Heksenprocessen: een uitvinding
van paus Innocentius
Eerst liturgie, dan dogmatiek
Duizenden onschuldige vrouwen gemarteld
PUZZLE
Folterwerktuigen
om 'bekentenissen'
af te dwingen
Toekomstmuziek voor de lente
Maakt de leer hard en de liturgie zacht?
Neuwe luchtbasis in
West-Duitsland
Voetzoeker gevonden
in.... (les melk
UIT DE KERKEN
B.e'ioepingHve'ik (2)
DE LETTERS
Duitse deviezenreserve
gestegen
VvoA en tegen gehangen
Spoorwegstaking in Canada
geëindigd
Maandag 14 januari 1957
ZEEUWSCH DAGBLAD
pagina 5
Twee heksen uit Veere ver
brand, hebben we in het vorige
artikel gelezen. Dat is bijna
400 jaar geleden. Zijn ze uitge
storven? Of hebben werkelijke
heksen misschien nooit bestaan of
alleen maar in de verbeelding van
bijgelovige mensen? En is er in
onze moderne tijd geen bijgeloof
meer?
Het is al een oud bijgeloof, dat voor
al vrouwen werden aangezocht als
bondgenoten van de Boze. Voor velen
was vroeger de vrouw een minder
waardig schepsel. Was Adam niet eerst
geschapen, daarna Eva (waar men de
Bijbel al niet voor gebruikt!). Volgens
sommigen was Eva genomen uit een
kromme rib van Adam, zodat van een
vrouw niet veel goeds en rechts te
verwachten was
Meestal zocht de duivel als zijn vrou
welijke bondgenoten geen frisse jonge
meisjes, maar oude vrouwtjes, uitge
teerd en verschrompeld.
Hadden ze haar ziel aan hem ver
kocht en waren ze in 't verbond op
genomen, dan leerde hij haar de to-
verzalf maken, waarvoor verschillen
de procedé's waren.
Besmeerden ze zich met deze
heksenzalf, dan konden ze op een
bezemsteel de schoorsteen uitvlie
gen en zich met haar meester ver
enigen om feest te vieren. Dit ge
beurde vrijdagnacht. Dan verlieten
ze haar huizen om de volgende dag
de heksensabbath te vieren.
Men at en dronk, danste en zong,
boeleerde zelfs met de duivel, vooral
in de Wlapurgisnacht, op de eerste dag
van mei, de grote feestdag van de to
verkollen.
Ce toverzalf had ook de kracht de
heksen te veranderen in katten, pad
den, kraaien, vleermuizen en nog veel
meer andere dieren. Uit het vorige ar
tikel hebben we gezien, dat men er
storm op zee mee kon verwekken en
zelfs schepen laten vergaan en er de
menden ongelukkig door kon maken.
Heksenprocessen
Vroeger geloofde men dit soort ver
halen inderdaad. En men ging de hek
sen pijnigen en martelen en zoals we
gezien hebben ook om het leven bren
gen. Ontzettend veel is er geleden
door totaal onschuldige vrouwen. Voor
al toen men de heksenprocessen in
voerde.
Paus Innocentius is hiermee begon
nen in 1484. Toen verscheen de pause
lijke bul, waarin bevolen werd de hek
en voor de rechtbank te brengen en
aar „goddeloze gruwelstukken" nauw-
eurig te onderzoeken.
Volgens deze pauselijke bul ver
waarloosden ze haar eigen zaligheid
en vielen ze van het ware geloof af;
ze gingen vleselijk met de duivel om;
ze konden de verlossing der zwangere
vrouwen, het jongen van het vee, de
vruchtbaarheid der aarde beletten en
alles bederven; ze konden mensen en
dieren met smarten en ellenden pijni
gen; de huwelijkszegen onmogelijk
maken, enz.
In haast alle landen begonnen de
processen en duizenden (ik las zelfs:
miljoen) onschuldige mensen, meest
oude vrouwtjes, zijn ter dood ge
bracht.
Niemand was eigenlijk meer veilig.
Wie een lichaamsgebrek (een bochel
b.v.) had werd met de vinger nage
wezen en waarschuwend zei men te
gen elkaar: wacht u voor de geteken-
den! Een litteken of moedervlek gold
als een teken van de duivel.
