Vakbeweging vervult belangrijke
de moderne maatschappij
rol
in
Hoe denkt u over de Romantiek?
De ziekten van Paulus
H
Snatertje
Grondige lest voor
elk merk bromfietsen
Dr. W. Albeda liet interessante
dissertatie het licht zien
Toosje kan haar
Mooi en Gezond!
Buigen of barsten in
de praktijk
Papegaaien terug
Artis
RRKih10NT'JREN-M0DE
'W PRISMA dolphin
in
Zullen
deze monturen
PLATENPRAAT
PUZZLE
Zaterdag 23 februari 1937
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 9
(Van één onzer redacteuren)
AMSTERDAM, 22 febr. De heer W. Albeda, wetenschappelijk
medewerker van de Ned. Chr. Bond van Werknemers in de Hout
en Bouwbedrijven, is aan de Vrije Universiteit gepromoveerd tot
doctor in de economische wetenschappen. Deze plechtigheid in het
AMVJ-gebouw in Amsterdam heeft de christelijke vakbeweging niet
alleen maar haar eerste functionaris bezorgd, die de berg der weten
schap tot aan de top 'van het doctoraat heeft beklommen. In het
proefschrift, dat de promovendus hier „tegen de bedenkingen der
faculteit' heeft moeten verdedigen, ontving die vakbeweging tevens
een uitvoerig, vlot geschreven en uitstekend gedocumenteerd werk,
waarin zij als één der bouwers aan en als bouwsteen van de maat
schappij getekend wordt.
De lezerskring van een dissertatie
is uiteraard beperkt. Het is daarom
verheugend, dat van dit boek over
„De rol van de vakbeweging in de
moderne maatschappij" ook een han
delseditie verschijnt (Uitg. Edecea,
Hoorn). Er zal ongetwijfeld belang
stelling voor het werk van dr. Albeda
bestaan bij allen, die intensief bij het
werk van de vakbeweging en vooral
bij dat van de chr. vakbeweging be
trokken zijn.
Het roert vrijwel alle problemen
aan, waarmee de vakbeweging thans
Wordt geconfronteerd. Het plaatst al
die vraagstukken in hun onderling
verband en de auteur beperkt zich
niet tot de loutere beschrijving, maar
geeft ook dikwijls wegen aan, die
naar zijn inzicht tot een oplossing
kunnen leiden. Het verruimt de blik
In de tijd, door telkens terug te grij
pen naar de oorsprong van het ge-
wordene, maar ook die in de ruimte,
als de schrijver over de grenzen blikt
«n laat zien, hoe elders andere en
piet altijd slechtere oplossingen ge-
Vonden zijn voor vragen, waarmee
Ook de Nederlandse vakbeweging
Worstelde.
Er was voor de schrijver ongetwij
feld moed toe nodig, om een zo veel
omvattend onderwerp als dit te kie-
(en voor zijn proefschrift. Hij was nu
Immers gedwongen, te spreken over
maatschappij vormen en over de ar
beider in de maatschappij. Over wezen
en doel van de vakbeweging zowel
als over de bijna onafzienbare reeks
Van taken, die de vakbeweging thans
Verricht. Hij moet aandacht schenken
aan het netelige vraagstuk van de
verhouding tussen politiek en vak
beweging en kwam zodoende natuur
lijk ook terecht bij het stakings
probleem.
De kwestie van de vakbeweging en
de medezeggenschap in bedrijfstak en
bedrijf drong zich al evenzeer aan
hem op als de beantwoording van de
Vraag, welke taak de vakbeweging
heeft bij de loonvorming. Een zaak,
waarover alleen al een dissertatie
Van ruim 250 bladzijden geschreven
had kunnen worden. Zelfs de conse
quenties, welke de moderne techni
sche ontwikkeling en met name de
automatisering voor de vakbeweging
meebrengen, moesten in het kader van
dit zo ruim gestelde onderwerp onder
het oog worden gezien.
