Weer twee bedankjes: Roosjen (AR) weigert
de West, Prof. de Quay (KVP) binnenland
„HUN BESTE VRIENDEN ZAG IK WEGZINKEN...
Zware sneeuwval teistert
Zwitserland en Duitsland
Het wordt de Informateur niet gemakkelijk gemaakt
A.R. achten voortbestaan van depart.
Overzeese Rijksdelen schadelijk
van Australië?
Australisch Nieuw-Guinea als
zevende staat
Eén geverfde haar verraadde
Zwitserse moordenaar
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
s
WIE WORDT VICE-PREMIER
Roosjen wilde Burger
niet dwarsbomen
Kandidaten voor de
Nobel-vredesprijs
Bevolking moet zélf
uiteindelijk beslissen
Straalkacheltjes kunnen
storingen veroorzaken
Kruiningen heeft een
spoorhond
Geredde Tadeusz vertelt zijn droeve relaas:
Acht Poolse vissers omgekomen
Kapitein zwom terug en
verdween met Cyranka
iids koos
DOOR DE WERELD
Heieoor gesignaleerd
boven Nederland
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 80, Goes.
Telefoon 2488 (b.g.g. voor redactie
3987, voor adm. 2970), Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord-
Btraat 35. Tel. 2009, Tel. redactie 2347
en 3162; Vlissingen: Nieuwstraat 68,
Tel. 326; Terneuzen: Dijkstraat 26-28.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs 0,52 per week,
2,30 per maand, ƒ6,50 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Advertentieprijs 24 cent per m.m,
Rubriek Kabouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
12e Jaargang No. 3520 Wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. I. J. de Jong - Directeur: Jacq de Smit Maandag 8 okt. 1956
MINDER ZWARTKIJKERS
(Zie pag. 4)
Op- en ondergang van Zon en Maan:
Dinsdag: Zon op 6.55 u., onder 18.00
u. Maan op 12.52 u., onder 21.05 u.
Hoogwater dinsdag 9 oktober:
Vlissingen: 4.53 u. 2.12 m., 17.16 u. 2.09
m. Terneuzen: 5.26 u. 2.28 m., 17.45 u.
2.26 m. Wemeldinge: 6.38 u. 1.63 m.,
18.54 u. 1.65 m. Zierikzee: 6.19 u. 1.40
m., 18.37 u. 1.44 m.
(Van onze parlementaire redacteur).
DEN HAAG, maandagmorgen. Ook de derde A.R.-kandidaat voor het
Separtement van Overzeese Rijksdelen heeft aan de informateur mr. Burger
meegedeeld, dat hij dit aanbod niet zal aanvaarden. Deze kandidaat was mr
A. B. Roosjen, de tweede voorzitter van de A.R. partij en voorzitter van de
N.C.R.V. De informatiepoging van de heer Burger is daardoor ongetwijfeld
weer moeilijker geworden. Verder zoeken naar A.R.-kandidaten voor dit de
partement heeft geen zin, zodat de socialistische fractievoorzitter nu voor
de keus staa^. af te stevenen op een kabinet, waarin öf anti-revolutionairen
öf liberalen niet vertegenwoordigd zijn. Maar zoals bekend heeft de K.V.P.
haar medewerking aan het kabinet afhankelijk gesteld van de medewerking
van de A.R. Dat maakt de zaak voor de heer Burger niet gemakkelijker. En
het is begrijpelijk, dat hij vandaag een onderhoud heeft met prof. Romme.
Informateur Burger heeft het afgelopen weekend nog een bedankje ge
kregen. Prof. De Quay (K.V.P.) is n.l. niet bereid het departement van bin
nenlandse zaken gecombineerd met P.B.O. en Bezitsvorming te beheren. De
heer De Quay zou tevens vice-minister-president zijn.
De socialistische fractie-voorzitter is echter nog steeds van plan zijn po
gingen voort te zetten. Zou het nu met een nieuwe zetelverdeling komen?