In de kerken werd een kist ge
plaatst, waarin men aanklachten
kon deponeren, zonder dat men
zich als aanklager bekend behoef
de te maken. Door deze anonieme
beschuldigingen kon men zich ge
makkelijk van zijn vijanden ont
doen.
Voor de rechtbank
Natuurlijk ontkenden de beschuldig
den, als ze voor de rechters stonden.
Omdat ze onschuldig waren. Wie gaat
nu bekennen, dat hij (zij) schuldig is
aan storm, hagelslag, pest, ziekte on
der het vee of slechte oogst?
Maar dan wisten de rechters wel
raad, dan was er de pijnbank nog. De
duimschroeven werden aangezet, het
lichaam uitgerekt, de ledematen ver
vormd en verwrongen. Dan gebeurde
het wel, dat volkomen onschuldigen
„schuld" bekenden en beweerden de
gekste dingen gedaan te hebben, al
leen maar om van de pijnbank ver
lost te worden. Zo'n „schuldige" werd
dan hij had toch zelf bekend?
veroordeeld.
Wie kalm bleef onder de martelin
gen, was ook schuldig. Want die kalm
te was het bewijs dat men in ver
binding stond met de duivel, die
kracht en hulp gaf!
Men had ook nog andere middelen
van onderzoek. Bij de vuurproef moest
een zogenaamde heks een gloeiende
bout negen schreden wegdragen.
Was aan de brandwonde iets buiten
gewoons te zien, dan was men schul
dig, had de genezing een gewoon ver
loop, dan was dit een bewijs van on
schuld.
Pasten de rechters de waterproef
toe, dan werden de duimen kruiswijs
vastgebonden aan de grote tenen en
zj werd iemand met een touw te wa
ter gelaten. Bleef men drijven, dan
toas men schuldig, zonk men, dan was
men geen heks maar een gewoon mens.
Hierbij hing veel af van de rechters,
van hun manier om aan het touw te
trekken of het te laten vieren, 't Zal
in 1823 wel voor de laatste maal ge
weest zijn (te Delden), dat deze proef
werd toegepast. Een vrouw, van tove
rij beschuldigd, vroeg er zelf om. Ze
werd onschuldig bevonden en won zo
doende haar goede naam terug.
L. v. W.
in de Lutherse Wereldfederatie heeft
opgeroepen.
Ook mej. mr. S. M. Holsteyn, secre
taresse van de Ned. Oecumenische
Raad, heeft ter conferentie het woord
gevoerd. Zij gaf een goed gedocu
menteerd verslag van de conferentie
der World Presbyterian Alliance te
Emden.
Tijdens de conferentie heeft men
ook „liturgie bedreven" en wel in het
middaggebed, geleid door dr. G. W.
Oberman. Voor velen was het een
vreugde om dr. Oberman, die naast
prof. dr. G. van der Leeuw een pro
motor is geweest van dt liturgische
vereniging, weer eens mee te maken.
Door zwakke gezondheid heeft hij
zich al jaren teruggetrokken uit het
actieve kerkelijk leven.
VANDAAG EENS
KRUISWOORDRAADSEL
HORIZONTAAL: 1 Eiwitpraeparaat,
9 rijtuig, 10 water in Friesland, 12 kraan,
13 met name, 14 kledingstuk, 16 uitroep
van afkeer, 17 kleur, 18 lichtende kring
om zon of maan, 19 rivier in Polen, 20
midden, 21 geneesheer, 22 schrijfgereed
schap, 23 bijwoord, 24 strijdperk, 26 noten
boom.
VERTICAAL: 2 Maanstand, 3 daarna,
4 rijstbrandewijn, 5 hoogste punt, 6 be
staat, 7 fabelachtig dier, 8 niet vrij, 11
uitbouw, 13 metalen ring, 15 ijzerhouden
de grond, 16 onderdompeling, 18 kleur-
middel, 20 poeder, 22 voorkeur, 24 ver
buiging van het werkwoord eten, 25 rivier
C. >-s.sing vorige puzzel
HORIZONTAAL: 1 Brandglas, 8 lee,
9 alk, 10 A.P., 12 eb, 13 nop, 15 gein, 16
ruïne, 19 rein, 20 lat, 23 ml, 25 re, 26 Eli,
28 kil, 30 boekanier.
