3 in Europa! -ilmsysteem K' 5c +3 10c -+5 25c +8 Ontwikkeling Ontspanning Gezelligheid in Amerikaans laboratorium 2c* +3 EDERLAMD NEDERLAND NEDERLAND NEDERLAND Opstandige zenuwen 't Zeeuwsch Weekend EEUWEN KOFFIE Mysterieus bruin vocht werd volksdrank bij uitnemendheid (Van een bijzondere medewerker) (Li et was heus niet op wieltjes dat de koffie Europa binnenrolde meer dan honderd jaar was er nodig om de penetrante geuren onzer bruine drank over het continent te verspreidenMaar eer het zover was! Wantrouwen en argwaan waren sterker dan het aroma van het donker-kleurige, goor-gruine en weinig transparante vochtAssociaties aan de zwarte bakermat der Abessijnse pro vincie Kaffa, aan de gore propaganda der smoezelige Arabieren en aan de weinig transparante praktijken der Turken zullen hier. wel niet helemaal vreemd aan geweest zijn. Er is ook een zékere moed toe nodig om zo'n onbekende, min of meer mysterieuze drank te gaan slikken! Nadat men ontdekt had, dat de koffieboon zekere opwekkende ele menten in zich borg, waren er in de 15e eeuw enkele koffiehuizen in Cairo ieop.nd. Heir bleek wel veel belang stelling te bestaan voor het aromati sche vocht en van alle kanten kwam mei, opdagen oir de nieuwe drank te proberen. Spoedig was dan ook de koffie overgebracht naar meer noor delijke streken. Het zijn vooral de Arabieren geweest, die dit op hun kerfstok hebben. In enkele tientallen jaren was heel Noord-Afrika en het Midden-oosten gewonnen voor het bruine vocht. Eerst honderd jaar later drong de geur der koffie door de nauwe voort van Eu ropa: Het was voor 't eerst in Con- stantinopel, dat de donkerkleurige bonen „voet aan de grond kregen" op Europese bodem. Intussen had een Italiaans arts de koffie ontdekt, toen hij een reis maakte door Noord-Afrika. De medi cijnman had echter weinig vertrou wen in het bruine vochthet leek hem hoogstens wat als medicijn, doch verder kwam het nietDat het eens volksdrank-in-de-eerste-graad zou worden kon nog moeilijk tot dit artsenhoofd doordringen Een pientere koopman Tientallen jaren gingen er intussen voorbij zonder dat de koffie in Europa ook maar genoemd werd, ondanks het feit, dat ook een ondernemende Hol landse koopman, Pieter van den Broeke, kennis had gemaakt met de geurige drank, toen hij in Aden aan wal ging, tijdens een reis naar Indië. sen-van-samenzwering" sluiten. te doen In Frankrijk Drie jaar voordat de koffieslijterijen in Engeland verboden werden, dus in 1672, waren er ook in Marseille enkele koffiehuizen geopend. Dit was ge schied op initiatief van Lodewijk de Veertiende, die, volgens verschillende schrijvers, erg veel van koffie hield. Dank zij de Franse koning kwam er spoedig veel belangstelling voor de koffie in Frankrijk. Ook Parijs kreeg Wie kan zich hef leven voorstellen zonder koffie Toch is het deze pientere koopman geweest, die wat zag in de koffie, want door zijn toedoen werden de donker bruine bonen al heel spoedig in ons land verhandeldvoorlopig echter gingen de bonen naar de kruidenwin kel om vermalen te worden voor de geneeskunde Hoewel men dus belangstelling had voor de koffiebonen als zodanig was net niet in ons land, dat men er drank van ging maken. Dat was voor Enge land weggelegd, want in 1656 (som mige bronnen spreken van 1652), werd in Londen het eerste „Virginia- Koffee-house" geopend. Het was hier, dat de koffie tot volksdrank werd ge proclameerden de reactie bleek guns*' r- de zaken liepen best, zodat na enige tijd de koffiehuizen als pad destoelen uit de grond rezen. ■>e koffiehuizen werden al spoedig beschouwd als een plaats van sa menkomst voor Jan-Publiek, waar naast het bruine vocht ook de da gelijkse gebeurlijkheden over de lippen gingen. Het gevolg van een