De heer Roosjen heeft voor de mi-
nisterszetel bedankt niet omdat hij de
informatiepoging van de heer Burger
beslist wilde dwarsbomen. Integen
deel. Maar in A.R.-kring is men tot de
conclusie gekomen dat het departe
ment van Overzeese Rijksdelen niet
gehandhaafd behoort te blijven. De
anti-revolutionairen vinden het scha
delijk als dit departement blijft be
staan, omdat daardoor nog de indruk
zou kunnen worden gewekt dat er een
soort koloniale verhouding met de
West is blijven bestaan.
De behartiging van de koninkrijks
aangelegenheden behoort thuis bij het
rijkskabinet, waarin de gevolmachtig
de ministers van Suriname en de Ne
derlandse Antillen, zitting hebben. De-
OSLO, 6 okt. (A.F.P.). Dit goed-
ingelichte bron is vernomen dat 36
personen kandidaat gesteld zijn voor
de Nobelprijs voor de vrede, die op 10
december door een commissie van het
Noorse parlement zal worden toege
kend.
Op de lijst komen o.a. voor: de In
diase minister zonder portefeuille
Krisjna Menon, premier Sir Anthony
Eden, premier Nehroe van India, de
Franse staatsman Pierre Mendes Fran
ce die ook in 1955 kandidaat gesteld
was) en de secretaris-generaal van de
Ver. Naties, Dag Hammarskjoeld. Vo
rig jaar werd deze Nobelprijs toege
kend aan de V.N.-organisatie voor de
vluchtelingen.
ze koninkrijksaangelegenheden kun
nen niet door een departement van
Overzeese Rijksdelen worden afge
daan, omdat bijv. de ^departementen
van Buitenlandse Zaken en Economi
sche Zaken evengoed met de West te
maken hebben. De gevolmachtigde
ministers moeten zich voor bepaalde
zaken tot de betreffende departemen
ten kunnen wenden.
„Nieuwe stijl"
Het is wel duidelijk geworden dat
het handhaven van dit departement in
de West niet in goede aarde zou val
len. Trouwens tijdens de (in)formatie-
pogingen van de heren Drees, Romme
en Lieftinck heeft-ook het voornemen
bestaan het departement op te heffen.
Nu het Statuut met de West, dat leidde
tot het koninkrijk „nieuwe stijl" tot
stand is gekomen moet alles gedaan
worden om zelfs de schijn van een ko
loniale verhouding met de West te
vermijden.
Twee maanden geleden heeft de be-
heerschapsraad der V.N., de Australi
sche regering verzocht, een streefperi-
ode te noemen aan het eind waarvan
genoemd gebied in Nieuw-Guinea zelf
bestuur dan wel onafhankelijkheid zal
verkrijgen.
SYDNEY, 7 okt. (Reuter). De
Australische minister voor de randge
bieden heeft heden verklaard dat hij
gaarne zou zien, dat het gebied van
Australisch Nieuw-Guinea de zevende
ntaat van het Australische gemenebest
zai gaan vormen. De eindbeslissing
hierover zal echter, zeide hij, moeten
liggen bij de bevolking van Nieuw-
Guinea zelf. Hij meent, dat opneming
van het land in het Australische geme
nebest „voor ons beide een gelukkige
uitweg zal zijn" uit bepaalde bezwaren
van de huidige toestand.
Het zuidelijke gebeied van Austra
lisch Nieuw-Guinea is Australisch
grondgebied geworden in 1883 en het
noordelijke gedeelte, voormalig Duits
gebied, was na 1918 oorspronkelijk een
mandaatgebied van de toenmalige vol
kenbond. Tegenwoordig is het een be-
heerschapsgebied van de Ver. Naties,
dat door Australië wordt bestuurd.
DORDRECHT, 7 okt. In Dordrecht
heeft een groot deel van de wijk Chris-
pijn gisteravond zonder elektriciteit
gezeten. De oorzaak hiervan is volgens
het Dordtse elektriciteitsbedrijf gele
gen in het feit, (lat door het massale
gebruik van elektrische straalkachel
tjes en andere elektrische verwar
mingsapparaten kabels overbelast ge
raakt zijn.
