Prof. De Gaay Fortman weigert
overzeese rijksdelen
Itcis Ucas
Boeren willen betere waardering
van hun arbeid en hun zorgen
Kindersterfte op Nieuw-Guinea
aanzienlijk verminderd
V.V.D. eist ook twee zetels
Veehouders eisen vijftig
miljoen gulden extra
Tito vandaag
terug
„Aandeel" in
de winst
Uitbreiding
gemenebest?
Burgemeester Kodde van Zoutelande
hartelijk gehuldigd
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Weinig kansen meer voor mr. Burger
Naar de complete chaos?
DOOR DE WERELD
Nieuwe
hoofdcommissaris
ie Amsterdam
Eén cent per liter
„Haring en v/ittebrood" te Leiden
Grote financiële
gevolgen
Bussumèr sloeg
buurman mei knuppel
dood
Britten voelen iets
voor vrije markt
Zelfwerkzaamheid wordt
gestimuleerd
Ouders en twee
zoons door gas gestikt
Veel waardering
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90, Goes.
Telefoon 2438 (b.g.g. voor redactie
3987, voor adm. 2970), Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord
straat 35. Tel. 2009, Tel. redactie 2347
en 3102; Vlissingen: Nieuwstraat 68,
Tel. 326; Terneuzen: Dijkstraat 26-28.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs f 0.52 per week,
f 2.20 per maand, f 6.50 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Advertentieprijs 24 cent per m.m.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
Zeeland en het Deltaplan
Zie pag. 7
12c Jaargang No. 3517
Wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. J. J. de Jong - Directeur: Jacq de Smit
Donderdag 4 okt. 1956
Op- en ondergang van Zon en Maan]
Vrijdag: Zon op 6.48 u., onder 18.09
u. Maan op 8.29 u., onder 18.21 u.
Hoogwater vrijdag 5 oktober:
Vlissingen: 2.10 u. 2.52 m., 14.24 u. 2.49
m. Terneuzen: 2.40 u. 2.66 m., 14.55 u.
2.63 m. Wemeldinge: 4.04 u. 2.01 m.,
16.21 u. 1.86 m. Zierikzee: 8.54 u. 1.76
m., 16.06 u. 1.59 m.
DEN HAAG, donderdagochtend
(Van onze parlementsredactle)
De A.R. prof. mr. W. F. de Gaay Fortman, die door dr. Dreès ge
polst was voor het ministerschap van overzeese rijksdelen heeft
de komende formateur gistermorgen laten weten, dat hij om persoon
lijke, zakelijke en politieke redenen niet bereid is deze portefeuille
te gaan beheren.
Dr. Drees blijft intussen ijverig zoeken naar een andere A.R.-
kandidaat. Hij schijnt zijn pogingen nog niet te hebben opgegeven,
maar bet. is zeer twijfelachtig dat deze succes zullen hebben. De wei
gering 1 'n zo gezaghebbende figuur als de heer De Gaay Fort
man zal stellig van invloed zijn op de beslissing van andere anti-re
volutionairen, die zullen worden gepolst. Mocht de opzet van dr.
Drees om een A.R. aan te trekken voor een reeds „begraven" depar
tement niet slagen, dan dient een andere oplossing gevonden te wor
den. Veel mogelijkheden zijn er bepaald niet meer.
VICE-PREMIER
(Van onze pari. redacteur).
DEN HAAG, 4 oktober Na het
bedanken van prof. Romme voor het
vice-premierschap van het eventueel
te vormen kabinet zou, zo vernemen
wij, de commissaris der Koningin in
de provincie Noord-Brabant, prof. De
Quay voor deze KVP-zetel zijn aan
gezocht. Hij was minister van oorlog
in het tweede kabinet Gerbrandy.
Het pessimisme over de kansen van
de informateur Burger neemt dan ook
hand over hand toe.