VERTICAAL: 1 Blank, 2 al, 3 net, 4 de,
5 labiel, 6 al, 7 ski, 11 Po, 12 een, 14 pre
mie, 15 gin, 17 uil, 18 steur, 21 ar, 22 web,
24 min, 27 L.O., 28 ka, 29 11.
Heigeen de kerken scheidi is maar klein"
(Van onze kerknieuwsredacteur).
UTRECHT, 12 jan. „Liturgie
kan verenigen wat dogmatisch en
organisatorisch in onze kerken ge
scheiden is". Dit verklaarde prof.
dr. J. N. Bakhuizen van den Brink
uit Leiden op de te Utrecht ge
houden jaarlijkse conferentie der
Liturgische Vereniging in de Ned.
Herv. Kerk.
De hoogleraar herinnerde eraan,
dat het gescheiden avondmaal-
vieren, zoals dit bijvoorbeeld ge
beurt in de grote vergaderingen
van de Wereldraad van Kerken
door veel deelnemers als een pijn
lijke ervaring wordt gevoeld.
Zijn wij dan als 20ste-eeuwers zo
sentimenteel geworden, vroeg hij. En
hij voegde er aan toe: „Misschien is
het wel waar, dat liturgie zacht
maakt, maar dat de leer hard maakt".
Daarbij verwees de hoogleraar naar
de theologische polemieken tussen
gereformeerden en vrijgemaakten in
1944 en daarna. Die discussie
waarin het over de leer ging munt
te uit door scherpte en hardheid.
De gezamenlijke avondmaalsviering
daarentegen verbindt. Jammer ge
noeg is van deze gemeenschappelijke
beleving nog niet zoveel te bespeu
ren. De gescheidenheid tussen de
kerken blijft groot. Toch aldus
prof. Bakhuizen van den Brink
is er meer wat de kerken verbindt,
dan wat hen gescheiden houdt. Want
zij hebben allen de bijbel en zij aan-
vaarden allen de hoofdhandelingen,
die in de bijbel worden geleerd: doop
en avondmaal. Uit die ene bijbel put
ten zij toch allen de woorden voor
gebed en lof en prediking. Alleen is
de uitleg van de bijbel niet overal
gelijk. Dat verschil in uitleg heeft
geleid tot scheiding. Niettemin hield
de hoogleraar staande, dat al hetgeen
de kerken scheidt gezien op wat
ze samen nog hebben maar klein
is. Daarom bepleitte hij het op-weg-
gaan naar het éne avondmaal, dat
een bindmiddel bij uitstek is.
Consensus
In dezelfde lijn lag de aanhef van
het betoog, dat de lutherse prof. dr.
W. J. Kooiman van Amsterdam hield
over de avondmaalsconsensus tussen
lutheranen en hervormden.
Prof. Kooiman bracht in herinne
ring, dat één der ontwerpers, prof.
dr. C. W. Mönnich, dit kerkelijk stuk
een „gekke consensus" heeft genoemd,
en dat de gereformeerde hoogleraar,
dr. G. C. Berkouwer, de consensus
typeerde als een „inventaris van dis-
sensus", een register dus van punten,
waarover men van mening verschilt.
In geen enkel opzicht wilde prof.
Kooiman ontkennen, dat de consensus
een stuk is, waarin de dingen uitge
praat zijn. Hij is juist het begin voor
het gesprek. „Wij kunnen pas dogma
tisch met elkaar spreken als we litur
gisch elkaar gevonden hebben", ver
klaarde hij.
Daarna heeft prof. Kooiman in een
zeer uitvoerig referaat de avondmaals
leer van Luther en van Calvijn be
sproken, terwijl hij niet naliet te ver
melden welke reacties de consensus
Hier ziet u een foto van mr. W. R.
van der Sluis, de nieuw benoemde se
cretaris van de A.R. partij. Hij is in
deze functie de opvolger van prof. dr.
ir. H. van Riessen. Mr. van der Sluis
zal de eerste secretaris zijn van het
Drie lentejurken uit de collect ie van
de New Yorkse couturiers: v.l.n.r. een
geklede japon van vloeiende chiffon
met een satijnen cape-je (de grote
mode in Amerika), dat tot het mid
denrif reikt en de slanke taille accen
tueert: een ontwerp van Karen Start,
die eveneens het middenste jurkje ont
wierp: veel eenvoudiger wollen mid
dagjurkje met een driekwart mouw,
die nog steeds geen terrein schijnt te
verliezen. Rechts een wandeljurkje
met korte mouw uit de collectie Mort.