Ook een gevolg van het branden van
ontelbare elektrische verwarmingsap
paraten is dat de netspanning aanzien
lijk daalt, hetgeen weer ongerief ver
oorzaakt voor bezitters van televisie
toestellen, waarvan soms het beeld ge
heel verdwijnt. Ook in andere plaat
sen, bv. Rotterdam en Vlaardingen,
zijn gisteren storingen geweest.
DE BILT ZEGT:
Dezelfde middagtemperaturen
Zwaarbewolkt met hoofdzakelijk in
de kuststreken af en toe wat regen,
elders enkele opklaringen.
Zwakke tot matige wind, meesten
tijds tussen noord en west. Dezelfde
middagtemperaturen als gisteren.
Mr. BURGER
....Tja, v(,at nu....
Het gaat hier voor de anti-revolu
tionairen dus zuiver om een politie
ke kwestie. En dus niet om de vraag
of de A.R. met dit departement en
met Overzeese Rijksdelen wel vol
doende aan haar trekken komt.
Nu de A.R. tegen de handhaving van
het departement van Overzeese RijkS'
delen zijn, willen zij niet de eerste ver
antwoordelijkheid dragen voor het
voortbestaan van dit departement. Als
de heer Burger en de liberale N.R.C,
dit departement wel willen laten be
staan, welnu laat Overzeese Rijksde
len dan in handen komen van socialis
ten of van liberalen, zo redeneren de
anti's.
Ook K.V.P. tegen
Vast staat wel, dat ook de K.V.P.
voor afschaffing van dit departement
is. De K.V.P. is het eens met de opvat
tingen van de West en de A.R., dat het
onmogelijk is om de West en Nieuw-
Guinea nog langer in één departement
onder te brengen.
De consulaire taak die het departe
ment van Overzeese Rijksdelen nog
vervult zal in de toekomst moeten ge
schieden door de gevolmachtigde mi
nisters Pos en Lampe. Opheffing van
het departement zal ook betekenen,
dat het onbehagen in de West over de
controle van Overzeese Rijksdelen op
de uitvoering van projecten, die mede
door Nederland worden gefinancierd,
zal verdwijn.
Een vroeg begin (brrr)
ZUERICH, 6 okt. (Reuter). De
38-jarige Zwitserse zakenman Theodor
Weber is zaterdag na een proces,
waarin de politie noch het lichaam van
de verslagene, noch een wapen als be
wijsstuk kon overleggen, wegens
moord tot levenslange gevangenisstraf
veroordeeld.
Doch de openbare aanklager had één
in dit geval doorslaggevend bewijs, nl.
-KRUININGEN, 8 okt. Op het N.S.
station te Kruiningen logeert een
- ontuurlijke hond. Zaterdagavond
glipte de mooie Ierse setter tussen
instappende reizigers van het perron
Kruiningen de trein binnen, waar
hij zich behaaglijk op een bank
neervlijde en van de warmte genoot.
De conducteur nam hem onder z'n hoe
de, hield hem bij zich tot Vlissingen,
en stuurde een telegram naar station
Kruiningen. Op de terugweg gaf hij
daar zijn verstekeling af aan de chef,
die nu op zijn beurt de hond aan de
eigenaar wil overdragen. Maar tot
hedenochtend heeft zich nog nie
mand gemeld.
Ondertussen heeft het dier de smaak
van het „Veilig, vlug, voordelig" te
pakken gekregen, want zondagmid
dag probeerde hij opnieuw een trein
binnen te glippen. Dat mislukte
echter. Zolang de eigenaar niet komt
opdagen, heeft Kruiningen een
spoorhond. Waarschijnlijk de eerste
in Nederland.
een geverfde haar, afkomstig van het
slachtoffer, de 58-jarige Oostenrijkse
handelaar in horloges, Gustav Eichen-
wald.
Hoof was het motief van de moord.