Het voornemen om overzeese rijks
delen te laten voortbestaan ten behoe
ve van de A.R. heeft in alle opzichten
het karakter van een zeer bedenkelijke
noodoplossing. Bedenkelijk, omdat
handhaving van dit departement po
litiek schadelijk zou zijn voor de ver
houdingen in het koninkrijk. Na de
totstandkoming van het statuut, dat de
zelfstandigheid van de rijksdelen in
de wet waarborgt, zal aan een apart
ministerie van overzeese rijksdelen de
smet kleven van „Haagse dirigisme".
Psychologic
Het is daarom niet te verwonderen,
dat handhaving van dit departement
in de west de indruk zou wekken van
een beperking van de zelfstandigheid.
Met dit psychologische argument hou
den de heren Drees en Burger in hun
prijzenswaardig streven naar de Ne
derlandse politieke moeilijkheden op
te lossen, te weinig rekening.
Een minister van overzeese rijksde
len zal bovendien geen volledige dag
taak hebben.
Aan de ambtenaren in dienst van
de gemeente Amsterdam zal over het
tweede halfjaar van 1956 een uitke
ring ineens van zes procent worden
gegeven.
Bij Woudsend in Friesland kwa
men een personenauto en een melk
wagen met elkaar in botsing. De be
stuurders van beide voertuigen waren
op slag dood.
De president van Costa Rica is gis
teren in ons land aangekomen. Hij
blijft hier een paar dagen, o.a. om
handelsbesprekingen te voeren.
Op een weiland bjj Drachten heeft
gistermiddag een lesvliegtuig een ge
slaagde noodlanding gemaakt. Ook de
bestuurder, die in een onweersbul was
verdwaald, bleef ongedeerd.
Acht Delftse knapen, omstreeks
twintig jaar oud, die heel wat kraakjes
in Delft, Den Haag en Rijswijk op hun
naam hebben staan, zijn gisteren door
de recherche ingerekend. De jongens
hielden er samen een meisje op
na, dat zij overlaadden met geschen
ken. Het geld werd gebruikt om auto
ritjes te maken en bioscopen te bezoe
ken. Het stel was van plan om binnen
kort te beginnen met een serie gewa
pende overvallen op winkeliers.
Gistermorgen is bij Haaksbergen
in Overijssel de 21-jarige G. P. W. uit
Hengelo zwaar gewond aan de kant
van de weg gevonden. Hij lag naast
zijn motorrijwiel. Onderweg naar een
ziekenhuis is hij overleden.
Een van de oudste bedrijven in
Kampen, een chemische fabriek, zal
per 1 december a.s. de produktie sta
ken. Het personeel is ontslag aange
zegd. Oorzaak van de opheffing is de
internationale prijzenoorlog.
De Westduitse vluchtelingenpartij
heeft zich uitgesproken voor het deel
nemen van Westduitse politici aan bij
eenkomsten in Oost-Duitsland.
Israël zal voortaan de bijeenkom
sten van de Israëlisch-Jordaanse wa
penstilstandscommissie niet meer bij
wonen. Israël ziet het nut van deze bij
eenkomsten, na de jongste incidenten,
niet meer in.
V.V.D. contra A.R.
Intussen neemt de verontwaardiging
in V.V.D.-kring over de A.R.-aanspra-
ken op een tweede ministerszetel
steeds meer toe. Enkele liberale bla
den hebben reeds te kennen gegeven
dat wanneer aan de eisen van de A.R.
zou worden voldaan, ook de V.V.D.
die in de Tweede Kamer één zetel
minder heeft dan de A.R. een twee
de ministerspost zal opeisen. Hier lig
gen dus nieuwe moeilijkheden voor
de informateur. Het is duidelijk dat
hij aan een dergelijke liberale eis
nooit zal kunnen voldoen. Volhardt
de V.V.D. echter in haar houding, dan
zijn er maar twee mogelijkheden: of
de informateur sluit de liberalen van
verdere deelneming uit, of hij laat de
A.R. vallen, maar dan hoeft hij ook
niet meer op de medewerking van de
K.V.P. te rekenen.
Vrijzinnige invloed
Het is geen geheim meer dat mr.