De blikvanger hier is het grappige ge
sloten pellerientjè. Het geheel is van
zijden shantung.
Kleinere breuk bij de
Poujadisten?
PARIJS, 12 jan. (AFP) De breuk
in de parlementsfractie van de Pou
jadisten schijnt minder ernstig te zijn
dan verwacht werd na de medede
ling van een Poujaditisch lid van de
Nationale Vergadering, Joan Demar
quet. Deze zei, dat 33 van de 42 Pou-
jadistische parlementsleden een nleu
we fractie zouden vormen, maar 36
hunner deelden mee, dat zij Demar-
quet niet zullen volgen.
BONN, 12 jan. (Reuter) Het
Westduitse ministerie van buitenland
se zakeri heeft bekendgemaakt, dat
West-Duitsland toegestemd heeft in
de aanleg van 29 luchtbases voor de
N.A.V.O. De bouwkosten van elk de-
r bases bedragen zestig millioen
mark. Er zijn reeds 19 vliegvelden in
gebruik.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie zullen enkele van de nieu
we bases voor eenheden van de nieu
we Westduitse luchtmacht bestemd
worden.
Verwacht wordt, dat de vliegvelden
alle tegen eind 1959 voltooid zullen
zijn.
De socialisten hebben de plannen
voor nieuwe luchtbases aangevallen.
Ook zullen er naar verwacht wordt
moeilijkheden rijzen bij de pogingen
ter verkrijging van grond voor de
vliegvelden, die elk ongeveer 100 ha.
zullen beslaan.
Centraal Comité, die zich met een vol
le dagtaak aan het secretariaat zal
wijden. Tot op dit ogenblik is de heer
van der Sluis, zoals wij gemeld heb
ben, juridisch adviseur van het C. N.
V., in welke kwaliteit hij niet alleen
het C.N.V. in juridische zaken bij
stond, doch ook speciaal belast was
met de bestudering van wetsontwer
pen. Hij was ook gezocht als docent
over arbeidsrecht in cursusvergade
ringen en neemt tot de terugkeer van
prof. De Gaay Fortman in maart a.s.
van de Uno-conferentie in New York
diens colleges over in arbeidsrecht aan
de V.U. waar.
Nu weer een voetzoeker
ZAANDAM, 11 jan. De Zaandam-
se politie heeft twee flessen melk voor
onderzoek naar de Aikmaarse keu
ringsdienst voor waren gezonden. De
ene, reeds geopende fles (zonder fa
brieksmerk) bleek een voetzoekerhuls
te bevatten, die zo gezwollen was dat
hij niet door de hals van de fles kon.
In de tweede fles, afkomstig van een
melkproduktenfabriek te Amsterdam)
zat een bolletje staniol. Deze is door
gestuurd naar de keuringsdienst voor
waren te Amsterdam.
Dit is nu binnen veertien dagen al
het vijfde onsmakelijke geval, dat
melkflessen wordt aangetroffen. Een
indrukwekkend lijstje, dat de eetlust
maar weinig bevordert: achtereind van
een muis, dood vogeltje, afgebroken
haarkam, voetzoeker, bolletje staniol.
De keuringsdiensten van waren te Am
sterdam, Arnhem en Zaandam hebben
nauwkeurige onderzoeken ingesteld.
ReAoeping.iw.eAk, (1
In het „Doopsgezind Weekblad"
heeft ds. Y. A. bezwaar gemaakt tegen
de bij de Doopsgezinden nog veel ge
bruikte methode van op beroep pre
ken. Hij zegt:
Op beroep preken is een soort van
wedstrijd houden in het mooi preken,
het is geen Evangelieverkondiging
meer, het is er êen uitwas van, zelfs
een verkrachting.
Behalve dat het erom gaat wie het
meest behaagt aan de gemeente, wat
natuurlijk nooit Evangelieverkondi
ging kan zijn, dwingt dit ook tot een
bewuste of onbewuste oneerlijkheid.