De verslagene moet een bedrag van
tussen de 115.000 en 180.000 gulden bij
zich gehad hebben, dat in handen viel
van Weber en zijn medeplichtige, de
sindsdien overleden Stuetzle.
GEREINIGD
Weber en Stuetzle hadden een auto
gehuurd. Uit getuigenverklaringen is
gebleken, dat zij de zitbank en de bak
van de auto een geverfde haar, dat
ning van Eichenwald van bloedvlek
ken hebben gereinigd.
Doch de politie vond. op de bodem
van de auto een geverfd haar, dat
overeen kwam met de overeenkomsti
ge haren, die in Eichenwalds flatwo
ning waren aangetroffen. Een elf man
sterke jury onderschreef, dat dit een
doorslaggevend bewijs was en sprak
het „schuldig" uit.
Weber had verklaard onschuldig te
zijn.
Te Aarhuus (Denemarken) is za
terdag een museum van fietsen, dat
het eerste ter wereld wordt genoemd,
geopend. Zowel de oudste als de mo
dernste rijwielen zijn hier tentoonge
steld. Men vindt er ook de fiets, waar
op koning Christiaan de tiende van
Denemarken, die in 1947 overleed,
door de straten van Kopenhagen
placht te rijden. Het rijwiel was voor
1914 speciaal voor de koning, die 1.98
meter lang was, gemaakt.
VLISSINGEN, 7 oktober. „Vier van mijn beste vrienden heb
ik voor mijn ogen zien verdrinken. En ik was niet in staat ook maar
één hand uit te steken". Moeizaam komen deze woorden uit de mond
van de Poolse visser TADEUSZ PALYSGA, 28 jaar oud, gehuwd,
vader van een dochtertje van drie en een half jaar, wanneer hij ons
te Vlissingen aan boord van de „Vittorio O", een Italiaans vracht
schip, met ijzererts onderweg van Narvik naar Triëst, het verhaal
vertelt van de ramp der Poolse logger „Cyranka".
waren. Het schip had voorts twee
luchtdichte compartimenten. Opeens
ging het schip opzij liggen, kwam te
rug, doch viel opnieuw plat. Wéér
kwam het moeizaam overeind, doch
viel opnieuw. Het bleef liggen, want
het was in een dode hoek terecht ge
komen.
Via het „skylight" slaagde men erin
het schip te verlaten. Zo snel mogelijk
trachtte men uit de'buurt van de ge
kapseisde logger te komen.
Tadeusz keek achterom en zag, hoe
zijn kapitein weer naar het schip te-
rugzwom en aan boord trachtte te
klauteren.
Op dat moment kantelde de CY
RANKA en dreef met de kiel naar bo
ven. De kapitein werd mee naar be
neden gesleurd en kwam niet meer
boven
Ongeveer vijf minuten waren toen
verlopen. Drie drenkelingen, die geen
wrakhout of iets dergelijks te pakken
konden krijgen keerden terug naar de
omgeslagen logger en klommen op de
kiel. Drie uur later werden zij gered
door de Poolse logger 'MYSIKROLIK'.
Twee anderen wisten in een losgesla
gen reddingsvlot te klauteren en wer
den eveneens door de 'MYSIKROLIK'
gered.
Uitgepnt
Tadeusz Palysga greep éérst een leeg
Een triest verhaal. In stukken en
brokken verteld door een man, die
drie uur lang in ruwe zee worstelde
met de dood. Die een kameraad, met
wie hij zijn reddingsboei deelde los
moest laten en hem zag verdrinken.
Die in drie uur tijd vier vrienden een
verschrikkelijke dood zag sterven. Die
wist, dat in de romp van het gekan
telde schip acht man zaten opgesloten.
Als ratten in de val.
Gekapseisd
Op 25 september was de „Cyrank",
een logger van 1600 ton, met nog der
tig andere Poolse loggers ter haring
vangst uitgevaren naar de Noordzee.
Donderdagmiddag, omstreeks drie
uur, toen men nog maar nauwelijks
met de visserij was begonnen, kap
seisde het schip tijdens ruwe zee.