Burger persé de V.V.D. in het kabinet
wil hebben. En wel om de vrijzinnige
invloed op het regeringsbeleid te ver
sterken. Wil hjj dus de V.V.D. voor
zich behouden, dan zal hij de liberale
ontevredenheid over de A.R.-eisen
moeten sussen.
Slaagt hij daar niet in, en blijft hij
desondanks op het standpunt staan,
dat de V.V.D. in het kabinet verte
genwoordigd dient te zijn, dan blijft
hem niets anders over dan zijn po
gingen te staken. In dat geval zou de
formatiechaos compleet zijn.
Vele doden bij instorting te
Jackson
JACKSON, 4 oktober (Reuter-A.
F.P.) Dertig tot veertig arbeiders
zijn woensdag bedolven door het in
storten van een in aanbouw zijnd ge
bouw te Jackson in de Amerikaanse
staat Michigan. Volgens de eerste be
richten kwamen tien mannen om het
leven. Slecht één van de hoeken van
het gebouw is blijven staan.
's-GRAVENHAGE, 3 oktober Bij
Kon. Besluit van 2 oktober is met in
gang van 1 november 1956 benoemd
tot hoofdcommissaris van de gemeen
tepolitie te Amsterdam, de heer H. J.
van der Molen te 's-Gravenhage. De
heer Van der Molen is luitenant-kolo
nel bij de Koninklijke Marechaussee.
Gevolg van slechte financiële resultaten
's-GRAVENHAGE, 3 oktober De
Nederlandse veehouders eisen 50 mil
joen gulden extra voor de in het melk-
jaar november 1955november 1956
geleverde melk. Deze produktie om
vat ongeveer 5 miljard kg melk, zodat
de eis op 1 cent per kg neerkomt.
Deze door de voorzitter van de hoofd
afdeling veehouderij van het land
bouwschap, de heer R. Visser, in de
bestuursvergadering van dit schap ter
tafel gebrachte eis, vond algemene
weerklank in dit bestuur. Overwogen
werd dat de ontwikkeling in de melk
veehouderij in de afgelopen jaren in
hoge mate zorgwekkend is.
Het kostenniveau is sedert 1954
voortdurend gestegen, voornamelijk
„Een ruk aan de bel voor 350 miljoen"
DEN HAAG, 4 oktober Het agrarisch bedrijfsleven geeft een
forse ruk aan de bel, om duidelijk te zeggen, dat het tekort komt.
Aldus de voorzitter van het landbouwschap, de heer H. D. Louwes,
in zijn inleiding tot de behandeling van de nota's over het „door
berekenen van de eigenaarslasten in de produktiekosten", over „de
waardering van de bedrijfsleiding", over „de waardering van de han
denarbeid van de boer en diens gezinsleden" en over de „beloning
van de landarbeid op grond van werkklassificatie in relatieve ver
houding tot vergelijkbare arbeid". Deze nota's zullen aan de regering
worden aangeboden.
Zij omvatten zodanige eisen, dat
hieraan bij toepassing grote financiële
consequenties, tot een bedrag van on
geveer 350 miljoen gulden per jaar,
verbonden zijn.
De herwaardering van de grond en
de bedrijfsgebouwen gaat, met inacht
neming van een zeker bedrag voor
grondrechten, gepaard met financiële
consequenties ten bedrage van ruim
200 miljoen gulden. Het is niet moge
lijk om aan te geven, welke de finan
ciële gevolgen zijn van de herwaarde
ring van de handenarbeid van de boer
en de medewerkende gezinsleden, daar
hiervoor nog niet voldoende basisgege
vens ter beschikking staan. De her
waardering van de bedrijfsleiding be
tekent ongeveer 60 miljoen gulden,
terwijl het realiseren van de relatieve
gelijkstelling van de beloning voor
landarbeid met die voor gelijkwaardi
ge arbeid in andere bedrijfstakken ten
plattelande gepaard gaat met financië
le consequenties ten bedrage van on
geveer 90 miljoen gulden.