Het geheel overziende, kunnen we
Slechts constateren, dat dr. Albeda de
^norme hoeveelheid hooi, die hij op
jsjjn vork heeft genomen, goed in
«venwicht wist te houden en dat hij
het geheel, zonder al te grote vlokken
te verliezen, op overzichtelijke wijze
te bestemder plaatse wist neer te
Jeggen. Het beeld loslatende, zouden
we kunnen zeggen, dat de uitgebreid
heid van het geheel de schrijver heeft
«dwongen tot een beperking In de
mderdelen, welke zijn boek juist ook
oor de mannen en vrouwen van de
Vakbeweging leesbaar heeft gemaakt.
Uit de inhoud
We kunnen uiteraard zelfs geen
poging doen, om de inhoud van deze
veelomvattende dissertatie in het kort
weer te geven. We zullen slechts ons
schepnet in dit meer slaan, om en
kele o.i. bijzonder waardevolle ge
deelten even aan de oppervlakte te
brengen. Hiertoe behoort dan in de
eerste plaats het hoofdstuk over de
vakbeweging en de medezeggenschap
niet dicht houden
(Vervolg van pag. 8)
slist niet. En dan starten we. Mijn lie
ve lezeressen, die zo straks vijf lange
minuten op één teen van uw linker
voet hebt staan wiebelen, ik verzeker
u, dat die dichte mond voor Toosje een
even onmogelijke houding is. De straf
is zwaar, want de minuten zullen uren
lijken. Toos heeft haar mond dicht,
stijf dicht, doch ze kijkt me in opper
ste verbazing aan.
Ik houd mond en horloge met
streng gelaat in het vizier. Opeens
schijnt er bij Toos iets in de gedach
ten te komen, ze doet haar mond al
open, want wat er in Toos' brein
binnenkomt moet er onmiddellijk
weeruit. Ik zie de open mond en on
verbiddelijk komt er nu uit mijn
mond, dat we van voren af moeten
beginnen. De mond was open
Eindelijk
Dat slaat in. Eindelijk eens indruk
gemaakt. Ze doet haar mond dicht, de
lippen stevig opeen geklemd. Onbewo
gen kijk ik haar mond en naar horlo
ge. Het blijft merkbaar dat dit Toosje
imponeert. Na drie minuten is er een
lichte trilling alsof.... Maar dan zie
ik voor het eerst sinds 1 april van het
vorig jaar, dat Toos zelf afremt. Ze
slaat met verschrikt gebaar een hand
voor haar mond. Ze houdt die hand
verder stevig tegen de lippen gedrukt
en zo kijkt ze naar mij. Er kan zelfs
nu geen lachje af bij me. Nog twee
minutenToos' hand blijft voor
haar mond en zo komen ook aan die
twee laatste minuten een eind. De
kleine kakeltrien mag naar huis, nadat
ik haar met ernst op het hart heb ge
drukt morgen te zullen zwijgen, want
anders zullen dan TWEE keer vijf mi
nuten in zwijgen moeten worden door
gebracht. De nawerking van de straf
is prachtig, denk ik, want ik krijg al
leen een toestemmend gebaar onder
zwijgen volbracht. Zelfs gaat ze woor
denloos de weg naar de deur. Daar
keert ze zich blijmoedig om en zegt,
dat „bie de buvrouw zo'n lief 'ondje
gekomme is," en in vervoering over
dat feit keert ze op haar schreden te
rug en steekt een verhaal af over de
deugden van dat „lieve 'ondje".
Ik zit verslagen, vandaar een her
haling van mijn verzoek, of u, of een
iwen een pijnli
een goed sluitend
uitvinden.
in de onderneming. Dit is een gebied,
waar veel voetangels en klemmen
liggen. De vraag, of juist als de in
teresse voor en de medezeggenschap
in de eigen onderneming bij de werk
nemer groeit, het meeleven met de
overwegend in de bedrijfstak werken
de vakbond niet verdwijnen zal,
wordt hier duidelijk gesteld en be
antwoord.
