Officier van justitie achtte
doodslag en diefstal bewezen
Eerste beschuldiging is moord
in Ui hM.
Oud-marineman De Visser
Heinkenszand, was present
Ontdekkende excursie van
NecL Mij voor Nijverheid
en Handel
Vandaag komt verdediging in Nieuwlandse zaak
De Comet 4'
op Schiphol
Nagy terug in
Boedapest 1
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
ONTKENNING
mm WÊ m - m - .M
Middenstandsbonden
over lastencompensatie
voor huurverhoging
HALVE EEUW ONDERZEËDIÉNST
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90. Goes
Telefoon 2438. Bij geen gehoor: 3987
(red.) en 2970 (adm.). Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord
straat 85. Tel. 2009 en 3162; Vlissingen:
Nieuwstraat 68, Tel. 326; Terneuzent
Dijkstraat 2628.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs 0.56 per week,
ƒ2.40 per maand, ƒ7.— per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord.
Advertentieprijs 24 cent per m.m.
Zeeuwsch Dagblad
13e Jaargang No. 3717 Hoofdredacteur: r. hagoort Directeur: jacq. de Smit Zaterdag 1 juni 1957
c
raad keurt houding
kerkeraad af
(Zie pag. 2)
Op- en ondergang van Zon en Maan:
Zondag: Zon op 4.25 u., onder 20.51
u. Maan op 8.55 u., onder 23.48 u.
Hoogwater Zondag 2 juni:
Vlissingen: 4.26 u. 2.16 m., 16.41 u. 2.10
m. Terneuzen: 4.56 u. 2.31 m., 17.13 u.
2.26 m. Wemeldinge: 6.15 u. 1.80 m.,
18.36 u. 1.61 m. Zierikzee: 6.01 u. 1.54
m., 18.17 u. 1.37 m.
TWAALF JAAR GEËIST TEGEN
CHAUFFEUR LH.
(Van een onzer verslaggevers)
MET SLECHTS ENKELE KORTE onderbrekingen heeft de arron
dissementsrechtbank te Middelburg zich gisteren van 's morgens ne
gen uur tot 's avonds half zeven Taezig gehouden met de behandeling
van de „zaak Nieuwland", met de 39-jarige taxichauffeur L. H. uit
Nieuw- en St. Joosland als verdachte.
De zitting is met deze ene, lange dag nog niet beëindigd: heden
morgen om half tien zet de rechtbank de behandeling van de zaak in
de foyer van de concert- en gehoorzaal voort. Aan het eind van zijn
meer dan twee uur nemend requisitoir vroeg de officier van justitie,
mr. J. L. Andreae, de zaak terug te geven aan de rechter-commissaris;
hoewel een psychiatrisch rapport over verdachte is uitgebracht, achtte
de officier het gewenst, een rapport, dat nog dieper zou gaan, over
verdachte te laten uitbrengen.
De rechtbank die hierover in raadkamer beraadslaagde achtte
echter hiervoor geen termen aanwezig. Tegen half zeven sprak de
officier zijn eis uit: twaalf jaar gevangenisstraf voor de doodslag op
de weduwe K.R. uit Nieuw- en St. Joosland en de diefstal van een
geldsbedrag van 6000,dat aan de weduwe behoorde.
H. werd er in de eerste plaats van beschuldigd, dat hij de weduwe F. M. K.
R. „na kalm beraad enige tijd tevoren" had gedood, door haar met een laken,
dat hij rond haar hals knoopte, te wurgen. H. werd dus in eerste instantie
moord ten laste gelegd. Mr. Andreae achtte echter niet bewezen, dat H. zijn
daad „weloverwogen" of „na beraming" heeft gepleegd. Wel bewezen achtte
hij het subsidiair tenlastegelegde, de doodslag.
Hedenmorgen komt de verdediging aan het woord. Mr. V. C. Adriaanse uit
Middelburg wordt bijgestaan door zijn stadgenoot en associé, mr. W. F. P.
Kurtz.
De president van de rechtbank open
de de zitting met de eenvoudige klare
vraag aan H. „Heb je T\ M. R. van
het leven beroofd?"
H. antwoordde: „Gelukkig niet,
edelachtbare."
„Heb je ook geen geld gestolen?"
„Nooit, edelachtbare".
