Jongste burgemeester groeide uit tot
enthousiast Commissaris
mts
in Nederlands bestel
GOD WAAGT HET
MET DE VRIJHEID
In „halfdonzen" dekens zitten veren van
zeventien centimeter
„Normaal was het nooit!"
WONDEREN VAN DE PLAN-ECONOMIE
Ontwikkeling
Ontspanning
Gezelligheid
UIT DE SCHRIFT
VIJF EN TWINTIG JAAR MAGISTRAAT
OP DE BRES
Met hart en ziel
KANSELRUIL
IN WEERT
De laatste kwam terug
Republiek van
vele federatiesx
DOMINEES STEEN ZAT EOS
Verbindingen
ARM MAAR SLIM
Studie
SLAKKEN
't Zeenwscli Weekend
HET IS ALTIJD weer een genot, in gesprek te zijn met onze Com
missaris der Koningin, jhr. mr. A. F. C. de Casembroot. Zeker als
het gesprek over Zeeland gaat en dat kómt aan de orde, als men
met hem spreekt krijgt men te doen met een enthousiast man, die
het Zeeuw-zijn onder de Zeeuwen" niet opvat als een soort Mon-
roeleer, want ieder, die Zeeland dienen wil, is hem welkom, doch
dit als een levenswerkelijkheid beleeft, wellicht al sinds het eerste
moment van zijn bewust leven als Middelburgse jongen, maar zeker
sinds hij nu 25 jaar als magistraat in Zeeland werkzaam is.
Ja, het is vandaas, 15 juni, 25 jaar geleden, dat de jonge mr. De Casem
broot burgemeester werd van Westkapelle. Hij was jong. Nog maar net 25
jaar, toen hij in 1932 werd geïnstalleerd. Een tijd lang was hij de jongste
burgemeester van Nederland.
Maar hij bracht zijn levende liefde voor Zeeland en zijn bewoners mee en
het enthousiasme, om iets voor de mensen, over wie hij het bestuur kreeg,
te doen, een enthousiasme, dat hem trouwens nimmer verlaten heeft.
Ga nu in Westkapelle rond en vraag,
wat men van burgemeester De Casem
broot denkt. Ge hoort niets dan goeds.
En zelf is hij er nog thuis als weinigen
en kent de burgers voor een goed deel
nog bij naam en toenaam.
Toch was het geen gemakkelijke tijd,
die hij daar had. De werkloosheid teis
terde de wereld en ook ons land. West
kapelle bleef er niet vrij van. Van de
1050 mannen waren er 350 werkloos! 200
gezinnen leefden van de steun. Werk-
loosheidszorg, werkverschaffing, kleine
boerensteun en wat niet al vroegen de
aandacht.
„Ach, ik heb feitelijk nooit een wat je
noemt „normale tijd" meegemaakt", zei
de Commissaris ons, toen we hem dezer
dagen aan zijn komend jubileum herin
nerden en met hem spraken over zijn er
varingen in die 25 jaar.
En hij somde ons op: Eerst de werk
loosheid, in 1940 de oorlog. Aan het eind
van dat jaar werd hij in 1939 lid van
de provinciale staten geworden lid van
gedeputeerden. Maar het was bezet
tingstijd. En hij verloochende zijn Ne-
derlandschap niet. Mei 1943 werd Bij door
de Duitsers ontslagen
Hij concentreerde weer al zijn aandacht
op zijn gemeente. En nu ja, alles wat
daar in een bezettingstijd omheen hing.
Maar de Westkappelse zeedijk werd stuk
gebombardeerd. Zijn gemeente werd ge-
inundeerdDoch vlak daarop kwam
de bevrijding. Het hoge ambt van waar
nemend Commissaris werd hem opgedra
gen. En vrijwel tegelijkertijd de bevoegd
heid van militair commissaris.
Hoe stond hij' in die dagen we heb
ben er ervaring van voor zijn zwaar
getroffen Zeeland op de bres!
