen zó
steun zouden kunnen bieden aan de
kleine protestantse minderheden in
Italië, Frankrijk, België en Luxem
burg, die nu dikwijls uiterst links of
blanco stemmen.
Op de Zomerconferentie is over
deze actuele vragen het gesprek in
brede kring geopend. De ver
wachting lijkt gerechtvaardigd, gezien
althans de reacties van de deelnemers,
dat het vóórtzetting zal vinden. Moge
dit op korte termijn geschieden! Het
wordt tijd, dat de C.H.U. duidelijk
positie kiest
A. J. VAN DULST
Met ingang van 1 augustus 1957 is
Hr. Ms. Jan van Brakel (F 816) af
gevoerd van de sterkte der Konink
lijke Marine.
Het schip werd in 1935 gebouwd
bij de Kon. Mij „De Schelde" te Vlis-
singen en het daarop volgende jaar
in dienst gesteld als visserij politie-
kruiser. Het week op 14 mei 1940
uit van Den Helder naar Engeland en
verrichtte in de Britse wateren escor
te-diensten. In april 1942 vertrok
Hr. Ms. Jan van Brakel naar Cura
sao, waar het schip tot eind 1944 in
de Caraïbische zee en de Westindl-
sche wateren onafgebroken en inten
sief patrouilleerde.
Daarna keerde de „Jan van Brakel"
naar Engeland terug, waar het tot
moederschip voor het 203de flottielje
mijnenvegers werd ingericht. Het ver
trok als zodanig op 10 oktober 1945
vanuit Nederland naar Indonesië en
deed aldaar ook dienst als opnemings
vaartuig. Na in 1951 naar Nederland
te zijn teruggekeerd, werd Hr. Ms.
Jan van Brakel in april 1953 weer als
politie-kruïser in dienst gesteld. Het
schip vertrok in juni 1955 naar Ne
derlands Nieuw-Guinea.
In het gebied van Las Vegas heb
ben zich overstromingen voorgedaan,
doordat maandagochtend de sterk ge
zwollen rivier de Gallinas drie dam
men in haar bedding doorbrak.
(Van één onder redacteuren)
Ook op de tweede morgenvergadering konden de deelnemers aan
de Zomerconferentie der Chr. Hist. Unie de spreker beluisteren in het
openluchttheater van „Woudschoten" te Zeist. Drs. D. F. van der
Mei kreeg echter niet metéén het woord. „Slechts zelden komt het
voor, dat we in de Kamerfracties een bruidegom hebben", aldus de
heer Tilanus, „en daarom wil ik me deze unieke kans niet laten ont
glippen om hem en zijn jonge bruid hier namens allen geluk te wensen
met hun voorgenomen huwelijk". En met de hem eigen charme, die
de last der jaren niet telt, overhandigde de grijze Unievoorzitter een
bouquet rozen aan mej. J. M. M. Zilverentant, een zeer actieve CHJG-
ster. De „theaterbezoekers" ondersteunden deze sympathieke geste
met een hartelijk applaus en terwijl de bruid zich weer temidden van
het publiek zette, kon na deze huldeblijk het jongste CH-Kamerlid
zijn referaat over de Euromarkt houden.
Het eenheidsstreven, zo begon drs.
Van der Mei zijn knap opgebouwd
betoog, is in onze verdeelde wereld
Op de vraag van een jong lid der gemeente of jazzmuziek bruikbaar is in de
kerk, heeft Ds. Günter Rutenborn, predikant te Potsdam, in bevestigende zin
geantwoord. In het plaatselijk kerkblad van Potsdam zet hij uiteen, dat jazz
muziek beschouwd kan worden als het uitgangspunt van onze moderne muziek
Ie jazz beantwoordt blijkbaar aan de muzikale verwachtingen van deze eeuw.
Want hoewel sommigen de jazz aanzien voor iets oppervlakkigs, vindt zij
toch haar oorsprong in levensernst. Maar dat blijft verborgen achter een schijn
van luchthartigheid.