De gehele morgen werd besteed
aan het horen van de getuigen: vier
getuigen-deskundigen en 29 getui
gen, die door de officier waren ge
dagvaard. 's Morgens kwam de
rechtbank hiermee trouwens niet
klaar; ook een deel van de middag
werd er aan gewijd.
Zowel de officier van justitie als
de president van de rechtbank richt
ten woorden van dank en waarde
ring aan het adres van de rijkspoli
tie vogf het lange, keurig verzorgde
proces-verbaal, dat werd uitgebracht
en voor de wijze, waarop het onder
zoek is aangepakt.
Zo verhaalde de adjudant W. van
d r Ster, die met adjudant M. van der
Wërff een groot aandeel in het onder
zoek had, hoe de verdachte H. reageer
de tijdens de verschillende verhoren.
De eerste keer, dat men H. hoorde,
deed hij zeer joviaal „hoewel hij
nog nooit zo joviaal tegen mij was ge
weest". H. kreeg een psychische inzin
king, toen hij hoorde, dat zijn vrouw
had toegegeven, dat niet zij het was
geweest, die als „derde figuur" de
nachtelijke tocht in de auto over Wal
cheren had meegemaakt.
Uit de verklaringen van de districts
commandant van de rijkspolitie ln
Zeeland, de majoor W. H. van Balle-
goijen de Jong, die de leiding van het
onderzoek had, viel te beluisteren, dat
onmiddellijk werd gedacht aan het in
schakelen van de speurhond „Duur".
De uiteinden van het laken werden
daarom waarbij men gebruik maak
te van tangen afgeknipt en lucht
dicht afgesloten.
„Duur" aldus de getuige-deskun-
dige J. P. v. d. Vrede, wachtmeester-
speurhondgeleider reageerde bij de
„buisjesproef", waarbij van het ene
lakeneinde gebruik werd gemaakt, niet
of nauwelijks. Toen echter het andere
lakeneinde werd ingeschakeld, nam
„Duur" zonder aarzeling het buisje,
waaraan de lucht van verdachte zat.
De buisjes lagen toen, zoals gebruike
lijk en voorgeschreven, op een rijtje.
Later viste de speurhond het buisje
op, toen de buisjes al op een hoop wa
ren gelegd.
H. verweerde zich: „Mijn bus stond
op de zolder bij Sien, en die hebben
ze daarvoor gepakt". (De bus, waarin
de laken-uiteinden werden bewaard;
H. bedoelde dus, dat er hierdoor lucht
van hem aanzat).
De wachtmeester Joh. A. Tellier uit
Nieuw- en St. Joosland, die als eerste
politieman met het ontzielde lichaam
van de weduwe werd geconfronteerd,
verklaarde evenwel, dat de bus uit
zijn woning afkomstig was.
H. hield vol: ,,'t Was mijn bus
hij leek er althans sprekend op".
Gehoord werd ook de los werkman
A. Besuijen uit Veere, die in de nacht
van de 8e januari door H. van Veere
naar Vlissingen en terug werd gere
den. Hij zat achterin. Er zat nog ie
mand, met achterover gekamd haar,
gehuld in een leren jas. Deze „derde
figuur" kuchtte niet en sprak niet. Op
de terugreis zat Besuijen voorin.
Omdat H.'s reacties tijdens de ver
horen zo verschillend waren, stelde de
president de taxichauffeur voor, zijn
Een beeld van de herdenkingsdag
bij de onderzeedienst te Rotter
dam, daar dezer dagen 't 50-jarig
bestaan herdacht wordt: namens
de Koningin en de Prins plaatst
kapitein ter Zee De Jong een
krans aan de voet van het onder-
zeedienstmonument.
Het prototype van de „Cornet 4"
van de Havillandfabrieken uit En
geland heeft vrfjdag een bezoek
aan Schiphol gebracht voor de
monstratievluchten met K.L.M.
vliegers en deskundigen. We zien
het toestel hier tijdens de start
van de demonstratievlucht.
De door de regering genomen be
slissing inzake de lastencompensatie
voor de huurverhoging heeft bij de
Christelijke Middenstandsbond, de
Koninklijke Nederlandse Midden
standsbond en de Nederlandse Katho
lieke Middenstandsbond ernstige onge
rustheid gewekt. Dit blijkt uit een
adres dat de commissie van overleg
van de middenstandsvakcentrales
(waarin de genoemde bonden samen
werken) aan de Tweede Kamer heeft
gezonden.