In 1946 keerde hü weer naar zijn ge
liefde Westkapelle terug. Doch slechts
voor zeer korte tijd. Want nu werd hij
definitief geroepen tot de functie van
gezagsdrager in de provincie. En hij gaf
zich gaarne, want het gold zijn Zeeland,
waarin nog zoveel op te bouwen was.
prachtig hersteld en vooral voor Vlissin-
gen zie ik nog een grote toekomst.
Zeeuws-Vlaanderen heeft weer een mag
nifieke welvaart en is ook schitterend
herrezen.
Tholen is feitelijk het meest een zor
genkind. De zuigkracht van Holland is
daar sterk, omdat er niet voldoende
werkgelegenheid is. We moeten daar de
bevolking zien te hinden door landbouw
èn industrie.
Er zijn natuurlijk meer moeilijkheden,
als ik bijv. aan de toekomst van Veere
denk. Maar we moeten wegen zoeken, om
dat alles op te vangen".
Al sprekende was zijn tempo steeds
hoger geworden, zodat we niet alles kon
den opschrijven, wat hij zei, misschien
zelfs iets niet precies noteerden. Maar
het was de vaart, die eta man, die nog
veel werk voor zich ziet in zijn provincie
zelfs in zijn woorden moest leggen.
Zijn provincie heeft hij lief. En zijn
ambt enthousiasmeert hem. „Dit is het
aantrekkelijke van mijn werk, dat het zo
variabel is".
Er zullen, zo ziet hij het, nog
grote veranderingen komen. Zee
land heeft er onder geleden, dat
de prognose, de voorspellingen
over zijn toekomst rampzalig wa-
Jhr. Mr. A, F. C. DE CASEMBROOT
„Terugziende op mijn loopbaan,
moet ik zeggen: „Het was nooit
normaal!"
Hij gaf zich met hart en ziel en met al
de krachten van lichaam en geest. Maar
1 februari 1953 kwam. "Weer trof een
?r
Een paar jaar geleden heeft in het
dorp Scharendijke op Schouwen, de
kanselruil tussen de Hervormde en Ge
reformeerde predikant nogal de aan
dacht getrokken. Nadat men geduren
de een paar maanden (in de periode
van de ramp) deze ruiling had gekend,
Is zij weer afgeschaft. De Gerefor
meerde kerken zijn er huiverig voor
om predikanten uit andere kerken op
haar kansels toe te laten. Toch is er
een plaats in Nederland, waar het ge
regeld gebeurt, namelijk te Weert in
Limburg.
In Weert wonen maar enige tiental
len Gereformeerden; zij horen kerke
lijk bij het 20 km. verder gelegen
Roermond. Er wordt echter iedere zon
dagmiddag in de Hervormde kerk een
Gereformeerde dienst belegd. Hier ko
men gemiddeld vijfentwintig mensen.
Een enkele keer gaat de Gereformeer
de predikant van Roermond hier voor,
maar de meeste diensten worden ge
leid door ds. R. J. van Pagée, die als
legerpredikant in Weert woonachtig is.
Ds. Van Pagée behoort echter tot de
Christelijke Gereformeerde kerk.
Eindelijk is het de laatste in Li-
tauen verblijvende Duitse predikant
gelukt om naar zijn vaderland te
rug te keren. Het is de 72-jarige
ds. W. Grodde, die tot 1944 in de
buurt van Tilsit predikant was. Na
een langdurige gevangenschap
mocht hij het pastoraat onder de
weinige nog in Litauen woonachti
ge Duitsers weer opvatten. De laat
ste jaren had hij praktisch niets
meer te doen, ds. Grodde deed toen
dienst als organist in een Litause
dorpskerk.
En hij deelde hun het goed....
Lucas 1 5-12
Dat is dus een tekst uit de bekende gelijkenis van de verloren zoon.