en ander was, dat er hier en daar opstootjes werden Veroorzaakt, waarom Karei I het raadzaam vont. in 1675 alle koffiehuizen „als-plaat- de koffie te proeven, toen een zekere Armeniër Haronthionu, die later Pas cal werd genoemd, een koffietent ging exploiteren, welke spoedig tot een koffiehuis werd omgezet. Ondanks de grote toeloop bleek dit toch te hoog gegrepen van Haronthi onu, want deze zaak ging na enige tijd failliet. Waarschijnlijk was de prijs van de koffie hier niet helemaal vreemd aan: een kopje koffie kostte toen ongeveer evenveel als een volle dige lunchI Ook ijs en gebak De draad werd echter opgenomen door een in Parijs wonende Italiaan uit Palermo, Procopio dei Coltelli, een vroegere bediende van Pascal. Hij vestigde zich in een pand aan de 1' Ancienne Comédie, no. 13. Dit huis werd zeer rijk ingericht. De vertrek ken werden versierd met grote spie gels, zachte tapijten en kristallen luchters. Procopio liet het echter niet slechts b(j koffie, men kon bij hem ook terecht voor ijs en zelfs gebakjes uit de, ook toen reeds, beroemde Franse patisserie. Het was een gezellig zitje bij Pro copio. Aan de kleine marmeren ta feltjes kon men urenlang toeven on- (Vervolg op pag. 10) Temperatuur van de Slechts een onderdeel van een seconde Tijd onibreekf om wanden van schokbuis fe verwarmen Gedurende een onderdeel van een seconde heeft in het fy sisch laboratorium van de van Universiteit van Michigan in Ann Arbor een temperatuur van 15.000 graden Celsius geheerst! Het be reikte resultaat zal ertoe bijdragen de astronomen een beter inzicht te geven in de temperaturen en de samenstelling van de sterren. Genoemde temperatuur werd opgewekt in een langwerpig appa raat, een zogenaamde schokbuis. Om een dergelijke temperatuur te produceren moet men het scheidings- vlak in de buis tussen een ruimte, waarin een gas onder uiterst lage, en een ruimte waarin een gas onder enorm hoge druk voorkomt, verbre ken. Wanneer het gas met de hoge druk in de lage-druk-ruimte binnen stroomt, wordt een krachtige schok geproduceerd, die de gehele lengte Van grote betekenis voor sterrekundigen Modern fimes Het is merkwaardig, hoe een rolprent van Charlie Chaplin, weliswaar nagesynchroniseerd, doch stammend uit de periode van de stomme film, thans nog, in 1956, in een tijdperk van 3D en cinemascopefilms, van een der gelijke grote charme en latente diepte lean zijn. „Modern Times" deze week twee maal door de CFA in de Schouwburg te Middelburg vertoond waarin op zulk een kostelijke wijze het probleem van de technisering en mechanisatie wordt aangesneden, is eigenlijk nog steeds van een verrassende, wellicht wakkerschuddende actualiteit. Chaplin schildert het toekomstbeeld van de fabrieksarbeider en het valt niet te ontkennen, dat hij, om de para dox zo volkomen mogelijk te doen zijn, lage nverf gebruikt. Hij laat zijn pu bliek het belachelijke zien van de to tale ondergeschiktheid van de mens aan de machine, van een techniek, die de mens denkt te beheersen, doch waarmee de groei van zijn beschaving geen gelijke tred heeft gehouden. De techniek beheerst de mens en het is Chaplin, die het vermogen bezit die mens treffend uit te beelden. Het is ook Chaplin, die het onder het mom van zijn mimische, fijne en schijnbaar grove grappen opneemt voor de kleine mens in nood. Chaplin onderneemt geen kruistocht tegen de opdringerige machines en de massaficatie; hij is weer de fijngevoe lige mens, die zijn vermaan kan uiten in een blijde lach. Positie, eer, hij taalt er niet naar voor hem is alleen het geluk in al zijn puurheid belangrijk, het geluk, waarvan men zelf zo vaak de schaarste bepaalt. „Modern Times" is een blijde parodie met een ernstige grondtoon. van de 3,5 