Gevolgen
Indien de voorstellen van het Land
bouwschap door de regering ongewij
zigd zullen worden overgenomen en de
hieruit voortvloeiende kostenstijgingen
niet worden gecompenseerd door ho
gere opbrengstprijzen van de produk-
ten, zijn de financiële gevolgen voor
het landbouwegalisatlefonds tenminste
350 miljoen gulden.
Hiervan kunnen in principe aan de
consument worden doorberekend de
financiële consequenties voor wat be
treft de produkten tarwe, suikerbieten
en consumptiemelk.
Russen bij presidents
verkiezing
WASHINGTON, 3 okt. (AFP) De
Sowjet-Unie heeft de uitnodiging van
de Amerikaanse regering om waarne
mers voor het volgen van de verkie
zingscampagne naar de V.S. te zen
den, aanvaard.
BELGRADO, 8 okt (Reuter)
Verwacht wordt, dat president Tito
van Zuid-Slavië donderdagmiddag
naar Belgrado zal terugkeren.
Over het verloop van de besprekin
gen die president Tito in de Sowjet-
Unie heeft met de eerste-secretaris
van de communistische partij van de
Sowjet-Unie, Chroesjtsjef, kon men
niets meedelen.
Ter "gelegenheid van de viering van
Leidens ontzet werd woensdagochtend
het traditionele „haring en wittebrood"
aan de burgerij van Leiden uitgereikt.
Op de foto ziet men de burgemeester
van Leiden, jhr. mr. F. H. van Kin
schot, tijdens het verstrekken van het
voedsel.
APELDOORN, 3 oktober De po
litie te Apeldoorn heeft de 39-jarige
fabrieksarbeider G. C. aangehouden,
die op zijn vrije zaterdagmiddagen een
kaashandelaar op de Apeldoornse
markt assisteerde. Het blijkt dat hij
zich ten nadele van de kaashandelaar
een bedrag van in totaal f4.500 heeft
toegeëigend.
Gebleken is, dat C. bij het sluiten
van de markt zichzelf een winstaan
deel uit de kas toedacht. In het begin
nam hij elke week tien gulden weg,
doch toen alles goed ging verhoogde
hij zijn „aandeel" al spoedig tot vijf
entwintig gulden. De laatste weken
stelde hij zich met niet minder dan
honderd tevreden.
Aan de Techn. hogeschool te Delft
slaagde voor het propaedeutisch exa
men voor scheikundig ingenieur M. I.
van der Hooft te Vlissingen en L. Mal-
jers te Middelburg.
LONDEN, 3 okt. (Reuetr) Vijf
tien conservatieve leden van het Brit
se parlement willen het Britse geme
nebest uitbreiden om ook andere lan
den gelegenheid tot toetreding te ge
ven.
In een boekje maken zij propaganda
voor dit standpunt. Het kan Engelands
Europese buren verenigen en zelfs
volkeren verzoenen, schrijven zij.
Volgens het boekje draagt het ge
menebest de mogelijkheid in zich om
de macht van de Verenigde Staten of
Rusland te evenaren.
ten aanzien van lonen en veevoeder-
prijzen. De opbrengsten bleven gelijlt
of liepen terug.
De financiële weerstandsvermogen
is daardoor in zodanige mate aange»
tast, dat enerzijds de grote risico's in
de veehouderij als gevolg van zeer
ongunstige weersomstandigheden en
anderzijds de noodzakelijke investerin
gen in het bedrijf (mede noodzakelijk
geworden door de arbeidssituatie) niet
of onvoldoende door de veehouders- ge
dragen kunnen worden. Gezien da
slechte financiële resultaten in een
reeks van jaren en de precaire liquidi
teitspositie van vele bedrijven, is da
hoofdafdeling veehouderij en daarmee
het bestuur van het landbouwschap
unaniem tot de conclusie gekomen,
dat thans een tegemoetkoming in da
vorm van een uitkering ineens ten be
drage van 1 cent per kg op de totale
in dit melkjaar geleverde hoeveelheid
melk met kracht bepleit moet wordea
bij de regering.