Onder deze naam staat hij bekend. Maar, het is met evenveel recht mo
gelijk deze gelijkenis de gelijkenis van de verlaten vader te noemen. Je
zus vertelt een vader die een rebelse, levenslustige zoon heeft. En die
jongen eist op zekere dag het deel dat hem toekomt. Nu is dit het merk
waardige dat die vader dat doet. En hij deelde hun het goed. Wij
zijri gewend het toppunt van de vaderlijke liefde te ontmoeten in het
eind van de gelijkenis, waar de vader zijn verboemelde zoon weer op
neemt in zijn huis. Maar, is het nog niet merkwaardiger, ja, getuigt het
■niet van een oneindig grotere liefde, dat er staat in vers 12: en hij deel
de hun het goed. Deze vader laat zijn jongen gaqn. Want liefde geeft
vrijheid. Maar zo eenvoudig is het niet. Want: als die jongen weg is,
houdt die vader niet op vader te zijn. Maar hij werkt tijdens de afwe
zigheid van zijn zoon, met zijn gedachten, met zijn hart. Hij is altijd
met die jongen bezig.
Die vader uit de gelijkenis kreeg zijn jongen terug. Hoe dat is geko
men? Wel, omdat die hele geschiedenis van deze vader met zijn zoon
begonnen is met die vrijheidscheppende gebaar van de vader: en hij
deelde hun het goed. Dat die jongen terugkeert komt omdat zijn vader
hem voor de geest staat, zoals die er stond op de bewuste morgenuit
tellend en uitdelend het goed.
En wat wil Jezus nu zeggen met dit verhaal van deze vader en zoon?
Jezus wil tonen, vertellen, wie God is. Jezus wil openbaren dat God
Vader is. Maar dan Vader op de wijze als hier verteld, Jezus zegt: God
waagt het met de vrijheid. Want de Vader heeft de mensen lief.
In de gelijkenis staat: „en hij deelde hun het goed". - Ook ons heeft
de Vader, heeft God, de goederen gedeeld. Arbeid, woning, inkomen,
verstand, gevoel, wil, en noem maar op. En dat mogen wij allemaal zelf
beheren. Wij mogen er mee doen wat wij willen. De Vader, God, heeft
ons daartoe de vrijheid gegeven. Dat is oneindig hard en oneindig
mild. Hij waagt het met de vrijheid, Hij schept vrijheid. En wat
Jezus nu verkondigt met deze gelijkenis is dit: achter die grote vrij
heid staat God de Vader, die ons bevend heeft laten gaan, wetende
welke gevolgen de greep des mensen naar de vrijheid zou hebben. Ach
ter onze vrijheid staat de Vader, Die ons het goed heeft gedeeld. De
Vader, die zelf smart heeft om de kwalijke gevolgen van onze greep
naar de vrijheid. Toch laat God ons gaan, laat ons onze gang gaan,
laat ons beheren en gebruiken de goederen die Hij ons deelde. God doet
dat in Zijn liefde. Hij geeft de vrijheid, opdat wij in vrijheid zullen te
rugkeren.
En zij zullen terugkeren, allen, die het bemerken: alzo lief heeft de
Vader ons gehad, dat Hij ons zwijgend in Zijn liefde liet gaan. En de
Vader zal zeggen: Deze Mijn zoon was dood in zijn eigen, zelfgekozen
vrijheid en hij is weder levend door de vrijheid Mijner liefde.
Bij tal van gebeurtenissen in
Zeeland geeft de Commissaris
blijk van zijn warme belangstel
ling. Hij opende een groot aantal
gebouwen en was bij vele offi
ciële gebeurtenissen aanwezig.
Op 4 november 1953 onthulde hij
de gedenkplaat in de „De Ruy-
terschool" te Vlissingen, waarop
de namen zijn vermeld van 165
oud-leerlingen en leerlingen, die
in de tweede wereldoorlog hun
leven gaven voor de vrijheid.
ramp zijn provincie. Weer stond hij voor
aan, toen het erom ging, te redden en te
helpen en daarna te herbouwen.
„Neen, normaal was het nooit!" her
haalde hij in ons gesprek. Maar het was
niet de klacht van een verslagene, maai
de roep van één, die de moeilijkheden
onder het oog heeft gezien en daarna
naar de oplossing ervan heeft gestreefd.