De vakbeweging moet ook in de
onderneming bouwsteen zijn voor de
nieuwe organen, niet uit zelfbehoud,
maar in het belang van de werk
nemer. Bij een juist optreden zal zij
zelfs door de ondernemingsraden het
terrein moeten herwinnen, dat voor
haar verloren ging, toen de loon
vorming, die plaatselijk haar beslag
kreeg, landelijk werd gemaakt en uit
het directe gezichtsveld van de man
in de onderneming verdween. De
interesse voor de bedrijfstak kan juist
via een ontwakende interesse in de
eigen onderneming worden gewekt.
Dit houdt echter ook in, dat de vak
beweging het groeien van de ge
meenschapsgedachte in de onder
neming heeft te bevorderen en niet
te remmen. Dr. Albeda noemt hier als
mogelijkheden de instelling van onder
nemingsgewijze afdelingen in de geest
van de Amerikaanse „locals" in plaats
van de gebruikelijke plaatselijke af
delingen. Ook aanvullende c.a.o.'s per
onderneming, naast de algemene c.a.o.
voor de bedrijfstak, kunnen waarde
vol zijn in dit verband.
Vakbeweging en loonvorming
Verder wijzen we dan op de hoofd
stukken over de vakbeweging en de
loonvorming, die de auteur zelf waar
schijnlijk als het hoofdgerecht in zijn
boek zal beschouwen, ook al omdat
de loonvorming een der belangrijkste
werkterrein van de vakbeweging is.
We vinden hier een gedocumenteerde
afwijzing zowel van de geleide, ais
van de gecentraliseerde loonpolitiek
en een pleidooi voor bedrijfstakgewij-
ze loonvorming op economische en
sociale gronden, die de aandacht ver
dient.
Tot besluit een citaat van de sehrij-
besluiten met een citaat van de schrij
ver, dat zowel een hoge waardering
van, als een ernstige waarschuwing
aan de vakbeweging bevat. „Voor ons
is het bestaan van vrije werknemers
organisaties een voorwaarde voor de
ontplooiing van de maatschappij in
harmonische zin" zegt hij, maar hij
voegt er direct aan toe, dat van die
vakbeweging dan ook gevraagd mag
worden, dat ze die vrijheid weet te
gebruiken, want „daar is een collec
tivisme, dat zich uit in staatsalmacht.
Er is ook een collectivisme denkbaar,
dat zich uit in de heerschappij van
massa-organisaties".
Ingezonden Mededeling (Adv.)
HAMEA-Gelel: mooie, gave handen. 95 ct
HAMEA-Ctème: iris gezonde huid. 85 ct
Het is d« Hsmamelia die hot 'm doe»
Op 1 maart: max. 40 km/uur
(Van onze verkeersredacteur)
MIDDELBURG, 21 febr. Op I
maart mogen fabrikanten en impor
teurs in Nederland geen bromfietsen
meer afleveren, die harder kunnen
rijden dan 40 km/u en dat is dan
als het ware de consolidatie van de
reeds ingegane maximumsnelheid voor
„rijwielen met hulpmotor", die de
RAI eigenlijk vrijwillig heeft geko
zen in plaats van de instelling van
een rijbewijs, toen men van regerings
wege „iets aan de bromfietsen ging
doen".
CONTROLE MOEILIJK.
Nu is de controle, die de in de RAI
vertegenwoordigende fabrikanten en
importeurs vrijwillig hebben aan
vaard, uiterst moeilijk, want wind,
wegdek, gewicht, afstelling en brand
stof kunnen van invloed zijn op de
maximum-snelheid. Bij het RAI-TNO-
instituut in Delft heeft men dit pro
bleem niet half aangepakt: naast proe
ven op de weg wordt iedere brom
fiets nu ook op een speciaal gecon
strueerde bank getest, waarbij exacte
en juiste gegevens over snelheid en
kracht beschikbaar komen.
In het RAI-TNO-instituut staan nog
andere apparaten, waarvan de brom
fietsfabrikanten dankbaar gebruik
maken, zoals de „vermoeidheidsbank",
twee rollen met hobbelig oppervlak,
waarop de bromfiets met gewichten
belast, pas op de plaats maakt, hob
belend en schokkend als op een slech
te weg, de ene kilometer na de an
dere „verslindend". Verder zijn er
buig- en breekinstrumenten voor al
lerlei onderdelen, zowel op rijwiel als
op bromfiets-gebied proeven, die
de fabrikant in korte tijd een beeld
geven, hoe lang zijn produkten het
in de praktijk zullen uithouden.