Zo bezien is de jazz krachtens haar oorsprong een schakel tussen kerk en
wereld. Wanneer ons hart voor dit muzikale geloofsgetuigenis van de zwarte
broeders in Amerika warm geworden is, zullen wij weliswaar niet verlangen,
dat de kerk de jazzmuziek in haar godsdienstoefeningen en gemeentevergade-
ringen zal invoeren, maar het geeft toch te denken, dat de jonge gemeente
geen aansluiting vindt bij de onder ons gebruikelijke liturgie. Nauwgezet
hebben wij in ons nieuwe gezangboek van oude reformatorische en nog vroe
gere kerkmuzikale schatten gebruik gemaakt, maar de christelijke jeugd van
vandaag zegt er hartgrondig „neen" tegen.
Zelf geef ik aan de nieuwe kerkmuziek en liturgie de voorkeur. Maar ik
moet toestemmen aldus ds. Rutenborn dat de „gevoelvolle" melodieën
van Bortniansky en liedjes als Stille Nacht een veel grotere kring van ge
meenteleden aangenaam aandoet. Wij denken nu wel, dat ónze liturgie en óns
zingen het beste aansluit bij het loflied der hemelse heerscharen, maar waar
om zouden ook anderen dat niet mogen denken? Wanneer Louis Armstrong, de
„jazzkoning", hoopt, dat de aartsengel Gabriël weg is van zijn melodieën, hoe
verloochenen wij dan ons belijden van de gemeenschap der heiligen als wij
de jazzmuziek niet binnen de kerkmuren brengen!
Hoezeer er sprake is van een pre
dikantentekort in de chr. geref. ker
ken blijkt uit het feit, dat voor groot-
Rotterdam en Schiedam, waar op ne
gen plaatsen kerkdiensten worden ge
houden, thans slechts twee predikan
ten beschikbaar zijn. In Zeeland is
maar één dominee beschikbaar voor
negen predikantsplaatsen.
Het protestantisme in Oostenrijk,
dat jarenlang als een kleine en ach
tergestelde minderheidsgroep gold,
maakt ineens een periode van grote
bloei door. Voor een groot deel is dit
te wijten aan de enorme toevloed van
vluchtelingen uit landen achter het
ijzeren gordijn, onder wie zich zeer
veel protestanten bevinden. Daar
naast leggen de talrijke overgangen
van de r.k. kerk naar de evangelische
gemeenten gewicht in de schaal.
Een en ander heeft er toe geleid,
dat in allerlei plaatsen kerken ge
bouwd moeten worden.
Volgend jaar hoopt de evangelist
dr. Billy Graham naar San Francisco
te gaan. Hij is van plan hier een
evangelisatiecampagne te houden op
dezelfde manier als nu in New York.
De campagne duurt minstens vier
weken.
Opnieuw wil de synode der luther
se kerk in Finland een aanval doen
op de bepaling, dat alle predikanten
verplicht zijn om zonder onderscheid
te maken huwelijken in te zegenen,
waarbij één of beide partners ge
scheiden zijn.
Toen de synode van 1953 de predi
kanten wilde toestaan om bij het hu
welijk van gescheiden personen geval
voor geval te beoordelen of de kerk
hieraan haar zegen wel mag geven,
heeft de Finse rijksdag een daartoe
strekkend voorstel afgewezen. De sy
node probeert het nu op een andere
manier te doen. Zij wil namelijk
scheiding maken tussen de plechtig
heid waarbij de predikant als ambte
naar van de burgerlijke stand fun
geert, en de eredienst, waarin de pre
dikant voorgaat als dienaar der kerk.
In dat geval kan hij desgewenst alleen
leen eerste plechtigheid leiden, zodat
het huwelijk voor de overheid vol
trokken is, maar niet overgaan tot
kerkelijke inzegening. Acht de domi
nee, dat er geen bezwaren tegen hu
welijksinzegening bestaan, dan kan
hij beide plechtigheden ineen laten
vallen, zoals tot nu toe gebruikelijk is
Men heeft uitgerekend, dat in de
Zweedse hoofdstad slechts één pro
cent van leden der lutherse kerk zon
dags de diensten bijwonen. Het con
tact van deze volkskerk met het volk
is dan ook uitermate miniem. De bis
schop van Stockholm wil alles in het
werk stellen om het getal kerkgan
gers op te voeren. Daartoe heeft hij
o.a. geadviseerd de middag- en avond
diensten als zang- of kerkmuziek-
diensten te houden.