Alles gebeurde zo snel, dat niemand
de tijd kreeg om reddinggordels te
grijpen. Dat zes man hun leven wis
ten te redden is alleen te danken
aan bliksemsnel reageren en aan
hulp, die precies op het nippertje
kwam.
Dode hoek
Tadeusz zat die donderdagmiddag
met nog enkele andere vrienden in het
vooronder te kaarten. De „Cyranka"
had nog maar vijftien maatjes haring
aan boord. Voorts nog 500 lege vaten,
die echter alle met een deksel gesloten augurkenvat. Eén hoge golf spoelde
het vat echter vol zodat hij naar iets
anders om moest zien om zich drijven
de te houden. Hij zag een reddingsboei
drijven en wist deze te bereiken, ge
lijktijdig met de messboy Aleksander
Makowski, met wie hij kort tevoren
nog had zitten kaarten. Aleksander
was spoedig uitgeput en verloor de
moed. Tadeusz heeft hem lange tijd
ondersteund totdat ook zijn krachten
het begaven in het koude water.
De kok, die in hun buurt rond
dreef,was er eveneens slecht aan toe.
Doch door steeds naar elkaar te roe-
5en trachtte men er de moed in te
ouden. Hetgeen niet gelukte, want
na ongeveer twee uur moedeloos
drijven in de ruwe zee stak de kok
zijn hand op, riep „vaarwel" en ver
dween in de diepte
Enkele ogenblikken later liet de
messboy Aleksander Makowski de boei
los en zonk eveneens de diepte in. Vier
man had Tadeusz nu binnen de drie
uur voor eigen ogen en in eigen on
middellijke nabijheid zien verdrinken.
Zelf had hij de moed ook al lang opge
geven. Maar toch kon hij zich nog
vasthouden, zij het met moeite.
Italiaanse hulp
Een kwartiertje later zagen de
schipbreukelingen twee schepen. Zij
hieven hulpgeroep aan. Het werd ge
hoord. De Poolse logger 'MYSIKRO
LIK' nam 6 man aan boord, Tadeusz
werd gered door het Italiaanse vracht
schip Vittorio 0. Hij was echter niet in
staat de toegeworpen boeien en lijnen
te grijpen of de touwladder op te klim
men. De 24-jarige matroos Landini
haalde hem uit het water en droeg
hem aan boord.
Uitgeput zakte Tadeusz aan dek in
elkaar, doch kreeg onmiddellijk een
uitstekende verzorging.
Meerdere Poolse loggers waren in
middels naderbij gekomen en met hun
zoeklichten zochten zij de zee af. Er
dreven echter géén overlevenden
meer.
Even later is de 'CYRANKA' in het
licht der Poolse schijnwerpers gezon
ken, acht man met zich mee nemend
naar de diepte...
Naar huis
De vijf geredde zeelieden bleven aan
boord van de 'MYSIKROLIK' en zul
len aan boord van het moederschip
worden gebracht. Wanneer de vangst
klaar is keren zij naar huis terug.
Tadeusz Palysga kwam zaterdag
avond met de 'Vittorio 0' in Vlissin
gen aan, waar het schip bunkerde. Ta-
reusz zal maandag direct contact opne
men met zijn consul om zo spoedig
mogelijk naar huis terug te keren.
De ondergang van de 'Cyranka' is de
tweede schipbreuk, die Tadeusz mee
maakt. In 1947 voer hij op het koop
vaardijschip 'LYCH' dat bij het Kie-
lerkanaal in de Oostzee op een mijn
liep. Toen werd hij eveneens met
moeite gered.
Geen oog dicht
Deze ramp zal Tadeusz echter
moeilijk vergeten. Sinds zijn red
ding heeft hij nog geen ogenblik
kunnen slapen. Omdat de indruk
ken die hij opdeed in het ruwe wa
ter der Noordzee té schokkend wa
ren. Omdat hij zijn vier vrienden
nóg niet kan vergeten en hun
strijd nóg steeds meemaakt. Doch
straks vaart hij opnieuw uit. Om
dat het zijn beroep is.