HOBBELEN.
Voor de maximum-snelheids-bank
neemt men van ieder type bromfiets
drie exemplaren; een gemiddelde uit
die drie prestaties wordt als norm
aangenomen. Na een bepaalde termijn
na de test aan de fabrikant mee
gedeeld neemt het instituut weer
een steekproef uit de produktie, om
te zien, of zich tijdens het produktie-
proces geen veranderingen hebben
voorgedaan. (N.H.C.)
Cr is een tijd geweest dat de kamerpalm in veel meer aanzien stond
cdan de laatste jaren; echter als kleine plant wordt ze toch nog wel
veel gekwpekt. Er komen over de palm klachten binnen: dode blad-
punten en dat wil maar niet verbeteren; ook niet al knipt men die
dode bladpunten weg.
Gewone kamerplanten geven over het algemeen wel te kennen als
ze gebrek aan water krijgen; de bladeren gaan dan slap hangen. Aan
- -rV --v:>; r V Vr<j
'f >:-VV; '-J1' HV-fis i;
De Kamerpalm, mooi maar lastig
de palm is niets te zien, doch na enkele weken zullen dan allemaal
dode bladpunten ontstaan en dat komt omdat de palm het dan een
paar dagen droog heeft gehad en u moet dat dus zo veel mogelijk
zien te voorkomen. Dode punten ontstaan echter ook indien de palm
zo geplaatst is dat er telkens tegenaan gelopen wordt; tracht dat dus
zo veel mogelijk te vermijden. Wanneer verpot moet worden doet
men dat in het vroege voorjaar en gebruik er dan voedzame bloemis-
tenaarde voor en denk er om: palmen groeien beter in een zeer diepe
dan in een brede pot. De overgang vochtige broeikas droge huis
kamer is voor de palm ook een moeilijkheid; dode bladpunten zullen
dan spoedig ontstaan indien niet regelmatig gesproeid wordt.
Ingezonden mededeling (adv.)
iJL dCiUCI\f Ui. IA. UJL CCD
der uwen een pijnloze, doch niettemin
lende lippenklem
wil
Luxe uitvoering,
17 steens anker. Shockproof
waterproof, onbreekbare veer
1 f95.-
AMSTERDAM, 21 febr. Drie van
de zeven kostbare papegaaien, die op
26 jan. j.l. uit Artis waren gestolen
zijn vanavond met het toestel, dat om
halfn egen uit Munehen op Schiphol
landde, teruggebracht. De directeur
van Artis, dr. E. F. Jacobi, was met
een oppasser naar de luchthaven ge
komen om de dieren in ontvangst te
De vierde papegaai, die eveneens
naar Nederland zou worden getrans
porteerd, is in verband met he lopende
onderzoek, nog niet door de politie te
Munehen vrijgegeven.
De houding van de „muziek,
wereld" ten opzichte van de
Romantiek is in de laatste
laten we zeggen vijf en twintig
jaar belangrijk veranderd. Terwijl
destijds de romantische muziek zo
ongeveer het een en het al was
is het thans zo ver gekomen, dat
sommige beoefenaren van de mu
ziek het zelfs nodig achten, een
pleidooi te houden voor deze mu
ziek, zoals onlangs de baszanger
Peter de Vos op een concert van
het Nederlands Vocaal Kwartet.
Reeds Willem Pijper had in zijn boek
„Quintencirkel" de nodige critiek op de
eenzijdig-romantische instelling van velen
uitgeoefend. Gelukkig dringt ook in onze
provincie langzamerhand iets door van
deze veranderde houding. Hoewel vele
concertprogramma's nog grotendeels of
uitsluitend uit romantische muziek be
staan, komen er gelukkig ook concerten
voor, waarop voor- en naromantische mu
ziek uitgevoerd wordt.