Voorts heeft de bisschop, gelet op
het enorme getal mensen, dat op zon
dag de natuur intrekt, toegestaan dat
z.g. „drive-in"-kerkdiensten worden
gehouden. Dit zijn openluchtgods
dienstoefeningen, welke op een plek
worden gehouden, waar automobilis
ten gezeten in hun wagen de samen
komst kunnen bijwonen. Deze vorm
van kerk houden is een onderdeel
van het evangelisatiewerk, dat de
kerk van Zweden (n.b. onder haar
eigen leden) is begonnen. Dit wordt
niet betreurd, want men ziet in, dat
de lutherse kerk van Zweden op die
manier bezig is van volkskerk te ver
anderen in belijdende kerk, hetgeen
een goede wijziging is. Totnogtoe
werd men lid uit traditie, maar wie
nu tot de kerk toetreedt heeft een
bewuste persoonlijke keus gedaan.
Er zijn de laatste jaren minder kin
deren gedoopt in de kerk van Zwe
den dan vroeger en ook het getal
dergenen, die belijdenis doen is af
genomen. Maar het aantal avond
maalsgangen wordt talrijker.
Zaterdag hebben Koningin Eliza
beth n van Engeland en Prins Bem-
hard een bezoek gebracht aan de
Jubileum Jamboree in het Sitton
Park te Sutton Coldfield in het En
gelse graafschap Warwickshire.
Op de foto ziet men de Nederlandse
groep tijdens de grote parade voor
de Koningin en de Prins
Volgens het Egyptische blad „Al
Ahram" heeft de oude Suezkanaal
maatschappij brj Egypte een vorde
ring ingediend van vijftien miljoen
pond, als schadevergoeding voor haar
bezittingen in Egypte. Als Egypte dit
bedrag zou betalen, zou de maat
schappij de nationalisatie van het ka
naal erkennen.
„Al Ahram" zegt dat dit aanbod
via de secretaris-generaal der V.N.,
Hammarskjoeld, is gedaan.
Het blad voegt hieraan toe, dat
Egypte de opvatting huldigt, dat de
eigendommen van de kanaalmaat
schappij volledig vernield zijn bij de
vijandelijkheden in november van bet
vorige jaar, welke door de oude
maatschappij werden gesteund.
De Woestijnsprinkhanen-controle-
commissie van de Voedsel- en Land
bouworganisatie der Verenigde Naties
(F.A.O.) verwacht in de komende
maanden de grootste sprinkhanenplaag
sinds 25 jaar. De commissie, welke uit
vertegenwoordigers van twintig landen
bestaat, heeft onlangs na een bijeen
komst te Tanger aan de F.A.O. mede
gedeeld, dat vier landen reeds zwaar
onder de plaag te lijden hebben en dat
verschillende andere landen zich dienen
voor te bereiden op grote sprinkhanen-
invasies in de komende maanden.
In Libye en vooral in Tunesië hebben
grote zwermen sprinkhanen het land
overstroomd en daarbij ernstige schade
toegebracht aan de gewassen. Is Equa
toriaal Afrika en in de Soedan zijn tal
rijke zwermen gesignaleerd, terwijl in
deze gebieden een groot zomerbroedsel
werd verwacht. In Centraal- en Zuid-
Arabië worden grote zwermen uitge
broed evenals op het Somali-sehierei-
land. De jaarlijkse sprinkhanenplaag in
Afrika en de Arabische wereld bestaat
gewoonlijk uit een of ten hoogste twee
generaties, doch dit jaar zijn er drie en
wellicht vier generaties bij betrokken.
De commissie waarschuwt landen als
India en Pakistan, die tot dusver van
sprinkhaneninvasïes verschoond bleven,
dat de zwermen dit jaar ook deze landen
bedreigen. De situatie van dit jaar ge
lijkt op die van 1929—30, welk jaar be
schouwd werd als het jaar van de erg
ste sprinkhaneninvasies in de moderne
geschiedenis.
niets nieuws. Maar de vele pogingen
zijn veelal op mislukking uitgelopen,
wat gelet op de fundamentele
tegenstellingen in regeringssystemen
ook wel begrijpelijk is.
Wil men een redelijke kans op suc
ces hebben, dan zal men de eenheid
allereerst tot stand dienen te bren
gen tussen landen, waarvoor de on
middellijke noodzaak en de mogelijk
heid tot grotere aaneensluiting aan
wezig zijn. Het is in dit kader, aldus
spr., dat West-Europa probeert een
grotere eenheid te verwezenlijken.
