Noem een Ier nooit Engelsman
GODS DIENST
w elke bezwaren heeft de Heiland eigenlijk
niet welkom in Denemarken
W'
Ontwikkeling
Ontspanning
Gezelligheid
Bevolking van Ierland spreekt de taal
van het land niet
ij;
GEVORMD DOOR BACH
EN JAN ZWART
't Zeenwsch Weekend
Vrijheid en armoede...
(Speciale correspondentie).
ERLAND het grote eiland, dat tot het Britse Wereldrijk behoort,
maar dat niets van Engeland wil weten is een merkwaardig land.
Het is, met enige overdrijving gezegd: een doodarm land, een uit
stervend volk en een onrustig oord met „ondergrondse" strijders
tegen Engeland.
De laatste maanden heeft men telkens weer kunnen lezen van
Ierse aanvallen op Engelse politieposten, waarbij zelfs politiemannen
en Ierse verzetsstrijders gedood werden.
hotels, waar men alleen mannen ziet
nOrme emiyraxie zitten, die hier vooral bier drinken.
Ierland is in twee stukken verdeeld: ^P^11 is ook' dat deze gelegenheden
in de (grote) republiek Ierland en in
het (kleine) Britse Noord-Ierland. De
bevolking is dun gezaaid bijna 414
miljoen inwoners op een gebied, waar
op in Nederland ruim tweemaal zoveel
mensen wonen.
Verder is er een enorm verschil tus
sen de protestantse Noord-Ieren en de
r.-k. Zuid-Ieren. Deze laatste vormen
een volkomen zelfstandige republiek
in het Britse Gemenebest. Toen het
Britse wereldrijk in 1940 de oorlog in
ging, deed de Vrijstaat Ierland niet
mee dat kon het doen als zelfstan
dige natie.
Dit Ierland kent het zgn. Ierse Re
publikeinse leger een geheime, on
dergrondse verzetsgroep van een paar
duizend jongemannen, die vinden dat
Noord-Ierland bij Zuid-Ierland moet
worden ingelijfd.
De Ierse regering Iaat deze parti-
cnliere militaire organisatie ooglui
kend toe; ondanks het „ondergronds"
karakter ziet men de gewapende leden
ervan echter In uniform op straat lo
pen!
Maar „officieel" houdt de Ierse re
gering zich op een afstand van dit ver
zetsleger, vooral, sinds het de laatste
tijd de grenzen van Noord-Ierland
(ook wel Ulster geheten) overschrijdt
en aanvallen doet op Britse politie
posten en zelfs op Britse kazernes,
waarbij bloed vloeit en waardoor de
verhouding met Engeland verslechtert.
Grensincidenten
Engeland heeft versterkingen naar
de grenzen van Ulster moeten zenden
om het drieste optreden van de Ierse
gewapende benden tegen te gaan. Het
Is zo: de Ieren zouden Ulster (Noord-
Ierland) wel graag by hun land in
lijven; maar noch de Noord-Ieren,
noch de Engelsen willen daar iets van
weten. Daar is in de eerste plaats het
religieuze verschil: de Noord-Ieren be
horen tot de (protestantse) presbyte
riaanse kerk, de Zuid-Ieren tot de ka
tholieke kerk. Dit verschil in geestelijk
klimaat maakt een vereniging al on
mogelijk. Maar dan is er ook nog een
groot verschil in volksaard. De bewon-
ners van Ulster zijn veelal van Schot
se voorouders; het volkskarakter en de
zeden en gewoonten hier herinneren
meer aan Schotland dan aan Engeland
of Zuid-Ierland.
Steeds minder inwoners
Terwijl overal in de wereld de be
volking toeneemt, ziet men in Ierland
het vreemde verschijnsel, dat daar de
laatste vijf jaren de bevolking minder
wordt, ondanks een behoorlijk geboor
te-overschot! Dat komt door de emi
gratie.
Elk jaar trekken massa's arme Ieren
kantoor een formulier haalt, ziet on
bekende schrifttekens en een onbe
kende taal: het Gallisch. Sinds Ierland
in 1916, na een opstand tegen Enge
land een zelfstandige staat is gewor
den, heeft het om de vervreemding
van Engeland te bevorderen een
eigen taal ingevoerd: het Gallisch dia
lect.