Zo vertoont het programma van de
heren van de Berg en de Wit (resp. ho
boïst en fagottist), beiden Ieraar aan de
Zeeuwse Muziekschool die op het
ogenblik een tournee door Zeeland ma
ken een opvallende frisheid in dit op
zicht. En ook vele andere leraren van de
Muziekschool schenken bij hun lessen
aandacht aan de minder „gangbare" mu
ziek.
Dit alles moet er ons echter niet toe
een succes blijken?
De eerste reacties
waren
met erg gunstig
Te Londen heeft Ungereen spectacu
laire ontwerper van brilmonturen, een
aantal nieuwe modellen gelanceerd.
Op de foto ziet men een viertal van
deze modellen. Opvallend is het brug
getje tussen beide glazen, dat ont
breekt of op „sierlijke" wijze in het
geheel is verwerkt.
brengen, om met het badwater ook het
kind weg te gooien. Ook de romantiek
biedt ons veel moois en zoals in het vori
ge platenpraatje, dat handelde over mu
ziek van Beethoven, Brahms en Wagner,
reeds opgemerkt werd: de verkoop van
gramofoonplaten wijst uit, dat er nog zeer
veel vraag is naar werken uit de roman
tische periode. Gelukkig worden deze
echter veelal niet meer op een overdreven
pathetische of sentimentele wijze uitge
voerd, maar veeleer op een meer objec-
tieve wijze, waarbij de muziek zelf het
belangrijkste is en niet meer de opvatting
of het gevoel van de dirigent.
Brahms variaties op een
thema van Haydn
Dit is stellig het geval bij de plaat, die
wevandaag willen bespreken n.l. Decca
LW 5269 (33) waarop opgenomen zijn de
Hayde-variaties van Joh. Brahms, ge
speeld door het Concertgebouworkest
o.l.v. Eduard van Beinum, die voor Phi
lips reeds enkele andere Brahms-werken
dirigeerde en wiens naam er borg voor is
dat we een moderne, een onsentimentele
Brahms-vertolking krijgen, die zeker be
vredigend is.
Johannes Brahms, de in 1833 geboren
zoon van een contrabassist van het Ham-
burgs stedelijk orkest, was reeds jong een
bekend musicus. Het grootste deel van
zijn leven bracht hij in Wenen door. Met
grote vaardigheid heeft hij ongeveer alle
muzikale „genres" beoefend, behalve de
opera. Hij bracht het Duitse volkslied tot
nieuw leven, doordat hij voor zijn liede-
renteksten vele malen gebruik maakte van
de bekende volksliederenverzameling
,Des Knaben Munderhorn".
Meer dan 250 liederen hebben we
aan hem te danken. Het werk, dat hem
wel het meest bekend gemaakt heeft, is
zijn „Deutsches Requiem", waarvoor hij
zelfgekozen bijbelteksten gebruikte. Dit
Requiem bevat ontroerend-mooie ge
deelten. Maar ook zijn piano-composi
ties, zijn kamermuziek, zijn vier sym-
phoniën en de alt-rhapsodie zijn niet
minder bekend.
Als componist is Brahrns een eenzame
figuur. Hij is eigenlijk zowel klassiek ais
romantisch componist, doordat bij hem
het vasthouden aan de oude, overgele
verde muzikale vormen gepaard gaat met
subjectieve gevoelsuiting Men kan zijn
werken dus pas goed benaderen wanneer
men zowel op de vorm als op de gevoels
intensiteit let.
Het op bovengenoemde plaat gespeelde
werk, de Variaties op een thema van Hay-
den, kan opgevat worden als een voor
studie voor zijn symphonieën. Op het ko
raalachtige thema (St. Antoni Chorale")
volgen acht variaties en een finale, die
tesamen een gelukkige combinatie vormen
van instrumentale doorzichtigheid, van
logisch-muzikaal verstand en stemmings
vol gevoel en die duidelijk laten zien, dat
een emotie niet sentimenteel behoeft te
zijn. Het telkens variëren van het prach
tige thema brengt een zeker element van
spanning met zich mee, dat het beluiste
ren, vooral het herhaald beluisteren, tot
een intens genot maakt. De technische
uitvoering is vooral wat de lage tonen be
treft goed; de hoge tonen van de violen
klinken wat gesluierd, de blaasinstrumen
ten komen wel het best tot hun recht.