Volgens doorgaans betrouwbare
kringen in Wenen zouden er in Boe
dapest „hardnekkige" geruchten gaan,
dat de voormalige Hongaarse premier
Nagy uit Roemenië naar Boedapest Is
teruggebracht.
Nagy zou tijdens de „oktoberrevolu
tie" van het vorig jaar, na eerst zijn
toevlucht bij de Zuidslavische ambas
sade in Boedapest te hebben gezocht,
naar Roemenië zijn gebracht. Hij zou
zich volgens gemelde geruchten op het
ogenblik in de staatsgevangenis van de
veiligheidspolitie in Boedapest bevin
den. Uit de geruchten kan men voorts
opmaken, dat de Hongaarse regering
een proces voorbereidt tegen generaal
Pal Maleter, die minister van defen
sie ln de regering-Nagy was, en an
dere voormalige militaire leiders.
laatste lezing te geven van zijn bezig
heden op de bewuste avond. Volgens
H. was die derde figuur een mansper
soon, afkomstig uit het Goese land.
„En nou komt ie uit de bus?" vroeg
de president.
„Neezei H.
Wel vertelde de taxichauffeur, dat
hij de man in Nieuwland, waar hij met
een kapotte bromfiets stond, had op
gepikt. Dat deze figuur, die hij liet
meerijden naar Veere en Vlissingen,
alvorens hem naar het Goese land te
brengen, niet heeft gekucht of gekikt
vond H. overdreven.
H. verklaarde, dat hij het achteraf,
jammer had gevonden, dat zijn echt
genote de rit ook niet had meege
maakt. Daarom gaf hij haar uitgebrei
de inlichtingen over de rit. Toen H.'s
vrouw werd ingesloten en verhoord,
kwam de waarheid aan het licht.
„Als je van moord verdacht wordt,
kun je wel zeggen, wie het is", pro
beerde de president nogmaals, maar H.
herinnerde aan een mededeling van de
officier, dat het tijdens de zitting naar
voren schuiven van deze figuur geen
waarde zou hebben. „Ik weet het niet
meer". „Dan ben ik weer de oude
leugenaar", aldus H.
Als getuige was ook gedagvaard de
draglinemachinist W. Janse uit Nieuw
en St. Joosland, met wie de omgeko
men weduwe sedert 22 december van
het vorig jaar had kennis gemaakt en
serieuze trouwplannen maakte. Sien
wilde de laatste tijd het licht laten
IZAAK DE VISSER
een van de drie
branden, als zij zich ter ruste legde,
zo wist deze te vertellen. „Zij was
meer bang voor mij, dan voor haar
zelf".
Mr. Van Empel vroeg Janse, of hij
bang voor H. moest zijn.
„Dat is niet gezegd, ik moest uit
kijken".
In zijn requisitoir knoopte de offi
cier aan bij de getuigeverklaring van
de deskundige, dr. J. Zeldenrust uit
Den Haag, die de sectie op het lijk
verrichtte. Uit de houding van het lijk
en de wijze, waarop het laken rond de
hals was gesnoerd, werd „gewelddadi
ge ..dood" geconstateerd. Proeven toon
den aan, dat zelfmoord met behulp van
een laken mogelijk is. Door haar en
gagement met de draglinemachinist
maakte de weduwe echter een geeste
lijke opleving door. De ligging van ar
men en handen wees niet in de rich
ting van zelfmoord. In haar huis had
minstens f 6500,aanwezig moeten
zijn. Er werd slechts f 413,gevonden.
Alleen de sleutels van het geldkistje
waren nog aanwezig.
Op 2 januari jl. werd door H. f 3000
op zijn bankrekening gestort.
De gegevens, waarover H.'s boek
houder beschikt, zijn vrijwel nihil,
doch het onderzoek naar de uitkomst
van de in- en verkoop van tweede
hands auto's gaf allfcen maar verlies te
zien.
De algemene indruk van H.'s finan
ciële positie was: ,,'t ging net".
Op 10 januari voldeed H. een reke
ning van f 175,—, die van zomer 1956
dateerde. Tweeduizend gulden werd in
een suikerbus in H.'s woning gevon
den.
Sedert het ontstaan van de relatie
tussen de weduwe en de dragline
machinist was H.'s invloed op Sien ta
nende. Zo moest hij ook de huissleu
tels teruggeven. H. lag er uit en hier
over maakte hij zich kwaad. Het geld
speelt in het leven van H. een grote
rol.