Moeilijke taal
Maar er is nog geen sprake van dat
Ieren deze moeilijke taal kennen en
gebruiken. Iedereen spreekt en schrijft
nog Engels, zij het met een bepaald
Iers accent. En de Gallische postfor-
mulieren bevatten dan ook stuk voor
stuk in kleine letters de Engelse ver
taling er onder gedrukt.
Geestelijk en sociaal leven de leren
Grillig maaT mooi is de kust nan
het Ierse eiland.
nog in de vorige eeuw vandaar de
scherpe, vijandige verhouding tussen
het protestantse Noorden en het r..-k.
Zuiden, de armoede en de goedkope
werkkrachten, de emigratie op grote
schaal, en ookde late huwelijken.
Late huwelijk
De maatschappelijke verhoudingen
brengen mee, vooral in de Vrijstaat
Ierland, dat men vaak al over de veer
tig is, alvorens aan trouwen te kunnen
denken.
De auto's, tranms, vliegtuigen en
fabrieken, kortom, al deze dingen van
onze moderne tijd, ziet men in Ierland
ook. Maar de toestanden zijn hier be
slist achterlijker, vergeleken bij de
meeste Westeuropese landen.
Engelsman is vreemdeling
Eén facet hebben Noord- en
Zuid-Ieren gemeen: zij willen on
der geen beding Engelsen worden
genoemd. Een Engelsman is zowel
in Belfast (hoofdstad van Noord-
Ierland) als in Dublin (hoofdstad
Vrijstaat Ierland) een vreemde
ling. En ook Noord-Ierland, dat
nog bij Engeland hoort, heeft niet
temin wat zijn interne aangelegen
heden betreft, een eigen parle
ment en volledig zelfbestuur.
GEEN GODSDIENST
Maakt het huis mijns Vaders niet tot een verkoophuis.
Joh. 2:16b.
tegen dat kopen en
verkopen op het tempelplein?
Die verkopers van dieren zorgden er voor dat de mensen de ver
plichte offers konden brengen in de tempel.
En die geldmensen zaten er niet om een dubbeltje kerkcenten te
wisselen. Zij verschaften de tempelgangers het Joods geld, dat alleen
in de schatkist mocht worden gedaan. Wat kan de Heiland hier nu op
tegen hebben; het gebeurt toch voor een goed doel, het bevordert de
eredienst.
Wat de Heiland op dit marktgedoe tegen heeft? Alleen het ene:
dat de tempel zo niet de plaats wordt, waar een ziel stil kan worden
voor God; stil tot God; met de stilte van een bevend ontzag, dat knielt
in het stof, met de stilte van een gelovig opzien tot God; O, God, tot
V hef ik mijn ziel op.
De Heiland ziet, in dit kopen en verkopen, dit loven en bieden haast
tot in de tempel, een beeld van het joodse godsdienstige leven.
Dat is haast een handeltje willen doen met God.
Zij betalen zoveel en zoveel, en dan zal God er zeker ook iets voor
terug willen doen.
Wat is het bezwaar van de Heiland?
Bij alle godsdienstigheid is er geen dienst van God, van God zelf om
Hem zelf. We weten het ook uit allerlei andere plaatsen in de evan-
gelieën: de Heiland keert zich niet alleen tegen goddeloosheid, de Hei
land keert zich nog veel meer tegen alle godsdienstigheid die geen
ware dienst van God is. Godsdienst waarin het ons toch nog, hoe hei
melijk of vromelijk, om ons zelf te doen is en niet om God zelf, om
Hem zelf.
Here, V zoek ik, naar U dorst ik!
De Heiland heeft deze ene ware Dienst van God gedaan.
De mensen keren zich tegen deze Jezus, de discipelen zien het met
vrees en beven aankomen.
Er is ook een andere mogelijkheid. Dat we verontrust ook juist over
onze godsdienstigheid en kerkelijkheid, waaraan niet zoveel ontbreekt
misschien, waar wel het ene, het eigenlijke, ons bekeren tot die Ene
die de dienst, de ware dienst van God, heeft gedaan, ook tot de dood
getrouw.