Een beroepspreek is een soort van
examen, een vergelijkend examen. En
bij de voorbereiding en bij het uit
spreken kan die examensfeer zijn in
vloed doen gelden, waardoor er een
zekere gespannenheid is, die bij de
genen, die daar gevoelig voor zijn,
sterk remmend kan werken.
Evenals bij een examen is het bij
een beroepspreek onmogelijk, dat men
in een enkel uur een gave indruk
kan krijgen van wat iémand presteert
en geven kan. Het predikantswerk is
zo veelzijdig, dat een goedgedrukte
beroepspreek nog niet een goede in
druk geeft van die predikant en om
gekeerd.
Er werden en worden dan ook heel
wat foute beroepen uitgebracht!
En daarom, hoe eerder we van het
onzinnige preken op beroep af waren
hoe beter het zou zijn.
Maar hoe kan men dan te weten
komen welke predikant men moest
beroepen? Volgens mijn mening door
informatie, wat bij het „horen" ook
meteen kan plaats hebben in de ge
meente van de te beroepen predikant,
bij ringcollega's, andere collega's,
kerkbesturen, enzovoort.
Als antwoord op wat ds. Y. A. op
merkte, schreef een andere predikant,
zich noemende „ds. X. B." in het
„Doopsgezind Weekblad", dat hij het
preken op beroep niet zo verwerpe
lijk achtte en dat hij het uitsluitend
informeren gevaarlijk vond. Ds. X. B.
gaf als zijn mening:
Vasthouden aan het stelsel van
circularisering aan allen. Niet aan
degenen, welke „men", op grond van
bepaalde, vaak echter onveilige nor
men, méént dat slechts in aanmerking
zouden komen, maar: aan allen van
Aa tot Zz. Daarna: schiften. Dan: uit
nodigen voor een preekbeurt ter ken
nismaking. Daarna: een eigen oordeel
en dan een tal vormen. Inmiddels:
zoveel mogelijk informeren, daar waar
Ons dagelijks vervolgverhaal
door Hein Kray
FRANKFORT, 12 jan (DPA) - Uit
de laatste weekstaat van de Bank
Deutscher Lander blijkt, dat de Duitse
deviezenreserves in de laatste week
van het afgelopen jaar aanuzienlijk
zijn toegenomen, nadat voordien een
zekere stilstand was ingetreden. De
goud- en deviezenreserves namen in
deze week met 112 miljoen mark toe,
zodat de reserve op 31 december j.l.
in totaal 18.06 miljard mark beliep.
Het sterkst stegen de tegoeden bij de
buitenlandse banken, welke een ver
meerdering met rond 96 miljoen mark
tot 11.0 miljard mark te zien gaven.
De goudvoorraad nam in dezelfde pe
riode toe met 8 miljoen tot 6.2 mil
jard mark.
27)
En maar bruine vingers van al die
sigaretten. Een kantoor-vent, die hèm
als fabrieksarbeider geen cent acht en
zelf te stom is om ooit een oog in
krant of boek te slaan. Nee hem
niet gezien! Als die vent met zijn
vlinderdassie en slap snorretje de kop
binnen de deur steekt, voelt Jaap al
tijd het eelt in zijn eigen knuisten en
zijn behaarde handen nog eens zo
sterk, alsof hij een brute beer is te
genover een slijmerig week dier.
Het is half tien als zijn zwager op
komt dagen.
Marie ontvangt hem veel te har
telijk.
Jaap hoort ze even smoezen in de
keuken, dan komt Harry binnen.
„Hallo, kerel, ik breng mooi weer
mee 'k Heb een fijn plannetje ge
maakt voor vandaag. Jij bent toch
ook van de partij?"
„Ik zit hier best mijn handen
hebben de hele week hard gewerkt,
nu zet ik mijn geest aan het werk.
Fijn een uurtje lezen, en dan es wat
wandelen."
„Nou, je moet het zelf weten, zwa
ger, je vrouw is tenminste wijzer. Die
is niet zo'n kniesoor als jij. Wij kun
nen de bloemetjes wel buiten zetten,
hè Riteke?"
„Wat döe je Jaap? Ga je nou mee
of niet?" vraagt zijn Vrouw ongedul
dig.
Maar als ze ziet, dat hij geen aan
stalten maakt om zich klaar, te ma
ken, wil ze er vooral niet bij hem op
aandringen. „Dan gaan we maar, Har- gint te zoeken." Wel drommel, hij is
ry? Nou dag, Jaap. Je redt je wel hè?