BERN, 7 okt. (Reuter). De
grote Sint-Bernardpas, waardoor
de weg van Zwitserland naar Ita
lië leidt, is zondag door zwarq
sneeuwval versperd. Auto's die ge*
bruik maakten van de Simplon- en
de Sint-Gotthardpas moesten ket*
tingen om de wielen aanbrengen,
Ook in het zuidelijke gedeelte van
het Zwarte Woud ondervond hei
verkeer veel overlast van sneeuw»
Op verschillende wegen liepen au*
to's vast.
B. en W. van Haarlem stellen de
raad voor het vakantiecentrum „Ton
geren" in Epe (Gld.) met inventaris el)
het aangrenzende bosgebied te kopen
voor 135.000 gld. Het komt B. en W.
wenselijk voor om over een eigen cen
trum voor de Haarlemse jeugd- en an
dere organisaties te beschikken.
Mej. Roelie Beuker uit Treebeek
(bij Heerlen) werkzaam bij de Staats
mijnen, heeft het Nederlands kampi
oenschap behaald in machineschrij-
ven. Zij haalde netto 434 aanslagen per
minuut uit haar schrijfmachine. Mej.
Beuker kreeg de Babyion-wisselbekeï
en een kofferschrijfmachine. Het was
de eerste maal dat het kampioenschap
werd behaald op een elektrischè
schrijfmachine.
Dr. Albert Sabin, hoogleraar aan
de universiteit van Cincinnati, heeft;
verklaard, dat hij een nieuw vaccin te
gen kinderverlamming gevonden
heeft, dat naar verwachting langduri
ge, mogelijk levenslange immuniteit
biedt. Het is bovendien goedkoop te
vervaardigen en kan via de mond wor
den ingenomen. Bij proeven op dieren
en mensen is het veilig gebleken en
men is nu gereed voor proefnemingen
op grote schaal. De stichting voor kin
derverlamming heeft een miljoen dol»
lar verstrekt voor de onderzoekingen
van dr. Sabin.
De bietencampagne bij de suiker»
fabriek „Wittouck" te Breda neemt op
vrjjdag 12 oktober een aanvang. De
oogstresultaten zijn door de slechte
weersomstandigheden van de afgelo
pen zomer aanmerkelijk slechter dan
het vorige jaar. Voor geheel Nederland
heeft men getaxeerd, dat de oogst 2,7
miljoen ton bieten opbrengt, dat ie
is 0,4 miljoen ton minder dan in 1958.
Ook het suikergehalte zal minder zijn
dan in 1955.
Een 41-jarige man in Waltersdorf
in Neder-Oostenrijk heeft zaterdag
zijn vrouw en zes kinderen, van wie dé
Oudste veertien jaar was, met bijlsla
gen gedood. Hij hing zich vervolgen»
op. Men kent niet de motieven voor
zijn daad.
's-GRAVENHAGE, 7 oktober.
Er is gisteravond een meteoor bo
ven Nederland waargenomen. De
Leidse sterrenwacht meldt, dat
deze meteoor een zeer heldere
omstreeks 19.15 uur enige se
conden lang zichtbaar is geweest.
In Leiden werd hij in noordelijke
richting waargenomen.
De sterrenwacht te Utrecht zal het
op prijs stellen meer gegevens over de
ze meteoor te ontvangen om te kun
nen vaststellen waar hij vandaan is ge
komen. Van belang zijn gegevens over
het tijdstip waarop het verschijnsel
zichtbaar was, over de duur van de
zichtbaarheid (in seconden), over de
richting van begin en eindpunt van de
baan en de hoogte van het begin en
eindpunt (in graden boven de hori
zon). Zo mogelijk zal men ook graag
weten hoe de baan liep ten opzichte
van de sterren, hoe de helderheid was
(in vergelijking met de avondster of
volle maan) en hoe de grootte was,
vergeleken bij de doorsnee van de vol
le maan.