AMSTERDAM, 3 oktober Een ge
vangenisstraf van anderhalf jaar heeft
na een urenlange zitting de officier
van justitie bij de Amsterdamse recht
bank geëist tegen de 25-jarige, niet-
gedetineerde draglinemachinist J. H.
uit Bussum, die op 17 april in de Flo-
ralialaan te Bussum zijn 32-jarige over
buurman voor de ogen van diens moe
der met een grote houten knuppel,
waarin platgeslagen spijkers zaten, zo
veel harde slagen op het hoofd toe
bracht, dat het slachtoffer enkele uren
later overleed.
De verdachte werd kwaad op zijn
overbuurman omdat deze hardhandig
optrad tegen voetballende kinderen.
In woede ontstoken ging hij hem met
een knuppel te lijf.
LONDEN, 3 oktober (Reuter)
Engeland overweegt het scheppen van
een ruimer vrijhandelsgebied in Euro
pa, waarbij tegelijkertijd het stelsel
van de handel van het gemenebest ge
handhaafd blijft. Men denkt aan een
gedeeltelijk vrijhandelsgebied, ge
vormd door de landen van de kolen-
en staalgemeenschap het Verenigd Ko
ninkrijk en eventueel andere landen.
Ruw of bewerkt voedsel, veevoeder,
dranken en tabak wil Engeland echter
uitsluiten.
Drie-en-twintig personen zijn levend
verbrand, doordat de autobus, waarin
zü zaten, te Moeltan in West-Pakistan,
in brand geraakte en over de kop
sloeg. De oorzaak van de brand is niet
bekend.
Dank zij medische voorlichting
's-GRAVENHAGE, 3 okt. Bij
het medische werk op Nederlands
Nieuw-Guinea zal een sterker ae
DE BILT ZEGT:
Enkele buien.
Wisselende bewolking met enkele
buien, vooral in het noorden van het
land. Matige tot krachtige, langs de
tVaddenkust tijdelijk harde westelijke
wind. Opnieuw lagere temperaturen.
AMSTERDAM, 3 oktober Een ge
zin van vier personen is vanmiddag
dood aangetroffen in een woning aan
de Ten Katestraat in Amsterdam.
Met een voorbijganger heeft de
buurman van éénhoog, toen hij gas
rook, de deur naar de bovenverdie
ping geforceerd. De heer W. J. P.
en diens vrouw, resp. 65 en 58 jaar
oud, werden levenloos in hun slaap
kamer gevonden; ook de beide zoons,
26 en 22 jaar, bleken om het leven te
zijn gekomen.
De politie, die evenals de justitie
een onderzoek naar de oorzaak van
dit tragische geval instelt, deed nog
geen enkele mededeling.
Volgens omwonenden was de vrouw
zwaarmoedig en de laatste tijd ernstig
overspannen. In de slaapkamer zou
zijn geconstateerd, dat een gasslang
los van de buis hing en in de keuken
zou de gaskraan hebben opengestaan.
ZOUTELANDE, 8 oktober Dat
Zontelande is geworden, wat het nu is,
dankt men voornamelijk aan burge
meester Kodde, aldus de heer A. H. S.
Stemerding, voorzitter van de vereni
ging van burgemeesters en secretaris
sen, tijdens een bijzondere samen
komst in Middendorp t.g.v. 't feit, dat
de heer D. Kodde 35 jaar burgemeester
van de gemeente Zontelande ls. Hij
noemde hem tevens een self-made
man, iemand met grote werkkracht en
doorzettingsvermogen. De heer 3. de
Prins, die namens het gemeenteperso-
neel sprak, vestigde de aandacht op
het feit, dat de heer Kodde zijn perso
neel ten volle zijn vertrouwen schonk.