Ik heb in de keuken alles voor je
klaar gezet."
Haar toon is zonder hartelijkheid.
Ze geeft Jaap nog een vluchtige kus,
want haar broer mag vooral niet
merken, dat het niet helemaal koek
en ei is tussen hen beiden.
Jaap wrijft even luchtig met zijn
hand ten afscheid. Maar tot zijn eigen
ontzetting merkt hij, dat hij zijn tan
den op elkaar heeft geklemd. Op dit
ogenblik haat hij bijna zijn eigen
vrouw.
Zo gauw ze weg zijn, gaat hij er
gemakkelijk bij zitten.
Eerst de krant van gisteren nog
eens doornemen en dan een hoek.
Maar hij kan zijn gedachten er niét
goed bijhouden. Hij is te onrustig van
binnen. Hij staat op en leunt een
poosje uit het raam. In de straat is
het druk geworden. De buurt staat of
hangt bij de deuren. Radio-geschetter
klinkt op. De stem van zijn overbuur
man roept naar hem, dat hij beter doet
zijn zuur gezicht eens op z'n zondags
te scheren.
Met een klap smijt hij nijdig het
raam dicht.
Nee, in zo'n buurt als hij woont, is
nooit rust. Die moet je in de een
zaamheid zoeken.
Hij loopt de kamer rond. Eerst eens
een fijne pijp stoppen. En onder het
genot van de rook, die hij diep na
denkend inhaalt, komen zijn zenu
wen tot rust.
Dan staat hij energiek op en be-
toch in zijn eigen huis en waar kan
zijn vrouw nou toch dat boek gelaten
hebben?
Alle, mogelijke plaatsen speurt hij
nog eens terdege na. Maar nergens,
nergens een spoor van het boek.
Hij snapt er helemaal niets meer
van. En net wil hij moedeloos weer
naar zijn gemakkelijke stoel terug
gaan, als zijn voet, net als die van
zijn vrouw, tegen de verhoogde plank
aanstoot. Én als hij met zijn hand
over de vloer tast om te zien of hij
het euvel ook verhelpen kan, ontdekt
hij tot zijn grote verbazing dat de
plank omhoog kan en hij vindt het
boek van ouwe Daaf.
Met een vreemd gevoel houdt hij
het in zijn samengeklemde handen.
Maar als hij bedenkt, dat zijn eigen
vrouw hem dit gelapt heeft, wordt hij
wit van woede. Nooit had hij kunnen
denken, dat- Ria hem zoiets zou kun
nen aandoen.
Jaap fronst zijn wenkbrauwen. Gro
te rookwolken stuwt hij uit zijn pijp.
Het doet hem geen goed, om over dit
alles na te denken. Ellendige gedach
ten komen in hem op. Is het zover met
hen gekomen? Kan hij zijn vrouw niet
meer vertrouwen? Maar terwijl hij
zich zo opwindt en zelfs de gedachte
door zijn hoofd vliegt: zo'n voorval
zou je aan de drank kunnen brengen,
weet hij meteen dat zijn liefde voor
Ria niet dood is. Ze is niet slecht, maar
ze is zo opgevoed. En dan begint hij
zichzelf te beschuldigen. Zou ik haar
teveel aan haar lot hebben overgela
ten? Ben ik nou een leidsman voor
haar geweest? Je weet nooit een keus
te doen, heeft ze gezegd. Is dat waar?
Hij bekijkt zichzelf in de spiegel. Hij
ziet een strak gezicht. Is zijn kop die
van een misdadiger? Nee, dat is niet
zo. Maar kun je er dan halfheid en
slapheid op lezen? Hij meent 'n aardig
goed mensenkenner te zijn en daar
om bestudeert hij zijn gelaat aandach
tig. Dan wendt hij zich af met een
grom.
(Wordt vervolgd)
men op redelijke en redelijke gronden
verwachten mag, deskundige, be
trouwbare en vooral zo objectief mo
gelijke inlichtingen te krijgen.
Dan, nadat de zakelijke kant van
het eventuele beroep strikt-zakelijk is
behandeld en volledig zwart op wit
vastgelegd: beroepen, onder de bede
van Gods zegen. Daarna kan men
dan inderdaad verder Gods water
over Gods akker laten lopen.