Gelet op de vrij onafhankelijke op
bouw van het economisch leven der
zes betrokken landen, is het vanzelf
sprekend, dat men de nodige tijd moet
nemen om hierin verandering te bren
gen. Drs. Van der Mei betoonde zich
dan ook tevreden over de reeks van
overgangsbepalingen, die een geleide
lijke ontwikkeling ten goede mogelijk
kunnen maken na aanvaarding van
het verdrag. De parlementen van
Frankrijk en W.-Duitsland hebben er
zich reeds mee akkoord verklaard. Uit
het betoog van spr. kon duidelijk wor
den opgemaakt, dat bij de bespreking
in het Nederlandse parlement de C.H.-
fractie gunstig zullen oordelen.
Geen ónder, maar
vóórtgang
Nadat spr. uitvoerig had stil ge
staan bij de technische aspecten van
het verdrag en een uiteenzetting had
gegeven over de organen van de eco
nomische gemeenschap, bracht hij nog
enkele klemmende argumenten naar
voren t.a.v. de NOODZAAK van eco
nomische integratie. Hij wees er
daarbij op, dat bij een neer
gaande conjunctuur de handelsbelem
meringen tussen de landen steeds
sterker worden met alle nadelige
gevolgen van dien'. De jaren dertig,
aldus spr., geven ons hiervan spreken
de voorbeeldenBij een ec. geïnte
greerd Europa echter zijn de kansen
om een depressie succesvol te bestrij
den, aanmerkelijk groter. Zijns in
ziens viel het echter te betreuren, dat
t.a.v. de conjunctuurpolitïek het Eu-
romarkt-verdrag slechts een GERING
aantal bepalingen bevat.
Een grotere markt geeft mogelijk
heden tot een goedkopere productie
op grotere schaal, met als gevolg meer
welvaart, zo betoogde spr. Hoe dit
proces zal uitwerken in de E.E.G. viel
z.i. moeilijk te overzien, temeer daar
ons land een groot deel van haar ex
port richt op gebieden, gelegen BUI
TEN de gemeenschappelijke markt.
In hoeverre onze export NIEUWE
kansen zal krijgen binnen dit gebied,
valt moeilijk te voorspellen. Dat hier
een knelpunt zit, is duidelijk.
De communistische dogmatiek
voorspelt de ondergang van het wes
terse systeem van voortbrenging,
hoe in vertrouwen op God, Die de
loop der geschiedenis bepaalt, en in
hechte samenwerking de fundamen
ten liggen voor het voortbestaan
van onze maatschappij, waarin de
individuen niet gericht worden door
een SYSTEEM.
Instemming met regering
Drs Van der Mei besloot met zijn
instemming te betuigen met de argu
menten, die de regering aanvoert in
de Memorie van Toelichting op het
goedkeurings-wetsontwerp:
a). Voor West-Europa is het een
levensvoorwaarde, dat er een einde
komt aan de rivaliteit tussen Frank
rijk en Duitsland.
b). De eenheid is nodig ter hand
having en versterking van Europa's
positie in de wereld.
c). Door deze eenheid komt de ver
bondenheid van Duitsland met het
Westen nog sterker tot uiting.
Resumerend sprak Drs Van der Mei
als zijn stellige overtuiging uit, dat
het Euromarkt-verdrag beschouwd
moet worden als een positieve bijdra
ge aan de Europese en daarmee zeker
ook aan de Nederlandse welvaart.
Istvan Adam, de particuliere secre
taris van de Hongaarse zaakgelastigde
in Londen heeft om asiel in Groot-
Brittannië gewaagd.
Adam, die een jaar geleden naar
Engeland kwam, zou de vorige maand
uit de Hongaarse legatie in Londen
zijn weggegaan en de Britse regering
zou hem asiel hebben verleend. Een
woordvoerder van het Britse ministe
rie van buitenlandse zaken weigerde
echter commentaar op dit bericht te
geven. Volgens het Britse blad „Sun
day Pictorial" zou Adam „volkomen
gedesillusioneerd" over het regime
van Kadar van een bezoek aan Boe
dapest naar Engeland teruggekeerd
zijn. De Britse contraspionagedienst
zou hem aan een scherp verhoor
onderworpen hebben.