Deze Heiland zó, in diep ootmoedig ontzag en blij vertrouwen ge
loven, dat is iets van de ware Gods dienst.
Afgevaardigden van Russische kerken
Reeds geruime tijd geleden
hadden de lutherse bisschop
pen van Denemarken het plan
om een delegatie van de Russische
kerk uit te nodigen voor een be
zoek aan Denemarken. Zij hebben
thans besloten deze invitatie niet
:e zenden.
Door het centrum van Dublin, de
hoofdstad van de republiek Ier
land, stroomt de rivier de Liffey.
Met de brede wegen aan beide
zijden maakt de rivier een groot
se indruk.
vaak bij verordening slechts enkele,
bepaalde uren per dag geopend zijn.
De Vrijstaat Ierland kent nog iets
bijzonders: zijn taal. Wie op het post
Artistieke aanleg van
Prinses Beatrix
it een publikatie van de heer A. R.
Kleyn in „Gens Nostra", het maand
blad van de Nederlandse Genealogische
Vereniging, blijkt dat prinses Beatrix
haar artistieke aanleg niet slechts heeft
van moederszijde (prinses Wilhelmina, de
grootmoeder en prinses Wilhelmina van
Pruisen, de eerste gemalin van koning
Willem I). Het blad heeft n.l. in zijn laats
te aflevering een stamboom opgenomen
van de Spaanse schilder Velasquez, Deze
stamboom eindigt bij de ouders van prins
Bernhard, zodat prinses Beatrix dus van
vaderskant van de beroemde Spaanse
meester afstamt.
De grotendeels vervallen burcht in de graafschap Tipperary, eer
tijds een machtig slot.
naar verre landen, om daar een beter
bestaan te zoeken. De beter gesitueer
de huisvrouw in de vrijstaat Ierland
heeft vaak twee, soms meer dienst
meisjes. De armoede en het gebrek aan
werkgelegenheid heeft in dit land nl.
nog géén hul;-in-de-huishouding-
vraagstuk doen ontstaan, zoals in alle
overige, welvarender landen! Het toe
risme in dit land is goedkoop; een pri
ma maaltijd en goede huisvesting in
hotels of pensions eveneens. Maar het
goede eten het vele personeel, dat
hier zo goedkoop te krijgen is, heeft
een nare bijsmaak: arbeiders en onder
nemers worden hier onderbetaald.
Niettemin is Dublin, de hoofdstad
van de Vrijstaat Ierland, een gezellige
en mooie stad, met haast de Franse
sfeer van Parijs: iedereen schijnt hier
opgewekt, overal schitteren 's avonds
de lichtreclames en ziet men uitgaand
publiek. Merkwaardig zijn hier de vele
café's met het opschrift: „Gentlemen
only" „alleen voor heren". Het zijn
Feike Asma
Nederlands populairste
en meest gekritiseerde organist
„Je moet bezeten zijn
van de muziek"
anneer u de naam Feike
Asma hoort, denkt u direct
aan toccata's en fuga's, aan
Bach en Jan Zwart. Beiden vorm
den Feike Asma tot wat hij nu is:
een der bekendste organisten van
Nederland. Natuurlijk is dat niet
altijd zo geweest: ook Feike Asma
heeft de moeilijke weg moeten gaan
die voor iedere musicus als de enige
openstaat. De voorwaarde tot sla
gen luidt: laat zien wat Je waard
bent, maar blijf jezelf!
Feike Asma heeft hieraan vol
daan. Hij heeft duizenden muziek
liefhebbers van zijn spel laten ge
nieten, en nog steeds neemt hij u
mee naar die wondere wereld van
kleuren en klanken. Als de handen
van de organist de toetsen beroe
ren, gaat het orgel leven. Het kan
beurtelings jubelen en juichen, of
snikken. De melodie kan hoog uit
zingen of in de diepte de toon aan
geven. En de luisteraar die stilletjes
beneden in de kerk de muziek
ondergaat, wordt er door gesterkt.