Nu de Geref. Kerken er een dertig
tal gezangen bijgekregen hebben,
voorziet de heer H. Algra te Leeuwar
den in het „Gereformeerd Jongelings
blad" dit van de volgende kantteke
ning:
Het verlangen naar het vrije kerk
lied is al heel oud in onze kerken.
In 1885, toen Kuyper nog hervormd
was, heeft hij in „De Heraut" zich
tegen de gezangen verklaard.
Maar de afgescheidenen, die een
felle strijd hadden gevoerd tegen de
zogenaamde evangelische gezangen in
de Hervormde Kerk, die het merk
teken droegen van een tijd van verval
en bovendien verplicht werden op
gelegd en nog wel op een onwettige
manier, hebben herhaaldelijk gezegd,
dat zij wel graag goede kerkliederen
naast de psalmen willen zingen.
Toen Kuyper in 1885 tegen de ge
zangen schreef, was het al zestien jaar
geleden, dat „vader Brummelkamp"
zich voor vrije kerkliederen had ver
klaard. Prof. Lindeboom was reeds
als jong predikant een voorstander,
lang vóór de Doleantie en evenzo „de
oude Gispen". De jonge Brummelkamp
was voor de gezangen, omdat „aposte
len, kerkvaders, hervormers, marte
laren ons in het zingen van gezan
gen zijn voorgegaan."
Welnu, als de apostelen en de
kerkvaders, de hervormers en de
martelaren ons zijn voorgegaan, dan
is het helemaal niet zo'n groot won
der, dat ook nu vele Gereformeerden
prijs stellen op goede, schriftuurlijke,
klassieke liederen 'n de eredienst.
Daarvoor behoeven zij helemaal niet
tot de jongeren te behoren. Het heeft
met jong en oud weinig te maken.
KeAk in Tiet tüeateA
Te Amsterdam wordt elke zondag
morgen in het Victoria-theater een
dienst gehouden, die speciaal voor
buitenkerkelijken bestemd is. Ds. M,
Groenenberg vertelt er in „Hervormd
Amsterdam" als volgt over:
Och nee, het woord „dienst" is
fout. Want zo'n morgen heeft niets
met een dienst in de kerk gemeen.
Alles wat daar maar even aan her
innert, is losgelaten. Men is indertijd
begonnen met „kerkmensen" nadruk
kelijk uit deze „dienst" te weren. Men
doet dat niet meer. Dat is ook niet
nodig. Deze vorm van samenkomst
schift vanzelf de mensen uit. Mensen,
die het om een kerkdienst begonnen
is, voelen zich hier niet thuis. Het
gaat ook niet om hen, maar om de
genen, die van de kerk vervreemd
zijn. Én die komen er.
Ze zitten er gezellig' te roken, ook
onder de toespraak (waarbij bleek dat
gelukkig niet alleen dominees soms
te lang van stof zijn). Daar is muziek
die totaal geen kerkmuziek is maar
gewoon amusementsmuziek. Daar was
vooral het inleidende woord van de
leider van de commissie, de bekende
heer Aart Romijn, die voor mijn ge
voel precies de juiste toon had. En de
toon van de toespraak sloot daar even
uitstekend bij aan. Een paar honderd
mensen luisterden aandachtig. Gezon
gen werd er niet. Ook niet uit de
Bijbel gelezen. Wel werd de bood
schap doorgegeven. En een kort ge
bed besloot dat.
Ik geloof, dat het Opendeur-werk,
dat in de Victoria-bioscoop wordt ge
daan, een goede vorm heeft gevon
den. Nee kerkelijke mensen moe
ten er niet heengaan. Ook niet-kerke-
lijke niet, die toch op kerkelijke vor
men gesteld zijn.
OTTAWA, 12 jan. (Reuter). De
staking van stokers bij de Canadian
Pacific Railway is geëindigd. Dit deel
de premier Louis St. Laurent in het
parlement mede. Hij zei, dat besloten
is de geschilpunten voor te leggen
aan een commissie van drie leden. Het
voornaamste geschilpunt is de kwes
tie van tewerkstelling van stokers op
dieseltreinen. De diensten werden
vanmorgen vroeg hervat.