Wie zich voor de vorm en de opbouw
van het werk interesseert, kan zich een
zak-partituur aanschaffen, bijv. van de
Eulenberg-editie; dat zal het genot on
getwijfeld verhogen!
VANDAAG EENS
HORIZONTAAL: 1 vergift, 5 stop, 8
kippenloop, 9 voorzetsel, 11 zangnoot,
12 voegwoord, 13 rivier in Spanje, 16
lust, 18 vuurwapen, 19 inhoudsmaat,
21 salaris, 23 rivier, 24 rondhout, 26
zangnoot, 27 tijdperk, 28 broeder, 29
boomvrucht.
VERTICAAL: 1 schraperig, gierig
man, 2 telwoord, 3 de naam onbekend,
4 heimwee, 6 voorzetsel, 7 schaakstuk
je, 10 middelbare leeftijd, 14 vloeistof,
15 deel van het gelaat, 17 binnen, 18
vogel, 19 mand, 20 groot vertrek, 22
spil, 23 oppervlaktemaat, 25 slede, 27
eerst komende.
Oplossing vorige puzzel
Voorzichtig, getal, lorrie, Engels,
stobbe, etiket, terrein, neger, robijn,
nette oever, rekel, laks, soezen, nevel,
les, sap, poker.
ZEKER, BEVER, RAKET, ROZIJN.
et Ned. Theolo
gisch Tijdschrift
bevat een „me
dische beschouwing
over de apostel Pau
lus", geschreven door
dr. J. E. Schulte, arts
te Maastricht. Vol
gens deze dokter
leeft bij sommigen de
gedachte, dat Paulus
een ietwat ziekelijke
figuur was, althans
menigmaal met ziek
ten te kampen had.
Ja, er zijn bij Paulus
zelfs een groot aantal
ziekten „vastgesteld"
d.w.z. opgemaakt op
grond van feiten of...
ondanks feiten. Dr.
Schulte noemt er
twintig, waaronder
allerlei afwijkingen
van het zenuwstelsel,
aandoeningen van
zintuigs- en bewe
gingsorganen enz
Men baseert deze
ziekte-theorieën voor
namelijk op de teksten
Galaten 4 13, waarin
Paulus het heeft over
de zwakheid van zijn
vlees en 2 Cor. 12 7,
de bekende tekst over
de doorn in het vlees.
Dr. Schulte meent, dat
de „zwakheid des vle-
ses" alleen maar over
drachtelijk bedoeld kan
zijn. Het begrip „ziek
te" omschrijft hij als
een minus-toestand, 'n
Medische
beschouwing
over de apostel
belemmering van leven
en werken, een stoor
nis in het welbevinden.
Ziekte leidt dus tot
daling van het presta
tievermogen en van het
gezondheidsbesef. Bij
Paulus is daarvan noch
lichamelijk noch psy
chisch iets te bespeu
ren. Integendeel, op
grond van zijn gewel
dige lichamelijke en
geestelijke verrichtin
gen zou men zeggen,
dat hij over een meer
dan gemiddeld presta
tievermogen beschikte.
Van zwakheid kan dus
geen sprake zijn.
Bij de doorn in het
vlees heeft men wel
gedacht aan nierstenen
of ischias. Ook is Pau
lus meermalen als een
epilepticus beschreven.
Wat er op de weg naar
Damascus gebeurde zou
dan een „toeval" ge
weest zijn. Dr. Schulte
mist echter bij Paulus
alle epileptische trek
ken. De doorn in het
vlees zal men dan wel
anders moeten verkla
ren. Iemand, die zoveel
weerstand biedt tegen
belagende invloeden,
moet wel gezond zijn,
concludeert de Maas
trichtse arts. Trouwens,
als hij een ziekelijke
persoonlijkheid was,
zou Lucas de medicijn
meester, die hem lange
tijd begeleidde, daar
dan geen melding van
gemaakt hebben? „De
bij Paulus vastgestelde
ziekten kunnen voor 't
geneeskundig oordeel
géén stand honden",
besluit dr. Schulte.