„Na de bevrijding heb ik bijna 20
van alle Zeeuwse gemeentehuizen hero
pend. En hoeveel scholenIk kan niet
naar alle toegaan en beperk me tot één
in elk district. Maar dan is het nog een
hele lijst. En dan dijkherstel en wat er
al meer te noemen is. Ga maar eens rond
in onze provincie en zie, al wat er her
bouwd en hersteld en verbeterd is in die
jaren na 1945 en na 1953."
Het was, als wilde hij ons aan de hand
meenemen, om alle delen van de „repu
bliek van vele federaties", zoals hij Zee
land wel aanduidt, te overzien.
„Schouwen en Duiveland is prachtig
uit het puin herrezen. De landbouw
vraagt er nog veel zorg. Maar het komt
wel goed. Een stad als Zierikzee zit voor
zware lasten in verband met zijn oude
gebouwen, die natuurlijk gerestaureerd
moeten worden. Maar het heeft ook bui
ten dat goede toekomstmogelijkheden
door zijn industrieterrein. Zuid-Beveland
is subliem door zijn fruit en de levendige
handel. Noord-Beveland gaat, als het met
de andere eilanden verbonden is, een
prachtige toekomst tegen. Walcheren
klopt van levendige actie, het heeft zich
Te Alsmeer had de eerste steenlegging plaats van een nieuwe
pastorie. De dominee verrichtte dit werk en de voorzitter van de
kerkeraad (bij de doopsgezinden is dat niet de predikant) metselde
de andere steen. Bij latere inspectie bleek, dat de door de dominee
gemetselde steen weer losgegaan was. De doopsgezinden van Aals
meer vonden dat een prachtige symboliek. De vaste steen beeldt
de gemeente uit, de losse steen de voorganger. Want de gemeente
blijft, maar de dominees wisselen.
ren, zegt hij. Maar daar hebben,
we ons niet bij neergelegd. En er
zijn, zo meent hij ,nog goede mo
gelijkheden.
„De verbindingen zijn een grote han
dicap. Maar dat verbetert, als het Delta
plan doorwerkt, al een heel stuk. En we
hebben al snellere treinverbindingen. En
het moet nég beter worden. Ook voor
een grotere industriële bedrijvigheid zijn
nog mogelijkheden genoeg aanwezig.
Zeeland heeft en kan hebben een belang
rijke plaats In het Nederlandse bestel.
Het behoeft geen leeglopende provincie
te zijn. Gelukkig gaan we met de woning
bouw nu in de goede richting. Sinds wij
en het was op Zeeuwse aandrang
ons kunnen richten naar de bouwcapa
citeit zijn er groter kansen, al is nu de
moeilijkheid met het verkrijgen van le
ningen een bezwaar. Maar die kansen
moeten we gebruiken. Als we goede wo
ningen hebben, kunnen ook de werkers
hier wonen en is er meer kans op indu
strievestiging.
(Van onze Westduitse correspondent)
Het gehele economische leven in de Sowjetzone staat- nu al maan
denlang in het teken van de „strijd voor de verbetering van het econo
mische niveau". Voor dit doel werd in Oost-Berlijn een „Duits Bureau
voor onderzoek en controle van materialen en goederen" opgericht.
Dit bureau: kan zeker niet-over gebrek aan werk en aanleiding tot
kritiek klagen. Trouwens, zelfs. Wach, de minister voor voorziening
van de Sowjetzone heeft een klaaglied over de misstanden aange
heven. Hij verklaarde, dat daar door onjuiste produktieplannen op het
ogenblik meer machines zijn om tapijten om te keren, dan tapijten
De minister moest ook toegeven, dat
door overproduktie de behoefte aan rol
schaatsen in de Sowjetzone voor de ko
mende acht jaar gedekt is, maar dat er
aan zuigflesjes van vuurvast glas een
groot gebrek is.