Feike Asma is volkomen zichzelf
gebleven. Hij heeft in zijn leven veel
tegenstand ondervonden, en wel in
het bijzonder omdat hij zijn opleiding
van Jan Zwart ontving. Zelf denkt
hij er met de beste herinneringen
aan terug en het is dan ook geen
wonder dat Feike Asma als de Zwart-
vertolker genoemd wordt. Ieder jaar
wordt op 13 juli Jan Zwart herdacht
en dan speelt Feike de composities
van zijn leermeester, ook de zo be
kende psalmbewerkingen o.a. van
psalm 33, 146, of 84Dit jaar komt
een plaat in de handel, waarop bijna
AVONDGEBED
Als ik mijn ogen sluiten
en mijn leden uitstrekken zal,
wat is mij dan nog buiten
dan een zwijgend heelal
waarin ik zink en verloren
vervloei tot een slaap zonder droom,
er is geen stilte te horen,
er is slechts de eeuwige stroom
waar ik weetloos op voort wordt gedreven
Heer, zie mij dan, zie mij en roep,
roep mij weer wakker tot leven
hier weer terug of bij U.
C. VERMEER.
Uit: „Ontmoeting".
Uitg.: Bosch en Keuning, Baarn.
alle werken van Jan Zwart, een kerk-
suite en koraalbewerkingen staan. De
speeltijd is circa anderhalf uur!
Waar Feike Asma zijn succes aan te
danken heeftAan de Jan de Zwart-
vertolkingen enaan hard werken.
Minstens enkele uren per dag wordt
er gestudeerd. Zijn grote liefde is Bach,
van wie hij praktisch alle werken
speelt. Dat begon al met z'n negende
jaar, toen hij zijn eerste concert gaf.
Op het programma stond nl. ook Bachs
bekende toccata en fuga in d moll!
Eigenlijk speelde Feike al toen hij
vijf jaar was. Voor die tijd speelde hij
in gedachten, met behulp van een
blokkendoos en een oude kapstok,
die hij ijverig betrommelde. Wat moet
het een feest voor hem geweest zijn,
toen hij voor het eerst met zijn vader
mee naar het orgel mocht. Vader
Asma was organist in de Gereformeer
de Kerk in Den Helder, en hij was
het die zijn vijfjarige zoon de eerste
schreden in de muziekwereld deed
zetten. Het eerste concert was dus wel
een glanspunt in het leven van de
familie Asma!
Inspiratie.
De lagere schooljaren gingen voor
bij. Feike bezocht nu de mulo en
kreeg een andere leermeester in de
muziek. Tien jaar lang heeft hij de
lessen van Jan Zwart gevolgd, de
school van Zwart boeide hem meer
dan het Conservatorium. Wat hem
in de persoon van Jan Zwart aan
trok, was diens grote inspiratie en
levendigheid.
„Hij legde zijn hart in de muziek",
zegt Feike Asma. Zwarts koraal
bewerkingen zijn geestdriftig, terwijl
volgens de tegenwoordige opvatting
een stijlvol koraal alleen met drie
klanken en omkeringen geharmoni
seerd mag worden. Men noemt Zwarts
composities sentimenteel en acht de
orgelsonaten van Guilmant en Widor
voor het orgel ongeschikt. Hij heeft
een grote bewondering voor de sym
fonieën van Widor, waarbij hij tussen
haakjes als anecdote het volgende
vertelt. In 1937 speelde Asma voor de
radio een van Widor's symfonieën. De
bejaarde Franse componist, enthou
siast, schreef naar de vertolker en
betuigde zijn hartelijke instemming...
Met evenveel genoegen speelt Feike
Asma de orgelwerken van Hendrik
Andriessen, Jacob Bijster en George
Stam, maar voor alles blijft het Bach,
de componisten voor Bach en daar
naast Cesar Franck, Widor en Handel.
Concerten.
In 1925 werd Asma benoemd als or
ganist in de Gereformeerde Kerk in
Den Helder, in 1933 in de Hooglandse
Kerk in Leiden en in 1943 in de Lu
therse Kerk in Den Haag. Tot 1944 gaf
hij meer dan 2000 concerten, en tot he
den zijn het er meer dan 4000. Momen
teel geeft hij 200 uitvoeringen per jaar,
door geheel Nederland. Daarnaast zijn
er de opnamen voor de radio en de
platen, de zomerconcerten, waarvan in
tien jaar tijds het aantal meer dan 1500
is en tenslotte de kerstconcerten.