meter lange buis met een snelheid van 10 tot 20 maal die van het geluid, doorloopt. Aangezien warmte een uitdrukking is van de be wegingsenergie der atomen, hereiken de in heftige beroering gebrachte gas- deeltjes in het spoor van de schok ge durende een ondeelbaar ogenblik een ongelooflijk hoge temperatuur. Deze hitte wordt voor een deel in de vorm van een helle lichtflits uit gestraald, die evenwel weer door het koude „opdringende" gas wordt gedoofd. De schokgolf is van zo kor te duur dat de tijd ontbreekt om de wanden van de buis te verwarmen. Gemeten Bij het passeren van een venstertje aan het eind van de buis wordt de snelheid van de schokgolf gemeten: daarna wordt met behulp van speciale vergelijkingen de temperatuur bere kend. Aan het eind van de buis, waar de terugstuitende golven temperatu ren bereiken, zoals die alleen in de atmosferen van de hete sterren wor den aangetroffen, worden spectogra fische waarnemingen verricht, die volgens een mededeling van Eugene B. Turner, assistent aan het Engineer- ring Research Institute, van grote waarde voor de sterrenkundigen zijn. Door waarneming van de spectraal lijnen, die kenmerkend zijn voor ato men bi) hoge temperaturen, kunnen de fysici gegevens verzamelen over der gelijke verschijnselen onder bekende omstandigheden, die dan door de as tronomen gebruikt kunnen worden ter vergelijking met waarnemingen met betrekking tot sterre-spectra. De thans uitgevoerde proeven hebben ln hoofdzaak betrekking op waarnemingen van de spectraal lijnen van waterstof, een belangrijk bestanddeel van vele sterren. Een goed begrip van de omstandigheden waaronder de waterstofspectra wor den gevormd, is van zeer grote be tekenis voor de sterrenkundigen in de gehele wereld. Documentaire film over Rembrandt Minister Cals heeft ter gelegenheid van het Rembrandtjaar aan de cineast Bert Haanstra te Amsterdam opdracht gegeven tot het vervaardigen van een korte documentaire film in kleuren over Rembrandt. Aan de hand van 'n vrij groot aantal schilderijen uit bin nen- en buitenlandse collecties zal de film een beeld geven van het leven van de schilder en de ontwikkeling van zijn kunst, waarbij vooral aan dacht wordt geschonken aan Rem- brandts visie op de mens. De cineast heeft het draaiboek voor deze film in nauw overleg met dr. A. F. E. van Schendel, directeur van het rijksmuseum, voltooid en zal reeds volgende week met de opnamen be ginnen. Zeshonderd miljoen kinderen hebben hulp nodig V.ërleden jaar werden over de hele wereld vier en een half miljoen Unicef kinderkaarten verkocht. Deze kaarten vestigden de aandacht van ve len op het werk van Unicef, maar zij brachten ook geld op. En dit geld heeft er o.a. toe bijgedragen, dat het Kinderfonds van de Verenigde Naties dat op 11 oktober a.s. zijn tweede lustrum zal vieren duizenden moe ders en kinderen heeft kunnen hel pen. Om maar eens een paar veelzeg gende cijfers te noemen: ln de tien jaar van haar bestaan heeft Uniecef 60.000.000 kinderen tegen tuberculose Ingeënt, 120 zuivelfabrieken en fa briekjes in onderontwikkelde gebie den opgezet, die nu aan moeders en kinderen goede melk leveren, 10.000 gezondheidscentra voor moeder en kind ingericht en 300.000.000 kg melkpoeder gedistribueerd. In 1956 strekt de zorg van Unicef zich uit over 39.000.000 kinderen. Maar er zjjn 600.000.000 kinderen, die hulp nodig hebben. De Unicef-kaarten 1956 worden „Kindervreugden in vele landen" ge noemd. Zij werden ontworpen door Joseph Low, Saul Steinberg en een kunstenaar uit India, Jamini Roy. Alle kaarten worden verkocht in doosjes met bijbehorende enveloppen. De prijs van. een doosje is vier gulden. Voor iedere vier-gulden die u op giroreke ning 7515 overmaakt, ontvahgt u een