Behalve dat het laken de lucht van
H. bevatte, werden op het bed haren
van H. aangetroffen. De officier kwam
tot de conclusie, dat H. een wurggreep
op het slachtoffer heeft toegepast en
daarna omsnoering met het laken.
Mr. Andreae was geneigd aan te ne
men, dat het lijk van de weduwe in
derdaad op de achterbank van de auto
de rit VeereVlissingen v. v. heeft
meegemaakt. De officier wilde deze
kwestie niet in de bewijsvoering ge
bruiken. Zo schilderde de off. de ge
hele sfeer rond de zaak en ook het
gedrag van H. enige weken voor de
dood van de weduwe. Hij achtte de
opzettelijke levensberoving en de dief
stal wettig en overtuigend bewezen.
(Van onze speciale verslaggever.)
MET GLUNDERENDE OGEN stond
de heer Izaak de Visser uit Heinkens-
zand, vijftig jaar geleden olieman op
de eerste Nederlandse onderzeeboot,
gisteren handen te schudden in Rot
terdam, waar hij als een van de drie
overlevende bemanningsleden van de
OI de officiële herdenking van het
50-jarig bestaan bijwoonde.
Door verschillende manifestaties is
dit gouden feest gevierd. Allereerst
kwamen twee Amerikaanse en twee
Engelse onderzeeboten naar Rotter
dam, om met de schepen van de ju
bilerende onderzeedienst „acte de pre
sence" te geven. Zoals gemeld, bood
de commandant van de onderzeedienst
de burgemeester van Rotterdam
woensdagavond een geschenk aan en
was er een receptie ten stadhuize.
Het middelpunt van het jubileum
speelde zich echter vrijdagochtend af,
rond het monument voor gevallenen
op het terrein van de onderzeedienst
aan de Waalhaven, waar de staats
secretaris van Marine, H. C. W. Moor
man een rede hield. Voorts spraken
nog de burgemeester van Rotterdam,
en verschillende marine-autoriteiten.
Tijdens het diner vrijdagavond bood
de commandant van de onderzeedienst
schout bij nacht Woods, een zilveren
beeldje aan, voorstellende een Britse
matroos in het uniform van de onder
zeedienst.
Zeeuws-V laanderenboeiend en bloeiend
(Van een onzer redacteuren)
De buitengewoon goed-georganiseerde en ook geslaagde excursie, welke
het departement Zeeland van de Maatschappij voor Nijverheid en Handel
gisteren met een 50-tal leden naar Zeeuws-Vlaanderen hield, heeft de grote
betekenis ook van dit deel onzer provincie voor de welvaart van ons gewest
en daardoor voor de economie van ons gehele volksleven opnieuw naar voren
doen springen. Het bezoek aan de Vlasroterij „Sint Andries" in Koewacht en
de Clingse Textielfabriek Clitex N.V. legden de nadruk op de industriële zijde
van de ontwikkeling van Zeeuws-Vlaanderen de kennismaking met het
pompsation van de waterleidingmaatschappij Zeeuws-Vlaanderen te St. Jan
steen frappeerde allen door de moderne outillage zowel als door de zuivere
opvattingen van personeelsbeleid, die hier richtinggevend zijn. Daarnaast moe
ten dan nog genoemd worden de hartelijke ontvangst en de grote bereidheid
om inzicht te geven in de structuur van de bezochte bedrijven.
Dat heeft een handelsvoordeel, om
dat de handel in vlas zoveel risico's
heeft, dat het liever over velen ver
deeld kan worden, ook in dat opzicht,
dat de verantwoordelijkheid voor in-
of verkoop bij die velen blijft.
De gemeenschappelijke bewerking
heeft het voordeel, dat het proces nq
met moderne methoden en machines
kan geschieden, waardoor allerlei be
zwaren zijn vervallen.
De techniek van dit bedrijf is zeer
ingewikkeld. Men zou kunnen zeggen,
dat hier alle moeite gedaan wordt, om
de wol tot zo klein en glad mogelijke
omvang te brengen.
Het op temperatuur brengen van het
water vraagt alleen, dat men een ke
tel stookt en voor de circulatie ook in
de broedende massa in de cellen zorgt.