Tweede Kerstdag trekken er zeker
drieduizend mensen naar de Oude
Kerk in Amsterdam, met dekens ge
wapend. Hoe graag wordt er geluis
terd naar de bewerkingen van de
kerstliederen!
Feike Asma is vrijwel uitsluitend
solist. Hij heeft één leerling en hij
ziet veel in deze Wim van der Panne,
maar verder voelt hij niet veel voor
lesgeven. Liever dirigeert hij; in Den
Haag en Scheveningen werkt hij vol
animo met zijn koor. Niet voor niets
trekt hem het dirigentschap, indertijd
heeft hij een poos onder leiding van
Eduard Flipse gewerkt, de dirigent
van het Rotterdams Philharmonisch
Orkest. Bij Jan Zwart heeft hij leren
spelen. Bij Flipse leren musiceren.
„Je moet bezeten zijn van de muziek",
zegt Feike Asma. „En dan doet het
er niet toe door welk instrument deze
vertolkt wordt."
Of Feike Asma ook wel eens in het
buitenland speelde? Zeker. De toe
hoorders in de St. Mark in Londen
waren zeer enthousiast over het con
cert. Zelfs heeft Asma contact ge
kregen met twee Amerikaanse orga
nisten, n.l. Richard M. Gayhrt, Van
de First Prestbyterian Church in To-
peka, en Richard J. Helms van de
Second Presbyterian Church in Kan
sas-City. Deze beide musici komen
gedurende enkele weken naar Hol
land om bij Feike een orgelcursus te
volgen.
Maar er is toch wel een brief naar Mos
kou gegaan. In dit schrijven heeft bis
schop dr. H. Fuglsang-Damgaard van Ko
penhagen, mede uit naam van bisschop
E. Jensen van Aalborg, een beroep gedaan
op de patriarch van Moskou om „in de
naam van Christus zijn grote geestelijke
invloed aan te wenden om de vrijheid van
het Hongaarse volk te verzekeren en een
rechtvaardige vrede tot stand te bren
gen, opdat een eind wordt gemaakt aan
het lijden van dit volk".
De brief ging uit van deze bisschoppen
omdat zij vorig jaar deel uitmaakten van
een delegatie der Deense kerk, die Mos
kou bezocht. Naar bisschop Fuglsang-
Damgaard in een interview met het Kris-
teligt Dagbladet verklaarde, hebben de
gebeurtenissen achter het IJzeren Gordijn
het bijna onmogelijk gemaakt om het con
tact met de kerken aldaar te bewaren,
„Maar ik gevoel dat wij zorgvuldig da
nieuwe situatie moeten nagaan en dienen
te zoeken naar een beslissing, die op da
lange duur juist is".
Terloops herinnerde de interviewer aan
de kritiek, die men in Denemarken had
geuit op het bezoek van de bisschoppen
aan Moskou, vorig jaar. Maar Fuglsang-
Damgaard wees deze kritiek af. Het was
juist, dat dit bezoek plaats vond, zei hij.
„De Russische kerk kan alleen blijven
voortbestaan als zij de nodige geestelijke
kracht heeft, en daarom moeten wij voor
haar blijven bidden en de gemeenschap
niet loslaten".
Maar acht u het mogelijk, dat een kerk
zich zodanig met het godlozenregime ver
enigt, dat elk contact daarmee zinloos
is? vroeg men de bisschop. „Ik geloof
wel dat dit mogelijk is, maar zie niet in
dat dit reeds het geval zou zijn met de
Russische kerk", antwoordde Fuglsang-
Damgaard.
Zeldzaam getijdenboek
geveild
Deze week is een zeldzaam 15e-eeuwi
monnikenhandschrift een getijdenboek
uit Rouaan, op de veiling van het inter
nationaal antiquariaat te Amsterdam voor
13.500 gulden verkocht. De nieuwe eige
naar wordt onbekend gehouden. Een
Chinees bankbiljet uit 1375, als type reeds
beschreven door Marco Polo, bracht 310
gulden op. 3500 gulden werd betaald voor
een 16e eeuws magische kalender. In to
taal zijn 442 zeldzame boekwerken onder
de hamer gekomen.