doosje. U kunt dan nog kiezen uit de kaarten van Low, Stemberg of Jamini Roy, die zowel zonder als met tekst (Nieuwjaarswensen in de vijf officiële talen van de V.N.: Chinees, Engels, Frans, Russisch en Spaans) verkrijg baar zjjn. W,aabCij,k vAij, alt&exi daal u-bijmafcimj, „Opdat wij waarlijk vrij zouden zijn, heeft Christus ons vrijgemaakt. Houdt dus stand en laat u niet weder een slavenjuk opleggen". Galaten 5 vers 1. r\it is een opmerking van Paulus aan het adres der Galaten en tegelijk een tooord, dat voor al degenen, die zich christenen. noemen, elke dag zijn geldigheid behoudt. Paulus heeft even daar vóór in grote bewogenheid en in diepe ernst de Galaten gevraagd, of zij de Geest hebben ontvangen tengevolge van werken der wet of van de prediking van het geloof. Voor die vraag was alle reden. Deze mensen waren onder de ban gekomen van „profeten", die hen in verwarring brachten en een ander „evangelie" predikten, waarin van vrije genade geen sprake meer iuas, maar waarin geleerd werd, dat verlossing alleen mogelijk was door het doen van werken, het stipt onderhouden van de wet. Paulus spreekt zelfs van „onverstan dige Galaten", die „betoverd" zijn. Zij stellen zich weer onder de wet en maken zich opnieuw dienstbaar. Zij verlagen zichzelf tot slaven. Nu zegt Paulus het nog eens duidelijk: de waarachtige vrijmaking van het leven, van u en van mij, kan slechts geschieden door Chris tus. Hij doet dat uit louter genade en bepaald niet, omdat wij de wet houden. Hoe „netjes" wij ook leven en welke oppassende mensen wij ook zijn, hoe wij ons ook houden aan de wet van God, wij blijven slaaf, wij laten ons „weder een slavenjuk opleggen", als wij het van onze eigen braafheid verwachten. Echte vrijheid is slechts mogelijk, als wij weten, dat Christus ons heeft vrijgemaakt. Van de zonde en het verderf, van onszelf. Er liggen hier twee gevaren. Het eerste is, dat wij doen, alsof wij vrij zijn en het in feite allerminst zijn, omdat wij niet geloven in de vrijmaking van Christus. Dat is een verschrikkelijke inbeelding, die ons naar de hel kan voeren. Wij gaan ons dan verheffen op wat wij als onze vrijheid zien en denken dan, dat wij een vrijbrief hebben gekregen om te doen en te laten wat wij willen. Wij beseffen dan niet, dat wij in feite slaaf zijn van onszelf, van onze eigen uitleg van vrijheidmaar zonder Christus. Het luistert hier erg nauwHet christelijke leven is een leven in vrijheid, vol vreugde en onbekom merd, maar als het niet geleefd wordt nanuit de vrijmaking van Christus, dan is het een heidens leven Het tweede gevaar, dat op de loer ligt, is dit: dat wij, hoewel we tend, dat Christus onze zonden heeft verzoend en ons in de echte vrijheid heeft gesteld, toch doen, alsof we nog onder de vloek van de wet zitten. Dat gebeurt ook. Wij durven dan niet echt te léven en te lachen, maar schrijven onszelf allerlei bepalingen voor, die eigenlijk nog dateren uit de wettische periode. Of dan Gods wet helemaal niets meer te betekenen heeft? En of: maar dan is die wet „de regel voor het leven der dankbaarheid". Dankbaarheid voor de ontvangen vrijmaking JAN V&sr >9£rt$6lt rottG&mpakw r mk 7< s DSXiAft S>$' fcSf HDül. liwzryvr] -vHwm wz Cursus en tentoonstelling over scholenbouw In de tweede helft van deze maand 1 zullen onderwijs-deskundigen en architecten van de zeven bij de West- Europese Unie aangesloten landen deelnemen aan een in Nederland en België te houden cursus over de scho lenbouw in de Beneluxlanden. De or ganisatie van het in Nederland te ge ven deel van deze cursus berust bij het minist' '3 van onderwijs, kunsten en wetenschappen. De delegatieleden zullen 16, 17 en 18 oktober in Nederland verblijven. Het programma omvat, naast confe