Brandstof daarvoor had men vroeger
genoeg. Men gebruikte gewoon het
toen waardeloze „hout", dat van de
vlashalm afviel bij het „braken" en
„zwingelen". Maar sinds een jaar
stookt men met olie. Men is n.l. op
sinds men de mogelijkheid heeft ge-
deze „afval" zeer zuinig geworden,
schapen, om er prachtige bouwplaten
van te persen, die al dan niet gefi
neerd, dus met een laag van bijv. fijn
hout bekleed, voor allerlei bouwdoel
einden zeer nuttig zijn.
Was deze „ontdekking" voor de ex-
cursisten een verrassing, niet minder
was dat het bezoek aan de textielfa
briek te Clinge (zonder Doorenbos),
die aanverwant zou kunnen zijn, als
men daar linnen verwerkte. Maar dat
is niet het geval. Hier staat de zuivere
wol in het middelpunt. Maar velen
wisten niet, dat daar in Clinge een
wollen-stoffenfabriek staat, die (ge
deeltelijk in ploegenstelsel) werk geeft
aan een 400 spinners en wevers en ap-
prêteurs. Het is een groot bedrijf, waar
men de weg van de ruwe wol kan vol
gen van de losgeklopte wolbaai tot de
prachtige costuum- en mantelstof toe.
(Zie vervolg pag. 2)
DE BILT ZEGT
Zonnig cn iets warmer
Aanhoudend droog en op de meeste
plaatsen zonnig weer. Weinig wind,
maar langs de kust in de middag zee
wind. Iets wanner dan gisteren.
De vlasroterij zou men nog kunnen
zien als een onderneming, welke nauw
verbonden is aan het landbouwbedrijf
in deze streek. Toch is dat niet geheel
juist. De echte „vlasser" is in feite
geen boer, maar handelaar en indus
trieel. De handel brengt bij een uiter
mate marktgevoelig artikel als het
vlas grote risico's mee en vraagt een
scherp marktinzicht en een onmiddel
lijk handelen deze dan wel als een ge
duldig afwachten de andere keer.
VLASBEWERKING
Wij kunnen daar thas niet breder
over schrijven, doch zetten daarnaast,
dat de vlasser vanouds zijn artikel zelf
de grondbewerking gaf. Dat wil zeg
gen: hij zorgde voor het „repelen" (het
afslaan van zaadbolletjes, die als zaad
bij juiste behandeling weer goede han
delswaarde hebben), het „roten" (dat
wil zeggen het bevorderen van het rot
tingsproces, waardoor de houtige huid
van het vlas loslaat), het „braken"
(het breken van de stelen, waardoor
de huid in kleine stukjes los op de
kern ligt) en het „zwingelen" (het ver
wijderen van de losse houtdeeltjes),
waardoor „het lint" van het vlas ge
heel vrij komt en in zijige bundels
voor verhandeling ter verwerking in
de spinnerijen van vlasprodukten (lin
nen en touw) gereed is.
KWADE NAAM
Vroeger werd dit bedrijf uitgeoefend
„in eigen beheer". De „braakhokken"
en „zwingelschuren" hebben in ver
band daarmee in de sociale geschiede
nis een kwade naam gekregen, omdat
ze, als meer dan stoffige werkplaatsen,
een slechte invloed hadden op de ge
zondheidstoestand van hen, die daarin
werkten. Wie daar werkte,kreeg een
chronische hoest, een bleek uitzicht.
De „stoflong" trad op en daarmee in
verband werden deze „hokken" en
„schuren" vaak gezien als broedplaat
sen van tuberculose.
Wij hadden deze lange inleiding no
dig om de betekenis aan te duiden van
de Vereniging Vlasroterij „St. An
dries". Zij is een stichting van de ge
zamenlijke „vlassers" in Oost-Zeeuws-
Vlaanderen en verricht voor hen de
processen, welke wij zojuist noemden.
Het merkwaardige is: het is geen coö
peratie, die voor hen gemeenschappe
lijk zaken doet. Neen, ieder „vlasser"
verhandelt zijn eigen produkt. Hij laat
het alleen verwerken in het gemeen
schappelijk bedrijf. Hij „huurt" één of
meer. van de cellen, waarin het vlas
geroot wordt. Het wordt voor hem ge
broken en gezwingeld (het „repelen"
heeft hij in eigen hand gehouden). Hij
krijgt zijn produkt bewerkt terug en
kan er dan zijn eigen handel mee drij
ven.
(Ingezonden mededeling (adv.)
Illlllllllllllll
hazetfabrieken te zevenbergen