Zijn collega Westphal, minister voor de
levensmiddelenindustrie, moest zich on
langs door woedende verbruikers harde
waarheden laten zeggen over de paars
bijgekleurde rode kool, die in verpakkin
gen van zwart blik te koop zijn en over
harde erwten die met te zachte worteltjes
eveneens als eerste klas blikgroente wor
den aangeboden. Moddervette paling
wordt plan-economischin olie gecon
serveerd!
Westphal kondigde ook aan, dat nog
deze zomer dubbel moutbier zal worden
gebrouwen echter alleen voor zieken
en „verdienstelijke" sportslui. Het voor
alle gewone mensen verkrijgbare bier
kan echter niet worden verbeterd, want
er is gebrek aan gerst. Maar in de win
kels van de handelsorganisaties zijn te
gen veel geld wel kostelijke wijnen te
krijgen, o.m. uit Bulgarije, Hongarije en
Roemenië.
Wie zich zo'n klas wijn kan veroor
loven, moet in het donker drinken,
want de brandduur van de gloeilam
pen is op zijn hoogst 72 uur. En wan
neer hij door zo'n goede dronk slape
rig onder zijn „halfdonzen" deken
kruipt, kan het gebeuren, dat hij daar
door zo geprikt wordt, dat hij op slag
klaar wakker is. Want in die halfdon
zen dekens zitten veren, die maar liefst
17 centimeter lang zijn en waarvan de
pennen monter door de tijk prikken.
En als hij dan, knorrig door het ge
brek aan slaap, de volgende morgen
zich eens lekker wil wassen, kan zijn
humeur door de niet-schuimende, on
prettig riekende „luxe-zeep" van de
„volkseigen" zeepindustrie alleen maar
slechter worden. De communistische
zeepzieders hebben n.l. voortdurend
gebrek aan grondstoffen en kunnen
hun verplichtingen niet nakomen.
Hoe de bevolking zich tegen dit plan
malheur weet te behelpen, werd onlangs
in de „volkskamer", het zogenaamde par-
En dan is een groot belang de moge
lijkheid van studie. Er is op dit punt al
veel verbeterd in de laatste jaren. Maar
we moeten ervoor waken, dat de goede
krachten hier wegtrekken, omdat er geen
studiegelegenheid is voor de kinderen.
Daarom ben ik ook zo enthousiast voor
het studiefonds".
De tijd, die voor het gesprek wat uit
getrokken was al meer dan voorbij. De
Commissaris stond vlak voor zijn vakan
tie, die tot 28 juni zal duren, zodat hij
alle feestelijkheid ontloopt. Maar dat wij
zo „op de loopplank" nog even met hem
mochten praten, stelden wij op hoge
prijs. We hebben hem namens alle abon-
né's van het Zeeuwsch Dagblad een heel
prettige vakantie gewenst en alvast gefe
liciteerd met zijn zilveren jubileum,
waarvan wij de datum „toevallig" te we
ten waren gekomen. Hier op deze plaats
herhalen wij de gelukwensen nog eens.
Ons gesprek eindigde bij de
jeugd. Dat ligt in de lijn van onze
Commissaris. Juist omdat hij oog
heeft voor de jeugd, heeft hij ook
oog voor de toekomst van onze
provincie, die hem, haar eerste
burger, ten hoogste waardeert en
zijn stimulerénde activiteit gaarne
zal navolgen.
Na de ramp. Ruim een maand
voor het laatste dijkgat werd ge
sloten bracht Koningin Juliana
een bezoek aan Schouwen en
Duiveland. Natuurlijk werd zij
begeleid door de Commissaris
der Koningin, jhr. mr. A. F. C.
de Casembroot.
lement van de Sowjetzone, zelf verhaald.
In sommige dorpen waren vorig jaar dé
„afleveringsplichten" niet vervuld. Er
ontbraken hier en daar nog een paar mud.
Edoch, het oogstfeest was voorbereid, de
muziekcorpsen waren besteld en de taar
ten gebakken. Toen werd het houden van
een oogstfeest verboden. Vanwege het
nog niet geleverde graan. Wat deden de
boeren? Zij trokken zich van het verbod
niets aan. Zjj vierden geen oogstfeest, zij
vierdeneen kinderfeest.