renties, excursies naar Nederlandse schoolgebouwen. De cursus wordt na 18 oktober nog enige dagen voortgezet in België. In verband met deze cursus wordt in het bouwcentrum te Rotter dam een tentoonstelling over de scho- Het boek uit de tijd Expositie te Amsterdam van e tentoonstelling „Het boek van Ferdinand Bol bleek te zjjn. De oorzaak van het zo schaars voorko- [3 uit de tijd van Rembrandt", die te Amsterdam, in het his torisch museum „De Waag" op de Nieuwmarkt gehouden zal wor den, wordt vanmiddag officieel geopend door dr. A. Kessen, bibli othecaris van de universiteitsbibli otheek te Leiden. De met de voorbereidingen van de tentoonstelling belaste commissie heeft zich bij de keuze van haar onderwerp geïnspireerd op de herdenking van Rembrandts geboortejaar, teneinde het tijdvak, waarin de schilder geleefd heeft, centraal te stellen. Met de ex positie „Het boek uit de tijd van Rem brandt" heeft de Nederlandse vereni ging van antiquaren dan eok op haar wijze Rembrandt willen eren door de tijd op te roepen, waarin h(j zijn in spiratie vond en waarmee hij was verbonden. GEEN NAUWE RELATIE Een nauwe relatie tussen Rem brandt en het boek van zijn tijd is echter niet aan te wijzen. Dit nu is het tegendeel van wat men zou ver wachten, aangezien de 17de eeuw de eeuw is van de ets en de gravure en Rembrandt deze grafische tech nieken zeer goed beheerste. Het zijn: „Der zeevaart lof" door Herckmans (1634), waarin een ets van Rembrandt voorkomt, het treurspel Medea" door Jan Six (1648), waarin de ets „Het huwelijk van Jason en Medea" door Rembrandt niet als il lustratie bedoeld, voorkomt, de „Pie- dro Gloriosa" van de vriend en buur man van Rembrandt, Menasseh Ben Israel (1656) en de „Pampiere We reld" van Krul (1681), waarin een ets voorkomt, die geruime tijd aan Rem brandt is toegeschreven, maar later Op vrijdag 12 november a.s. zullen voor de 30e maal de Kinderzegels ver krijgbaar zijn. In 1924 werd hiermee begonnen. De verkoop van de nieuwe zegels duurt t.e.m. 11 januari 1957. De compositie der zegels is van P. Wet- selaar, Haarlem. De zegels zijn geldig t.e.m. 31 december 1957. De zegels geven portretten weer van kinderen, ontleend aan schilderijen uit de 10e eeuw. Die van 23 en 53 ct. zijn jongensportretten, resp. van J. v. Scorel (bruin) en van een onbekende schilder (olijfgroen). De overige drie zegels stellen meisjesportretten voor van onbekende meesters (resp. pur per, rood en blauw). Ingezonden Mededeling (adv.) krijg) U blijvend onder de knie me) Mijnhardt't Zenuwtabletten WAT MIJNHASPT Maakt 15 G0ED lenbouw in Nederland en België in gericht. Op deze expositie zullen ge durende vier weken foto's, tekeningen en maquettes worden getoond. De cursus en de tentoonstelling wordt op dinsdag 16 oktober geopend. Teneinde te voorzien in de behoefte aan declamatie- en voordrachtmateri aal voor de lagere schooljeugd heeft de stichting „Commissie voor woord kunst" een drieledige prijsvraag uitge schreven. Gevraagd worden: een ge dicht, een verhaal van maximaal 1000 woorden en een akteerstukje van ma ximaal 1500 woorden. Een bedrag van 1000 is aan prijzen beschikbaar ge steld. Enthousiaste ontvangst! NIEUW ontwikkeld fn V.S. en ons land Met veel enthousiasme en waardering hebben pers en publiek een nieuw filmsy steem, dat in de Verenigde Staten en Nederland werd ontwikkeld, begroet op de Photo-Kina wereld tentoonstelling te Keulen. Dit is het Todd-A.O.