Namens de Hervormde Gemeente
sprak ds. Wagener, die opmerkte, dat
burgemeester Kodde steeds zijn eigen
standpunt met vuur verdedigde. „Als
kerk zijn wij dankbaar, dat U de ge
dachte van het dienares zijn van God
in Uw beleid zo duidelijk hebt uitge
dragen", aldus spreker. Tevoren had
wethouder P. Wisse hem reeds hulde
gebracht namens de gemeenteraad en
verschillende punten uit zijn ambts-
D. KODDE
85 jaar burgemeester
periode gememoreerd. De heer H. J.
Schoemaker, hoofd der school, felici
teerde hem namens de jeugd en hoop
te, dat de burgemeester de nieuwe
school er spoedig door kan „jagen"
Hot raadslid K. de Wolf (S.G.P.) feli
citeerde hem namens de partij, waar
van burgemeester Kodde ook lid is,
Na de toespraken dankte de heer Kod
de de aanwezigen voor hun vele scho
ne woorden en fraaie geschenken. Hij
zeide ,dat hij het wel niet altijd ge
makkelijk had gehad en zijn weg niet
altijd over rozen gegaan was, maar dat
hij toch getracht had altijd een eigen
mening te geven. Hij vond deze huldi
ging heel prettig omdat het in zo'n be
scheiden kring gevierd werd. Hij was
vooral verrast door het feit dat de ver
eniging stichting verpleeghuizen in
Walcheren haar waardering had uit
gesproken over zijn werk. De heer
Kodde kwam in 1919 in de raad, waar
na hij spoedig burgemeester werd. Nog
later werd hij lid van de Provinciale
Staten, waarin hij nu het oudste lid
is. Na de uitbreiding van de Tweede
Kamer zal de heer Kodde als verte
genwoordiger van de S.G.P. in deze
Kamer zitting nemen. De burgemees
ter heeft het vooral in dé Duitse be
zettingstijd heel moeilijk gehad. Toch
wist hü de Nazi's uit het gemeente-
te behouden.
GESCHENKEN
De heer Kodde ontving tijdens de
huldiging diverse geschenken, o.a. van
bouw- en woningtoezicht een boeken-
bon, van het gemeente-personeel een
vulpotlood en een boekenbon en van
de Stichting verpleeghuizen Walche
ren een boekwerk.
cent gelegd worden op de preven
tieve gezondheidszorg, naast de
bestaande arbeid van de curatieve
aard. Dit is verklaard door dr.
Bierdrager, directeur van gezond
heidszorg in Hollandia, die in To
kio een vergadering heeft bijge
woond van de commissie tot on
derzoek van voedingsproblemen in
Zuidoost Azië en de Pacific.
Eén van de belangrijke factoren in
de grote kindersterfte onder de in
heemse bevolking van Nieuw-Guinea
is een onvoldoende variatie In de
samenstelling van het menu. Er zijn
thans nieuwe afdelingen ingesteld, dia
speciaal belast zijn met de bestrijding
van kindersterfte en medische voor
lichting aan de bevolking. Getracht
wordt de zelfwerkzaamheid te stimu
leren voor 't gebruik van muskieten
netten, pre- en postnatale hygiëne,
verbetering van het menu en berei
dingsmethoden, alsmede maatregelen
voor het schoonhouden van dorpen,
erven en huizen. Deze medisch-hygië-
nische propaganda werkt met het
plaatsen van permanente dorpsver
zorgsters, die daarvoor een speciale
opleiding genoten. Daarnaast worden
in de dorpen kookdemonstraties ge
geven, waarbij de nadruk wordt ge
legd op de variatie en samenstelling
van de dagelijkse maaltijd. Bovendien
worden filmvoorstellingen gegeven,
lantaarnplaatjes vertoond en gewerkt
met radiouitzendingen, beeldromans
en pamfletten.
In de laatste drie jaar is ten
gevolge van deze activiteiten in de
daarmee bereikte gebieden de kin
dersterfte aanzienlijk teruggelopen.
In sommige gevallen, waar zij 30 tot
50 procent bedroeg van alle kin
deren beneden twee jaar, is de
sterfte teruggelopen tot 65425