De schaarste in de planeconomie
neemt dikwijls groteske vormen aan. In
Halle was een tijdlang groot gebrek aan
sanitair aardewerk, met name w.c.-potten.
Kameraad Scbulz, hoofdambtenaar van
het ministerie voor de lichte industrie,
afdeling glas en aardewerk, in Berlijn
17, antwoordde op verzoeken om hulp;
„De bestaande noodtoestand is ons
meer dan genoeg bekend. De industrie
kan echter de dringende behoefte niet
op korte termijn dekken. De in het plan
vastgestelde produktieverhoging en dê
verhoogde arbeidsprestatie zal echter
de totaal benodigde hoeveelheid pas
tegen het einde van dit jaar kunnen
leveren. Derhalve moeten de gemeen
teraden zelf maar bepalen of zij de aanr
wezige hoeveelheid sanitair aardewerk
willen gebruiken, voor reparatiedoelein
den dan wei voor de nieuwbouw".
Later bleek, dat kameraad Schulz zich
vergist had. Ook in Potsdam is gebrek
aan dit onmisbaar aardewerk. Maar daar
stelden de vakgroep van het district en
de loodgietersbond vast, dat dit sanitaire
aardewerk tegen goede deviezen was uit
gevoerd. Kennelijk acht het ministerie
deze deviezen belangrijker dan de nood
van de bevolking.
Over uitvoer gesproken: de genationa
liseerde schoenenfabriek in Zwickau bij
Leipzig moest 160 arbeiders ontslaan. Dit
bedrijf had een contract met de Sowjet-
Unie, maar de Russische commissie wei
gerde wegens de slechte kwaliteit ver
dere afname van schoenen.
De functionarissen eisen van de func
tionarissen iedere dag nieuwe initiatie
ven en nogmaals initiatieven. De gevol
gen daarvan zijn fantasterijen en zinloze
experimenten. Het instituut voor de tuin
bouw kreeg opdracht tot 1958 tienduizen
den lijsterbesbomen aan te planten. De
lijsterbessen moeten de grondstof leveren
voor limonade, gelei en comp&te.
De dis nan de mensen in de Sowjet
zone zal iedere dag beter worden voor
zien. Binnenkort zullen ook ivijnberg-
slakken te krijgen zijn. In een voor
slakkenkweek gunstig bosgebied bij
Fortha werd een speciale wijnberg-
slakkenkwekerij opgericht. Over drie
jaar zullen de „export-rijpe" dieren,
voorzover daarvoor in de Sowjet-zone
geen liefhebbers te vinden zijn, als
lekkernij worden uitgevoerd naar ieder
land, dat graag slakken eet. Dat teil
zeggen, als men er tenminste behoor
lijk verpakkingsmateriaal voor heeft.
In een viswinkel van de handelsorga
nisatie in Burg Stargard worden haringen
in nieuwe vaatdoekjes verpakt. De vaat
doekjes moeten natuurlijk ook betaald
worden. Wie voor vier oostmark koffie
koopt, moet tien pfennig extra betalen
voor de zak.
Hoewel vetvrij papier schaars is, wordt
niet meer vetvrij papier geproduceerd of
ingevoerd —neen, een verordening in
zake het gebruik van vetvrij papier wordt
uitgevaardigd. Volgens deze verordening
mag dit papier alleen voor het verpakken
van boter, vetten, kaas en worst worden
gebruikt. Wie opzettelijk of per ongeluk
tegen dit voorschrift zondigt, moet een
boete van 500 oostmark betalen. En om
de schijn, dat de Sowjetzone een rechts
staat is, in stand te houden, moet de dag
vaarding bevatten: 1. de overtreding; 2.
het artikel, waarmee de overtreding
werd begaan; 3. de bewijsmiddelen; 4. de
vastgestelde straf en 5. informaties om
trent de verweermiddelen