-systeem, een opti sche nieuwigheid bij filmopname en -projectie, waarin de Neder landse Philipsfabrieken een be langrijk aandeel op het gebied van projectoren hebben gehad. Het Todd-systeem gaat uit van een filmbreedte van 70 millimeter inplaats van de klassieke 35 millimeter. Het beeld wordt met een grote-hoek-lens van 128 graden opgenomen en in de zelfde verhouding geprojecteerd op een gebogen doek (hier 16 bij 7,20 meter), dat als het ware de toeschou wers omvat en in het gebeuren mee neemt. Deze illusie wordt versterkt door een zevenbands geluidssysteem, dat door een geraffineerd luidspreker systeem wordt weergegeven. Het Todd-systeem gaat veel verder dan de tot dusver in de praktijk ge brachte grootbeeld-projecties op brede doeken. Dat ervaren de toeschouwers aan den lijve bij het zien van een film, die hen per vliegtuig voert over een besneeuwd berglandschap, op ski's over springschansen en scherpe hel lingen en tenslotte op een voortrazen de motorfiets, die aan het eind van 'n race een aanrijding maakt. VOOR ALLE SYSTEMEN Voor het Todd-systeem met zijn 70 mm filmband bij een projectie van 30 beelden per seconde ontwikkelde Philips in drie maanden tijd een pro jector, waarvan thans de eerste dertig Projector geschikt voor ALLE SYSTEMENI stuks in de Ver. Staten staan opge steld. Ook in Duitsland zullen binnen kort enige van deze projectoren de nieuwe Todd-illusie verder uitbrei den. Het was de opdracht van het Ne derlandse bedrijf om de nieuwe projectoren niet alleen voor Todd- projectie geschikt te maken, maar eveneens voor 35 mm-films voor normale projecties of op breed doek met 24 beelden per seconde. Dit is gelukt. Met eenvoudig verwisselba re optieken en film-tiansport-on- derdelen is deze projector thans voor alle systemen geschikt. men van boekillustraties van Rem brandts hand moet geweten worden aan „zijn gebruikelijke weigering tot het vervaardigen van boekillustraties", zoals prof. H. de Waal heeft gezegd. Alle 'lier genoemde boekwerken zijn op de tentoonstelling aanwezig. Voorts worden op de tentoonstelling geëxposeerd de zeldzame Franse uitgave van de zeeatlas van Willem Janszoon Blaeu (1625), en de „Ob- servationes Medicae Rariores" van G. Blasius, waarin de auteur uit ei gen ervaring 90 anatomische merk waardigheden beschrijft. Koninklijke subsidie voor vrije schilderkunst Binnenkort, op 9 oktober, zal de jury voor de „koninklijke subsidie voor vrije schilderkunst" voor de tiende maal na de oorlog wederom bijeen komen ln de hoofdstad des lands om ingezonden werken van Nederlandse schilders te beoordelen. Koningin Wilhelmina heeft na de laatste oorlog deze prijs een nieuwe grondslag gegeven. Koningin Juliana heeft sinds 1948 met grote belangstel ling het werk der jury gevolgd. Deze koninklijke aanmoedigingsprijzen gel den in de eerste plaats de jongeren, te weten Nederlandse schilderessen en schilders tot dertig jaar. De jury zelf is onderscheiden van samenstelling, vertegenwoordigende alle stromingen, van traditionalistisch tot experimen teel, uit de voornaamste kunstcentra des lands. Uit de „koninklijke subsidie" zoals deze ln de wandeling wordt genoemd, zijn de zgn. Start-tentoonstellingen in de provincie voortgekomen, waar on der auspiciën van het ministerie van onderwijs, kunsten en wetenschappen werken van jonge schilders worden geëxposeerd. 1 Kerstzegels voor goed doel I istjelsl Dit eenvoudige kleine- stukje papier, dat maar drie cent kost en dat op ieders brief geplakt behoort te worden, welke in Nederland wordt verzon den, naar binnen- of buitenland, moet de nationale Kerstversiering worden. Bij elke provinciale ver eniging tot bestrijding der tuber culose zijn ze verkrijgbaar. Voor Zeeland is het adres: Wilhelmina- straat 9, Goes, telef. K 11002154, giro no. 47639. TEG'E-N' DE T-B'C De zegels worden uitgegeven in boekjes van honderd stuks ad 3, doch U kunt elke gewenste hoe veelheid bestellen tegen drie cent ?er zegeltje.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1956 | | pagina 9